چگونه در یک روز از آکروپلیس در آتن، پایتخت باستانی یونان دیدن کنیم؟

آکروپلیس به‌معنای شهر مرتفع یا صخره مقدس، یک منطقه باستان‌شناسی خارق‌العاده است که از بناهایی با ۲۵۰۰ سال قدمت، مانند معبد «آتنا نایک» (Athena Nike)، «ارختیون» (Erechtheion) یا معبد قدیمی آتنا و پارتنون تشکیل می‌شود.

بازدیدکنندگان با قدم گذاشتن در بزرگ‌ترین مجموعه هنری از عهد باستان یونان، قطعا برای درک اهمیت آکروپلیس و لذت بردن از زیبایی بناهای آن، نیاز به کمک دارند؛ به‌خصوص اگر از نظر زمانی محدودیت داشته باشند. به همین منظور، کجارو قصد دارد یک برنامه دقیق و مفصل از یک روز گردش در آکروپلیس آتن، پایتخت جادویی یونان را به شما ارائه کند تا بازدید از این منطقه باستانی درست مانند بقیه روزهای اقامتتان در این شهر، خاطره‌انگیز و شگفت‌آور باشد.

برای ساختن یک روز بی‌نقص در آکروپلیس، به سراغ دو متخصص در زمینه «تورهای گردشگری همراه با راهنمای گردشگری» به نا‌م‌های «جسیکا فن در داز» (Jessica Van Der Does) و دکتر «دیمیتریا پاپادوپولو» (Dimitria Papadopoulou) رفتیم تا توصیه‌های لازم را به ما ارائه کنند. جسیکا فن در داز، دارای دو مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد در رشته باستان‌شناسی است و از سال ۲۰۱۴ در بخش گردشگری یونان، مشغول به کار بوده است. پاپادوپولو نیز یک راهنمای تور و مربی ملی راهنمای گردشگری در یونان است. وی در سراسر کشور یونان، گردشگران را همراهی می‌کند.

شما برای رسیدن به آکروپلیس لزوما نباید یک گردشگر باتجربه باشید. پاپادوپولو و جسیکا هر دو به شما توصیه می‌کنند که کفش‌های راحت بپوشید و مراقب سنگ‌های لغزنده و فرسوده در حین رسیدن به بالای تپه باشید. در فصل تابستان، حتما کلاه، کرم ضدآفتاب و آب به‌همراه داشته باشید؛ به‌خصوص اگر قرار است بعد از ساعت ۱۰ صبح یا قبل از ساعت پنج عصر به آکروپلیس بروید، زیرا در این ساعات، هوا واقعا گرم است و تابش آفتاب به‌صورت مستقیم آزاردهنده است.

شما می‌توانید بلیط خود را از باجه‌های بلیط‌فروشی در گیت مرکزی بخرید که با نام «پرپیلایا» (Propylaea) شناخته می‌شوند یا برای تهیه بلیط به سراغ «تئاتر دیونیسوس» (Theatre of Dionysus) در خارج از مجموعه، در دامنه جنوبی آکروپلیس بروید؛ اما برای اجتناب از صف‌های طولانی احتمالی، پیشنهاد ما به شما این است که بلیط خود را به‌صورت آنلاین رزرو کنید تا بتوانید از هر دو ورودی، بدون ذره‌ای اتلاف وقت وارد شوید.

یک بلیط یک‌بار ورود به آکروپلیس در تاریخ مشخص رزرو کنید یا یک بلیط ترکیبی بخرید که برای ورود به هفت مکان در پنج روز متوالی، معتبر است. این هفت مکان، آکروپلیس، آگورای باستانی، «رومن آگورا» (Roman Agora)، کتابخانه هادریان، معبد زئوس، منطقه «کرامیکوس» (Kerameikos) و مدرسه «کولئوم ارسطو» (Aristotle’s School) در ورزشگاه لوکئوم هستند.

عکس از «کمرا رولز» (Camera Rules)

ساعت‌های فعالیت آکروپلیس، مانند بیشتر مکان‌های باستانی در کشور یونان در طول فصل‌های تابستان و زمستان، متفاوت است. برای اجتناب از رویارویی با خیل جمعیت گردشگران و نور آفتاب در روزهای تابستانی، جسیکا توصیه می‌کند که بلافاصله پس از باز شدن مجموعه در ساعت هشت صبح یا پس از ساعت پنج عصر، به آکروپلیس بیایید. وی توضیح می‌دهد:

در روزهای زمستانی در هر ساعتی که دوست دارید به آکروپلیس بیایید، زیرا در این فصل، اینجا نه شلوغ و نه خیلی گرم است.

به خاطر داشته باشید که بازدید از آکروپلیس در تاریخ‌های ذیل، رایگان است، پس اگر در حول‌و‌حوش این روزها در آتن بودید، از این فرصت استفاده کنید.

• ۶ مارس (۱۶ اسفند)
• ۱۸ آوریل (۳۰ فروردین)
• ۱۸ مه (۲۹ اردیبهشت)
• آخرین آخر هفته ماه سپتامبر (اواسط مهر)
• ۲۸ اکتبر (۷ آبان)
• اولین یکشنبه‌های ماه‌های نوامبر تا آخر مارس (اواسط آبان تا اواسط فروردین)

پاپادوپولو قویا توصیه می‌کند که با یک تور گردشگری همراه با راهنمای گردشگری به اینجا بیایید. او می‌گوید:

اگر با یک تور از کشورتان به آتن نیامده‌اید و تنها سفر می‌کنید، می‌توانید با مراجعه به صفحه اصلی «انجمن راهنمایان گردشگری دارای مجوز» به‌صورت مستقیم با یک راهنمای گردشگری دارای مجوز، تماس برقرار کنید.

بازدید از آکروپلیس، همراه با یک تور بازدید از موزه آکروپلیس است. برای اطلاع از اهمیت معابد و مجسمه‌های موجود در آکروپولیس، توصیه می‌شود که ابتدا از موزه و سپس از آکروپولیس و بناهای تاریخی آن دیدن کنید.

حداقل زمان گردش در موزه آکروپلیس، دو ساعت است و اگر زمان شما اندک است و باید از برخی از بخش‌ها چشم‌پوشی کنید، از دیدن نمایشگاه موقت در طبقه همکف صرف‌نظر کنید و تمام تلاش خود را بکنید که از دیگر بخش‌های موزه با حوصله و سر فرصت، دیدن کنید.

بازدید خود از موزه آکروپلیس را از طبقه اول آغاز کنید، جایی که کلکسیون منحصربه‌فرد از مجسمه‌هایی با قدمتی از عصر یونان کهن (سال ۸۰۰ تا ۴۷۹ قبل از میلاد مسیح) به نمایش گذاشته شده است. جسیکا توضیح می‌دهد:

از این کلکسیون به‌خوبی محافظت شده است؛ زیرا این مجسمه‌ها در تپه آکروپلیس دفن شده بودند و از فجایع طبیعی و دستکاری‌های انسانی در امان بوده‌اند.

کل طبقه بالای موزه آکروپلیس به معبد پارتنون اختصاص دارد و تزیینات تندیسی و مجسمه‌ای این بنا را به نمایش می‌گذارد. «کتیبه حاشیه‌ای» (frieze) داخلی به نمایش گذاشته‌شده در موزه از ۱۵۰ بلوک مرمری ساخته شده است. این نواره مزین به نقوش برجسته، از عناصر تزئینی واقعی که برای تزئین پارتنون استفاده شده است و همچنین گچ‌بری‌های کپی‌برداری‌شده، تشکیل می‌شود. بخشی از کتیبه حاشیه‌ای که مزین به عناصر واقعی از عهد باستان است، حدود ۵۰ متر طول دارد.

بقیه بلوک‌های اصلی معبد پارتنون را می‌توان در موزه بریتانیا (با بیش از ۸۰ متر طول)، لوور پاریس (یک بلوک) و دیگر موزه‌ها در سراسر جهان پیدا کرد. در جریان باشید که عناصر تزئینی که در معبد پارتنون در آکروپلیس می‌بینید، کپی هستند.

قبل از رفتن به موزه آکروپلیس، از ساعت‌های فعالیت و قیمت بلیط آن اطلاعات کسب کنید، زیرا این دو گزینه در تمام طول سال متغیر هستند. برای ورود سریع به موزه، می‌توانید بلیط خود را به‌صورت آنلاین از طریق یک سرویس خرید بلیط الکترونیکی آسان بخرید.

اگر نگران روبه‌رو شدن با خیل جمعیت گردشگران هستید، آخر هفته‌ها به موزه آکروپلیس نروید، زیرا در این روزها علاوه بر گردشگران، آتنی‌ها هم در کافه و رستوران موزه با یکدیگر ملاقات می‌کنند و همین امر، باعث شلوغ‌تر شدن این مکان می‌شود.

در طول سال، جمعه شب‌ها در رستوران موزه، زمانی بسیار شلوغ و پرهمهمه به شمار می‌آیند، زیرا موزه تا ساعت ۱۰ شب باز است و یک گروه موسیقی به‌صورت زنده در آن اجرا دارند. چشم‌اندازهای بی‌نظیر از آکروپلیس، غذاهای لذیذ و بسیار خوشمزه و نوشیدنی‌های دلچسب، بلافاصله خستگی شما از موزه‌گردی را برطرف خواهند کرد.

چهار بنای اصلی در بالای تپه آکروپلیس وجود دارند که برای تقدیر از امپراتوری آتن پس از پیروزی بر اقوام پارس ساخته شده‌اند. قدمت ساختمان‌های مرمر سفید به قرن پنجم قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد که به‌عنوان دوران طلایی فرهنگ آتنی شناخته می‌شود. درست در همین دوره بود که دموکراسی، فلسفه، معماری و هنرهای مختلف از جمله تئاتر در شهر آتن، شکوفا شدند.

با اینکه شگفتی‌های معماری آکروپلیس، صدمات زیادی از جنگ‌های متعدد و فجایع طبیعی دیده‌اند، اما پروژه مرمت و محافظتی که در حال انجام است به گردشگران، دیدی فوق‌العاده از طراحی اصلی این بناها اعطا خواهد کرد. این پروژه قرار بود در سال ۲۰۲۰ به اتمام برسد و در حال حاضر به‌علت شیوع کرونا، ممکن است کمی عقب بیفتد.

پس از تحویل بلیط در ورودی آکروپلیس، حدود ۲۰ دقیقه پیاده‌روی آرام تا بالای تپه در پیش‌رو دارید. برای یک بازدید کامل، باید حدود دو ساعت زمان در بالای تپه آکروپلیس سپری کنید. پاپادوپولو می‌گوید:

در یک روز صاف بر فراز تپه ۱۵۰ متری آکروپلیس، می‌توانید از چشم‌اندازهای پانارومایی از کل شهر آتن، کوه‌های اطراف، بندر «پیرئاس» (Piraeus) و حتی محدوده منطقه «پلوپونزی» (Peloponnese) لذت ببرید.

عکس از «ویچسلاو لوپاتین» (Viacheslav Lopatin)

پرپیلایا یا پیش دروازه، یک ساختمان مستطیل‌شکل با ارتفاع ۲۴ متر و متشکل از دو بال کوچک‌تر است و به‌عنوان تالار ورودی معبد آکروپولیس آتن شناخته می‌شود. پیش دروازه در واقع، یک حائل فیزیکی بین بخش‌های سکولار و معنوی آتن بوده است.

برای رسیدن به پیش دروازه، باید از پله‌های شیب‌دار بسیاری بالا بروید که در سال ۵۲ میلادی توسط کلادیوس، امپراتور رومی به این بنا اضافه شدند. از پیش دروازه در طول تاریخ یونان به‌عنوان قصری برای اسقف روم شرقی، یک قصر فلورانسی و محل سکونت حاکمان ترک، استفاده شده است. اما با این حال، بازسازی‌های بسیاری در این مکان در حال انجام است تا پرپیلایا، شکوه اصلی خود را بازپس بگیرد و چشم‌ها را به خود خیره کند.

معبد آتنا نایک به‌معنای «آتنای پیروز در جنگ» در گوشه جنوب غربی تپه آکروپلیس قرار دارد و کوچک‌ترین معبد در میان چهار معبد بالای تپه به شمار می‌آید. ستایش‌کنندگان آتنا در گذشته، مراسم‌ خود را در یک محراب در خارج از معبد برگزار می‌کردند. آن‌ها تنها از مرکز معبد و از میان فضای خالی میان چهار ستون، قادر به دیدن مجسمه خدایان بودند.

معبد آتنا نایک که یادبود یک پیروزی در برابر امپراتوری پارس است، توسط معماری به نام «کالی کراتس» (Kallikrates) طراحی شده است؛ فردی که وظیفه نظارت بر ساخت معبد پارتنون را نیز بر عهده داشت.

سعی کنید خدای آتنا نایک یا آتنای پیروز را با «نایک»، خدای پیروزی اشتباه نگیرید. یک راه ساده برای تشخیص این دو، توجه کردن به بال‌ها یا عدم وجود آن‌ها در مجسمه‌هایی است که نمایانگر این دو خدا هستند. آتنا نایک همیشه بدون بال و خدای نایک، بال‌دار است.

از نقاط دیدنی و برجسته معبد ارختئوس، می‌توان به ایوان جنوبی خدمتکارها اشاره کرد. کتیبه حاشیه‌ای که توسط شش مجسمه زن با دقت حکاکی‌شده نگه داشته می‌شود. این مجسمه‌ها با عنوان «کاریاتیدها» (caryatids) یا «کُر» (kore) شناخته می‌شوند.

پنج مورد از این مجسمه‌های زن در موزه آکروپلیس و یکی از آن‌ها در موزه بریتانیا نگه‌داری می‌شوند. تمام مجسمه‌های معبد ارختیون در تپه آکروپلیس، نسخه‌های المثنی مجسمه‌های اصلی هستند.

معبد پارتنون، شگفت‌انگیزترین ساختمان به‌جامانده از معماری باستانی یونانی است و بیشتر به خاطر اندازه، بر تمام ساختمان‌های آکروپلیس، فرمانروایی می‌کند. پارتنون، درست مانند دیگر بناهای آکروپلیس، بخشی از «پریکلس» (Perikles) یا برنامه توسعه رهبر سیاسی آتن بوده است و شکوه و زیبایی شهر را به نمایش می‌گذارد.

پراتنون در ۱۷ سال از سال ۴۴۷ تا ۴۳۲ قبل از میلاد مسیح ساخته شد و مجسمه‌ای از جنس طلا و عاج آتنا با ارتفاع ۱۲ متر را در خود جای می‌داد. این مجسمه، اثر «فیدیاس» (Phidias)، پیکرتراش یونان باستان است. از سرنوشت این مجسمه هیچ اطلاعاتی در دسترس نیست، اما دقیق‌ترین نسخه المثنی آن در حال حاضر در نشویل در ایالت تنسی در آمریکا به‌همراه نسخه‌ای از پارتنون در اندازه واقعی است.

دیگر تزیینات معبد شامل یک کتیبه حاشیه‌ای خارجی ساخته‌شده از ۹۲ «متوپه» یا کتیبه نقش برجسته (metopes) مرمری حکاکی‌شده یا المان‌های معماری مستطیل‌شکل می‌شود که صحنه‌هایی از کتاب اساطیر را به نمایش می‌گذارند؛ صحنه‌هایی مانند نبرد انسانی میان مردم «لاپیت» (Lapith) یونان و سانتورها و همچنین جنگ‌های آتنی‌ها با آمازونی‌ها.

آن کتیبه‌های نقش برجسته هم‌اکنون در موزه آکروپلیس به نمایش گذاشته می‌شوند. فیدیاس، هنرمند بزرگ یونان باستان در کتیبه حاشیه‌ای داخلی، «پاناتنائیای بزرگ» (Great Panathenaea) را به تصویر کشیده است؛ یک فستیوال موسیقی و ورزشی که به افتخار آتنا برگزار می‌شد. کتیبه حاشیه‌ای داخلی از ۱۱۵ کتیبه نقش برجسته تشکیل می‌شود.

در حال حاضر، ۵۰ متر از این حاشیه‌ای داخلی (نواره منقش) در موزه آکروپلیس، ۸۰ متر در موزه بریتانیا و یک بلوک از آن در موزه لوور فرانسه نگهداری می‌شود و نسخه‌های موجود در معبد پارتنون، همگی المثنی هستند.

بخش‌های مثلثی بالای پارتنون با مجسمه‌های بسیار بزرگ تزئین شده‌اند که تولد آتنا از سر زئوس و جنگ میان آتنا و «پوزئیدون» (Poseidon) بر سر زمین‌های آتن را به نمایش می‌گذارند.

پارتنون در تاریخ چند هزار ساله خود، شاهد رویدادهای تاسف‌باری بوده است که صدمات زیادی به آن وارد کرده‌اند. پارتنون در اوایل مسیحیت، تبدیل به یک کلیسا شد و در قرن پانزدهم، زمانی که آتن به دست امپراتوری عثمانی اشغال شد، به یک مسجد تبدیل شد.

ترک‌ها در حین ششمین جنگ بین عثمانیان و ونیزی‌ها در سال‌های ۱۶۸۴ تا ۱۶۹۹ میلادی از پارتنون به‌عنوان انبار باروت استفاده کردند. در بمباران ونیزی‌ها در سال ۱۶۸۷، صدمات جبران‌ناپذیری به این بنای باستانی وارد شد. پارتنون در حین جنگ جهانی دوم، متحمل خرابکاری‌ها و غارت‌های بیشتری شد؛ در آن روزها از این بنا به‌عنوان پادگانی برای سربازان آلمانی استفاده می‌شد.

جسیکا به شما پیشنهاد می‌کند که اگر زمان بیشتری در اختیار دارید به بازدید از دامنه جنوبی آکروپلیس بروید تا شاهد پایه‌های تئاتر یونانی در ویرانه‌های تئاتر دیونیسوس باشید و در اجرایی در «اودئون هِرودس آتیکوس» (Odeon of Herodes Atticus) شرکت کنید.

عکس از «الکساندر تودوروویچ» (Aleksandar Todorovic)

در انتهای شیب جنوبی تپه آکروپلیس به تئاتر دیونیسوس، قدیمی‌ترین تئاتر شناخته‌شده در جهان می‌رسید. همان طور که از نام این بنا برمی‌آید، این تئاتر به دیونیسوس، یکی از خدایان یونان باستان و نگهبان نمایش اختصاص دارد.

شاعران و نمایش‌نامه‌نویسان برجسته یونانی مانند آریستوفان، اوریپید و سوفوکل در قرن پنجم قبل از میلاد مسیح در این مکان، پیش‌نمایش نمایشنامه‌های خود را به‌همراه ۱۷,۰۰۰ تماشاگر به‌عنوان بخشی از مسابقات نمایشنامه‌نویسان، تماشا کرده‌اند.

بنای تئاتر دیونیسوس در ابتدا از چوب ساخته شد، اما در قرن چهارم قبل از میلاد مسیح با سنگ بازسازی شد. تغییرات بسیاری تا شروع تخریب آن در قرن چهارم میلادی بر بنای تئاتر دیونیسوس اعمال گشت که از میان آن‌ها می‌توان به افزودن تخت‌های مرمری رومی برای تماشاچیان خاص و سلطنتی اشاره کرد.

عکس از «کمیل ساکس» (Kamil Saks)

پس از عبور از تئاتر دیونیسوس در پای تپه آکروپلیس به «اودئون هِرودس آتیکوس» می‌رسید که معمولا با نام هِرودس شناخته می‌شود. این تئاتر رومی در سال‌های ۱۶۰ تا ۱۷۴ میلادی توسط یک سناتور رومی به نام هِرودس آتیکوس، ساخته شد. وی این بنا را به یاد همسر از دست‌رفته‌اش، «ریگیلا» (Rigilla) ساخت.

تئاتر «اودئون هِرودس آتیکوس»، هر تابستان از ماه ژوئن تا اکتبر (۱۱ خرداد تا ۹ آبان)، محل اصلی برگزاری فستیوال آتن و ایپداروس است. اپیداروس، نام شهر کوچکی در یونان باستان در نزدیکی خلیج سارونیک بود.

پاپادوپولو و جسیکا بر این باور هستند که برای لذت بردن از آکروپلیس و موزه آکروپلیس، نیازی نیست که از طرفداران و علاقه‌مندان به باستان‌شناسی باشید. پاپادوپولو توضیح می‌دهد:

چشم‌انداز بالای تپه آکروپلیس، انرژی محیط، آسمان آبی آتن و نور طبیعی، هر فردی را در آکروپلیس شگفت‌زده خواهند کرد.

وی می افزاید:

اما اگر می‌خواهید اطلاعات بیشتری کسب کنید و به باستان‌شناسی علاقه دارید، به شما توصیه می‌کنم که کتاب «زندگی روزانه در یونان در دوره پریکلس» (Daily Life in Greece at the Time of Pericles)، اثر «رابرت فلاچلیره» (Robert Flacelière) را بخوانید. این کتاب برای افراد مبتدی که می‌خواهند از تاریخ باستانی آتن سر در بیاورند، انتخابی عالی به شمار می‌آید.

تماشای بناهای آکروپلیس از نزدیک، تجربه‌ای ارزشمند و به‌یادماندنی است، اما تماشای تپه از پایین نیز به همان اندازه شگفت‌انگیز است. پاپادوپولو می‌گوید: