یادبودهای شگفت انگیز از یوگسلاوی ؛ کشوری که دیگر وجود ندارد

دومین موجودیت یوگسلاوی به نام جمهوری فدرال سوسیالیستی یوگسلاوی در طی جنگ جهانی دوم توسط جنبش نیروهای پارتیزان یوگسلاو به وجود آمد. این حکومت شامل شش جمهوری صربستان، بوسنی و هرزگووین،مونته نگرو، کرواسی، مقدونیه و اسلوونی بود.

پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ جمهوری یوگسلاوی نیز تجزیه شد و تنها دو جمهوری مونته نگرو و صربستان باقی ماندند که تا سال ۲۰۰۳ نام جمهوری فدرال یوگسلاوی را نگه داشتند. در سال ۲۰۰۵ با جدا شدن مونته نگرو از صربستان نام کشور یوگسلاوی برای همیشه به تاریخ پیوست.

این مقاله توسط کریستین بلا از تیم نشنال جئوگرافی نوشته شده است. عکس‌ها نیز متعلق به سیلوین هراد است.

صدها بنای تاریخی پیشرو و عجیب در مکان‌های برجسته‌ای در چشم‌اندازهای متنوع یوگسلاوی سابق ظاهر شدند، همانند طنینی روح‌شکل از کشوری که دیگر وجود ندارد. یوگسلاوی از کرواسی امروز و مرزهای اسلوونی در ساحل آدریاتیک، در میان قله‌های برجسته مونته نگرو و بوسنی و هرزگووین، تا مناطق کم ارتفاع در صربستان و مقدونیه کشیده شده است. کارهای هنری برجسته انتزاعی در طول دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ ساخته شدند تا ایدئال‌ها و ارزش‌های کشور خودشان را در تمامی کشورها گسترش دهند.

برای فهمیدن معنای امروزه این یادبودهای گذشته، سیلویا هراد، عکاس ما به جمهوری‌هایی که در جریان فروپاشی یوگسلاوی در دهه ۱۹۹۰ ظهور کردند، سفر کرد.

هراد توضیح می‌دهد:

ایده کار من، برجسته کردن این بناها و کمک به پایداری پیام آن‌ها در طول زمان، است.

سبک منحصربه‌فرد بناهای یوگسلاو، که به مدرنیته غربی برای الهام گرفتن می‌نگرد، مشخصا با فنون نمایشی همسایه‌اش، شوروی، بسیار متفاوت است. با این وجود، یوگسلاوی یک ناهنجاری بود: یک ایالت سوسیالیست که اجازه سفر آزاد به غرب را صادر می‌کرد و مدیریت شخصی را ترویج می‌داد، درست برعکس اتحاد جماهیر شوروی. قدرت‌های حاکم در سراسر دنیا بناهایی در مکان‌های عمومی مهم می‌سازند تا روایت بخصوصی را در قالب پیامی در دسترس برای جمعیت ترویج دهند. نشانه‌های مختلف در این بناهای عمومی، حکومت‌های گذشته تا رژیم‌های اخیر را در قالب سبکی خاص روایت می‌کنند. اگر در این بناها که در ایتدا ساده به نظر می‌آیند، عمیق‌تر نگاه کنیم، حقایق گسترده‌تری از تاریخ.را درمی‌یابیم.

در تصویر بالا یک آمفی‌تئاتر بزرگ را می‌بینید که در مرکز مجموعه یادبود در شهر اوزیس صربستان برای میزبانی از ارائه‌های علمی مدارس و جلسات پیشگامان جوان ('Young Pioneer) ساخته شده است.

در تصویر بالا بنایی را می‌بینید که در سال ۱۹۷۸، رئیس جمهوری یوگسلاوی، ژوزیپ تیتو، شخصا در تپه مکلیجن (Mount Makljen) در بوسنی و هرزگووین افتتاح کرد، مکانی که نیروهای یوگسلاوی از رودخانه نرتوا در مقابل نیروهای آکسیس (محور) دفاع کردند.

مخلوقات بتنی برجسته که هم از نظر فیزیکی سنگین هستند و هم از نظر مفهومی، اثر تصویری قوی‌ای را درست نزدیک مکان‌هایی که تراژدی‌های غیرقابل تصوری در طول جنگ جهانی دوم در آن‌ها رخ داده است، بر بیننده می‌گذارند. در آن زمان، رئیس جمهوری انقلابی یوگسلاو، ژوسپ بروز تیتو، جوامع چندفرهنگی را تا زمان مرگش در سال ۱۹۸۰، رهبری می‌کرد و تمام تلاشش برای اتمام دشمنی‌های دائمی باقی مانده از جنگ بود. وی می‌خواست این بناها یادآور این باشند که جنگ، به‌رغم اثرات مخربش توانست تبعیض میان گروه‌های مختلف را از جامعه یوگسلاوی (با وجود اینکه جامعه‌ای نامتجانس بود) کم‌رنگ کند. این بناها با این قصد ساخته شدند تا رشته‌ای مشترک را برای گره زدن همه افراد به کشور بزرگ یوگسلاوی، به نمایش بگذارند.

عکس‌های هراد بر ارتباط میان این بناها تاکید دارد، با تکنیک گرفتن عکس از این بناها در طول شب درست در یک مدل یکسان عکاسی.

وی می‌گوید:

من می خواستم مفهوم اندازه و مقیاس از بین برود، تا بر خود بناها همانند نمادها، تمرکز کنم. من لامپ‌هایی (برای روشن کردن هر مکان) با خود آوردم، نوری سفید که به من اجازه می‌داد بی‌طرف و خنثی باقی بمانم. اگرچه ما می‌توانیم محیط سرسبز (درختان) را حدس بزنیم که ریسمانی هدایت‌کننده در تمامی عکس‌ها است.

فولاد ضد زنگ تا ارتفاعی بیشتر از ۹ متر از زمین به‌همراه صورت‌های انسانی فولادی اوج می‌گیرد. این بنا نشان‌دهنده داستان گروهی کوچک از سربازان پارتیزان است که قصد قیام مقابل نیروهای آکسیس در اوسترا در صربستان را داشتند.

در یک نگاه عکس‌های هراد به نظر ساده می‌آیند، اما وی توانسته است با سبک خاص عکاسی خود یگانگی هر بنا را در درخشش نور ثبت کند. با وجود تلاش‌های تیتو جهت یکی کردن روایت‌های باقی مانده از این بناها، به‌علت پراکندگی آن‌ها در کشورهای قدرتمند مختلف، در هر یک از این کشورها روایت متفاوتی نقل می‌شد. وقتی او در سال ۱۹۸۰ درگذشت، تحولات سیاسی و مسائل حل نشده میان افراد مختلف و گوناگون، سبب تخریب نهایی کشور در طی جنگ‌های تلخ قومی و نژادی شد.

این بناهای انتزاعی، ایده یک آینده خیال‌پردازانه و زندگی در آن است. برخی از افراد این یادگارها را به‌صورت نوستالژیکی از زمانی بهتر در نظر می‌گیرند، در حالی که دیگران آن‌ها را یادآورهای دردناکی از گذشته‌ای غیرقابل توصیف می‌دانند. دلیلش این است که هم‌اکنون این بناها در ایالت‌های جداشده زندگی می‌کنند. از برخی از یادگارها نگه‌داری می‌شود و برخی میزبان موزه‌های کوچک هستند، در حالی که بقیه آن‌ها در خرابه‌ای آرمیده‌اند.

این یادبودهای شگفت‌انگیز، به بازدیدکنندگان نگاهی به تاریخ قابل‌توجه یوگسلاوی سابق پیشنهاد می‌دهد. تلاش برای شناخت منطقه‌ای پیچیده و پیدا کردن این بناها بدون راهنما ممکن است سخت باشد، اما در نهایت این تلاش ارزشش را دارد. این بناها ماهیت یوگسلاوی را تشکیل می‌دهند.

این مجسمه بزرگ مجهز به بال در پادگاریک، از یک سردابه به‌همراه بقایای صدها سرباز پارتیزان (چریک) که در طی درمان در بیمارستان‌های نزدیک مردند، نگه‌داری می‌کند.

این بنای بلند در کوهستان پترووا گورا در کرواسی در احترام به قیام صرب‌ها در مقابل ارتش اوستاشه (حزب فاشیست کروات که در طی جنگ جهانی دوم در گرماگرم اشغال نظامی یوگسلاوی به دست نازی‌ها، دست به نسل‌کشی سازمان یافته زدند) ساخته شد و دربردارنده ۱۲ رویداد از جنگ است.

سه مشت در این بنا، صرب‌ها، یهودیان و قربانیان رم را به نمایش می‌گذارد که در این منطقه نزدیک نیس، صربستان، توسط اشغالگران نازی در اوایل سال ۱۹۴۲ تا اواخر ۱۹۴۴، کشته شده‌اند.

این بنا متعلق به قربانیان جنگ ساتایسکا (Sutjeska) در بوسنی و هرزگووین است. ساختن این مجموعه ۷ سال به طول انجامیده است.

ارتش پارتیزان در این منطقه در کوه کوسمای (Kosmaj) در سال ۱۹۴۱ گرد هم آمدند تا علیه نیروهای اشغالگر آکسیس، نقشه جنگی طرح کنند.

زیر این بنا در تپه آزادی درایلیرسکا (ایلیان) بیستریکا، یک سردایه وجود دارد که از بقایای ۲۸۴ مبارز کشته شده از ارتش یوگسلاوی نگه‌داری می‌کند که این منطقه را در حین جنگ جهانی دوم آزاد کردند.

این بنا، واقع شده بر قله‌ای بلند در بوسنی و هرزگووین، یادآور جنگی سخت و خشونت‌آمیز است که در آن هزاران مبارز پارتیزان و عمدتا شهروندان صربی، کشته یا به اردوگاه‌های تحت مراقبت اوستاشه در تابستان ۱۹۴۲ تبعید شدند.

سه مونولیت (سنگ یک‌پارچه) که تداعی‌کننده تفنگی برای احترام به نبرد بین پارتیزان‌ها و آلمانی‌ها در استولاک (در سال ۱۹۴۱) است.

حدود سیصد دهقان از جان گذشته صرب که تنها با چنگک کشاورزی مسلح بودند، در طی حمله به ارتش اوستاشه در سال ۱۹۴۲ در نوک این کوه در نووو سلو پالانجکو (Novo Selo Palanjecko) جان خود را از دست دادند.

در این مجموعه روی یک سردابه با نام ۶۲ سرباز شکست‌خورده پارتیزانی حکاکی شده است.

بسیاری از مردان که در سینج مرده‌اند، عضو گروه فوتبال کارگران اسپلیت بوده‌اند.

این بنای تاریخی که نماد گل شکوفه کرده است، کارکنان بیمارستان و کادر پزشکی‌ای را یادآور می‌شود که به سربازان پارتیزانی زخمی در کارکانیکا رسیدگی کردند.

در کراگجویک (Kragujevac)، صدها دانش‌آموز و معلم توسط سربازان آلمانی در ماه اکتبر سال ۱۹۴۱ کشته شدند.