کاخ کاترین یا دهکده تزارها، شکوه سن پترزبورگ

در ۳۰ کیلومتری سنت پترزبورگ مکانی به نام تزارسکویه سلو وجود دارد که معنای آن دهکده تزارها است. در این مکان قصر تابستانی کاترین اول، همسر پتر کبیر قرار دارد.

دهکده تزارها قصر باشکوهی است که در شهر پوشکین در ۲۵ کیلومتری جنوب سنت پترزبورگ واقع شده است. این عمارت منحصربه‌فرد که به جرئت می‌توان آن را مجلل‌ترین و باشکوه ترین بنای شهر سنت پترزبورگ نامید یکی از آثار گردشگری خارق‌العاده دنیا محسوب می‌شود. نمادی کامل از جاه طلبی‌های خاندان سلطنتی روسیه که از حیث ارزش آثار هنری و زیبایی منحصربه‌فرد آثار شاخصی مانند کاخ ورسای در فرانسه را پشت سر گذاشته است. قصر باشکوه کاترین، گالری کامرون، پارک زیبای کاترین همراه با دریاچه مصنوعی آن، قصر و پارک الکساندر از جمله مهم‌ترین قسمت‌های این محل هستند.

کاخ کاترین قصر تابستانی کاترین اول، همسر پتر کبیر یکی از دیدنی‌های سنت پترزبورگ و جاذبه‌های روسیه در محلی به نام تزارسکویه سلو (Tsarskoye Selo) به معنی دهکده تزارها قرار دارد. این منطقه تا قرن هجدهم میلادی در اشغال کشور سوئد قرار داشت و پس از پیروزی روسیه بر ارتش سوئد باز پس گرفته شد.

این قصر از سالن بزرگ و با شکوهی به طول ۳۰۰ متر با پله‌های بزرگ و اتاق‌های دلنشین تشکیل شده است. در تزیینات این بنا از آب طلا و آینه‌کاری استفاده شده است و وسایل مورد استفاده خانواده تزار و شخص تزار در این قصر قرار دارند.در مرکز پارک دریاچه‌ای مصنوعی به یادبود پیروزی ارتش روسیه بر نیروی دریایی عثمانی در سال ۱۷۷۰ در دریای سیاه ساخته شده است. در سال‌های ۱۷۹۲ تا ۱۸۰۰ قصر الکساندر به سبک کلاسیک پایانی به این مجموعه اضافه شد. در سال ۱۸۱۱ مدرسه‌ای مخصوص اشراف زادگان و تیزهوشان در این مجموعه ساخته شد.

این مدرسه اشخاصی هم چون الکساندر پوشکین بنیان‌گذار ادبیات کلاسیک روس را پرورش داد. دهکده تزارها تا سال ۱۹۱۷ و قبل از پیروزی انقلاب در ماه اکتبر همچنان قصر تابستانی تزارها بود و بعد از انقلاب، این مکان با فرمان لنین، ملی اعلام شده و به موزه تبدیل شد.

در سال ۱۹۳۷ به مناسبت یکصدمین سال فوت پوشکین، شاعر بزرگ و معروف روس این مکان به شهر پوشیکن تغییر نام پیدا کرد و تا امروز هم به همین نام معروف است. بدون تردید یکی از دیدنی‌ترین نقاط این قصر اتاق کهربا است.تمام وسایل این اتاق از قبیل میز و صندلی و تزیینات دیوار و سقف از سنگ کهربا ساخته شده است و بازدیدکنندگان بسیاری را از تمام نقاط جهان به خود جلب کرده است. لازم به ذکر است در حمله آلمان‌ها به روسیه تمامی کهرباهای آن به سرقت رفت اما اتاق طی ۲۴ سال با سه تن كهربا بازسازی شد. این کاخ یکی از برترین جاذبه‌های گردشگری سن پترزبورگ است. در ادامه بیشتر از آن می‌خوانید.

نقاشی از دهکده تزارها در سال ۱۸۶۵

در زمان حکومت کاترین کبیر کلیسای اختصاصی خانواده تزار، حمام سرد همراه با اتاق عقیق و پارک های بزرگی به سبک های فرانسوی و انگلیسی و همچنین گالری بزرگ کامرون به کاخ تابستانی اضافه شد.

لباس مخصوص ملکه کاترین

راسترلی به سبک باروک ساختمان‌ها را آرایش می‌کرد، اما کامرون به سبک کلاسیک عشق می‌ورزید. این دوگانگی در سبک‌های معماری، زیبایی فوق‌العاده‌ای به این قصر بخشیده است. در داخل پارک انواع ساختمان‌های کوچک از جمله ارمیتاژ کوچک، ساختمان نیروی دریایی، استراحتگاه تابستانی و مجسمه‌های رومی قرن هجدهم قرار دارند.

استراحتگاه تابستانی

در مرکز پارک دریاچه‌ای مصنوعی به یادبود پیروزی ارتش روسیه بر نیروی دریایی عثمانی در سال ۱۷۷۰ در دریای سیاه ساخته شده است. در سال‌های ۱۷۹۲ تا ۱۸۰۰ قصر الکساندر به این مجموعه اضافه شد.

اگر پتر کبیر می‌دانست ممکن است روزی که از شهر خارج می‌شود، کاترین علیه او شورش کند و خودش را امپراتور و ملکه روسیه بنامد، هیچ‌وقت زمین این قصر را به نامش نمی‌کرد. پتر علاقه‌ای به کاترین نداشت و در جمع او را تحقیر می‌کرد. کاترین هم بعد از ۱۸ سال زندگی با پتر و تحمل این وضعیت در سی‌وسه سالگی از غیبت پتر کبیر در پایتخت استفاده کرد و با کمک چند نفر از نزدیکانش خودش را امپراتور روسیه خواند. هرچند پتر انتظار چنین اتفاقی را نداشت اما چندان هم مقاومت نکرد و خیلی سریع استعفا داد. چند روز بعد هم نزدیکان کاترین او را مسموم کردند تا شرش برای همیشه از سر روسیه کم شود.

کاترین دو سال بر روسیه حکومت کرد. در دوره سلطنت او شیوه کشاورزی اصلاح شد، اصول بانکداری رایج شد، ارتش سامان گرفت، بیمارستان‌ها ساخته شد و به‌طور کلی اقتصاد کشور رونق گرفت. کاترین هم مانند همه ملکه‌های دیگر خودش را یک موجود برتر می‌‌دانست؛ ملکه‌ای که در کنار هوش و جسارت فراوانش این‌قدر خودرای بود که به حرف هیچ‌کدام از مشاورانش اهمیت نمی‌داد. او تصمیم‌های اشتباه می‌گرفت و در نهایت بین مردم روسیه طرفدار زیادی نداشت.

داخل قصر کاترین می‌توانیم یکی از باشکوه‌ترین معماری‌های جهان را ببینیم. تالار بزرگ کاخ به نام اتاق طلایی شهرت دارد. با دیدن این تالار به این نتیجه می‌رسیم ادعاهایی که درباره میزان طلایی که در قصر به کار رفته می‌تواند درست باشد. تالار طلایی درست روبه‌روی ورودی کاخ است. این تالار زرین نخستین جایی است که با ورود به داخل قصر می‌بینیم. نور اتاق از پنجره‌های بزرگ قوسی‌شکل تامین می‌شود. انعکاس نور روی دیوار زرین، روشنایی اتاق را صدچندان می‌کند و به‌دلیل همین روشنایی خیره‌‌کننده است که به این تالار اتاق نور هم می‌گویند. سقف این تالار به‌نوعی تاریخ پیروزی‌های روسیه در جنگ‌ها است. سقف‌ به‌طور کامل با طرح‌هایی از این جنگ‌ها پوشیده شده است.

اتاق سبز

اتاق سبز در ابتدای بخش خصوصی کاخ قرار دارد که در سال ۱۷۷۰ به دستور کاترین کبیر برای پسرش پل اول و همسرش ناتالیا اکسونیا ساخته شد. دیوارهای اتاق سبز کم‌رنگ است و با گچبری‌های سفید رنگ تزیین شده است. مجسمه‌هایی که به دیوار چسبیده زن و مردی با لباس‌های سنتی روسیه هستند. در اطراف این مجسمه‌ها طرح‌ گلدان‌های یونانی و درخت انگور از دیوارهای اتاق بالا رفته است. این اتاق در سال ۱۸۲۰ بر اثر آتش‌سوزی تقریبا از بین رفت اما به دستور امپراتور الکساندر اول دوباره قسمت‌های سوخته اتاق به همان سبک گذشته‌اش بازسازی شد.

هرچند نام اصلی این کاخ، کاخ کاترین است اما به خاطر شکل و شمایلش مردم به آن قصر خامه‌ای می‌گویند. پتر کبیر در سال ۱۷۰۸ این منطقه را به همسرش کاترین هدیه داد. کاترین اول در سال ۱۷۱۷ دستور داد تا معماری فرانسوی بنام «جوان فردریک» این خانه را برای استراحتگاه تابستانی‌اش بسازد.

بعد از مرگ کاترین این قصر به دخترش الیزابت رسید. از نظر الیزابت این قصر زیادی از مد افتاده بود. برای همین هم او در سال ۱۷۳۳ دستور داد ساختمان قدیمی را تقریبا ویران کنند و ساختمان جدیدی در سبک روکوکو بسازند؛ سبکی در ادامه سبک باروک که آن زمان طرفداران زیادی داشت. بالاخره در سال ۱۷۵۶ ساختمان جدید قصر تحویل الیزابت داده شد. این‌طور می‌گویند که در ساختمان جدید چیزی حدود ۱۰۰ کیلوگرم طلای ناب استفاده شده است البته داستان‌های زیادی درباره میزان طلایی که در ساختمان قصر استفاده شده وجود دارد. بعضی‌ها ادعا می‌کنند تمام سقف این کاخ هم از طلاست.

یکی دیگر از تالارهای زیبای این کاخ، تالار پرتره است که در آن پرتره‌های زیبایی از کاترین، الیزابت، پتر کبیر و بقیه شاهزادگان و شاهان روسیه وجود دارد.

در طول تاریخ برخی از ثروتمندان و سیاست مداران جهت خوشگذارانی و ولخرجی استفاده‌های نامتعارفی از این ماده کرده‌اند. برای مثال می‌توان به «فردریک اول» اولین پادشاه روسیه اشاره کرد. او بعد از تاج‌گذاری در سال ۱۷۰۱ و بازسازی قصر خود در برلین، دستور داد که از کهربا برای تکمیل دکراسیون داخلی اتاق های این قصر استفاده شود.

در این پروژه تعدادی از معماران مشهور آن زمان به کار گرفته شده و پیش‌بینی شد که از بیش از ۱۰۰ هزار قطعه حکاکی شده کهربا برای ۵۵ متر مربع استفاده گردد. در آن روزگار مشکلات سیاسی سبب به تعویق افتادن این طرح شد و شاه هرگز نتوانست پایان آن راببیند. پس از مرگ وی جانشین او شاه «فردریک ویلهلم اول» چندان تمایلی به انجام این پروژه نشان نداد و آن را متوقف ساخت. بنابراین پنل‌های کهربا به‌همراه سایر وسایل ساختمانی در انباری، در شهر برلین قرار داده شد. هم‌زمان با این اقدام، شایعاتی مبنی بر اتاقی از کهربا به گوش «پتر اول» امپراتور روس رسید. او تصمیم گرفت که بر قطعات کلکسیونی خود بیفزاید، پس در سال ۱۷۱۶ شاه فردریک ویلهلم اول را متعاقد کرد که قطعات و پنل‌های کهربا را به‌عنوان هدیه‌ای به او اهدا کند. در سال ۱۷۱۷ تعداد ۱۸ جعبه بزرگ بر اساس طرح مورد نظر تزار، وارد شهر سنت‌پترزبورگ شد. این پنل‌های کهربا در طول سفر شکل خود را حفظ کرده اما به‌دلیل پاره‌ای از مسائل سیاسی آن دوران، انجام این طرح در سنت پترزبورگ راکد ماند. پس از به سلطنت رسیدن الیزابت اول (دختر شاه در روسیه)، وی تصمیم گرفت اتاق کهربا را در قصر زمستانی خود برپا کند. با توجه که حجم کهرباهای موجود برای ساخت این اتاق کافی نبود، وی از پلاسترهای آینه‌گون و پانل‌هایی به رنگ کهربا نیز در این اتاق استفاده کرد.

این اتاق سرانجام در سال ۱۷۴۵ تکمیل شده و از آن برای پذیرایی رسمی ملکه مورد استفاده قرار می‌گرفت. در سال ۱۷۵۵ الیزابت بنابر دلایل نامعلومی تصمیم گرفت این اتاق را به‌جای دیگری منتقل کند، بنابریان کلیه پنل‌های مجدد جمع‌آوری شده و به قصر تابستانی وی انتقال یافتند. این قصر زارسکوجی سلو یا قصر کارترین نامیده شد.

تمام وسایل این اتاق از میز و صندلی گرفته تا کف‌ و دیوارها همه با کهربا تزیین شده است. این اتاق در سال ۱۷۰۱ ساخته شده و به‌دلیل شکنندگی و گران‌بها بودن وسایلش یک نفر تمام وقت مسئول نگهداری و مراقبت از آن بود. این اتاق به‌وسیله مجسمه‌ساز معروف آلمانی آندرسن شلتر طراحی شد و بعد از آن استادکاران کهربا ساخت اتاق را ادامه دادند. در طول جنگ جهانی دوم اتاق کهربا توسط آلمان‌ها به غارت رفت. در واقع این‌طور می‌شود گفت که کل اتاق ناپدید شد.

درباره سرقت اتاق کهربا چندین داستان وجود دارد؛ مثلا اینکه هنرمندان شوروی در سال ۱۹۳۹ یک کپی دقیق از این مجموعه را تهیه کرده بودند بنابراین آنچه در دست ارتش آلمان بوده تنها یک کپی تقلبی است. جست‌وجو برای اتاق کهربا تابه‌حال جان بسیاری از جویندگان گنج و حتی افسران وزارت امنیت دولت آلمان شرقی را گرفته است. در سال ۱۹۸۲ دستور داده شد اتاق کهربا بازسازی شود. پروسه بازسازی نزدیک به ۲۰ سال طول کشید و بیشتر از ۱۲ میلیون دلار هزینه برداشت و اتاق کهربا بار دیگر در سال ۲۰۰۳ افتتاح شد.

اتاق سفید پذیرایی کاخ همان سبک تالار زرین را در اندازه‌ای کوچک‌تر دارد. این اتاق با رنگ‌های سفید و آبی آرامش بیشتری نسبت به تالار طلایی دارد.

یکی دیگر از اتاق‌های جذاب این کاخ اتاقی است معروف به اتاق کامرون. این اتاق به‌وسیله معمار محبوب کاترین، چارلز کامرون طراحی شده است. سلیقه شخصی کاترین کبیر، دیوارهای آبی‌رنگ و سقف‌های نقاشی شده را می‌شود در این اتاق دید. در سال ۲۰۰۹ مجسمه‌ای از الیزابت با لباس سلطنتی را در این اتاق گذاشتند. مجسمه الیزابت را مجسمه‌ساز معروف بلژیکی، ایزابل دو بولچگواردا برای سیصدمین سالگرد تولد الیزابت ساخت. بعد از آن مجسمه الیزابت را به اتاق پرتره بردند تا در کنار پرتره‌ها و مجسمه‌های خاندان سلطنتی جاخوش کند.

نخستین چیزی که وقتی وارد کاخ می‌شویم خودنمایی می‌کند، باغی سرسبز و بزرگ با یک دریاچه بزرگ در مرکزش است. این دریاچه‌ مصنوعی به یاد پیروزی ارتش روسیه بر نیروی دریایی عثمانی در دریای سیاه ساخته شده است.