موش کور دماغستارهای؛ شکارچی زیر آب با توانایی‌های فوق‌العاده
موش کور دماغستارهای پستاندار کوچکی است که در مناطقی با رطوبت بالا، خاک نرم و مرطوب زندگی میکند. او برای داشتن شرایط مناسب تغذیه‌ای و دفع خطرات احتمالی، در نزدیکی رودخانه‌ها تونل حفر میکند و اغلب اوقات در آب به شکار و صید غذا می‌پردازد. موش کور دماغستارهای با ترکیبی از ویژگیهای حسی فوق‌العاده و رفتارهای تغذیه‌ای منحصربه‌فرد، نمونه‌ای شگفت‌انگیز از تکامل و تطابق با محیط زیست است.
موش کور دماغ ستاره ای چیست؟
«موش کور دماغستارهای» (Condylura cristata) پستانداری کوچک از خانواده «موشهای کور» (Talpidae) است که در مناطق مرطوب و نمناک شرق کانادا و شمال شرقی ایالات متحده آمریکا زندگی میکند.این جانور به دلیل پوزه منحصربه‌فرد خود که از شاخکهای گوشتی تشکیل شده است، به‌عنوان یکی از عجیب‌ترین موجودات جهان شناخته می‌شود. این موش کور از حشرات آبی، کرم‌ها، نرم‌تنان و ماهی‌های کوچک تغذیه میکند و به‌عنوان سریع‌ترین شکارچی در میان پستانداران شناخته می‌شود.
موش کور دماغستارهای از توانایی خاص دیگری نیز برخوردار است. او در زیر آب هم میتواند حس بویایی قوی داشته باشد. این ویژگیهای منحصربه‌فرد، موش کور دماغستارهای را به یکی از شگفت‌انگیزترین موجودات تکامل‌یافته در دوره‌های مختلف زیستی جانداران در زمین تبدیل کرده است.
ویژگیهای موش کور دماغ ستاره ای
طول بدن موش کور دماغستارهای بین ۱۵ تا ۲۰ سانتی‌متر است و وزنی حدود ۳۵ تا ۷۵ گرم دارد. رنگ پوست این حیوان قهوه‌ای تیره و سیاه است و پوزه ستارهای شکل و صورتی‌رنگ و همچنین پنجه‌های بزرگ شیری‌رنگ دارد. بدن این جانور با خز ضدآب پوشیده شده و دارای دم و پاهایی بزرگی است که به او در حفر تونل‌های زیرزمینی کمک میکند. پوزه ستاره‌ای‌شکل این موش کور ۲۲ شاخک گوشتی دارد و به‌عنوان عضو حسی بسیار حساس عمل میکند. او با کمک پوزه‌اش به شناسایی و شکار سریع طعمه در محیطهای تاریک و زیرزمینی می‌پردازد. این حیوان، دم بلند و کرکداری دارد که در ماه‌های زمستان به عنوان ذخیره چربی عمل میکند و باعث می‌شود بتواند مدت بیشتری بدون غذا زنده بماند.
یکی دیگر از ویژگیهای خاص موش کور دماغستارهای، توانایی بویایی در زیر آب است. این حیوان با فرو بردن حباب‌های بسیار ریز موجود در آب میتواند ذرات بودار را جذب کند. این امر به او اجازه می‌دهد تا بوی طعمه را در آب بفهمد و غذایش را دنبال کند.
یکی از برجسته‌ترین ویژگیهای موش کور دماغستارهای، پوزه ستارهای شکل او با ۲۲ زائده گوشتی است. این زائده‌ها بیش از ۱۰۰,۰۰۰ پایانه عصبی حساس به لمس دارند؛ درحالی که سرتاسر دست انسان تنها حدود ۱۷,۰۰۰ گیرنده لمسی دارد. این امر باعث می‌شود که بینی این حیوان، حساس‌ترین عضو لمسی در بین مهره‌داران باشد. این گیرنده‌های لمسی که به «اندام ایمر» (Eimer's organ) معروف هستند، فقط در موشهای کور یافت می‌شوند؛ اما در این گونه خاص‌تر اند و به موش کور دماغستارهای امکان شکار در تونل‌های تاریک زیرزمینی را می‌دهند.
موش کور دماغستارهای نیمه‌آبزی است و میتواند به‌خوبی شنا کند. این حیوان، در طول روز و شب فعال است. همچنین این موش لانه‌هایش را در مناطق خشک‌تر برای نوزادانش می‌سازد؛ اما تونل‌هایی که برای خودش در فواصل خارج از زاد و ولد حفر میکند، مستقیم به مجاری آب متصل می‌شوند و در مناطق مرطوب قرار دارند.
زیستگاه موش کور دماغ ستاره ای
موش کور دماغستارهای در مناطق پست و مرطوب شرق آمریکای شمالی، شامل بخش‌هایی از کانادا و ایالات متحده آمریکا زندگی میکند. این پستاندار نیمه‌آبزی زیستگاه‌هایی مانند تالاب‌ها، مرداب‌ها، جنگل‌های مرطوب و حاشیه نهرها را ترجیح می‌دهد. این مناطق به دلیل خاک نرم و رطوبت بالا، شرایط مناسبی برای حفر تونل‌ها و دسترسی به منابع غذایی غنی و متنوع برایش فراهم می‌کنند و میتواند از دید شکارچیان مخفی بماند.
موش کور دماغستارهای به‌طور معمول در نزدیکی رودخانه‌ها یافت می‌شود و به‌عنوان یک گونه نیمه‌آبزی، توانایی شنا کردن دارد. این ویژگی به او کمک میکند تا در جست‌وجوی غذا به محیطهای آبی نیز وارد شود. طی زمستان، از آنجایی که ممکن است زمین‌های مرطوب منجمد شوند، اغلب اوقات این موشهای کور در آب‌ها به شکار و کشف غذا می‌پردازند.
موش کور دماغستارهای با انجام بازدم و دم گرفتن و به داخل فرستادن حباب‌ها با سرعت بسیار زیاد، میتواند ذرات بودار موجود در آب را تشخیص دهد. این کار به او کمک میکند تا نه‌تنها هویت طعمه را شناسایی کند، بلکه بفهمد که آیا این طعمه قابل خوردن است یا خیر.
تولید مثل موش کور دماغ ستاره ای
اکثر گونه‌های موش کور در طول سال اغلب یک بار به جفتگیری می‌پردازند و باقی سال در تونل‌هایشان تنها زندگی می‌کنند. در طول فصل جفتگیری، نرها برای جستجوی ماده‌ها تونل‌های خود را گسترش می‌دهند. در طول زمان تولید مثل ممکن است که نرها مسافتی حدود ۸۰۰ متر تا یک کیلومتر را برای پیدا کردن همسر خود طی کنند. آنها در تونل‌های موجود حرکت می‌کنند و اگر تونلی در دسترس نباشد، تونل جدید حفر می‌کنند. در فصل جفتگیری تقریبا تمام موش کورهای ماده باردار هستند.
زاد و ولد موش کور دماغستارهای فرآیندی جالب و پیچیده است که به ویژگیهای خاص این گونه جانوری تعلق دارد. این موش‌ها با استفاده از خصوصیات فیزیولوژیکی‌شان مانند دماغ حساس و بینایی بسیار ضعیف، فرایند یافتن جفت، جفتگیری، لانه‌سازی، زایمان، تولد توله‌ها، مراقبت و نگهداری از آنها، رسیدن به استقلال و ترک لانه مادر و... را از سر می‌گذرانند.
موش کور دماغستارهای زاد و ولد خود را در اواخر فصل بهار و اوایل تابستان انجام می‌دهد. این موجود تنها یک بار در سال زایمان میکند. در تولید مثل این موش کور است، دماغ نقش مهم و پیچیده‌ای دارد. در زمان جفتگیری، ۲۲ شاخه حساسی که روی دماغش قرار گرفته، به او کمک میکند تا در فضای تاریک تونل‌های زیرزمینی که خود و هم‌نوعانش حفر کرده‌اند، به دنبال شریک جنسی بگردد.
موش کور دماغستارهای به‌صورت تک‌همسری و در فصلی مشخص جفتگیری میکند. دوران بارداری ماده‌های این گونه حدودا ۴۵ روز طول می‌کشد و هر بار دو تا هفت نوزاد به دنیا می‌آورد. زمانی که دوره بارداری به پایان می‌رسد، ماده‌ها معمولا در لانه‌ای که از قبل برای زایمان و تولد آماده کرده‌اند، ساکن می‌شوند. نوزادان در بدو تولد کاملا بی‌دفاع، کور و بدون مو هستند. در اولین روزها، توله‌ها به طور کامل از شیر مادر تغذیه می‌کنند و موش مادر از آنها مراقبت میکند. این مدت زمان بسیار حساس است و توله‌ها در این دوران به رشد و تکامل می‌پردازند. در این زمان، دماغ‌های حساس توله‌ها نیز شروع به توسعه میکند.
مادر از توانایی‌های دماغی خود برای یافتن غذا و همچنین حفاظت از خود و توله‌ها در برابر خطرات محیطی استفاده میکند. دو هفته آغازین پس از تولد، توله‌ها برای ماندگاری و بقا به مادر نیاز شدیدی دارند. در این زمان، موش مادر با توجه به نیازهای تغذیه‌ای خود و فرزندانش شکار میکند و هر چیزی به لانه نمی‌آورد. بعد از گذشت حدود ۱۰ روز، توله‌ها رشد می‌کنند، پوست و سایر اعضای بدنشان تکامل می‌یابد و روی پوستشان مو می‌روید.
معمولا در این گونه از موش‌ها، میزان زنده ماندن توله‌ها بسیار بالاست؛ زیرا آنها به سرعت با محیط اطراف خود سازگار می‌شوند و به شکار غذا می‌پردازند. با این حال، برخی از توله‌ها ممکن است به دلیل عوامل طبیعی مانند کمبود غذا یا شکار توسط دیگر موجودات، جان خود را از دست بدهند. طول عمر متوسط این جانوران دو تا سه سال است.
با گذشت چهار هفته توله‌ها شروع به مستقل شدن و ترک لانه مادر می‌کنند. آنها از محیط اطراف خود برای تامین غذای روزانه بهره می‌برند و توانایی استفاده از حسگرهای دماغی خود را برای جست‌وجوی غذا یاد می‌گیرند. پس از حدود ۶ ماه از تولد، توله‌موش‌های دماغستارهای به بلوغ جنسی می‌رسند و می‌توانند به جفتگیری بپردازند و فرآیند تولید مثل را ادامه دهند. از آنجا که موش کور دماغستارهای در طول سال فعال است و به خواب زمستانی نمی‌رود، امکان زاد و ولد را در تمام طول سال دارد، ولی بیشترین فعالیت‌های تولید مثلی در بهار رخ می‌دهند و دوام و کیفیت تغذیه نوزادان و مادران فارغ شده در فصول گرم، بیشتر است.
آیا شما هم از دوستداران حیات وحش و حیوانات عجیب‌الخلقه هستید؟ اگر جانور شگفت‌انگیز دیگری میشناسید، با ما و دیگر کاربران کجارو به اشتراک بگذارید.
منبع عکس کاور: phys.org، عکاس: Kenneth Catania
سوالات متداول
موش کور دماغستارهای چیست؟
موش کور دماغستارهای پستانداری کوچک از خانواده موشهای کور است که در مناطق مرطوب و نمناک شرق کانادا و شمال شرقی ایالات متحده آمریکا زندگی میکند.
موش کور دماغستارهای چه ویژگیهای خاصی دارد؟
موش کور دماغستارهای در محیطهای مرطوب زندگی میکند و میتواند به راحتی در خاک، روی زمین و همینطور در آب حرکت کند. این موش بهخاطر شاخکهای ستارهای خود معروف است که نقش مهمی در بقای او دارد.
