برترین موجودات ساکن آفریقا را بشناسید

آفریقا مملو از حیوانات و جانوران گوناگون است. در هر نقطه از زیست‌بوم این قاره، موجوداتی مختص خودش زندگی می‌کنند. نسل برخی از این جانوران در معرض خطر بوده و نسل گروهی دیگر نیز به دلیل فراوانی جمعیتشان، با خطر خاصی رو به‌رو نیست. این حیوانات، فارغ از میزان جمعیتشان، هر یک به نوعی به برقراری توازن حیات وحش آفریقا کمک می‌کنند. در ادامه با برخی از این جانداران آشنا خواهیم شد.

زرافه بلندترین جاندار روی زمین است که معمولا با گردن و پاهای درازش شناخته می‌شود. طول یک زرافه‌ی بالغ، از نوک انگشتان پا تا سرش، مابین ۴٫۲ الی ۵٫۷ متر است و وزن آن نیز در حدود ۸۰۰ الی ۱٫۲۵۰ کیلوگرم است. زرافه دارای یال‌های قهوه‌ای رنگ در پشت گردن و دو شاخ مویی بالای سرش است. رنگ پوست این جانور زرد و مایل به بژ است که دارای خال‌های قهوه‌ای و سیاه است.

اسب آبی پس از فیل و کرگدن، سومین پستاندار بزرگ جهان محسوب می‌شود. وزن یک اسب آبی بالغ در حدود ۲٫۲ الی ۳٫۶ تن است. طول این جاندار از سر تا کپل مابین ۲٫۸ الی ۴٫۲ متر بوده و طول دمش ۳۵ الی ۵۰ سانتی‌متر است. قد اسب آبی تا شانه‌هایش، ۱٫۵ متر است. دو گونه اسب آبی وجود دارد که هر دوی آن‌ها در آفریقا زندگی می‌کنند. این دو گونه عبارت هستند از اسب آبی کوچک و اسب آبی بزرگ. اسب آبی بزرگ در نواحی شرقی صحرای بزرگ آفریقا یافت می‌شود و اسب آبی کوچک نیز در غرب آفریقا زندگی می‌کند. این جانوران معمولا در مرداب‌ها، رودخانه‌ها و دریاچه‌ها زندگی می‌کنند و می‌توانند تا ۱۶ ساعت در زیر آب غوطه‌ور بمانند. اسب آبی، جانوری گیاه‌خوار است که از علف، ساقه‌ و برگ گیاهان تغذیه می‌کند. پوست این حیوان، بدون مو بوده و رنگ آن نیز قهوه‌ای تیره و خاکستری متمایل به سیاه است؛ البته قسمت زیرین و شکم آن صورتی رنگ است. پوست اسب آبی یک ماده‌ی روغنی قرمز رنگ ترشح می‌کند که خاصیت ضد آفتابی، مرطوب‌کننده و ضدباکتری دارد. این جانوران اجتماعی بوده و در گروه‌های ۲۰ الی ۱۰۰ تایی زندگی می‌کنند. اسب آبی در طول روز ساکن و بی‌حرکت می‌ماند اما به هنگام غروب آفتاب، آب را برای چریدن و غذا خوردن ترک می‌کند. گونه‌ی ماده‌ی این حیوانات، در ۵ یا ۶ سالگی به بلوغ جنسی می‌رسند. متوسط عمر اسب آبی در حیات وحش، در حدود ۴۰ سال است.

گوزن یالدار پستانداری گیاه‌خوار متعلق به خانواده‌ی گاوها و بزها است. این جانور، یال‌هایی تیره‌رنگ و شلخته در قسمت‌های بالایی و پایینی گردنش و شاخ‌هایی پیچ‌خورده رو به بالا روی سرش دارد. رنگ پوست گوزن یالدار، قهوه‌ای روشن با خال‌هایی سیاه است. قد گوزن یالدار در حدود ۱٫۳ متر و طول آن تا انتهای کپلش ۲٫۴ متر است. وزن این جاندار تا ۲۷۰ کیلوگرم نیز می‌رسد. بیشه‌زارها و علفزارها، سکونتگاه این جانور را تشکیل می‌دهند که معمولا در نواحی مرکزی، جنوبی و شرق آفریقا یافت می‌شود. گوزن‌های یالدار موجوداتی اجتماعی هستند که به صورت گروهی زندگی می‌کنند و معمولا در شب و روز به خوردن می‌پردازند. گونه‌ی ماده‌ی گوزن یالدار در ۱٫۵ تا ۲٫۵ سالگی و گونه‌ی نر آن در ۳ الی ۴ سالگی به بلوغ جنسی می‌رسد. متوسط عمر این جانوران در حیات وحش به ۲۰ سال می‌رسد. گوزن‌های یالدار اغلب توسط شیرها، چیتاها، کفتارها، سگ‌های شکاری و کروکودیل‌ها شکار می‌شوند که عمدتا زمانی که برای مهاجرت، از رودخانه عبور می‌کنند، قربانی این موجودات می‌شوند.

لمور، نوعی میمون با دمی پشمالو و بلند به رنگ سیاه و سفید است. پوزه‌ی این جانور شبیه به پوزه‌ی سگ بوده و دماغ، لب‌ها و پلک‌هایش سیاه رنگ است. گوش‌های لمور دارای خز و به رنگ سفید است. خز ضخیم بدن لمور، در قسمت‌های پشتی سیاه و در قسمت کپل و دست و پاهایش خاکستری است. قسمت‌های زیرین لمور نیز ترکیبی از رنگ‌های سفید و خاکستری است. صورت این جانور سفید و دور چشمانش پوشیده از لایه‌ای سیاه رنگ است. بخش‌های بالایی پاهایش سفید ولی پنجه‌هایش تیره است. وزن لمور بین ۲ تا ۲٫۵ کیلوگرم است. طول بدنش از سر تا دم مابین ۸٫۵ الی ۴۵٫۵ سانتی‌متر متغیر است و اندازه‌ی دمش ۵۵ سانتی‌متر است. لمور در جنگل‌های پوشیده از خار ماداگاسکار، جنگل‌های بارانی، دره‌های سنگلاخی و جنگل‌های پاییزی و خشک یافت می‌شود. لمور در این سکونتگاه‌ها، از میوه‌ها، گل‌ها، برگ و ریشه‌ی درختان، عنکبوت‌ها، کرم‌ها، ملخ‌ها، پیله‌ی پروانه، پرندگان، مارمولک‌ها و جیرجیرک‌ها تغذیه می‌کنند. لمورها معمولا در گروه‌های ۶ الی ۳۰ تایی زندگی می‌کنند. این جانوران به هنگام مراقبت از قلمروی خود، رفتاری وحشیانه پیدا کرده و بویی به عنوان مکانیزم دفاعی از خود ساتع می‌کنند. بلوغ جنسی لمورها در ۲٫۵ الی ۳ سالگی شروع می‌شود. این جانوران در حیات وحش، تا ۱۸ سال می‌توانند زنده بمانند.

فیل آفریقایی، بزرگترین پستاندار روی خشکی‌های زمین است که دارای دو گونه‌ی متفاوت است. این دو گونه عبارت هستند از فیل جنگلی آفریقایی و فیل ساوانای آفریقایی. قد متوسط این فیل‌ها تا شانه‌هایشان بین ۲٫۵ تا ۳٫۹ متر و وزن آن‌ها بین ۲٫۲ الی ۶٫۳ تن است. طول فیل آفریقایی از سر تا کپلش، بین ۵٫۸ الی ۷٫۳ متر است. پوست چروک این جانور خاکستری رنگ و دارای خزها و موهای بسیار کم‌پشت است. فیل آفریقایی یک خرطوم دراز دارد که توسط آن می‌تواند تنفس کند، بو بکشد، آب بنوشد و غذای خود را وارد دهانش کند. این فیل‌ها معمولا در جنوب صحرای بزرگ آفریقا و در کشورهایی مانند کنیا، گینه، نیجر، آفریقای جنوبی، تانزانیا، اوگاندا، زیمباوه و غیره زندگی می‌کنند. این جانوران در سکونتگاه‌هایی مانند بیشه‌زارها و جنگل‌های ساوانا یافت می‌شوند؛ یعنی مکانی که بتوانند روزانه ۱۳۵ کیلوگرم غذا بخورند. غذای فیل آفریقایی متشکل از علف، میوه، پوست درخت و برگ گیاهان مختلف است. فیل آفریقایی در گله‌های ۱۰ تایی نر و ماده زندگی می‌کند. گاهی اوقات، چندین خانواده گرد هم می‌آیند تا قبیله‌ای متشکل از ۷۰ فیل را تشکیل دهند که همگی توسط یک فیل ماده رهبری می‌شوند. این جانوران در سن ۱۰ الی ۱۲ سالگی به بلوغ جنسی می‌رسند. عمر متوسط فیل آفریقایی در حیات وحش، در حدود ۷۰ سال است.

گور خر، پستانداری گیاه‌خوار است که به دلیل خطوط سیاه و سفید روی بدنش معروف است. قد این جانور تا شانه‌هایش ۱ الی ۱٫۵ متر و وزنش مابین ۲۰۰ الی ۴۵۰ کیلوگرم است. گور خرها در نواحی شرقی و جنوبی آفریقا و در کشورهایی مانند کنیا، تانزانیا، اوگاندا، روآندا، اتیوپی، نامیبیا، آنگولا و آفریقای جنوبی یافت می‌شوند. کشورهای یاد شده، دارای بیشه‌زارهای بدون درخت و ساواناهایی هستند که مکانی ایده‌آل برای چریدن گور خرها محسوب می‌شود. گور خرها موجوداتی اجتماعی هستند و در گروه‌هایی متشکل از یک نر و ۶ ماده، به ‌همراه کُرّه‌هایشان زندگی می‌کنند. این گور خرها گاهی گرد هم آمده و دسته‌های ۳۰ تایی تشکیل می‌دهند. گور خرها در حالت ایستاده می‌خوابند و به هنگام احساس خطر، با ایجاد صدایی دیگران را باخبر می‌کنند. گونه‌ی ماده‌ی این جانوران در ۲ سالگی و گونه‌ی نر آن نیز در ۳ سالگی به بلوغ جنسی می‌رسد. متوسط عمر گور خرها در حیات وحش، حدودا ۲۵ سال است. از جمله شکارچیان این جانداران می‌توان به شیرها، چیتاها، کفتارها، سگ‌های شکاری و انسان‌ها اشاره کرد.

مامبای سبز غربی، ماری به رنگ سبز است که قسمت زیرین و شکمش دارای رنگ روشن‌تری است. طول متوسط این مارها ۱٫۸ متر است اما بزرگترین مامبای یافت شده دارای طولی به بزرگی ۳٫۶ متر است. مار مامبا در کشورهایی مانند بنین، گامبیا، گینه، گینه بیسائو، سنگال، سیرالئون و توگو یافت می‌شود. مار مامبا در جنگل‌هایی که میزان بارش سالانه‌ی آن‌ها ۱۵۰۰ میلی‌متر است، زندگی می‌کند، اما در کشوری مثل توگو، در جنگل‌های خشک‌تر، در ساوانای گینه و سواحل دریاچه‌های کشورهای مختلف به حیات خود ادامه می‌دهد. مار مامبا از موجوداتی مانند جوندگان، پرندگان، مارمولک‌ها و خفاش‌ها تغذیه می‌کند. این مار معمولا در لانه‌های رها شده‌ی موریانه‌‌ها و جانوران دیگر و در لا به لای بوته‌ها زندگی می‌کند. اگر جمعیت این مارها در مکانی زیاد باشد، در آن صورت بیشتر اوقات به هنگام شب شروع به فعالیت می‌کنند. اگر مار مامبا احساس خطر کند، صدایی «هیس» مانند تولید کرده و با نیش سفید رنگش به دشمن حمله می‌کند. سم این مار بر سیستم تنفسی و ضربان قلب قربانی تأثیر می‌گذارد. سرعت این مار به هنگام فرار از دست موجودات دیگر، تا ۱۲ کیلومتر بر ساعت می‌رسد. مار مامبا معمولا تنها زندگی می‌کند و گونه‌ی نر آن، با استشمام بوی دم ماده، آن را پیدا کرده و اقدام به جفت‌گیری می‌کند. مار مامبا در ۱۸ ماهگی به بلوغ جنسی می‌رسد. این مارها در محیط باغ وحش، تا ۲۰ سال می‌توانند زنده بمانند.

کرگدن سفید پس از فیل آفریقایی، دومین پستاندار بزرگ جهان به شمار می‌رود. اگرچه ممکن است به دلیل نام این جانور فکر کنید که سفید رنگ است، اما در واقع، پوست کرگدن سفید، به رنگ خاکستری و قهوه‌ای است. طول یک کرگدن سفید کاملا بالغ از سر تا کپلش، بین ۳٫۴ تا ۴٫۲ متر و طول دمش بین ۵۰ تا ۷۰ سانتی‌متر است. قد این جانور تا شانه‌هایش در حدود ۱٫۸۵ متر و طول شاخ‌های روی سرش ۶۰ الی ۱۵۰ سانتی‌متر است. وزن کرگدن سفید در حدود ۳ الی ۸ تن است، البته وزن گونه‌ی ماده‌ی این جاندار، به میزان قابل توجهی کمتر از گونه‌ی نر آن است. تقریبا ۹۸٫۸ درصد از کرگدن‌های سفید آفریقا در کشورهای آفریقای جنوبی، نامیبیا، زیمباوه و کنیا زندگی می‌کنند. در کشورهای یاد شده، علفزار، بیشه‌زار، جنگل‌های ساوانا و درختچه‌های زیادی وجود دارد که این کرگدن‌ها می‌توانند از آن‌ها تغذیه کنند. کرگدن‌های سفید، در مقایسه با کرگدن‌های سیاه دارای جمجمه‌ای بلندتر، موی کمتر و اندازه‌ی بزرگتری هستند. تقریبا ۱۴ کرگدن سفید ماده به همراه توله‌هایشان در یک گروه زندگی می‌کنند که توسط چندین کرگدن نر محافظت می‌شوند. کرگدن‌های نر، محدوده‌ی قلمرو ۱ الی ۳ کیلومتر مربعی خود را با استفاده از مدفوعشان مشخص می‌کنند. کرگدن‌های نر برای به دست آوردن کرگدن‌های ماده، وارد رقابت‌های خونین شده و با شاخ‌های خود به مبارزه می‌پردازند. کرگدن‌های سفید ماده در ۴ الی ۵ سالگی به بلوغ جنسی می‌رسند اما پس از ۶ یا ۷ سالگی شروع به تولید مثل می‌کنند. این در حالی است که، گونه‌ی نر این جانداران در ۱۰ الی ۱۲ سالگی شروع به جفت‌گیری می‌کند. متوسط عمر کرگدن سفید، در حدود ۴۰ سال است.

کفتار خال‌دار که لاشخوری ترسو است، شکارگری مکار است که ظاهری شبیه به سگ دارد و پس از شیر، دومین جانور گوشتخوار بزرگ آفریقا به شمار می‌رود. وزن کفتار خال‌دار بین ۵۰ الی ۸۵ کیلوگرم و طولش از سر تا کپل مابین ۸۶ سانتی‌متر الی ۱٫۵ متر است. طول دم این جانور ۲۵ الی ۳۶ سانتی‌متر است. پوست سفت و سخت کفتار خا‌ل‌دار، حنایی، خاکستری یا قهوه‌ای با خال‌های سیاه بر روی بدنش است. این جانور لاشخور، معمولا از لاشه‌ی حیوانات مرده تغذیه می‌کند. کفتارهای خال‌دار می‌توانند به صورت گروهی، جانورانی مانند گوزن یالدار، بز کوهی و بوفالو را محاصره کرده و نقش زمین کنند. کفتار برای به دست آوردن مواد مغذی مغز استخوان، جمجمه‌ی جانوران را با استفاده از آرواره‌های بسیار قدرتمندش در هم می‌شکند. البته کفتارها از موجوداتی مانند پرندگان، مارمولک‌ها، مارها و حشرات نیز تغذیه می‌کنند. کفتار خال‌دار قادر است مسافت‌های طولانی را بدون احساس خستگی دویده و صدایی شبیه به خنده از خود ایجاد کند. این کفتارها در گله‌های ۹۰ تایی زندگی می‌کنند تا از قلمرو خود محافظت کنند. بر اساس تحقیقات انجام شده، کفتارهای ماده، بر کفتارهای نر فرمانروایی می‌کنند. جمعیت این جانوران به جز جنگل‌های بارانی کنگو، تقریبا در تمامی نقاط صحرای بزرگ آفریقا گسترده شده است. کشورهای کنیا، تانزانیا، اتیوپی، بوتسوانا، آفریقای جنوبی و نامیبیا بیشترین جمعیت کفتارهای خال‌دار را در خود جای داده‌اند. کشورهای یاد شده دارای علفزار، بیشه‌زار، ساوانا و جنگل‌های کوهستانی تا ارتفاع ۴۰۰۰ متری هستند که زیستگاه‌های مناسبی برای کفتار خال‌دار محسوب می‌شوند. بلوغ جنسی این جانوران در ۲ الی ۳ سالگی فرا می‌رسد و متوسط عمرشان در حیات وحش نیز در حدود ۲۵ سال است.

سریع‌ترین پستاندار روی خشکی‌های زمین، چیتا است. چیتا قادر است در عرض ۳ ثانیه، به سرعت ۹۵ کیلومتر در ساعت برسد. این جانور دارای خال‌هایی سیاه و نارنجی رنگ روی پوستش بوده و وزنش بین ۳۵ الی ۶۵ کیلوگرم است. طول یک چیتا از سر تا کپل در حدود ۱٫۱ الی ۱٫۴ متر و طول دمش ۶۵ الی ۸۰ سانتی‌متر است. در حال حاضر، ۷۵۰۰ چیتا در جهان وجود دارد که در نواحی شرقی و جنوبی آفریقا و در کشورهایی مانند کنیا، آفریقای جنوبی، تانزانیا، اوگاندا و کشورهای اطراف آن‌ها زندگی می‌کنند. کشورهای یاد شده دارای بیشه‌زار و درختان ساوانا هستند که چیتاها به هنگام شکار، در میان آن‌ها مخفی می‌شوند. جانوران دیگری مانند غزال، گوزن یالدار، آهو، خرگوش کوهی و غیره نیز در این مکان‌ها زندگی می‌کنند که بخشی از غذای چیتاها را تشکیل می‌دهند. چیتاها معمولا تنها زندگی می‌کنند اما گاهی اوقات، توله‌های یک خانواده گرد هم آمده و باهم به حیات خود ادامه می‌دهند. گونه‌ی ماده‌ی چیتاها تنها زندگی می‌کنند، مگر زمانی که در حال بزرگ کردن فرزندان خود باشند. چیتا برای کشتن شکار خود، آن را بر زمین زده و با گاز گرفتن گردنش، اقدام به خفه کردن آن می‌کند. چیتا مانند گربه‌ی اهلی صدا تولید می‌کند. این جانوران در ۲۰ الی ۲۳ ماهگی به بلوغ جنسی می‌رسند و متوسط عمرشان در حیات وحش، ۱۰ الی ۱۲ سال است.