برترین تولیدکنندگان چای دنیا کدامند؟

شاید به نظر برسد که قهوه، پرطرفدارترین نوشیدنی گرم جهان باشد، اما در واقع این عنوان متعلق به چای است. همان طور که پیش‌تر اشاره کردیم، چای پس از آب، پرمصرف‌ترین نوشیدنی جهان به شمار می‌رود. جالب است بدانید که واردات چای آمریکا از سال ۱۹۹۰ تا کنون، در حدود ۴۰۰ درصد افزایش داشته است.

از آنجایی که تقاضا برای چای بسیار بالا است، تولید این کالا نیز بایستی برای پاسخگویی به نیازهای مردم، بالا باشد. بر اساس اطلاعات و آماری که از سازمان فائو به دست آورده‌ایم، ۱۰ کشور برتر در زمینه‌ی تولید چای مابین سال‌های ۱۹۹۳ تا ۲۰۱۳ را بریتان فهرست کرده‌ایم. در ادامه با این کشورها بیشتر آشنا خواهیم شد.

دانه‌های چای برای اولین بار در دهه‌ی ۱۹۲۰ میلادی وارد آرژانتین شد، اما این نوشیدنی به سرعت به بخش مهمی از فرهنگ آرژانتین تبدیل شد. قیمت پایین چای در دهه‌ی ۱۹۵۰ و نیز قانون منع واردات این کالا به آرژانتین توسط دولت، موجب رشد بسیار کند صنعت تولید چای در این کشور شد اما در نهایت، موقعیت جغرافیایی و شرایط آب و هوایی خوب آرژانتین موجب شد تا این کشور به یکی بزرگترین تولیدکنندگان چای دنیا تبدیل شود.

بیشترین تولید آرژانتین در زمینه‌ی چای سیاه است. همچنین شرایط آب و هوایی استوایی این کشور زمینه را برای رشد چای‌های پیوندی هندی و کاملیا سیننسیس (Camellia Sinensis) نیز فراهم کرده است. «ماته» یک نوشیدنی سنتی گیاهی در آرژانتین است که از برگ‌های گیاه یربا تهیه می‌شود؛ ماته در آرژانتین از محبوبیت بسیار بالایی برخوردار بوده و نوشیدنی ملی این کشور نیز محسوب می‌شود.

تا اواخر قرن پانزدهم میلادی، نوشیدنی گرم محبوب ایرانی‌ها، قهوه بود اما فاصله‌ی زیاد ایران از کشورهای تولیدکننده‌ی قهوه، تهیه‌ی دانه‌های آن را دشوار می‌کرد. تهیه‌ی چای برای مردم ایران از چین، به لطف راه ابریشم بسیار ساده‌تر بود.

در سال ۱۸۸۲ میلادی برابر با ۱۲۸۵ شمسی، بذر چای از هند وارد ایران شد و ایرانیان شروع به کشت این گیاه در کشور خود کردند. محمد میرزا کاشف‌السلطنه اولین شهردار تهران، واردکننده‌ی چای به ایران بود؛ از این رو، از وی با عنوان «چایکار» یا «پدر چای ایران» نیز یاد می‌شود.

کاشف‌السلطنه در آن زمان، سفیر ایران در هند بود. هند نیز در آن دوره تحت استعمار بریتانیا اداره می‌شد. کاشف‌السلطنه می‌دانست که بریتانیایی‌ها راه و روش کشت و تولید چای را از دیگران مخفی می‌کنند، چرا که یکی از تجارت‌های اصلی آنان در هند بود؛ به همین دلیل، کاشف‌السلطنه در قالب یک کارگر فرانسوی وارد مزارع کشت چای هند شده و اصول و روش آن را به خوبی یاد گرفت، سپس با نمونه‌هایی به ایران بازگشت. او شروع به کشت چای در گیلان کرد و از همان مقطع، صنعت چای ایران شکل گرفت. امروز، ۳۲۰۰۰ هکتار مزارع چای در ایران وجود دارد که عمدتا در دامنه‌ی کوه قرار گرفته‌اند.

از میان چهار جزیره‌ی بزرگ ژاپن، شرایط کشت چای در سه جزیره‌ی این کشور بسیار ایده‌آل است. ژاپن سالانه ۸۵٫۹۰۰ تن چای تولید می‌کند اما از آنجایی که چای یکی از نوشیدنی‌های اصلی این کشور است، تنها ۲٪ از هزاران تن چای تولید شده‌ی ژاپن به کشورهای دیگر صادر می‌شود. از میان چای‌های تولید شده‌ی ژاپن، ۹۹٫۹ درصد آن، چای سبز است؛ چای سبز به قدری در ژاپن معمول و رایج است که تبدیل به نوشیدنی پیش‌فرض همه‌ی مردم این کشور شده است. «بانچا» رایج‌ترین نوع چای سبز مصرفی در ژاپن است. البته گونه‌های دیگری نیز از چای سبز ژاپن وجود دارند که برخی از آنها عبارت هستند از: سنچا، جن‌مایچا و هوجیچا.

تولید چای ویتنام در سال ۱۸۸۰، زمانی که فرانسوی‌ها اولین مزارع کشت چای را در استان فو تو ویتنام راه‌اندازی کردند، اتفاق افتاد. صنعت تولید چای ویتنام با سرعت بسیار بالایی و طی ۵۰ سال رونق گرفت. امروزه، این کشور یکی از بزرگترین صادرکنندگان چای به آفریقا و اروپا است. البته «جنگ ویتنام» موجب رکود این صنعت در ویتنام شد. تولید چای ویتنام در دهه‌ی ۱۹۸۰، دوباره رونق گرفت و این کشور در سال ۲۰۱۳ موفق به تولید ۱۱۶,۹۰۰ تن چای شد.

صنعت تولید چای ویتنام در دو بخش اداره می‌شود؛ یکی شرکت‌های بزرگ با فناوری‌ها و دستگاه‌های روز و دیگری تولیدکنندگان خرده‌ای که میزان محدودی در مزارع خود کشت می‌کنند. چندین نوع چای مختلف در ویتنام تولید می‌شود: ۶۰ درصد چای سیاه، ۳۵ درصد چای سبز و ۵ درصد نیز چای‌های دیگر مانند چای نیلوفر و چای یاسمن که مختص ویتنام است. یک نوع چای دیگر به نام «شان تویات» نیز در ویتنام وجود دارد که گیاه آن، تنها در برخی نقاط این کشور رشد می‌کند.

مردم اندونزی در صده‌ی ۱۷۰۰ میلادی شروع به کشت چای کردند. چای برای اولین بار توسط استعمارگران هلندی وارد اندونزی شد. در ابتدا، فرهنگ نوشیدن چای، آن‌طور که باید و شاید در اندونزی رواج نیافت؛ اما کم‌کم چای به یکی از نوشیدنی‌های اصلی مردم این کشور تبدیل شد. در سال ۲۰۱۳، اندونزی موفق به تولید ۱۵۰٫۱۰۰ تن چای شد که البته ۶۵ درصد از این میزان، به دیگر کشورهای جهان صادر شد. تمرکز اصلی اندونزی بر تولید چای سیاه است، البته مقدار کمی چای سبز نیز در این کشور تولید می‌شود. علاوه بر این، بیشتر مردم دنیا با چای اندونزی آشنا نیستند، چرا که عمده تولیدات این کشور به صورت چای‌های ترکیبی به بازار عرضه می‌شود.

ترکیه در سال ۲۰۱۳، موفق به تولید ۲۲۵ هزار تن برگ چای شد. به طور تعجب برانگیزی، تمامی چای‌های تولید شده‌ی ترکیه، در شهر کوچکی به نام «ریزه» کشت می‌شود. آب و هوای مرطوب، موقعیت جغرافیایی و مجاورت این شهر با دریای سیاه، شرایط را برای رشد چای ایده‌آل می‌کند.

ترکیه عمدتا به تولید چای سیاه که به چای ترک نیز معروف است، می‌پردازد. چای دیگری با عنوان «چای ریزه» نیز در این کشور تولید می‌شود. اگرچه «قهوه ترک» در سطح جهان از شهرت بالایی برخوردار است، فرهنگ نوشیدن چای نیز در این کشور بسیار غنی است که دم کردن آن روش خاص خود را دارد. مردم ترکیه، چای خود را به طور سنتی و از طریق سماور و قوری دم می‌کنند.

اما ترکیه با این‌که تنها یک نوع چای عمده تولید می‌کند، چگونه به چنین موفقیتی در صنعت چای دست یافته است؟ بازار تولید داخلی چای این کشور به دلیل تعرفه‌ی گمرکی بسیار بالای واردات این کالا، کماکان موفق باقی مانده است؛ میزان تعرفه‌ی گمرکی واردات چای در ترکیه برابر با ۱۴۵ درصد است.

در سال ۱۸۶۷ میلادی، یک مزرعه‌دار بریتانیایی به نام «جیمز تیلور» شروع به کشت چای در شهر کندی سریلانکا کرد. او با کت چای در زمینی به مساحت ۷٫۵ هکتار کار خود را در سریلانکا شروع کرد. تیلور با صادرات چای، نظر نویسنده‌ی معروف اسکاتلندی یعنی، آرتور کانن دویل خالق آثاری مانند شرلوک هولمز را به خود جلب کرد. کاری که او در آن زمان برای سریلانکا انجام داد، اکنون به تولید ۱۸۸٫۱۷۵ تن چای در سال منجر شده است. امروز، کشت و تولید چای در سریلانکا، به یکی از صنایع مهم این کشور تبدیل و موجب اشتغال‌زایی بیش از یک میلیون نفر شده است.

در سریلانکا چای به روش «کشت روی خطوط تراز» تولید می‌شود که طی آن، بوته‌ها در خطوط هم‌تراز کاشته می‌شوند. سریلانکا که پیش‌تر با عنوان سیلان شناخته می‌شد، عمدتا سه نوع چای تولید می‌کند: سیلان سیاه، سیلان سبز و سیلان سفید.

برخلاف بسیاری از کشورها که اقدام به کشت چای در زمین‌های بزرگ می‌کنند، ۹۰ درصد از زمین‌های زراعی چای کنیا کوچکتر از نیم هکتار هستند. تولید سالانه ۳۰۳ هزار تن چای در سال، آن هم در زمین‌های کوچک، در نوع خود یک شاهکار برای کنیا محسوب می‌شود.

کنیا برای این که در گردونه‌ی رقابت بازار چای باقی بماند، نوآوری‌هایی در توسعه‌ی صنعت تولید خود انجام داده است. این کشور موفق به تولید انواع و اقسام چای در شرایط آب و هوایی خود شده که از کیفیت بالایی نیز برخوردار هستند.

هند با تولید ۹۰۰٫۰۰۰ تن چای در سال، دومین تولیدکننده‌ی بزرگ چای در جهان است. کشت چای هند از زمانی آغاز شد که بریتانیا آن را از چین وارد این کشور کرد. کمپانی هند شرقی شروع به تبدیل زمین‌های زراعی این کشور به زمین‌های کشت چای کرد. هند میزان بسیار زیادی چای تولید می‌کند، چرا که بیش از یک میلیارد نفر از مردم این کشور چای را نوشیدنی اصلی خود می‌دانند. همچنین بیش از ۷۰ درصد از چای تولید شده در هند به جای صادرات، در داخل کشور مصرف می‌شود.

یکی از شناخته شده‌ترین چای‌هایی که مردم آمریکای شمالی آن را با شیر مصرف می‌کنند، چای عطری شمال هند است. البته چای‌های معروف دارجیلینگ و آسام نیز در هندوستان کشت و تولید می‌شود.

چین، سلطان بلامنازع عرصه‌ی تولید چای در جهان است. این کشور در سال ۲۰۱۳، موفق به تولید ۱٫۷۰۰٫۰۰۰ تن چای شد که برابر با ۳۰ تا ۳۵ درصد از کل چای تولید شده در جهان بود.

چنین تولید بالایی با توجه با پیشینه‌ی طولانی چین در عرصه‌ی کشت چای، جای تعجبی هم ندارد. طبق افسانه‌های موجود، چای برای اولین بار توسط گیاه‌شناسی به نام شنونگ در ۲۷۳۷ سال پیش از میلاد مسیح، وارد چین شد. چای در چین، به عنوان یک نوشیدنی مهم، هم برای مصارف نوشیدنی و هم مصارف دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرد. چای همچنین از جمله ارکان اصلی انواع مراسمات مذهبی مردم چین به شمار می‌رود.

انواع مختلفی از چای در چین تولید می‌شود که برخی از آن‌ها عبارت هستند از: چای سبز، چای اولانگ، چای سفید، چای پوئر، چای زرد و چای یاسمن.