تا همین چند وقت پیش، خبر دزدی کشتیها، به ندرت از رسانهها پخش میشد. با این حال، این گونه دزدیها، طی سالهای اخیر به ویژه در سواحل کشور سومالیبسیار زیاد شده است. البته یک ائتلاف بینالمللی برای مقابله با چنین حوادثی شکل گرفته است. این ائتلاف موفقیتهای زیادی کسب کرده و تا حدی توانسته آرامش را به سواحل سومالی باز گرداند.
با این حال، دزدان دریایی به دیگر مسیرهای آبی جهان از جنوب شرق آسیا و دریای مدیترانهگرفته تا غرب آفریقا و آمریکای مرکزی پراکنده شدهاند. چنین دزدیهایی، خطری جدی برای سفرهای دریایی محسوب میشوند و نیز نظارت بر اقیانوسهای پهناور را بسیار دشوار میکنند. مراقبت و حراست از این آبها، نیاز به منابع مالی بسیار زیاد و تجهیزات پیشرفته دارد. علاوه بر این، حتی با وجود تمهیدات امنیتی شدید، موفقیت کامل در نظارت بر دریاها، بدون همکاریهای بینالمللی حاصل نخواهد شد.
نواحی کلیدی مورد حمله دزدان دریایی
طبق گفتهها، دزدی دریایی معمولاً در «نقاط مسدود» اتفاق میافتد. نقاط مسدود به مناطقی مانند تنگه، کانال، آبراه کوچک و غیره گفته میشود که هنگام گذر از آن، قدرت دفاعی کشتی و یا قایق عبور کننده را به شدت کاهش میدهد. برای نمونه میتوان به کانال پانامابین اقیانوس اطلسو اقیانوس آراماشاره کرد که توجه دزدان دریایی بسیاری را به خود جلب کرده است. تنها در سال ۲۰۱۴، حدوداً ۴۴ فقره دزدی در این ناحیه گزارش شده است. این کانال نقش بسیار مهمی در ترانزیت کالا بین اقیانوس آرام و خلیج مکزیک، دریای کارائیب و اقیانوس اطلس ایفا میکند. اگر این کانال وجود نداشت، کالاهایی که از آن وارد یا خارج میشوند، ارزش بسیار کمی در بازار جهانی پیدا میکردند؛ زیرا برای رسیدن به مقصد باید کل قاره آمریکای جنوبی را دور میزدند که در این صورت، ارسال زمینی و یا هوایی، هزینهی کمتری خواهد داشت.
دزدان دریایی معمولاً تمایل به ربودن کشتیهای باری و ماهیگیری دارند که بلافاصله بتوانند کالاهایش را در بازار سیاه به فروش رسانند؛ به همین دلیل، کشتیهای تفریحی به ندرت توجه دزدان دریایی را جلب میکند. گروههای تبهکاری کوچک که منابع مورد نظر برای دزدی را در اختیار ندارند، وارد کشتی شده و اقدام به دزدی و زورگیری از مسافران میکنند که از این طریق پول بسیار خوبی هم به دست میآورند. اخیراً، ربودن خدمهی کشتی در ازای باج نیز در میان دزدان دریایی مرسوم شده است.
یکی دیگر از عوامل بروز حوادثی چون دزدی دریایی، بیثباتی کشور نزدیک به دریاهای مورد نظر است. به عنوان مثال، اخیراً ۲۰ فقره دزدی دریایی در سواحل کشور لیبریا رخ داده است. لیبریا کشوری واقع در غرب آفریقا است که پیشینهای پرهیاهو و آشفته دارد. این کشور بیش از یک دهه است که دولت کارآمدی ندارد و تأثیر این بیثباتی بر رفاه اجتماعی و اقتصادی مردم بسیار بد بوده است. وجود فقر به علاوهی مجاورت لیبریا با مسیرهای آبی مهم و نیز نبود دولتی کارآمد، زمینه را برای وقوع انواع و اقسام دزدیهای دریایی در سواحل این کشور فراهم میکند.
مبارزه با دزدان دریایی
تلاشهای بینالمللی که بر علیه دزدان دریایی در سطح جهان انجام شده بسیار موفقیت آمیز بوده و توانسته تعداد کثیری از این گونه دزدیها را از ۵۰۰فقره حمله در سال ۲۰۱۰، به ۲۵۰ مورد در سال ۲۰۱۴ برساند. خوشبختانه، این روند با گذر زمان بهتر نیز خواهد شد. مقابله با دزدی دریایی نیز بایستی مانند مقابله با جرائم دیگر باشد؛ چرا که کاهش این گونه جنایات در دریا، به بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی مردم جهان به ویژه در نواحی ساحلی منجر خواهد شد. این تلاشها باید در جنوب شرق آسیا شدیدتر و جدیتر دنبال شود، زیرا تقریباً سه چهارم از تمامی دزدیهای دریایی در این منطقه رخ میدهد.سر کار آمدن دولتهایی قوی و شایسته در کشورهای سواحل غربی آفریقا درست به اندازهی مبارزه با دزدان دریایی مهم است.
امروزه، کشتیها مکانیزمهای دفاعی قدرتمندی مانند سیم خاردار، فنسهای الکترونیکی، شیلنگهای آب فشار قوی و حتی جنگ افزار صوتی پیشرفته برای مقابله با دزدان دریایی دارند. جنگ افزارهای صوتی (فراصوتی) یا جنگ افزارهای شنودی جنگ افزارهایی هستند که میتوانند اهداف مورد نظر را بدون شلیک گلوله و تنها توسط ساطع کردن امواج صوتی، بسته به نوع آنها و شدت امواج نابود یا متوقف سازند. این جنگ افزارها توسط نیروهای نظامی همچون ارتش و پلیس (به ویژه پلیس ضد شورش) مورد استفاده قرار میگیرند.
از آنجایی که بسیاری از واردات و صادرات مهم دنیا از طریق دریا انجام میشود، دزدی دریایی تهدید بزرگی برای اقتصاد جهانی محسوب میشود. به همین دلیل، برای مقابله با این پدیده، به یک استراتژی و راهبرد قوی در سطوح بینالمللی نیازمندیم. برای دستیابی به این منظور، علاوه بر دستگیری دزدان دریایی، بایستی دلایل وجود فقر در کشورهای مورد نظر و علت روی آوردن افراد به دزدی را نیز جستجو کنیم. برخی از این دلایل عبارتاند از حکومت ضعیف، فساد و پایین بودن سطح سواد که به چرخهی فقر تداوم میبخشد. تا اینگونه معضلات حل نشوند، دزدی دریایی کماکان در دریاها وجود خواهد داشت.