موزه مرسدس بنز، دروازه شهر اشتوتگارت
موزه مرسدس بنز، نماد معماری پویا در آلمان
موزه مرسدس بنز ساختمانی است که بیدرنگ بهعنوان سمبل تحرک و پویایی معرفی میشود. این موزه در میان شاهراه، کارخانههای اتومبیلسازی و زمینهای ورزشی قرار گرفته است. ساخت موزه جدید مرسدس بنز در تابستان ۲۰۰۳ در شهر اشتوتگارت کشور آلمان شروع شد.
موزه مرسدس بنز همانند دروازهای برای اشتوتگارت (محل تولد اتومبیل) عمل میکند. این پروژه، سایتی حدود ۶۰ هزار مترمربع را اشغال میکند. پانلهای آلومینیومی نما که در تضاد با شیشههای مورب قرار گرفتهاند، پیکانهای نقرهای آرم بنز (نشان سرعت، کیفیت و فناوری) را تداعی میکنند.
موزه مرسدس بنز كه در مجاورت بزرگراه B۱۴ در ورودی شهر اشتوتگارت قرار دارد، تنها موزهی در دنیا است که بیش از ۱۲۵ سال از تاریخ صنعت خودرو را از ابتدای پیدایش تاکنون در خود جای داده است.
تعداد ۱۶۰ دستگاه خودرو و بیش از ۱۵۰۰ وسیله مرتبط با صنعت خودروسازی در آن به نمایش گذاشته شده است.
ساختمان در نه طبقه به متراژ ۱۶۵۰۰ مترمربع ساخته شده است. بازدیدکنندگان از طریق آسانسور به بالاترین قسمت ساختمان منتقل میشوند و مسیر بازدید از آنجا شروع میشود. در طول مسیری که به دربهای خروجی منتهی میشود بازدیدکنندگان تجربه منحصربهفردی از تاریخچه صنعت خودروسازی را خواهند داشت. در جریان حركت در آتریوم، در یكی از سه آسانسور ملاقات كنندگان یک نمایش كلی از موزه را از طریق صفحات كامپیوتری مشاهده میكنند.
آسانسورها مانند كپسولی هستند با یک شكاف بزرگ در سطح چشم ناظر كه بازدید كنندگان تصاویری از تاریخ مرسدس بنز را كه روی دیوارهای آتریوم نقاشی شده است را میبینند.
بهطور معمول گرایش بر این است که موزههای اتومبیل، ساختمانهایی بسیار عظیم باشند و از سازههای بسیار مقاوم (که قادر به تحمل وزن اتومبیلها باشند) تشکیل شوند.
در این موزه استودیو UN (بن فن برکل) با درایت، بارهای ناشی از وزن اتومبیلها را به ۹ سطح تقسیم کردهاند. اما بار وارده به هر سطح بهاندازه بار یک اتوبان ۶ بانده است.
با وجود سنگینی بسیار طبقات، سازهی این موزه چندان سنگین به نظر نمیرسد؛ دو رمپ که بهطور مارپیچ از میان سه هسته بتنی بالا آمدهاند، آتریومی ۴۲ متری را در قلب ساختمان ایجاد کردهاند.
هندسهی مارپیچ استفاده از یک پلان شبدری را در این پروژه الزامی کرده است. رمپهای مارپیچ این ساختمان به وضوح شباهتهای بسیاری به رمپ مارپیچ موزه گوگنهایم نیویورک اثر فرانک لوید رایت دارند.
ولی برخلاف ساختار موزهی نیویورک، مارپیچ اولیه در موزهی مرسدس بنز دور فضای مرکزی در هم پیچیده میشود و بازدیدکنندگان را به فضاهای نمایشی هدایت میکند که شبیه پروانهی کشتی در اطراف آتریوم مثلثی قرار دارند. یکی از دو مسیر، بازدیدکنندگان را به فضاهای مختص به کلکسیون اتومبیل و کامیون هدایت میکند. مسیر دیگر تاریخ شرکت را در تعداد فضای دو طبقه نمایش میدهد. در این پروژه ستونها که پیرامون ساختمان سازماندهی شدهاند، همگی بهصورت V برعکس شکل گرفتهاند تا مقاومت ساختمان را افزایش دهند. هر طبقه بهشکل شبدر سه برگی ۱۲۰ درجه میچرخد و شامل دو فضای نمایشی با آسانسور است.
منحنیهای پیچشی این ساختمان اشارهای واضح به طبیعت اتومبیلهایی که در داخل آن به نمایش گذاشته شده است، دارند. تکامل خردمندانهی این فرمها، استعارهای برای حرکت اتومبیلها است. این فضای منحنی شکل همانند گردابی است که به نمایش فضاهای داخلی ساختمان کمک میکند.
پوشش ساختمان بهدلیل سلطه بتن مسلح با وجود باریکههای وسیع شیشهای، تو پُر به نظر میرسد. این ساختمان۴۷/۵ متر ارتفاع دارد و طرح آن، یک طرح غیرعادی متراکم است که با پخش شدن فضا در سطوح مختلف، با فرمی مارپیچ در اطراف فضای مرکزی، به فرم شبدر مرکزی سه برگی سازماندهی شدهاند. این شیوه جالب سازماندهی موجب سرازیر شدن نور به داخل و فراهم کردن دید آزاد به فضاهای موزه میشود.
اساس طراحی موزه بر قرار دادن شروع مسیر نمایشگاه در بالاترین طبقهی ساختمان (که یک رستوران با دید پانورما در آن قرار دارد) است. گلبرگهای شبدر سه برگی هرکدام مساحتی حدود ۱۱۰۰ مترمربع را در برمیگیرند.
برنامههای تدوین شده برای کل موزه بهشکل فضاهای یک طبقه یا دو طبقه است تا توالی نمایش متفاوتی را بهطور عمودی، در حرکت مارپیچی دوگانه توصیف کند. از اینرو نمیتوان کیفیت حرکت در این نمایشگاه را با سیالیت یکپارچهی فضای نمایشگاهی موزهی گوگنهایم نیویورک مقایسه کرد. بهمنظور ترکیب دو مسیر نمایش موزه، استودیو UN مارپیچ دوبل را در یک صفحه شبدر سه برگی طراحی کرده است، که از ترکیب سه دایرهی متقاطع بهوجود آمدهاند.كه فصل اشتراک آنها یک اتریوم سه گوش را تشكیل میدهد.
طبقات مدور حول آتریوم مركزی چرخیدهاند كه بهطور متناوب بهصورت زوج و فرد تكرار میشوند. افراد ملاقات كننده خط لبه ساختمان را مانند یک ماشین زمان تعقیب میکنند كه این مسیر از یک دیوار شروع شده و سپس در سقف ادامه یافته و بعد تبدیل به فضا میشود.
بهدلیل اینکه مسیر تاریخی اتومبیلهای مرسدس بنز اغلب با مسیر دیگر تداخل پیدا میکند، برای تمایز آن در طی مسیرها، گروه طراحی این مسیر تاریخی را در فضای دو طبقهای که از نور مصنوعی بهرهمند است،در حالی که مسیر دیگر شامل فضاهای یک طبقهای با دیدهای پانوراما است، که بهوسیله دیوارهای شیشهای منحنی به وجود میآیند. بازدیدکنندگان به هنگام عبور از رمپها بهدلیل زاویه موربی که رمپها دارند، به این نکته توجه میکنند که نقاط مناسب برای نمایش اتومبیلها به یکدیگر نزدیک یا از هم دور میشوند.
ارزش این ساختمان همانند آرم و نشانه (Logo) برای تولیدکنندگان اتومبیل ضروری است. از سوی دیگر طرح میانی شبدر سه برگی، آرم سه گوش مرسدس بنز را به یاد میآورد. این موزهی خاص، اهمیت خود را نهتنها به خاطر خلاقانه بودن سازه و طرح، بلکه به خاطر تغییر در نگرش به معماری اینگونه ساختمانها که بهوسیلهی استودیو UN ارائه شد، به دست آورده است.
ساختمان درمجموع آنقدر به مجسمه شبیه است که تمایز بین اجزای معماری در آن بسیار مشکل است، به گفتهی وان برکل، سقف بهآرامی به دیوار و سپس به کف تبدیل میشود. سازماندهی فضاهای بدون ستون با دهانههای ۳۰۰ متری، فضای آزادی ایجاد میکند که نمایش وسایل نقلیهای به بزرگی و سنگینی کامیونهای سنگین آتشنشانی و اتوبوس امکانپذیر شود. به گفتهی وارنر سوبک مهندس سازهی پروژه، دهانههای این ساختمان باری مشابه دهانههای پلهای بزرگراه تحمل میکنند.
بن وار برکل
ساختمان مثل یک تندیس مبتکرانه دور شما پیچیده و چرخیده است. در یک آن، شما مردم و اشیا را میبینید و در آن دیگر هیچ نمیبینید.