ثروتمندترین افراد تاریخ؛ از امپراتورها تا سرمایه‌داران مدرن

در طول تاریخ، افراد زیادی توانسته‌اند به ثروت‌های عظیمی دست یابند. برخی از این افراد به‌دلیل میراث‌های خانوادگی و برخی دیگر به‌دلیل نبوغ و شجاعت شخصی خود، به جایگاه بالای اقتصادی دست یافته‌اند. عده‌ای از آن‌ها از جمله افراد منفور تاریخ بودند و در مقابل، انسان‌های خیرخواهی نیز وجود داشتند که نام نیکی از آن‌ها باقی مانده است. از امپراتورهایی چون «مانسا موسی» گرفته تا تاجران بزرگی مانند «جان دیویس راکفل»، هر یک از این ثروتمندان، روایتگر داستان خاصی از پیروزی و تلاش هستند.

این افراد نه‌تنها در دنیای تجارت و سیاست تاثیرگذار بودند، بلکه در پیشرفت‌های اجتماعی و فرهنگی نیز نقش بسزایی داشتند. بسیاری از آن‌ها با سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بزرگ یا کمک به توسعه جوامع، اثر ماندگاری از خود به‌جای گذاشتند. این مقاله با معرفی این افراد و تاریخچه کسب ثروت‌ آن‌ها، بررسی می‌کند که چه عواملی باعث شد تا آن‌ها به‌عنوان ثروتمندترین افراد در تاریخ بشر شناخته شوند.

«مانسا موسی» (Mansa Musa) بر امپراتوری وسیعی در آفریقا حکومت می‌کرد؛ سرزمین‌هایی که ذخایر عظیمی از طلا و مسیرهای حیاتی تجارت را در اختیار داشت. او در طول سفر زیارتی به مکه، با نمایش رژه خیره‌کننده‌ای از غلامان و شترهایی که شمش‌، گرده‌ و عصاهای طلایی حمل می‌کردند، شگفتی همگان را برانگیخت. با این حال، «مانسا موسی» تنها یک فرمانروای ثروتمند نبود؛ بلکه از حامیان دانش و اجرای قوانین نیز به شمار می‌رفت.

مانسا موسی؛ منبع تصویر: scmp.com؛ نام تصویرگر: نامشخص

بنا بر گفته‌های «مدینه تیام» (Madina Thiam)، دانشجوی دکترای دانشگاه کالیفرنیا در لس‌آنجلس و متخصص در تاریخ مالی و منطقه ساحل آفریقا، نمی‌توان با قطعیت به این سوال پاسخ داد. منابع تاریخی می‌گویند که در سال ۱۳۲۴ میلادی، «مانسا موسی»، فرمانروای امپراتوری مالی در دوران قرون‌وسطا که بخش‌های وسیعی از غرب آفریقا را در بر می‌گرفت (و نباید با کشور مالی امروزی اشتباه گرفته شود)، سفری زیارتی به دو شهر مقدس جهان اسلام، یعنی مکه و مدینه انجام داد.

او در این سفر طولانی، از صحرای بزرگ آفریقا عبور و از سواحل رود نیجر به‌سمت نیل و دریای سرخ حرکت کرد. کاروان او شامل هزاران سرباز و صدها برده بود که مقادیر زیادی نمک، طلا و سایر ثروت‌ها را حمل می‌کردند. «مانسا موسی» در مسیر خود، زمانی که به قاهره رسید، مقدار چشمگیری طلا را وارد اقتصاد محلی کرد؛ به حدی که ارزش این فلز در سراسر مصر کاهش یافت. این اتفاق باعث شد که او به‌عنوان ثروتمندترین فرد تمام دوران شهرت پیدا کند.

زیارت باشکوه و تماشایی «مانسا موسی» به جهانیان نشان داد که یک دولت قدرتمند در غرب آفریقا وجود دارد که فرمانروایی جاه‌طلب بر آن حکمرانی می‌کند. پس از این سفر، شهرهای «تیمبوکتو» (Timbuktu) و «جنه» (Jenne) در مالی به مراکز مهم تجاری تبدیل شدند. همچنین، این شهرها به مرکزی برای دانشمندان و اندیشمندان از سراسر جهان اسلام بدل شدند.

ثروت «مانسا موسی»، بدون شک در مقیاس تاریخی و حتی امروزی، عظیم بود. با این حال، اعداد و ارقامی که در مورد آن مطرح می‌شود و آن را به صدها میلیارد دلار امروزی تخمین می‌زنند، حدس و گمانی بیش نیست. علاوه بر این، چنین تخمین‌های نجومی، این واقعیت را نادیده می‌گیرند که محققان، هنوز اطلاعات زیادی در مورد اقتصاد، سیاست و سازماندهی این امپراتوری ندارند.

«جان دی راکفلر» (John D Rockefeller) بنیان‌گذار و سهامدار اصلی شرکت «استاندارد اویل» (Standard Oil) بود که در زمان اوج خود، بین ۹۰ تا ۹۵ درصد از نفت ایالات متحده را تولید می‌کرد.

او پس از موفقیت نخستین پالایشگاه در اوهایو، با سرمایه‌گذاری‌های هوشمندانه، در نهایت به اولین میلیاردر آمریکا تبدیل شد. راکفلر در طول زندگی خود، حداقل ۵۴۰ میلیون دلار به امور خیریه اهدا کرد.

جان دی راکفلر؛ منبع عکس: scmp.com؛ نام عکاس: نامشخص

«اندرو کارنگی» (Andrew Carnegie)، سرمایه‌دار اسکاتلندی - آمریکایی، کار خود را از سطوح پایین در شرکت راه‌آهن پنسیلوانیا آغاز و پس از آن، کسب‌وکار خود را برای تامین فولاد راه‌اندازی کرد.

شرکت او در سال ۱۹۰۱ میلادی و با مبلغ بی‌سابقه ۴۸۰ میلیون دلار، به سرمایه‌دار مشهوری به نام «جی. پی. مورگان» (J. P. Morgan) فروخته شد و «کارنگی»، ۲۵۰ میلیون دلار از این معامله را به‌عنوان سهم شخصی خود دریافت کرد؛ اما تا زمان مرگ، بیشتر ثروت خود را به‌دلیل کمک‌های گسترده خیریه از دست داده بود.

اندرو کارنگی؛ منبع عکس: scmp.com؛ نام عکاس: نامشخص

«مارکوس لیسینیوس کراسوس» (Marcus Licinius Crassus)، سیاستمدار رومی، در زمینه‌های مختلفی سرمایه‌گذاری کرده بود؛ اما سودآورترین تجارت او خرید املاک با قیمت ناچیز، هنگام وقوع آتش‌سوزی بود.

او با بهره‌‌برداری از «مصائب عمومی»، به ثروتی معادل ۲۰۰ میلیون سسترس (Sestertius؛ یکی از واحدهای پولی روم باستان) دست یافت. گفته می‌شود که پس از کشته شدن در جنگ، دشمنان وی برای مجازات این طمع، دهان او را با طلای مذاب پر کردند.

تندیس مارکوس لیسینیوس کراسوس؛ منبع عکس: wikimedia؛ نام عکاس: نامشخص

«نیکلای دوم» (Nicholas II)، آخرین تزار روسیه بود که در سال ۱۸۹۴ میلادی وارث ثروت عظیم خاندان سلطنتی رومانوف شد. بیشتر دارایی‌ها در دولت متمرکز بود؛ اما همچنان در کاخ‌های باشکوه، جواهرات و آثار هنری بسیاری نیز به چشم می‌خورد که بخش قابل‌توجهی از ثروت او را تشکیل می‌داد. پس از قتل او و خانواده‌اش در سال ۱۹۱۸ میلادی، بیشتر دارایی‌ها، توسط انقلابیون بلشویک مصادره شد.

نیکلای دوم روسیه؛ منبع عکس: wikimedia؛ نام عکاس: نامشخص

در سال ۱۹۱۱ میلادی، «میر عثمان علی خان»، حاکم ایالت حیدرآباد هند شد. میراث وسیع او، شامل پرثمرترین معادن الماس و صنعت پررونق مروارید بود. وفاداری میر عثمان به امپراتوری بریتانیا با لقب «عالیجناب»، پاداش داده شد و او منابع زیادی را صرف آموزش و حمل و نقل دولتی کرد. با وجود ثروت عظیم وی، گفته می‌شد که برای ۳۵ سال، همان «فز» (fez؛ کلاه یا سرپوشی سنتی) را می‌پوشید.

میر عثمان علی خان؛ منبع عکس: wikimedia؛ نام عکاس: نامشخص

با وجود موقعیت نامشروع «ویلیام فاتح» (William the Conqueror)، این نجیب‌زاده نورمن قرن یازدهم، از طریق اراضی ارثی و ازدواج، قدرت خود را در فرانسه تثبیت و سپس، با فتح انگلستان، تاج‌وتخت را تصاحب کرد. حکومت او از ۱۰۶۶ تا ۱۰۸۷ میلادی، ادامه داشت و به دوستان خود، زمین و عناوین فراوانی اهدا و آن‌ها را در زندگی مجلل غرق کرد.

ویلیام فاتح؛ منبع تصویر: wikimedia؛ نام تصویرگر: نامشخص

تاجر و بانکدار آلمانی به نام «جیکوب فوگر» (Jakob Fugger)، شرکت نساجی خانوادگی را در دهه ۳۰ زندگی‌ خود گسترش و ثروتش را از طریق استخراج نقره، بانکداری و تجارت افزایش داد؛ در نهایت، او بر تجارت اروپا تسلط یافت. فوگر از قدرت مالی خود برای ارتقای شکوفایی سلطنت «هابسبورگ» (Habsburg) استفاده کرد و تاثیر سیاسی قابل‌توجهی نیز به دست آورد.

جیکوب فوگر؛ منبع تصویر: wikimedia؛ نام تصویرگر: نامشخص

«هنری فورد» (Henry Ford)، پسر یک کشاورز بود که به ماشین ‌آلات علاقه بسیاری داشت. قبل از آزمایش «درشکه‌های بدون اسب»، فورد به‌عنوان یک مهندس در «دیترویت» (Detroit)، با واگن‌های راه‌آهن و موتورهای بخار کار می‌کرد.

پس از دو تلاش ناموفق و شکست تجاری، شرکت خودروسازی فورد تحت عنوان «فورد موتور» (Ford Motor Company) در ۱۹۰۳ میلادی تاسیس و معرفی «مدل T» باعث شد تا خودرو برای جمعیت زیادی در دسترس باشد؛ اتفاقی که ثروت شخصی فراوانی نیز برای فورد به ارمغان آورد.

هنری فورد؛ منبع عکس: Henry Ford Museum؛ نام عکاس: نامشخص

«کورنلیوس واندربیلت» (Cornelius Vanderbilt) که در «پورت ریچموند» (Port Richmond)، «استتن آیلند» (Staten Island) متولد شد، به‌عنوان نوجوانی پر تلاش با قرض گرفتن پول، خدمات قایق‌رانی را راه‌اندازی کرد.

واندربیلت با پشتکار و شانس، به‌تدریج مدیریت پروژه‌های مختلف کشتی بخار را بر عهده گرفت و سپس، سهام راه‌آهن را خرید. اگرچه او به‌طور معمول به‌عنوان «بارون دزد» (robber baron؛ سرمایه‌داران قرن ۱۹ آمریکا که با استفاده از روش‌های غیراخلاقی و استثمارگرانه به ثروت رسیدند) شناخته می‌شود، پیشرفت «دانشگاه واندربیلت» (Vanderbilt University) در «تنسی» (Tennessee)، بخشی از میراث واندربیلت به شمار می‌رود.

کورنلیوس واندربیلت؛ منبع عکس: wikimedia؛ نام عکاس: نامشخص

شما درباره ثروتمند‌ترین افراد تاریخ چه می‌دانید؟ آیا تابه‌حال، چیزی درباره آن‌ها شنیده بودید؟ لطفا نگاه و نظر ارزشمند خود را با کجارو و کاربران آن نیز به اشتراک بگذارید.

تصویر کاور: طرحی از مانسا موسی؛ منبع تصویر: سایت money.com؛ پدیدآور: Abraham Cresques