۱۰ جشنواره ژاپن؛ سفری رنگارنگ به قلب سنت‌ها

ژاپن سرزمینی رویایی برای هر ماجراجوی فرهنگی است؛ جایی که سنت و مدرنیته به‌طرز دلنشینی در هم می‌آمیزند و تجربه‌ای بی‌نظیر را برای گردشگران به ارمغان می‌آورند. یکی از نمادهای برجسته‌ فرهنگ ژاپن، جشنواره‌های رنگارنگ و هیجان‌انگیز است که به‌ویژه در فصل تابستان رونق می‌گیرند؛ اما به واقع در طول سال و تقریبا در هر ماه می‌توان شاهد برگزاری آن‌ها بود. طیف جشنواره‌ها نیز گسترده است؛ از رویدادهای عظیم با حضور انبوهی از مردم تا جشن‌های کوچک‌تر و صمیمی‌تر در دل محله‌ها که حال‌وهوای خاص خود را دارند.

ریشه برگزاری جشنواره‌های ژاپن اغلب به آیین شینتو و احترام به خدایان باز می‌گردد. با ورود بودیسم به ژاپن، این آیین با شینتو در هم آمیخت و جشنواره‌های آن‌ها نیز ادغام شدند. به همین دلیل است که معمولا محل برگزاری بسیاری از جشنواره‌ها، زیارتگاه‌ها یا معابد هستند. در ادامه با ما همراه شوید تا شما را با تعدادی از این جشن‌ها آشنا کنیم.

جشنواره‌ای مملو از چراغ و فانوس که شب را مثل روز روشن می‌کند، قطعا رویایی و خاطره‌انگیز است. شانس حضور در چنین رویدادی را می‌توانید در «جشنواره فانوس ناگاساکی» (Nagasaki Lantern Festival) تجربه کنید که محل برگزاری آن، هر سال در شهر ناگاساکی است. بیش از ۱۵,۰۰۰ فانوس و چراغ رنگارنگ به‌مناسبت آغاز سال نوی چینی زینت‌بخش کل شهر می‌شود. این رویداد فرهنگی از روز اول تا پانزدهم تقویم قمری جریان دارد؛ از همین رو، یکی از طولانی‌ترین جشنواره‌های ژاپن به شمار می‌رود.

ساکنان چینی محله‌ چینی‌های شهر ناگاساکی، جشنواره فانوس را آغاز کردند که در سال ۱۹۹۴ به‌عنوان رویداد سالانه‌ رسمی شهر شناخته شد. پیوند جشن فانوس با سال نوی چینی همچنان مستحکم باقی مانده است. به همین دلیل، بسیاری از فانوس‌ها، نمادهایی از سال نوی چینی را به تصویر می‌کشند؛ مانند دوازده حیوان زودیاک که در آغاز سال، نویدبخش بخت و اقبال نیک هستند.

هر سال، نمایش باشکوه آتش‌بازی، رقص‌های مختلف و رژه‌های دیدنی در جشنواره فانوس ناگاساکی اجرا می‌شود. در میان این نمایش‌ها، رقص اژدها و رقص شیر، دو آیین ضروری جشن‌های سال نوی قمری به شمار می‌روند. رقص اژدها، برگرفته از داستان‌های عامیانه‌ چینی است که برای طلب باران و امید به داشتن محصولی پربار اجرا می‌شود. شرکت‌کنندگان با لباس‌های سنتی می‌رقصند و اژدهایی به طول ۲۰ متر را حمل می‌کنند که گویی در حال پرواز است. جشنواره فانوس هر سال میزبانی از تعداد زیادی کنسرت موسیقی سنتی را نیز بر عهده دارد که روشی خلاقانه برای ادغام فرهنگ چینی و ژاپنی به حساب می‌آید.

اگر عاشق برف و سرما و البته مجسمه‌های برفی هستید، «جشنواره برف ساپورو» (Sapporo Snow Festival) را از دست ندهید. این جشنواره یکی از محبوب‌ترین رویدادهای زمستانی ژاپن است که هر سال به‌مدت یک هفته در ماه فوریه در شهر ساپورو برگزار می‌شود و به یکی از بزرگ‌ترین جشنواره‌های برف و یخ جهان تبدیل شده است.

داستان جشنواره برف ساپورو به سال ۱۹۵۰ باز می‌گردد؛ زمانی که چند دانش‌آموز دبیرستانی، تعدادی مجسمه برفی در «پارک اودوری» (Odori Park) ساختند. با گذشت زمان، این رویداد کوچک به جشنواره‌ بزرگ و تجاری پرطرفداری تبدیل شد که تعداد زیادی بازدیدکننده را به خود جذب کرد. جشنواره مزبور در سه مکان برگزار می‌شود که شامل پارک اودوری، منطقه «سوسوکینو» (Susukino) و «تودومه» (Tsudome) است. در پارک اودوری، محل اصلی برپایی این رویداد، مجسمه‌های عظیم برفی به چشم می‌خورد که برخی از آن‌ها بیش از ۲۵ متر عرض و ۱۵ متر ارتفاع دارند. این جشنواره علاوه بر نمایش مجسمه‌های برفی، شامل فعالیت‌های دیگری مانند سرسره‌های برفی، تیوب‌سواری، کنسرت‌ و... می‌شود. بسیاری از گردشگران، شب را برای حضور در این جشنواره انتخاب می‌کنند؛ چراکه با نورپردازی مجسمه‌های برفی و یخی، صحنه‌ای رویایی خلق می‌شود.

یکی از محبوب‌ترین جشنواره‌های توکیو که گردشگران زیادی را به خود جذب می‌کند، «جشن سانجا» (Sanja Matsuri) است؛ رویدادی سالانه که معمولا در سومین هفته‌ از ماه مه در روزهای جمعه، شنبه و یکشنبه در محله‌ آساکوسا برگزار می‌شود. مناسبت این جشن به احترام سه بنیان‌گذار «معبد سنسوجی»‌ (Sensoji Temple) است که در معبد آساکوسا در مجاورت معبد سنسوجی به خاک سپرده شده‌اند.

جشنواره سانجا با راهپیمایی بزرگ کشیش‌ها، مقامات شهر، نوازندگان و رقصندگان آغاز می‌شود که لباس‌های «دوره‌ ادو» (Edo Period) را بر تن دارند. در بعد از ظهر، اولین گروه از میکوشی‌های (معبد قبل‌حمل) محله‌های آساکوسا بیرون آورده می‌شوند و با همراهی صدای طبل‌ها و فلوت‌های ژاپنی در خیابان‌ها به حرکت درمی‌آیند. در جشنواره‌ سانجا، حدود ۱۰۰ میکوشی وجود دارد که خدایان شینتو به‌طور نمادین در آن‌ها قرار می‌گیرند و در خیابان‌ها گردانده می‌شوند تا برای مشاغل و ساکنان محلی مایه خیر و برکت باشند. در طول جشنواره می‌توان میکوشی‌های کوچک‌تر محلی را در خیابان‌های آساکوسا دید؛ هرچند که تمرکز اصلی این جشنواره روی سه میکوشی بزرگ متعلق به معبد آساکوسا است که روز یکشنبه به خیابان آورده می‌شوند. در طول جشنواره، آساکوسا مملو از غرفه‌های غذا و بازی‌های سرگرم‌کننده است که در میان صدای شاد طبل‌های ژاپنی، اوقات خوشی را برای مردم رقم می‌زنند.

چنانچه به‌دنبال یکی از معروف‌ترین جشن‌های مذهبی و تابستانی ژاپن هستید که شهرتی بین‌المللی داشته باشد، در «جشنواره گیون» (Gion Matsuri) شرکت کنید. این جشنواره که قدمت آن به سال ۸۶۹ میلادی باز می‌گردد، یکی از سه جشنواره بزرگ ژاپن و از قدیمی‌ترین جشن‌های این سرزمین به شمار می‌رود که در دو روز از ماه ژوئیه برگزار می‌شود.

داستان جشنواره گیون، از شیوع یک بیماری همه‌گیر در سال ۸۶۹ شروع شد؛ زمانی که مردم کیوتو برای رهایی از آن، مراسم و آیین‌های مذهبی بر پا کردند. این جشنواره برای بیش از ۱۰۰۰ سال در «معبد یاساکا» (Yasaka Shrine) برگزار شده و ارزش و اهمیت آن تا جایی بوده که در سال ۲۰۰۹ به‌عنوان میراث فرهنگی ناملموس در یونسکو ثبت شده است. در این رویداد معروف از ۳۲ «یاماهوکو» (Yamahoko) یا همان معبد قابل‌حمل روی ارابه‌های بزرگ استفاده می‌شود. این ارابه‌های متحرک به‌دلیل تزیینات مجلل‌شان با پارچه‌های قیمتی، مجسمه‌های چوبی و فلزی، به موزه‌های متحرک شهرت دارند و هر کدام نمایانگر موضوع‌ها و داستان‌های خاصی هستند. ۳۲ یاماهوکو که تا ۲۵ متر ارتفاع و ۱۲ تن وزن دارند و روی چرخ‌های بزرگی کشیده می‌شوند، دو بار در ماه ژوئیه در خیابان به حرکت در می‌آیند.

از جشنواره‌های تابستانی ژاپن که با آتش‌بازی همراه است و شادی وصف‌ناپذیری را برای مردم و گردشگران به وجود می‌آورد، باید به «جشنواره تنجین» (Tenjin Matsuri) اشاره کرد. این جشنواره که قدمت آن به قرن دهم (۹۵۱ میلادی) باز می‌گردد، به‌عنوان سه جشنواره برتر ژاپن به حساب می‌آید که هر سال در ۲۴ و ۲۵ ژوئیه برگزار می‌شود.

تنجین، جشنواره‌ای متعلق به «معبد تنمانگو» (Tenmangu Shrine) است و به احترام «سوگاوارا میچیزانه» (Sugawara Michizane)، الهه علم و دانش، برگزار می‌شود. در آغاز این جشنواره، آیین خروج الهه از زیارتگاه و گرداندن آن در شهر صورت می‌گیرد و با جشن‌های شادی همراه است. در نهایت، الهه را با احترام به جایگاه خود در زیارتگاه باز می‌گردانند. این جشنواره فرصتی عالی برای لذت‌بردن از یک روز گرم تابستانی در میان مردم بومی با لباس‌های سنتی، رقص شیر، رقص چتر، غرفه‌های غذایی متنوع، رژه‌های تماشایی و فضایی مملو از جشن و سرور است.

مراسم اصلی در روز دوم جشنواره تنجین که مصادف با ۲۵ ژوئیه است، با دو رژه بزرگ بر پا می‌شود: نخست رژه باشکوهی در خشکی و سپس رژه جذابی روی آب‌ها که با آتش‌بازی خیره‌کننده‌ای اتفاق می‌افتد. در این روز، معابد قابل‌حمل به ۱۰۰ قایقی منتقل می‌شوند که در ادامه در رودخانه اکاوا به حرکت در می‌آیند.

جشنواره‌ای تابستانی مملو از رنگ و فانوس و شادی را می‌توانید در «جشنواره نبوتا» (Nebuta Matsuri) تجربه کنید که از تاریخ دوم تا هفتم آگوست (۱۲ تا ۱۷ مرداد) هر سال برگزار می‌شود. از برجسته‌ترین بخش‌های این جشنواره، رژه‌ فانوس‌های بزرگ و نورانی است. هر فانوس می‌تواند تا ۹ متر عرض و پنج متر ارتفاع داشته باشد که اغلب تصاویری از خدایان، شخصیت‌های تاریخی یا افسانه‌ای از فرهنگ‌های ژاپنی و چینی، بازیگران کابوکی یا شخصیت‌های محبوب سریال‌های تاریخی را به نمایش می‌گذارند.

در طول جشنواره نبوتا، فانوس‌های غول‌پیکر در خیابان‌های مرکز شهر «آئوموری» (Aomori) خودنمایی می‌کنند. تماشاگران می‌توانند شاهد حرکت این فانوس‌ها باشند که با نیروی انسانی به جلو هل داده می‌شوند؛ به عقب و جلو حرکت می‌کنند یا می‌چرخند. گروه‌هایی از نوازندگان طبل، فلوت و سنج و صدها رقصنده، این فانوس‌ها را همراهی می‌کنند.

در طول مسیر سه کیلومتری رژه در جشنواره نبوتا، صندلی‌های رایگان زیادی برای مردم در نظر گرفته شده است. مردم از سراسر کشور برای حضور در رقص‌ و شادی، به این منطقه می‌آیند و حضور در جشن برای همه امکان‌ دارد. تنها شرط شرکت در جشن، پوشیدن لباس سنتی رقص «هانتو» (Haneto) است که در مغازه‌های سطح شهر به فروش می‌رسد و اجاره داده می‌شود.

جشن سالانه دو عاشق آسمانی، از جذاب‌ترین رویدادهای فرهنگی ژاپن است که امکان تماشای آن در بخش‌های مختلف این کشور وجود دارد. «جشنواره تاناباتا» (Tanabata Matsuri) که به جشنواره‌ ستاره‌ نیز معروف است، در هفتمین روز از هفتمین ماه سال برگزار می‌شود. بر اساس یک افسانه‌ چینی، در این روز دو ستاره‌ «آلتایر» (Altair) و «وگا» (Vega) که معمولا به‌خاطر راه‌شیری از هم جدا افتاده‌اند، می‌توانند به هم برسند. قدمت این جشن به اوایل قرن هفدهم میلادی باز می‌گردد.

به‌دلیل اینکه هفتمین ماه سال بر اساس تقویم قمری تقریبا با ماه آگوست همپوشانی دارد، جشن تاناباتا همچنان در هفتم آگوست (۱۷ مرداد) در برخی مناطق ژاپن برگزار می‌شود؛ در حالی که بعضی مناطقی نیز هفتم ژوئیه (۱۷ تیر) را برای این جشن انتخاب می‌کنند. دو مورد از بزرگ‌ترین و دیدنی‌ترین جشن‌ها، «جشنواره‌ تاناباتا سندای» (Sendai Tanabata Matsuri) در آگوست و «جشنواره‌ شونان هیراتسوکا تاناباتا» (Shonan Hiratsuka Tanabata Festival) در ژوئیه هستند.

یکی از رسم‌های محبوب در جشن تاناباتا، نوشتن آرزوها روی تکه‌ای کاغذ و آویزان‌کردن آن به درخت بامبو است. مردم امیدوارند با این کار، آرزوهایشان به حقیقت بپیوندد. در روز دوم جشن، درختان در رودخانه یا اقیانوس رها شده یا به‌عنوان پیشکش سوزانده می‌شوند. جشنواره‌ تاناباتا معمولا شامل مسابقات تزیین تاناباتا (تزیینات خاص این جشن)، رژه‌‌ها، مجموعه‌ای از فعالیت‌های شاد و مفرح، آتش‌بازی و غرفه‌های غذافروشی است.

یکی از بهترین فرصت‌ها برای آشنایی و تماشای رقص‌های سنتی ژاپن، «جشنواره آوا اودوری» (Awa Odori Festival) است که مشهورترین جشنواره‌ رقص در بین رویدادهای مشابه در سراسر این کشور به شمار می‌رود.

جشنواره‌ آوا اودوری در اواسط آگوست (مرداد) برگزار می‌شود. «آوا» نام پیشین استان توکوشیما و «اودوری» به‌معنای رقص است. هزاران تماشاچی و رقصنده از ۱۲ تا ۱۵ آگوست (۲۲ تا ۲۵ مرداد) به توکوشیما می‌آیند تا رقصی سنتی با قدمت ۴۰۰ سال را تماشا کنند. این جشن به «رقص دیوانگان» لقب گرفته است و این موضوع به متن یکی از آهنگ‌های رایج رقص مربوط می‌شود که می‌گوید:

دیوانگان می‌رقصند و دیوانگان تماشا می‌کنند. اگر هر دو دیوانه‌اند، تو هم می‌توانی برقصی.

گروه‌های رقصنده در دسته‌های منظم حرکت کرده و هم‌زمان با صدای موسیقی سنتی، رقص خود را اجرا می‌کنند. هر گروه، با حرکات نمایشی و لباس‌های رنگارنگ خاص خود متمایز شده‌اند. زنان لباس‌های نخی بلندی به نام «یوکاتا» (Yukata) و مردان لباس‌های «هپی» (Happi؛ یوکاتای کوتاه روی شلوارک یا شلوار) می‌پوشند. این لباس‌ها نیز در هر گروهی متفاوت است.

این طور به نظر می‌رسد که فانوس‌ها نقش مهمی در جشنواره‌های ژاپن دارند و رویدادهایی هستند که مانند «جشنواره آکیتا کانتو» (Akita Kanto Festival) به‌خاطر فانوس‌هایشان معروف شده‌اند. این جشن تابستانی هر سال از سوم تا ششم آگوست (۱۳ تا ۱۶ مرداد)، به امید برداشت محصول پربار برگزار می‌شود.

مهم‌ترین جاذبه جشنواره آکیتا کانتو را می‌توان نمایش خیره‌کننده افراد ماهر با کانتو (ستون‌های بلند بامبو) دانست که ردیفی از فانوس‌های کاغذی در بالای آن‌ها نصب شده است. ستون‌های کانتو در اندازه‌های مختلفی وجود دارند که بزرگ‌ترین آن‌ها با ۱۲ متر طول و ۵۰ کیلوگرم وزن، حامل ۴۶ فانوس کاغذی است و با شمع‌های واقعی روشن می‌شود. با صدای طبل‌ها، فلوت‌ها و فریادهای تماشاگران، هر نفر یک ستون کانتو را بلند می‌کند و با استفاده از تکنیک‌های مختلف آن‌ را به‌صورت عمودی متعادل نگه می‌دارد.

بخش اصلی و خیره‌کننده‌ جشنواره‌ کانتو، نمایش‌های شبانه است که هر شب در مرکز شهر «آکیتا» (Akita) برگزار می‌شود. بیش از ۲۵۰ گروه اجراکننده با ستون‌های کانتو به صف می‌شوند؛ سپس همگی ستون‌ها را بالا می‌برند و هنرنمایی خود را آغاز می‌کنند. این نمایش باشکوه ۹۰ دقیقه طول می‌کشد و در پایان هر شب، فرصتی برای تماشاگران مهیا می‌شود تا با اجراکنندگان عکس بگیرند و خودشان هنر بلندکردن ستون کانتو را تجربه کنند.

یکی از زیباترین رژه‌های شبانه در کشور ژاپن که با آتش‌بازی‌های خارق‌العاده همراه است، «جشنواره شب چیچیبو» (Chichibu Night Festival) نام دارد. این جشن باشکوه هر سال در روزهای دوم و سوم دسامبر (۱۲ و ۱۳ آذر) در «معبد چچیبو» (Chichibu Shrine) برگزار می‌شود و بخش اصلی آن در روز سوم دسامبر رخ می‌دهد. قدمت جشنواره چچیبو به بیش از ۳۰۰ سال پیش باز می‌گردد و برای احترام به خدای آب برگزار می‌شود.

جشنواره شب چیچیبو شامل ارابه‌های بزرگی است که هرکدام می‌توانند تا ۲۰ تن وزن داشته باشند. این ارابه‌ها با فانوس‌های زیادی تزیین می‌شوند و گل‌ها و نیزه‌هایی روی آن‌ها به چشم می‌خورد. از جاذبه‌های اصلی جشنواره، نمایش فوق‌العاده‌ آتش‌بازی است که بیش از دو ساعت طول می‌کشد و فرصتی استثنایی برای لذت‌بردن از آتش‌بازی‌ ژاپنی‌ها را برای شما فراهم می‌کند. علاوه بر این، خیابان‌ها مملو از غرفه‌های فروش غذاهای مخصوص جشنواره هستند تا در سرمای شب‌های این منطقه، اوقات خوشی را برایتان رقم بزنند.

اگر به ژاپن سفر کنید، دوست دارید که در کدام جشنواره این کشور شرکت کنید؟ جشنواره جذاب دیگری می‌شناسید که در ژاپن پرطرفدار باشد؟ حتما دیدگاه خود را با همراهان کجارو در میان بگذارید.

منبع عکس کاور: pixtastock.com، عکاس: نامشخص