کشف آجر نوشته تاریخی در زمین کشاورزی!

«مهدی فرجی» با اعلام خبر کشف نخستین آجرنوشته تاریخی ایذه در یک زمین کشاورزی گفت:

از بارزترین و مهم‌ترین سند مطالعات دوره عیلام، نوشته‌های میخی روی الواح، آجر، سنگ، خشت، فلز و… است. خطوطی که از چپ به راست یا عمودی از بالا به پایین در یک یا چند سطر به‌وسیله قلم‌های مخصوص حک شده‌اند. شهرستان ایذه با دارا بودن یادمان‌های فراوانی از ادوار عیلامی به‌شکل نگارکندها، نوشت کندها، تپه‌ها، محوطه‌ها و آرامستان‌های تاریخی، جایگاهی مهم در دوره آغاز عیلامی و ادوار تاریخی عیلام از قدیم تا جدید دارد.

مدیر پایگاه میراث فرهنگی آیاپیر ایذه افزود:

وجود نخستین نگارکندهای عیلامی در شهسوار، خونگ اژدر تا نگارکندهای کول فرح و اشکفت سلمان با بزرگترین نوشت کندها، خود گویای این جایگاه ارزشمند در تاریخ و فرهنگ ایران است.

فرجی تصریح کرد:

در شهرستان ایذه، مطالعات دوره عیلامی به چارچوب محدود نگارکندها و نوشت کندها خلاصه شده و هیچ‌گونه کاوش هدفمندی با هدف شناخت و کیفیت این دوره برخلاف محوطه‌هایی چون شوش انجام نگرفته است. شناخت محوطه‌های این دوره طی چند سال اخیر یکی از برنامه‌های پایگاه میراث فرهنگی آیاپیر بوده و تاکنون شناخت تعدادی محوطه قطعیت یافته است؛ اما مستندات با کیفیتی چون نوشته‌های میخی این دوره به‌صورت علمی پیدا نشده بود و این موضوع همواره یکی از بزرگترین دغدغه‌های ما بوده است.

مدیر پایگاه میراث فرهنگی آیاپیر ایذه عنوان کرد:

سرکشی هر ساله به محوطه‌های این دوره پس از شخم زدن زمین یکی از انگیزه‌های ما برای به دست آوردن این مستندات بوده است، که طی چند سال ناموفق مانده بود، با این همه جسته و گریخته کشف آجر نوشته‌هایی از حفاران غیرمجاز منتسب به ایذه به گوش می‌رسید که به سبب غیرعلمی بودن پیدایش آن‌ها، قابل اتکا نبودند.

او تصریح کرد:

بنابراین در ۱۱ بهمن ماه ۱۴۰۳ در راستای ادامه تلاش‌ها به‌همراه خانواده به‌شکل تفریحی به یکی از این محوطه‌ها سرکشی کردم که در این راه فرزندان خردسال نیز کمک حال ما بودند. این تلاش‌های پیوسته در نهایت و با سماجت و همراهی خانواده نتیجه داد و به‌شکل باورنکردنی بخشی کوچکی از یک آجرنوشته عیلامی که نوشته‌های آن به سبب گذر زمان و جابه‌جایی بسیار توسط شخم زنی، ناخوانا بود، کشف شد.

فرجی گفت:

پس از بررسی‌های صورت گرفته و ارزیابی کارشناسی، وجود خط عیلامی بر آن محرز شد که بدون ترید این کشف نویدبخش اتفاقات بهتری برای تاریخ و فرهنگ ایذه باستانی خواهد بود.

مدیر پایگاه میراث فرهنگی آیاپیر ادامه داد:

این آجر نوشته با قطر حدود ۷٫۵ سانتی‌متر که برخلاف دیگر آجر نوشته‌های رایج دوره عیلامی که بر کناره‌ها حک می‌شدند، این قطعه بر صفحه رویی آجرنوشته حک شده و به‌طور کلی نوشته‌های میخی آجری این دوره تعلق آن به یک ساختار معماری با کاربری‌های متفاوت، کاملا شناخته شده است.

اهمیت این آجر نوشته در حال حاضر به‌دلیل کشف نخستین بار یک آجرنوشته‌ها در ایذه به‌صورت علمی توسط باستان‌شناس در محوطه شناخته شده در طی بررسی‌های سطحی و نحوه متفاوت حک شدن نوشته‌های میخی به‌جای ضخامت کناره‌های آجرها، بر صفحه مسطح روی آجر است. مطالعات بیشتر روی این آجر نوشته توسط پایگاه میراث فرهنگی آیاپیر در حال انجام است که پس از مطالعات تکمیلی با کمک متخصصان خط میخی، به‌شکل مقاله در مجله‌های تخصصی به چاپ خواهد رسید.