محله های قدیمی تهران + تاریخچه و معرفی جاهای دیدنی

محله های قدیمی تهران در گذشته در محدوده داخلی دروازه‌های پایتخت، شالوده و شیرازه شهر را شکل داده بود؛ محله‌هایی که با کوچه باغ‌های زیبا، خانه‌های خشتی و آجری، درهای چوبی و پنجره‌های رنگی خودنمایی می‌کرد. بیشتر محله‌ های قدیمی تهران که امروزه از جاهای دیدنی تهران به شمار می‌روند، تا زمان حکومت پهلوی اول با شکل اولیه خود و البته با تغییراتی جزیی باقی مانده بود. در ادامه مهمترین محله های قدیمی تهران را معرفی کرده‌ایم.

• آدرس:حد‌فاصل خیابان‌های ری، ناصرخسرو، ۱۵ خرداد و امیرکبیر (مشاهده روی نقشه)
• ثبت ملی: سال ۱۳۸۴ خورشیدی با شماره ۱۵۳۸۱

منبع عکس: baharnews.ir، عکاس: ناشناس

«عودلاجان» یا «اولادجان» از دو واژه «عود» و «لاجی» تشکیل شده که به‌دلیل قرارگرفتن محله در راسته عطارها نام‌گذاری شده است. عودلاجان از قدیمی‌ترین محله‌های تهران است که در دوره قاجار و حتی دوره پهلوی از محله‌های اصیل‌ پایتخت به شمار می‌رفت و لهجه ساکنان آن به روستانشین‌های شمیران شبیه بود. این محله از جنوب به میدان مولوی، از شمال به خیابان امیرکبیر و سرچشمه، از غرب به شمس‌العماره و ضلع شرقی آن به امامزاده یحیی محدود می‌شد و هم‌اکنون محله‌های پامنار، ناصرخسرو و امامزاده یحیی را در برگرفته است.

عودلاجان محله‌ای اعیان‌نشین در تهران قدیم بود که در ابتدا بیش از سه‌چهارم محله را باغ، مزارع و زمین‌های بایر تشکیل می‌داد و دارای منابع آبی مناسبی برای زندگی ساکنان محله بود. با گذشت زمان، جمعیت عودلاجان افزایش یافت و خانه‌ها و عمارت‌های زیادی در آن ساخته شد. وجود ۱۶ مسجد و مدرسه در محله و همچنین بیشترین آمار روضه‌خوانی و تعزیه‌گردانی طبق اسناد به‌جامانده از دوره قاجار، نشان‌دهنده وفاداری اهالی این محله نسبت به مذهب و روحانیت بوده است.

عولادجان، محله‌های کوچک‌تری همچون محله کلیمیان یا سرچال، محله‌عرب‌ها و... را شامل می‌شد؛ مشاهیر بزرگی نظیر پروین اعتصامی، شهید مدرس، آیت‌‌الله بهبهانی، ملک‌الشعرا و... در این محله زندگی می‌کردند. از جاهای دیدنی عولادجان می‌توان به برخی بناها و خانه‌ های تاریخی تهران نظیر خانه شهید مدرس، عمارت کاظمی، خانه دبیرالملک، حمام نواب، مسجد و مدرسه معمارباشی، بازارچه عودلاجان، تیمچه اکبریان و خانه مهرانگیز کامبیز یا خانه فرهنگ محله امامزاده یحیی و لوکیشن سریال ایرانی پدر سالار اشاره کرد.

• آدرس: حدفاصل خیابان‌های امام خمینی، مولوی، خیام و وحدت اسلامی (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: seeiran.ir، عکاس: ناشناس

«محله سنگلج» یکی از قدیمی‌ترین محله‌های شهر تهران است که درون حصار طهماسبی (صفوی) در مرکز تهران قدیم قرار داشت. برخی نام سنگلج را دگرگون‌شده «سنگ رج» می‌دانستند؛ رج به معنی ردیف و اصطلاح سنگ رج مربوط به تقسیم آب با پاره‌های سنگ بوده‌ است. محله سنگلج امروزی با حال‌وهوای اصیل و حفظ بافت سنتی خود در منطقه ۱۲ شهرداری تهران از شمال به خیابان امام خمینی، از جنوب به خیابان مولوی، از شرق به خیابان خیام (جلیل آباد قدیم) و از غرب به خیابان وحدت اسلامی (شاهپور قدیم) محدود می‌شود.

سنگلج از محله‌های پرجمعیت و آباد تهران به شمار می‌رفت که دروازه قزوین، یکی از چهار دروازه اصلی شهر تهران و تنها ورودی غربی شهر در این محله قرار داشت. مشهورترین تکیه این محله، تکیه قورخانه کهنه نام داشت و گذرهای معروف این محله گذر تقی‌خان، گذر شریف‌الدوله، گذر مستوفی الممالک، گذر قلی، گذر گلوبندک و... بودند که ارتباط بین بخش‌های مختلف محله را برقرار می‌کردند.

در دوره پهلوی به دستور رضاشاه بخشی از محله سنگلج تخریب و به‌جای آن پارکی بزرگ ساخته شد که امروزه به پارک شهر شهرت دارد. تماشاخانه سنگلج از قدیمی‌ترین سالن‌های تئاتر در ایران که در خیابان بهشت و در ضلع جنوبی پارک شهر قرار دارد، در سال ۱۳۴۴ خورشیدی، همراه با اولین جشنواره نمایش‌های ایرانی افتتاح شده و همچنان دایر است. خانه مستوفی‌الممالک، کلیسای سورپ گئورگ (گئورک مقدس)، خانه پدری دکتر حسابی، بازارچه قوام الدوله و خانه شیخ فضل‌الله از جاهای دیدنی تهران در محله سنگلج به شمار می‌روند.

• آدرس: منطقه سه شهرداری تهران (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: divar.ir، عکاس: ناشناس

«محله دولت» در شمال شهر قدیم تهران و خارج از حصار طهماسبی و دروازه‌های شمیران و دولت تشکیل شد و پس از محلات چهارگانه عودلاجان، سنگلج، چاله میدان و بازار جزو قدیمی‌ترین محله‌های تهران بود که در دوره ناصرالدین شاه با گسترش شهر تهران به سوی شمیران و به‌عنوان مرز شمالی وارد حصار تهران شد.

محله دولت با داشتن دو خیابان طولانی شرقی-غربی از محلات جنوبی شهر جدا شده بود. یکی از این خیابان‌های اصلی، از میدان توپخانه به دروازه باغ شاه می‌رسید که از غرب به شرق، به خیابان‌های باغ شاه، مریض‌خانه و امیریه تقسیم شده بود. خیابان اصلی دیگر از میدان توپخانه به خیابان‌های شرف، سه‌راه امین حضور و باغ سردار متصل بود.

محدوده محله دولت شامل خیابان لاله‌زار، خیابان شاه‌آباد، خیابان اسلامبول، خیابان فردوسی، خیابان سعدی، خیابان اکباتان، خیابان ایران، خیابان هفده شهریور، خیابان بهارستان، دروازه شمیران و دروازه دولت می‌شود. خیابان دولت (کلاهدوز جدید) از مهم‌ترین خیابان‌های این محله از خیابان پاسداران تا شریعتی امتداد دارد. از بناها و جاهای دیدنی این محله می‌توان از مسجد اعظم قلهک، برج نگین قلهک، خانه موزه شهید مطهری، چهارراه قنات و... نام برد.

• آدرس: محدوده خیابان‌های ۱۵ خرداد، مولوی، ری و مصطفی خمینی

منبع عکس: amordadnews.com، عکاس: همایون مهرزاد

«محله چاله میدان» قدیمی‌ترین محله تهران بود که در دوره شاه طهماسب یکم برای حصارکشی دور شهر تهران مورد خاک‌برداری قرار گرفت؛ به همین دلیل چاله‌های عمیقی در این محله ایجاد شد. این چاله‌ها مکانی امن برای خلافکاران بود تا اینکه میدانی در آ‌نجا احداث شد و این محله به چاله میدان شهرت یافت. این چاله‌ها بعدها برای تخلیه زباله‌های شهر استفاده می‌شد.

محله چاله میدان در گذشته شامل بازار چهل تن، امامزاده سید اسماعیل، میدان مال فروش‌ها، بازارچه نایب‌السلطنه، میدان امین‌السلطان، گمرک، خانی آباد، دروازه غار و پاقاپوق (میدان محمدیه یا میدان اعدام) می‌شد و امروزه از شمال به خیابان ۱۵ خرداد، از جنوب به خیابان مولوی، از شرق به خیابان ری و از غرب به خیابان مصطفی خمینی می‌رسد.

• آدرس: خیابان نوفل لوشاتو، بعد از پل حافظ (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: hamshahrionline.ir، عکاس: ناشناس

«کوچه لولاگر» به‌عنوان یکی از محله های قدیمی تهران در همان لحظه ورود، توجه افراد را با نکته جالب و عجیبی به خود جلب می‌کند. ابتدا و انتهای این کوچه دری وجود دارد و ساختمان‌های آن همگی قرینه یکدیگر ساخته‌ شده‌اند؛ نه‌تنها خانه‌ها و بالکن‌های این محله، بلکه تمام پنجره‌ها و درخت‌های حیاط نیز به‌شکل قرینه و موازی یکدیگر دیده می‌شوند. ساختمان‌های آجری کوچه لولاگر به‌همراه ساکنان قدیمی پر مهر و باصفای آن همچنان سرپا هستند.

این کوچه علاوه بر ساختمان‌های قرینه، به‌واسطه قدیمی‌ترین پیتزافروشی تهران نیز شناخته می‌شود. پیتزافروشی داوود که در انتهای کوچه قرار دارد، با پیتزاهای باکیفیت و لذیذ از میهمانان این محله پذیرایی می‌کند. کافی است یک بار طعم این پیتزا را بچشید تا هرگز کوچه لولاگر را فراموش نکنید.

از دیگر مکان‌های جذاب کوچه لولاگر کافه ری‌را است که با فضای پرنور و دلنشین و با پنجره‌های بزرگ رو به حیاط، گردشگران را به آرامش دعوت می‌کند. این کافه در یکی از خانه‌های قدیمی کوچه ساخته شده است که به گفته برخی از اهالی محل به نوه از فرنگ‌‌ برگشته لولاگرها تعلق دارد. در حال حاضر، یک هتل با نام بوتیک هتل حنا با هفت اتاق، کافه و رستوران و همچنین یک کتابفروشی به نام بوکستان نیز در کوچه لولاگر به چشم می‌خورد.

• آدرس: حدفاصل خیابان‌های خیابان ۱۵ خرداد، مولوی، مصطفی خمینی و خیام (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: cafetarikh.com، عکاس: ناشناس

«محدوده بازار تهران» را می‌توان به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین محله‌های تهران نام برد که در محدوده حصار طهماسبی یکی از مناطق چهارگانه تهران قدیم به شمار می‌رفت. محدوده بازار در گذشته از شمال به سه‌راه مسجد شاه (مسجد امام) یا انتهای خیابان ناصریه (خیابان ناصر خسرو) و امتداد خیابان بوذرجمهری تا انتهای محدوده بازار بزازها و بازار چهل‌تن منتهی می‌شد و از سمت جنوب تا انتهای خیابان ماشین دودی یا خیابان ری امتداد داشت. بازار قدیم تهران که در محدوده شهر تهران قدیم قرار داشت قدمتی از دوران صفویه دارد و قطب اقتصادی شهر تهران به شمار می‌رفت.

بازار تهران که امروزه به نام بازار بزرگ تهران در خیابان ۱۵ خرداد شناخته می‌شود، نه‌تنها از نظر تاریخی بلکه از نظر اقتصادی و معماری نیز بسیار قابل‌توجه است. از جاذبه‌های تاریخی محدوده بازار می‌توان از کاخ گلستان در خیابان ۱۵ خرداد، مدرسه دارالفنون در خیابان ناصر خسرو، مسجد جامع، مسجد امام، خانه ملک، امامزاده زید (ع)، خانه موزه شهید چمران و... نام برد که از جاهای دیدنی تهران به شمار می‌روند.

• آدرس: حد فاصل خیابان‌های انقلاب، جمهوری، سعدی و فردوسی (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: pinorest.com، عکاس: ناشناس

«لاله‌زار» از مهم‌ترین محله‌های قدیمی تهران است که دیدن این محله باصفا شما را یاد فیلم‌های تاریخی می‌اندازد. این محله از شمال به خیابان انقلاب، از جنوب به خیابان جمهوری، از شرق به خیابان سعدی و از غرب به خیابان فردوسی محدود می‌شود. خیابان لاله‌زار از مهم‌ترین خیابان‌های این منطقه بود که به دستور ناصرالدین شاه و بعد از اولین سفر او به پاریس با هدف احداث خیابانی شبیه به شانزه‌لیزه بنا شد. کاربری این خیابان در دوره قاجار و پهلوی تفاوت زیادی با امروز داشت و نمادی از نوگرایی و هنر ایران بود.

خیابان لاله‌زار در گذشته میزبان مراکز فرهنگی و هنری مانند سینما و تئاتر، تجارتخانه‌‌ها، کاباره‌ها، خیاط‌خانه‌ها، رستوران‌ها و فروشگاه‌های مشهور بود. همچنین موسیقی سبک کوچه بازاری در این محله متولد شد؛ این خیابان امروزه به بورس لوازم الکتریکی و لوستر تبدیل شده است و از خیابان‌های معروف تهران به شمار می‌رود. از بناهای قدیمی لاله‌زار می‌توان به گراند هتل اشاره کرد که در حال حاضر، متروکه است و اجازه ورود به آن داده نمی‌شود. عمارت‌ مشیرالدوله، شمس‌العماره، خانه اتابک، باغ اتحادیه و کاباره مولن روژ از دیگر جاهای دیدنی تهران در لاله‌زار به شمار می‌رود.

• آدرس: از خیابان امام خمینی تا خیابان جمهوری (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: deltapayam.com، عکاس: ناشناس

«خیابان سی تیر» یکی از محله های قدیمی تهران است که در منطقه ۱۲ شهرداری تهران و در نزدیکی پارک شهر قرار دارد. این خیابان در دوره‌های مختلف تاریخی به نام‌های خیابان ادیان، خیابان مریض‌خانه و خیابان قوام‌السطنه شهرت داشته و به خاطر قیام مردم در تاریخ ۳۰ تیر ماه سال ۱۳۳۱، به سی تیر تغییر نام یافته است. خیابان سی تیر از قسمت جنوبی به خیابان امام خمینی و از قسمت شمالی به خیابان جمهموری و خیابان میرزا کوچک خان محدود می‌شود.

سی تیر از گذشته‌های دور تا امروز یکی از جاهای دیدنی تهران به شمار می‌رود؛ جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی نظیر موزه ایران باستان (موزه ملی ایران)، موزه آبگینه و سفالینه، موزه علوم و فناوری ایران، کنیسه حییم، آتشکده زرتشتیان آدریان، کلیسای انجیلی پطروس مقدس، بنیاد سینمایی فارابی و هنرستان صنعتی تهران در این خیابان جای گرفته است.

خیابان سی تیر، اولین استریت فود (مرکز غذاهای خیابانی) ایران است که در سال‌های اخیر به یکی از محبوب‌ترین محله‌ها در بین جوانان و خانواده‌ها تبدیل شده است. این خیابان در سال ۱۳۹۵ سنگ‌فرش شد و به مرکز غذاهای خیابانی برای جذب گردشگران تغییر کاربری داد. کافه و رستوران‌های خیابان سی تیر درون دکه‌های کوچک یا فولکس‌واگن‌های سیار قرار گرفته‌‌اند و انواع غذاهای خیابانی لذیذ و انواع نوشیدنی‌های سرد و گرم را به مشتریان خود ارائه می‌دهند. بیشتر این فودتراک‌ها ثابت هستند و در تمام روزهای سال، گردشگران را به این منطقه جذب می‌کنند.

• آدرس: حد فاصل خیابان امام خمینی، خیابان وحدت اسلامی، خیابان ابوسعید و خیابان کارگر جنوبی (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: tehranpicture.ir، عکاس: Sanaz Daryaee

«منیریه» از محله های قدیمی تهران است که در مرکزی‌ترین قسمت شهر و در منطقه ۱۱ شهرداری قرار دارد. بیشتر ساختمان‌های قدیمی و مجلل این خیابان در دوره قاجار ساخته شد و در آن دوره از محله‌های اعیان‌نشین تهران به شمار می‌رفت. منیریه از نام منیرالسلطنه، مادر کامران میرزا (پسر سوم ناصرالدین شاه) گرفته شده است که در عمارت منیریه واقع در این محله سکونت داشت.

در محله منیریه که روزگاری پر از دار و درخت و یک تفرجگاه عمومی بود، دیگر درخت چندانی باقی نمانده‌ است. این منطقه با حفظ خانه‌ها و خانه باغ‌های باصفای قدیمی و هم‌زمان با رشد جمعیت و گسترش شهرنشینی، آپارتمان‌های نوساز و لوکس امروزی را نیز در خود جای داده است. میدان منیریه در حال حاضر به بورس فروش لوازم تفریحی و ورزشی تبدیل شده است که در این منطقه می‌توان وسایل مربوط به هر رشته ورزشی را با کیفیت‌های متنوع تهیه کرد.

• آدرس: استان تهران، تقاطع خیابان جمهوری و خیابان فردوسی (مشاهده روی نقشه)

«چهارراه استانبول» یکی از محله های قدیمی تهران است که قبل از انقلاب اسلامی با نام چهارراه اسلامبول شناخته می‌شد. در اطراف این چهارراه، مراکز کنسولی و تجاری مهم و تعدادی از جاهای دیدنی تهران قرار دارند که از آن‌ها می‌توان به سفارت بریتانیا در ضلع شمال‌غربی و همچنین سفارت آلمان و سفارت ترکیه در ضلع جنوب شرقی اشاره کرد. مراکز خرید مانند پاساژ فردوسی، پاساژ پلاسکو نو و کوچه برلن و همچنین صرافی‌های مختلف در ضلع غربی چهارراه استانبول قرار دارند. موزه جواهرات ملی نیز در ضلع جنوبی این چهارراه واقع شده است.

• آدرس: استان تهران (مشاهده روی نقشه)

«چاله حصار» یکی از محله‌های قدیمی تهران است که در جنوب تهران و در منطقه ۱۲ شهرداری قرار دارد و بخشی از محله سنگلج به شمار می‌رود. در دوره صفوی، خاک این محله برای حصارکشی اطراف تهران استفاده می‌شد؛ به همین دلیل بخش‌های زیادی از محله، مانند چاله گود شد. این چاله‌ها را بعدها برای تخلیه زباله‌های شهر به‌کار گرفتند. کوچه‌ای به همین نام در این محدوده وجود دارد. چاله حصار به معابر مهمی چون خیابان ۱۵ خرداد متصل شده است.

• آدرس: حدفاصل بزرگراه نیایش، خیابان ملاصدرا، خیابان شیخ بهایی و بزرگراه چمران (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: hamshahrionline.ir، عکاس: ناشناس

«محله ده ونک» از محله‌های قدیمی شمیران یکی از سرسبزترین مناطق شمال تهران است. با نفوذ فراوانی که میرزا حسن خان مستوفی‌الممالک در حکومت قاجار داشت، این ده، زمین‌ها و توتستان‌های آن را در زمره مایملک خود درآورد. آرامگاه او نیز در مجموعه معروف باغ مستوفی واقع در محل فعلی دانشگاه الزهرا در ده ونک قرار دارد.

ده ونک در گذشته دارای درختان توت، گردو و زالزالک بسیاری بود که به‌ مرور زمان این درختان و باغ‌ها از بین رفت. همچنین تعدادی قنات در این محله جاری بود که در دهه ۷۰ خورشیدی برای احداث فاضلاب بسته یا کور شد. ده ونک بافت قدیمی خود را با وجود خانه‌های ویلایی حفظ کرده است. برخی از کوچه‌های باریک و کم‌عرض این محله، تنها ۹۰ سانتی‌متر پهنا دارد. دیوارهای خشتی و درب‌های چوبی از عناصر مهم در معماری این محله است.

محله ده ونک امروزی از سمت شمال به بزرگراه نیایش، از جنوب به خیابان ملاصدرا، از سمت شرق به خیابان شیخ بهایی و محله ونک و از غرب به بزرگراه چمران محدود می‌شود. بوستان باغ ایرانی، زورخانه ونک، کلیسای ارامنه سنت میناس، امامزاده قاضی الصابر و گورستانی با چند قرن قدمت، از جاهای دیدنی تهران در ده ونک به شمار می‌رود.

• آدرس: حدفاصل خیابان ۱۵ خرداد و میدان امام خمینی (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: tehranpicture.ir، عکاس: AhmadAghasiani

یکی از قدیمی‌ترین محله‌های تهران، «خیابان ناصر خسرو» است که در گذشته بخشی از ارگ سلطنتی بود و تاریخ احداث آن به سال ۱۲۸۵ خورشیدی بازمی‌گردد. در زمان ناصرالدین شاه خیابان ناصریه نام‌گذاری شد و بعدها به خیابان ناصر خسرو تغییر نام داد. خیابان ناصر خسرو یکی از جاهای دیدنی تهران به شمار می‌رود که میزبان تعدادی از بناهای تاریخی است. از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به شمس‌العماره، مدرسه دارالفنون، سرای روشن و کوچه مروی اشاره کرد که با مرمت و بازسازی‌های انجام‌شده، موقعیت بهتری نسبت به بسیاری از بناهای تاریخی دیگر دارند. این خیابان امروزه بورس لوازم آرایشی و بهداشتی، لوازم الکتریکی، دوربین و لوازم جانبی آن است.

• آدرس: استان تهران (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: irna.ir، عکاس: ناشناس

«خیابان شمیران»، «شمیرانات» یا «خیابان شمرون» یکی از محله های قدیمی تهران است که در دامنه‌های رشته‌کوه البرز، شمالی‌ترین منطقه شهری تهران را تشکیل می‌دهد. منطقه بزرگ و خوش‌آب‌وهوای شمیرانات در گذشته محل اقامت تابستانی و تفرجگاه پادشاهان قاجار و پهلوی بود؛ به همین دلیل، چندین کاخ توسط پادشاهان در این منطقه ساخته شد.

شمیران سه بخش لواسانات، مرکزی و رودبار قصران را شامل می‌شود. در گذشته خیابان شریعتی به جاده قدیم شمیران معروف بود و تا احداث خیابان ولیعصر کنونی، تنها راه ارتباطی تهران و شمیران مرکزی به شمار می‌رفت. در دوره پهلوی دوم و اوایل انقلاب کم‌کم شمیران در تهران ادغام شد و امروزه تمامی منطقه یک و بخش اعظم منطقه سه شهرداری تهران را شامل می‌شود. شمیرانات دارای آب‌وهوای کوهستانی با تابستان‌های خنک و زمستان‌های بسیار سرد و برفی است. این محله فضای سبز گسترده‌ای دارد و تعداد بی‌شماری از درختان تنومند و کهن‌سال چنار به‌عنوان نماد این منطقه در خیابان‌های آن به چشم می‌خورد.

بسیاری از سفارتخانه‌های کشورهای خارجی، نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران، خانه امیر کبیر، کاخ نیاوران، کاخ سعدآباد و امامزاده صالح در محله شمیران واقع شده است. خیابان‌های سوهانک، ازگل، دارآباد، اقدسیه، آجودانیه، صاحبقرانیه، نیاوران، جماران، جمشیدیه، منظریه، کامرانیه، دروس، قلهک، قیطریه، تجریش، دربند، زعفرانیه، ولنجک، محمودیه، الهیه، فرمانیه، اختیاریه، دزاشیب، پل رومی، امانیه، اوین، درکه و... در زمره خیابان‌های منطقه شمیران قرار می‌گیرند.

• آدرس: حدفاصل بهاران، بزرگراه همت، بلوار کوهسار و رود کن (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: yjc.news، عکاس: ناشناس

«محله کن» یکی از قدیمی‌ترین محله های‌ تهران است که در شمال غربی پایتخت و منطقه پنج شهرداری تهران قرار دارد. کن در منطقه‌ای کوهپایه‌ای از رشته‌کوه‌های البرز واقع شده و کوه‌های بسیاری آن را احاطه کرده است. آب نهرها و چشمه‌هایی که در پای این کوه‌ها وجود دارد به یکی از رودخانه های اصلی اطراف تهران، یعنی رودخانه کن می‌ریزد. جاذبه‌های طبیعی، درختان کهن چندصدساله، امامزادگان موجود، آثار کشف‌شده در حفاری‌ها، بناهای تاریخی و زبان باستانی دلالت بر تاریخ کهن این محله دارد.

محدوده کن قدیم از جنوب تا اراضی روستای یافت آباد، از شرق تا طرشت قدیم و پونک و از غرب تا وردآورد و کاروانسرای سنگی پیش می‌رفت. ساکنان قدیمی محله به زبان تاتی و با لهجه کنی سخن می‌گفتند و به باغ‌داری و کشاورزی اشتغال داشتند. در گذشته بافت کن روستایی بود؛ ولی در حال حاضر دارای بخش‌های مدرن، ساختمان‌ها و برج‌های نوساز به‌ویژه در قسمت جنوبی و شرقی منطقه است. باغ‌های کن همچنان در بخش غربی، شمال و شمال غربی زیبایی خاصی به محله می‌بخشند.

بافت معماری کن از خشت، گل، چوب و شیروانی‌های فلزی بود و در خانه‌های دوطبقه به‌ندرت از آجر استفاده می‌شد؛ بافتی که امروزه تنها در تعدادی از خانه‌های قدیمی باقی‌مانده در کوچه‌های باریک محله به چشم می‌خورد. به‌دلیل توسعه شهر تهران و احداث بزرگراه‌ها، بسیاری از خانه‌ها و باغ‌های این محله دچار تغییرات و به مرور زمان به بافت مدرن تبدیل شده است.

کن امروزی از شمال به محله بهاران، از جنوب به بزرگراه همت و محله شهر زیبا، از شرق به بلوار کوهسار و از غرب به رودخانه کن و دهکده المپیک محدود می‌شود. از معروف‌ترین آثار باستانی کن می‌توان از پل حاج محمد علی کنی نام برد که از جاهای دیدنی تهران به شمار می‌رود.

• آدرس:منطقه پنج شهرداری تهران (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: irna.ir، عکاس: ناشناس

«محله حصارک» ار محله های قدیمی تهران در شمال‌غربی و منطقه پنج شهرداری پایتخت است که باغ‌ها و درختان میوه بسیاری چون انار، انجیر، گیلاس، هلو، آلو، گردو و توت دارد. در کتب قدیمی از دو حصارک به نام حصارک کن و حصارک تجریش نام برده شده که حصارک فعلی همان حصارک کن است.

حصارک از شمال به دامنه‌های البرز، آبریز کوه‌های امامزاده داوود، کیگا و سولقان و از سمت جنوب به بلوار سیمین بولیوار محدود می‌شود. در شرق با محله مراد آباد همسایه است و از غرب به رود حصارک می‌رسد. نزدیک‌ترین ایستگاه اتوبوس به این محله، ایستگاه جنت‌آباد واقع در بلوار سیمون بولیوار است. حصارک به‌دلیل قرارگیری در کوهپایه، دارای خیابان‌های شیب‌دار است.

به‌دلیل گسترش شهر تهران، ساخت‌وساز در حصارک افزایش یافته و مهاجران زیادی را به‌سوی خود جذب کرده است. بیشتر جمعیت حصارک را قومیت‌‌های ترک، لر، شمالی و افغانستانی تشکیل می‌دهد. اقوام ایرانی در جنوب این محله و اقلیت‌های بومی در بخش شمال حصارک سکونت دارند. از جاذبه‌های محله حصارک می‌توان از دره حصارک با تنوع پوشش گیاهی و رودخانه حصارک نام برد. دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات نیز در این محله قرار دارد.

• آدرس: حدفاصل بزرگراه شهید بابایی، بزرگراه شهید زین‌الدین، خیابان هنگام و بزرگراه امام علی (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: hamshahrionline.ir، عکاس: ناشناس

«لویزان» یکی از محله های قدیمی تهران و دهکده‌ای در شمال شرقی پایتخت بوده است که امروزه در منطقه چهار شهرداری تهران قرار دارد. لویزان در لغت به معنی غله له شده و هنوز از کاه جدا نشده است. با توجه به انبوهی باغ بادام، نام این محله از کلمه عربی لوزان به‌معنای بادام‌ها گرفته شد و به مرور زمان گویش آن به لویزان تغییر یافت. محله لویزان از سمت شمال به ازگل، از جنوب به تپه‌های شمس‌آباد، از شرق به شیان و از غرب به حسین‌آباد محدود می‌شود.

اهالی لویزان در گذشته بیشتر به دامداری و زراعت می‌پرداختند که عمده محصولات زراعی آن‌ها از غلات، حبوبات، توت‌فرنگی و گیلاس تشکیل می‌شد. تعدادی از افراد محله نیز در کارخانه اسلحه‌سازی و صنایع نظامی اشتغال داشتند. خانه‌های سازمانی در شمال این منطقه که به چهارصد دستگاه معروف است، به کارمندان و درجه‌داران ارتش و صنایع دفاع تعلق دارد. گورستان عمومی ده با قدمت چندصدساله در جنوب شرقی محله قرار گرفته است.

در گذشته دو قنات حاج قاسمی و مبارک آباد باغ‌های لویزان را سیراب می کرد. یک حمام قدیمی در این محله وجود داشت که پس از بازسازی، در حال حاضر به‌صورت خصوصی برپا است. بیشتر خانه‌های لویزان بافت قدیمی و سنتی خود را حفظ کرده‌اند؛ البته ساختمان‌ها و برج‌های زیادی در حال احداث است که رفته‌رفته بافت جدیدی را به منطقه می‌بخشد. از جاهای دیدنی لویزان باید به امامزاده پنج‌تن و پارک جنگلی لویزان اشاره کرد.

• آدرس: حدفاصل خیابان‌های امیرکبیر، ۱۵ خرداد، ری و مصطفی خمینی (مشاهده روی نقشه)

«امامزاده یحیی» یکی از محله های قدیمی تهران است که در گذشته باغ پسته بیگ نامیده می‌شد و بخشی از محله بزرگ عودلاجان بود؛ عولادجانی که از خیابان ناصرخسرو تا خیابان ری امتداد داشت. محله امامزاده یحیی یکی از محله‌های اعیان‌نشین تهران به شمار می‌رفت که وجود بناهای باشکوه و عمارت‌های قدیمی این منطقه گواه این ادعا است. این محله از سمت شمال به خیابان امیرکبیر، از جنوب به ۱۵ خرداد، از شرق به خیابان ری و از غرب به خیابان مصطفی خمینی محدود می‌شود.

بقعه ابوالقاسم عزالدین یحیی از نسب امام سجاد (ع) در کوچه‌ای به همین نام در این منطقه واقع شده است. از جاهای دیدنی محله امامزاده یحیی باید به عمارت دبیرالملک، خانه موزه شهید مدرس، عمارت کاظمی، حوزه علمیه معمارباشی، خانه مهرانگیز کامبیز (لوکیشن سریال پدرسالار)، چنار ۹۰۰ ساله به‌عنوان کهن‌سال‌ترین چنار تهران، حمام نواب و عمارت فخرالملوک (سفره‌خانه نون و نمک امروزی) اشاره کرد. فیلم‌ها و سریال‌های زیادی در عمارت‌های تاریخی این محله فیلم‌برداری شده است.

منبع عکس: seeiran.ir، عکاس: ناشناس

اگر شما نیزدر یکی از محله های قدیمی تهران زندگی می‌کنید یا از آن‌ها بازدید کرده‌اید، نظر خود را در بخش دیدگاه‌های مقاله با ما و دیگر کاربران کجارو به اشتراک بگذارید.

منبع عکس کاور: mihmansho.com، عکاس: ناشناس