نسخه اولیه این مقاله در تاریخ ۱۳۹۹/۰۲/۰۶ منتشر شده و در تاریخ ۱۴۰۱/۱۱/۰۳ به‌روزرسانی شده است.
میدان نقش جهان در تاریخ بهمن‌ماه ۱۳۱۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و در سال ۱۳۵۸، جزو فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفت. قدمت این میدان که به نام‌های میدان «شاه» و «امام» نیز شناخته می‌شود به دوران باشکوه صفویان و پادشاهی شاه عباس کبیر می‌رسد. این میدان، مستطیلی شکل و ابعاد آن ۵۶۰ در ۱۶۰ متر است که جايگاهی مناسب برای اجرای مراسم و آيين‌های بی‌شماری چون بازی چوگان، آتش‌بازی، رژه نظامی و جشن‌های ميهنی بوده است.
چهار طرف میدان نقش جهان، چهار بازار بزرگ سرپوشیده‌ای قرار گرفته که در روزگار صفويه هر يک به شغلی اختصاص داشت. همچنین در این میدان بناهای معروف و باشکوه عصر صفوی نیز مانند عالی قاپو، مسجد امام و مسجد شیخ لطف الله قرار دارند که در ادامه معرفی می‌شوند.
- عالی‌قاپو: عالی قاپو در ضلع غربی میدان و مقابل مسجد شیخ لطف الله قرار دارد که در حقیقت، مکانی برای اقامت شاه عباس صفوی بوده است و وی مهمانان عالی رتبه و مهم را به این عمارت دعوت می‌کرد. در دوره‌ی صفویان، عالی قاپو به نام‌های «قصر دولت خانه» و «دولت خانه مبارکه نقش جهان» معروف بود.
- مسجد امام: این مسجد که در ضلع جنوبی میدان واقع است در گذشته به نام‌های مسجد «مهدی»، «جامع»، «سلطانی»، «شاهی»، «جامع کبیر عباسی» و مسجد «شاه» معروف بوده و امروزه مسجد «امام» نامیده می‌شود. مسجد شاه از مهم‌ترین مساجد عصر صفوی محسوب می‌شود و از ویژگی‌های آن کاشی‌کاری بسیار زیبا و هنرمندانه، مناره‌های چهارگانه، نابرابری محور میدان با قبله و تصحیح آن در دهلیزهای ورودی و بازتاب صدا در زیر گنبد مسجد است.
- مسجد شیخ لطف‌الله: این مسجد در سمت شرق میدان نقش جهان و مقابل عمارت عالی‌قاپو قرار دارد که از زیباترین بناهای این عصر به شمار می‌رود و فرمان ساخت آن به دستور شاه عباس کبیر صادر شد. در دوران صفويه آن را مسجد «صدر» و «فتح الله» نيز می‌ناميدند. از ویژگی‌های شیخ لطف الله و تفاوت آن با سایر مساجد این دوره آن است که دارای صحن و حیاط و مناره نیست. سر در مسجد به قلم ثلث «علیرضا عباسی»، خوش‌نویس معروف صفوی مزین شده است.
- سردر قیصریه: در شمال ميدان امام و رو‌به‌روی مسجد امام، سردر قیصریه جای دارد و از آن جاكه از روی يكی از بناهای شهر قيصريه در آسيای صغير تركيه امروز ساخته شده به این نام شناخته می‌شود. این سردر در گذشته راه اصلی ورود به بازار اصفهان بوده است و سه طبقه داشته که در حال حاضر دو طبقه از آن باقی مانده است. طبقه‌ی سوم این بنا در واقع نقارخانه بوده که در آن با صدای موسیقی، اوقات روز را اعلام می‌کرده‌اند. از زیبایی‌های این سردر نقاشی‌های «رضا عباسی»، مشهورترین نقاش عصر صفوی است که بر بالای آن چشم‌نوازی می‌کند.
از طریق تور مجازی میدان نقش جهان می‌توانید سفری مجازی به شهر اصفهان داشته باشید و از میدان باشکوه نقش جهان دیدن کنید.
منبع عکس: unesco.org
عکس کاور: امیر پاشایی