۸ باغ مهم شیراز که باید ببینید

باغ‌های ایرانی بیانگر رابطه تنگاتنگ میان بستر فرهنگی و طبیعی و نشانه‌ای از سازگاری و همسو کردن انسان و طبیعت است. شیراز از جمله شهرهای مهم گردشگری ایران است که علاوه بر وجود بناهای تاریخی ارزشمند که نشان از سابقه فرهنگی ما دارد، دارای باغ‌های تاریخی متعددی است؛ ازاین‌رو در فصل بهار و نوروز فضایی بسیار لذت‌بخش برای گردشگران فراهم می‌کند.

اگر قصد بازدید از جاهای دیدنی شیراز و باغ‌های تاریخی آن را دارید، در ادامه با مقاله همراه باشید.

باغ ارم شیراز با درختانی همچون رز و بهارنارنج و سروناز که به دخترهای شیراز شهرت یافته‌اند، خانه امن این درختان، مجموعه‌ای بی‌نظیر از گونه‌های گیاهی این شهر را در فضای توأم با معماری اصیل ایرانی در خود جای‌ داده‌ است.

باغ ارم شیراز در شمال غربی شیراز در خیابان ارم از زیباترین خیابان‌های شیراز واقع‌ شده‌ است.

این باغ به‌دلیل داشتن تنوع گیاهایی بسیار زیاد، به‌عنوان باغ گیاه شناسی شیراز شناخته شده و در اختیار دانشگاه شیراز قرار دارد.

پیشینه تاریخی این باغ به دوران سلجوقی رسیده در دوران زندیه مرمت شده و در دوران ناصر الدین شاه قاجار عمارت داخل به‌ جای عمارت ایلخانی بنا ساخته شده است.

عکس از: بهدادخسور

از قدیمی‌ترین باغ‌های شیراز است که در شمال شرقی شهر شیراز و ضلع شرقی خیابان حافظ (دروازه قرآن) و بالاتر از میدان حافظیه قرار دارد. باغ جهان نما در هنگام اقامت تیمور گورکانی در شیراز مورد توجه او قرار گرفت، به‌طوری که باغی شبیه به آن را در اطراف سمرقند که زادگاه تیمور بوده است، احداث کرده و آن را «جهان نما» نامید.

عکس از: امین آل‌شمس

این باغ در دوره صفویه نیز از اهمیت زیادی برخوردار بوده ما پس از انقراض سلسله صفویه که ناامنی، کشور را فرا می‌گیرد، این باغ تقریبا ویران می‌شود. بعد از نادرشاه افشار تا استقرار حکومت کریم‌خان زند این باغ هم بازسازی شده است. عمارتی که در وسط باغ قرار گرفته مربوط به کریم‌خان زند است.

عمارت باغ جهان نما که از دوره کریم خان تابه‌حال سالم و مستحکم برجای مانده به‌شکل هشت‌ضلعی و از نظر ظاهر تقریبا مشابه عمارت کلاه فرنگی باغ نظر است. خیابان کشی‌های اطراف عمارت ذکر شده به‌همراه درختکاری‌های زیبا در سال ۱۱۸۵ هجری قمری به دستور کریم خان زند انجام گرفت.

در دوره‌ای به باغ جهان نما زینت الدنیا هم می‌گفتند این باغ در چند قدمی آرامگاه حافظ واقع شده است.

باغ دلگشا یکی از زیباترین باغ‌های تاریخی شهر شیراز است که گفته می‌شود مربوط به سه دوره ساسانیان، صفویان و قاجاریان است. این باغ به‌دلیل درختان نارنج فراوان و آب‌نماهای زیبایش شهرت خاصی پیدا کرده است.

باغ مذکور در دوران صفویه نیز از باغ‌های مهم و تفریحی بوده و در عکس‌های گردشگران اروپایی هم دیده شده است. علاوه بر این، در زمان تیمور گورکانی در بهترین وضعیت خود و در اوج آبادانی بوده، به‌گونه‌ای که تیمور با دیدن آن، دستور ساخت باغی را با همین نام در سمرقند داد.

بیشترین درختی که در آن یافت می‌شود، نارنج است که درهنگام اردیبهشت شکوفه‌های زیبا و عطر و بوی دل‌انگیز آن‌ها فضای باغ را بسیار دلنشین می‌کند.

عمارت موجود در وسط باغ که ساخت آن مربوط به دوره زندیه است، به شیوه معماری کاخ‌های ساسانی بیشاپور ساخته شده است. این عمارت سه طبقه‌ای، دو درب ورودی در دو طرف ساختمان دارد و شامل یک تالار بزرگ به‌همراه چهار شاه‌نشین است .

این باغ که در سال ۱۳۸۱ و به شماره ۹۱۲ به ثبت ملی رسیده، اکنون در اختیار شهرداری شیراز است.

عکس از: احمدرضا مداح

از آنجایی که این باغ در فاصله پنج دقیقه‌ای سعدیه واقع شده، آبی که از چشمه قنات آرامگاه سعدی جاری می‌شود از اینجا هم می‌گذرد، چشمه قناتی که به گازاران معروف است.

باغ دلگشا در شمال شرقیشیراز و در نزدیکی آرامگاه سعدی قرار گرفته است. به‌طور دقیق تر می‌توان گفت که این باغ در سمت جنوب تنگ آب خان و در دامنه کوهستان قرار دارد.

باغ عفیف آباد یکی از قدیمی‌ترین باغ‌های شهر شیراز ویا بهتر است بگوییم قدیمی‌ترین باغ شیراز است که عمارت مجللی که در میان آن بنا شده است. این باغ در دوران صفویه بنا شده و از آن زمان یکی از گردشگاه‌های اصلی پادشاهان ایرانی بوده است. این باغ در دوران قاجاری توسط میرزا علی خان قوام‌الملک خریداری شد، میرزا علی خان پس از خرید باغ، آن را نوسازی می‌کند و عمارت دو طبقه بزرگی در وسط باغ بنا می‌کند. عمارت ساخته شده هنوز هم در باغ عفیف آباد پابرجا است و توسط ارتش جمهوری اسلامی به دو موزه سلاح‌های نظامی در طبقه اول و موزه عبرت در طبقه دوم تبدیل شده است.

با روی کار آمدن حکومت پهلوی این باغ به فرح پهلوی هدیه داده می‌شود و سرانجام در سال ۱۳۴۰ ارتش موفق می‌شود طی یک مزایده این باغ ۱۲۷.۰۰۰ متر مربعی را خریداری کند مجموعه باغ عفیف‌آباد علاوه بر محیط باغ و عمارت زیبایی که در وسط آن قرار دارد، دارای یک حمام تاریخی و یک قهوه‌خانه سنتی است که دیدن آن‌ها هم خالی از لطف نیست.

باغ عفیف آباد در انتهای خیابان عفیف آباد شیراز نزدیک به خیابان ستارخان قرار دارد.

عکس از: محمد دولتشاهی

باغ نارنجستان که در میان مردم به باغ قوام نیز شهرت دارد، یکی از زیباترین دیدنی‌های شیراز است. این باغ در دوره ناصرالدین شاه قاجار و به دستور علی محمد خان قوام ساخته شده و حالا یکی از تماشایی‌ترین جاذبه‌های گردشگری شیراز است. درست است که باغ قوام خیلی بزرگ نیست، اما چشم‌نواز است و عمارت باشکوهی دارد.

مجموعه قوام بین سال‌های ۱۲۵۷ تا ۱۲۶۷ خورشیدی مقارن با حکومت ناصرالدین‌شاه قاجار، به دستور علی‌محمد‌خان قوام ساخته شده و از دو قسمت بیرونی (موزه‌ نارنجستان) و اندرونی (خانه‌ زینت‌ الملک از خانه های تاریخی شیراز) تشکیل و به‌وسیله تونل به هم مرتبط هستند و به‌دلیل وفور درختان نارنج به این نام خوانده می‌شود.

این باغ در محله بالاکفت و در قسمت شرقی انتهای خیابان لطفعلی‌خان زند قرار دارد. این محدوده تقریبا در نقطه انتهایی و شرقی شهر قدیم، محلی که در گذشته دروازه دولت، قرار داشته‌، واقع شده است.

این بنا به‌عنوان دارالحکومه یا محل انجام امور سیاسی، نظامی و دیدار با نمایندگان دولت‌های خارجی مورد استفاده بوده است. بنای نارنجستان در سال ۱۳۴۵ خورشیدی به دانشگاه شیراز اهدا شدکل مساحت این مجموعه ۳۵۰۰ متر مربع است و ساختمان‌های آن که در دو ضلع شمالی و جنوبی واقع شده‌اند این دو ساختمان توسط معماران و هنرمندان شیرازی با استفاده از هنر‌هایی از قبیل آینه‌کاری، منبت‌کاری، نقش‌پردازی، آجرکاری، معرق‌کاری، حجاری، گچ‌بری، مقرنس‌کاری و... تزیین شده‌اند.

با ورود از زیر ساختمان جنوبی و فروشگاه لوازم سنتی و تزیینی، با محوطه‌ای بسیار زیبا و متقارن از درختان نارنج و نخل روبه‌رو می‌شویم که به ساختمان اصلی بسیار پر رنگ و نور و آینه‌کاری شده منتهی است.

باغ موزه هفت‌تنان یا باغ تکیه هفت‌‌تنان در پای کوه چهل مقام و در شمال آرامگاه حافظ قرار گرفته‌ است.

باغ زیبایی است که در شمال آرامگاه حافظ و باغ جهان نما در دامنه کوه تخت ضرابی (کوه چهل مقام) جای گرفته و علت نام‌گذاری این سازه به هفت تنان، وجود هفت گور از هفت عارف در این باغ است که کریم خان زند روی هرکدام، سنگ بزرگ بدون کتیبه‌ای نصب کرده‌است.

عکس از: عبدالرضا رضایی

این باغ یکی از قدیمی‌ترین اماکن تاریخی شیراز به شمار می‌رود. هر چند پیشینه‌ باغ به سده‌های پیش از دوران حکومت زندیه بازمی‌گردد؛ اما عمارت‌ موجود در آن به دوره‌ کریم‌ خان تعلق دارد. علت نام‌گذاری، وجود هفت قبر از هفت عارف بزرگ در باغ است که کریم‌‌خان زند روی هرکدام، سنگ بزرگ بدون کتیبه‌ای گذاشت. از دیدنی‌های این عمارت، می‌توان به تالاری اشاره کرد که سقف آن بر دو ستون بزرگ یک‌پارچه استوار شده است و در طاقچه‌های بالایی آن، پنج مجلس را روی گچ نقاشی کرده‌اند، نقاشی‌هایی که از شاهکارهای دوران زندیه محسوب می‌شوند. حوض بزرگی نیز در وسط عمارت اصلی به چشم می‌خورد که در گذشته از آب رکن‌آباد پر می‌شد.

موزه پارس (عمارت کلاه فرنگی) در میان باغ نظر بنا شده است. این موزه به‌عنوان قدیمی‌ترین موزه استان فارس شناخته می‌شود و آثار با ارزش بسیاری از ادوار مختلف تاریخی در خود جای داده است.

عمارت کلاه فرنگی با نظارت مستقیم کریم خان زند در دو طبقه با سقف شیروانی به ارتفاع ۱۴/۸۰ متر ساخته شد. این بنا به روی سکویی با ارتفاع ۱/۳۰ سانتی‌متر از کف باغ قرار دارد. عمارت کلاه فرنگی محل پذیرایی از مهمانان و سفرای خارجی و انجام مراسم رسمی در اعیاد مختلف بوده است. ساختمان اصلی یک عمارت هشت‌ضلعی نامنظم است که چهار ارسی و چهار ورودی دارد. دو طرف ساختمان در محوطه دو حوض وجود دارد و باغ شامل راهروهایی منظم در میان درختان و گل‌ها است که در آن صندلی‌هایی جهت راحتی بازدیدکنندگان قرار داده شده است.

عکس از: شایان شفایی

به‌طور کلی باغ نظر محوطه دلنشین و لذت بخشی دارد. مناظر زیبایی در آن به چشم می‌خورد و جای آثار تاریخی هم در آن خالی نیست. از طرفی وجود عمارت کلاه فرنگی در میان این باغ جلوه‌ای دیگر به آن بخشیده و منظره خاطره انگیزی ایجاد کرده است. باغ نظر در خیابان زند و نزدیکی ارگ کریمخانی واقع شده است.

عکاس: سجاد شریف زاده

باغ ملی یکی از باغ‌ها و پارک های شیراز است كه در چهار راه حافظیه قرار دارد و از جنوب تا بیمارستان شهید دستغیب و از شرق تا ورزشگاه حافظیه، امتداد یافته است. اراضی این باغ در قرن هشتم، صحرای مصلای و جعفر آباد بود كه با گذر زمان به ساختمان‌های مسكونی و اداری تبدیل و بخشی از آن نیز به‌عنوان باغ ملی درآمد. وجود این باغ در روبه‌روی «آرامگاه حافظ»، یادآور صحرای روح افزای جعفرآباد و مصلای قدیم شیراز است.در سال ۱۳۱۵ خورشیدی این باغ را بهسازی کردند و با کاشتن نارنج و خیابان کشی، بر زیبایی آن افزودند. در اردیبهشت ماه هر سال، بوی عطر بهار نارنج این باغ، فضایی بهشت گونه پدید می‌آورد.

عکس از:titreshahr

سر در باغ متشكل از سه قوس آجری است. درجنوب این باغ، در دوره قاجاریه، قبرستانی به نام «جوان آباد» وجود داشته كه تا بقعه علی بن حمزه (ع) امتداد داشته، اما در سال ۱۳۱۶ مورد بازسازی قرار گرفت و جزو اراضی باغ شد. این باغ تا سال ۱۳۶۵ به‌عنوان باغ وحش مورد استفاده بود، اما پس از انتقال باغ وحش به منطقه «آب باریك» به مرمت باغ پرداختند و درختان نارنج در آن كاشته شد. کانون فکر کودکان و نوجوانان و همچینین فرهنگرای شیراز در این باغ قرار دارد.

منبع عکس کاور: ویکی مدیا