سوغات خراسان شمالی چیست؟
استان خراسان شمالی در شمال شرقی ایران واقع شده است و از شمال با کشور ترکمنستان، مرز مشترک دارد. این استان که شهر بجنورد، مرکز آن است، پانزدهمین استان بزرگ کشور است. استان خراسان شمالی، ظرفیت بالایی برای توسعه‌ی صنعت گردشگری دارد و از جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و ورزشی فراوانی برخوردار است. از جاذبه‌های طبیعی این استان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- روستای گردشگری اسفیدان شهرستان بجنورد
- چشمه‌ی بش‌قارداش بجنورد که آب آن خواص درمانی زیادی دارد.
- گردشگاه باباامان با پوشش گیاهی غنی و چشمه‌ای پرآب که در کنار شاخه‌ای از رودخانه‌ی اترک قرار گرفته است.
- روستای گردشگری گلیان شهرستان شیروان
این استان جاذبه‌های تاریخی فراوانی را در خود جای داده است که سرآمد همه آن‌ها، شهر بلقیس اسفراین است. این شهر با مساحتی بیش از ۱۸۰ هکتار، از بزرگ‌ترین بناهای خشتی و گلی ایران است. در این شهر تاریخی، که تاسیس آن مربوط به اواخر دوره‌ی ساسانی است و زندگی در آن تا پایان دوره‌ی صفوی ادامه داشته است، مجموعه آثار تاریخی بسیاری قرار دارد؛ ارگ، آب‌انبار، بازار، کاروانسرا، یخدان، گورستان، مسجد، خندق و...
سالم‌ترین و برجسته‌ترین اثر تاریخی شهر بلقیس، ارگ آن است که به‌عنوان دومین بنای گلی ایران پس از ارگ بم شناخته می‌شود و یکی از بزرگ‌ترین قلعه‌های باستانی کشور است.
یکی از پرطرفدارترین جاذبه‌های ورزشی کشور، مسابقات ورزش بومی استان خراسان شمالی، یعنی کشتی با چوخه است که هر سال در ایام نوروز در شهرستان‌های مختلف این استان برگزار می‌شود. اسفراین خراسان شمالی، مهد این ورزش در ایران است و هر سال در روز چهاردهم فروردین، مسابقات کشوری کشتی با چوخه در گود (محل برگزاری مسابقات این رشته) چشمه زینل‌خان برگزار می‌شود. این رشته‌ی ورزشی که در گذشته بین بومیان خراسان رواج داشته است، امروزه ورزشکارانی از سراسر کشور و حتی کشورهای دیگر دارد.
سوغات استان خراسان شمالی
سوغات خوراکی
آب‌نبات
معروف‌ترین سوغات خراسان شمالی به‌ویژه بجنورد، انواع آب‌نبات است که قدمت تولید آن‌ها به روش سنتی در کارگاه‌های محلی استان به بیش از یک قرن می‌رسد و مصرفشان به‌جای قند کنار چای بین اهالی بسیار رواج دارد. قدیمی‌ترین نوع آب‌نبات تولیدشده در این استان، آب‌نبات قیچی است که به‌دلیل برش با قیچی‌های بزرگ سنتی، به این نام مشهور است. مشهورترین آب‌نبات استان، شکرپنیر است. ماده‌ی اصلی تشکیل‌دهنده‌ی آب‌نبات، ماده‌ای سفیدرنگ شبیه به خمیر است که از جوشاندن شکر با آب، تهیه می‌شود. آب و شکر را می‌جوشانند تا به غلظت مورد نظر برسد سپس این ماده‌ی قرمزرنگ را با کشیدن و ورز دادن به خمیری سفیدرنگ تبدیل می‌کنند. البته در برخی از انواع آب‌نبات مانند شکرپنیر از مقدار کمی آرد برنج یا گندم و در بعضی دیگر از سفیده‌ی تخم‌مرغ نیز در تهیه‌ی خمیر استفاده می‌شود. مشهورترین طعم‌های آب‌نبات خراسان شمالی که از قدیم رواج داشته‌اند، هل‌دار، دارچینی و زنجبیلی هستند اما امروزه آب‌نبات‌های این استان در طعم‌های دیگر مانند نارگیلی، پسته‌ای و کاکائویی نیز تولید می‌شوند که به‌عنوان سوغات ایران برای گردشگران داخلی و خارجی محبوبیت دارند.
انگور
استان خراسان شمالی، ششمین تولیدکننده‌ی انگور کشور است و از نظر سطح زیر کشت این محصول، رتبه‌ی پنجم کشور را دارد. از این تاکستان‌ها، که نیمی از باغ‌های استان را تشکیل می‌دهند، ۱۰ درصد از انگور کشور برداشت می‌شود. این استان از نظر تنوع محصول نیز جزو استان‌های برتر کشور است و انواع بسیاری در آن کشت می‌شود. مهم‌ترین انواع انگور استان عبارت‌اند از کلاهداری، بی‌دانه‌ی سلطانی، شصت عروس، لعل، خلیلی، صاحبی، عسگری، سفید، صابونی و یاقوتی.
صنایع دستی
فرش دورو
بافت این نوع فرش، مختص به ترکمن‌های استان خراسان شمالی است و این نوع فرش در سایر اقوام ترکمن و مناطق دیگر کشور، بافته نمی‌شود. روستای دویدوخ علیا، از توابع شهرستان رازوجرگلان، خاستگاه اصلی فرش دوروی ترکمنی است. این نوع فرش با نخی ابریشمی بافته می‌شود که با رنگ‌های طبیعی، رنگرزی شده است. بخشی از نخ‌های مورد نیاز بافندگان توسط نوغان‌داران روستا تولید می‌شود و بخشی دیگر به‌صورت خام (رنگ نشده) از مناطق دیگر تامین می‌شود و رنگرزی تمام آن‌ها در روستا انجام می‌شود. برای بافت فرش دورو که هر طرف آن، نقشه‌ی متفاوتی دارد، دو بافنده پشت دار می‌نشینند و به‌صورت هم‌زمان، فرش را می‌بافند. عمده تفاوت این فرش با فرش یک‌رو در روش بافت، مربوط به چله‌کشی است. از طرح‌های مشهور فرش دورو، یموت، چهارفصل، قرقچاق، قاپ‌قاپی و ترنج است. البته فرش دورو به‌دلیل دشواری و طولانی بودن زمان بافت، در اندازه‌های بزرگ بافته نمی‌شود و معمولا در ابعاد قالیچه تولید می‌شود. حاصل دسترنج زنان ترکمن این خطه از کشور، قالیچه‌هایی نفیس و مرغوب است که طرفداران زیادی در کشورهای جنوب شرق آسیا و کشورهای اروپایی دارد و پای گردشگران خارجی را به این منطقه، باز کرده است.
گلیم سفره کردی
بزرگ‌ترین گروه قومی استان خراسان شمالی، عشایر کرد هستند. بافت نوعی گلیم در میان زنان این عشایر رواج دارد که به سفره کردی مشهور است. سفره کردی، گلیمی پشمی است که روی دار افقی (زمینی) بافته می‌شود، بافت ظریفی دارد و از تنوع رنگ بالایی برخوردار است. این نوع گلیم در گذشته به‌دلیل وجود نقش‌هایی از حیوانات حلال‌گوشت، میوه‌ها و غلات در طرحش و همچنین مقاوم بودن در برابر نم و رطوبت، به‌عنوان سفره و وسیله‌ای برای نگهداری نان، استفاده می‌شده است اما امروزه تنها به‌عنوان زیرانداز کاربرد دارد. شهر آشخانه‌ی خراسان شمالی، فعال‌ترین منطقه‌ی استان در تولید سفره کردی است.
سفره کردی خراسان شمالی در پنجمین جلسه شورای عالی سیاستگذاری ثبت آثار تاریخی و میراث معنوی در سال ۱۳۹۱، در فهرست آثار ملی قرار گرفت. گلیم سفره کردی در دی ماه سال ۱۳۹۲ موفق به دریافت نشان اصالت یونسکو شد.