ثبت فرهنگ غذای خیابانی سنگاپور در میراث فرهنگی ناملموس یونسکو
یک کمیته بین‌المللی ۲۴ نفره در یونسکو به اتفاق آرا درخواست سنگاپور را پذیرفتند و فرهنگ غذای خیابانی سنگاپور که در اصطلاح «فرهنگ هاکر» (Hawker Culture) نامیده می‌شود را به فهرست میراث فرهنگی ناملموس خود اضافه کردند. این تصمیم‌گیری که فقط سه دقیقه طول کشید، پس از تقریبا سه سال کار هیئت میراث ملی، آژانس ملی محیط زیست و فدراسیون انجمن بازرگانان سنگاپور به سرانجام رسید. از آنجا که درخواست سنگاپور تمام معیارها را پوشش می‌داد، تصمیم گرفته شد که در پانزدهمین جلسه کمیته بین دولتی نیازی به هیچ بحث و مذاکره‌ای درباره آن نیست. این درخواست ماه مارس سال گذشته به یونسکو ارسال شد؛ هرچند انجام کارهای مقدمات آن از فوریه سال ۲۰۱۸ کلید خورده بود.
به این ترتیب، سنت غذاهای خیابانی سنگاپور اکنون بخشی از فهرست میراث فرهنگی ناملموس این سازمان به شمار می‌رود که شامل دانش و روش‌های طبخ غذا می‌شود. فرقی نمی‌کند که در طول سفر به این کشور، در مراکز هاکر غذا خورده‌اید یا غذای فودکورت‌ها را چشیده‌اید، واضح است که غذاهای خیابانی چندفرهنگی در این منطقه، خوشمزه، ارزان و در برخی موارد حتی دارنده ستاره میشلن هستند؛ غذاهایی که اکنون توسط یونسکو به رسمیت شناخته شده‌اند.
آژانس فرهنگی سازمان ملل متحد روز چهارشنبه مورخ ۱۶ دسامبر (۲۶ آذر) سال ۲۰۲۰ به‌طور رسمی از ثبت غذاهای خیابانی سنگاپور در میراث فرهنگی ناملموس بشری خبر داد. برخلاف جاذبه‌های فرهنگی و طبیعی که جزو میراث جهانی یونسکو هستند، میراث فرهنگی ناملموس به گرامی‌داشت سنت‌ها یا رویدادهای زنده مانند هنرهای نمایشی، جشن‌ها، آداب اجتماعی، آیین‌ها و دانش و مهارت تولید صنایع دستی سنتی اختصاص دارد. هدف این فهرست حفاظت از این شکل خاص میراث فرهنگی و اطمینان از انتقال آن‌ها به نسل‌های آینده است.
برخی از قدیمی‌ترین هاکرها (آشپزهایی که در مراکز غذاهای خیابانی فعالیت می‌کنند) کار خود را از دهه ۱۹۶۰ آغاز کرده‌اند؛ زمانی که دولت شروع به ساماندهی دست‌فروش‌های خیابانی کرد و مراکز هاکر روباز را راه انداخت. امروزه بیش از ۱۰۰ مورد از این مراکز در سراسر سنگاپور وجود دارد که غذاهای چینی، مالایی، هندی و سایر غذاها را سرو می‌کنند. این مراکز، سالن‌های پذیرایی گروهی هستند که افرادی با پیشینه‌های مختلف دور هم جمع می‌شوند و لذت غذاخوردن در وعده صبحانه، ناهار و شام در کنار یکدیگر را تجربه می‌کنند؛ اما اهمیت این مراکز فقط در غذاهایشان خلاصه نمی‌شود.
«کی‌اف سیتو» (KF Seetoh)، بنیان‌گذار راهنماها و تورهای غذای ماکانسوترای سنگاپور که در نامزدی غذاهای خیابانی سنگاپور در یونسکو، نقش مشاور را برعهده داشت، می‌گوید:
مراکز هاکر به‌دلیل فرهنگ غذا اهمیت دارند. این مراکز مثل بند نافی هستند که افراد را به رژیم غذایی پدران، مادران و پدربزرگ و مادربزرگ‌شان مرتبط می‌کنند و از داستان سنگاپور می‌گویند؛ از مهاجرانی که بدون هیچ امید، کار، آینده و پولی به سنگاپور آمدند و با خود گفتند که می‌خواهیم به مردم‌مان غذا بفروشیم.
حتی پیش از آنکه ویروس کرونا باعث محدودیت کار مراکز غذای خیابانی در ایامی از سال شود و آن‌ها فقط مجاز به فروش غذای بیرون‌بر و تحویل در در منازل باشند، فرهنگ غذای خیابانی در معرض خطر بود. این مراکز در مرحله دوم بازگشایی مشاغل در ماه ژوئن فعالیت خود را با ارائه خدمات حضوری از سر گرفتند. کی‌اف سیتو می‌گوید:
برای هر دو فروشنده هاکر که مغازه خود را باز می‌کند، ۱۰ مشتری وجود دارد. همه تحصیلات دارند و درصدد این هستند که پرطرفدارترین سایت یا اپلیکیشن را داشته باشند.
«گریس فو» (Grace Fu) وزیر پایداری و محیط زیست سنگاپور در بیانیه‌ای گفته است:
با وجودی که اطلاعیه یونسکو توجه زیادی را به غذاهای خیابانی سنگاپور معطوف کرده؛ حمایت از این فرهنگ به عهده مردم محلی و مسافران است تا این سالن‌های غذاخوری همچنان محبوب و پرجنب‌وجوش باقی بمانند.
سنگاپور به‌منظور بزرگداشت ثبت غذاهای خیابانی سنگاپور در میراث ناملموس یونسکو به‌دنبال برگزاری جشن «SG HawkerFest» در مدت سه هفته از تاریخ ۲۶ دسامبر ۲۰۲۰ (۶ دی) تا ۱۱ ژانویه ۲۰۲۱ (۲۲ دی) است که در مرحله سوم بازگشایی‌های ناشی از قرنطینه کرونا اجرا خواهد شد. اگرچه مرزهای سنگاپور در حال حاضر به روی اکثر کشورها بسته است؛ مسئولان برگزاری این جشنواره امیدوارند که مردم محلی مجددا به غرفه‌های موردعلاقه‌شان سر بزنند و ایده و نظرشان درباره آنچه که دوست دارند در این مراکز اتفاق بیفتد، با آن‌ها به اشتراک بگذارند. با توجه به همه‌گیری بیماری کرونا، اکثر فعالیت‌های این جشن نظیر شکار گنج به‌صورت آنلاین انجام خواهد شد که شرکت‌کنندگان با تکمیل آن‌ها و تصاحب کوپن‌ها می‌توانند از ۲۹ مرکز غذای خیابانی حاضر در جشن استفاده کنند.
فرنگ هاکر به‌عنوان اولین اثر ثبت‌شده سنگاپور در فهرست میراث فرهنگی ناملموس یونسکو به حساب می‌آید؛ فهرستی که بیش از ۴۶۰ سنت دیگر از سراسر جهان نظیر بافت سنتی اکوادور تا رقص تانگو آرژانتین و اروگوئه، یوگا هند و عروسک‌‌گردانی سایه چینی را در خود جای داده است. در واقع، پس از اینکه باغ‌های گیاه‌شناسی سنگاپور در سال ۲۰۱۵ در میراث جهانی به ثبت رسید، غذاهای خیابانی سنگاپور دومین اثر این کشور در فهرست یونسکو محسوب می‌شود.
«ادوین تانگ» (Edwin Tong)، وزیر فرهنگ، اجتماع و جوانان، در ویدیویی ضبط‌شده گفته است:
غذاهای خیابانی سنگاپور باعث افتخار سنگاپور و همه مردم این کشور است. این موضوع نشان‌دهنده میراث زنده و چندفرهنگی ما و بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره مردم فارغ از سن، نژاد یا پیشینه آن‌ها است. من از همه دست‌فروشان و سنگاپوری‌ها به‌خاطر حمایت قاطع خود از این نامزدی تشکر می‌کنم. ما متعهد می‌شویم که در جهت حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس، سهم خود را انجام دهیم.
ثبت این فرهنگ در میراث جهانی به این معنا است که سنگاپور باید تلاش خود را در جهت حفظ و ترویج آن به کار ببندد. این کشور باید هر ۶ سال گزارشی به یونسکو ارائه کرده و اقداماتش برای حفاظت و انتقال غذاهای خیابانی سنگاپور به نسل‌های آینده را بیان کند.
«حلیمه یعقوب» (Halimah Yacob)، رئیس‌جمهوری و «لی هسین لونگ» (Lee Hsien Loong)، نخست وزیر سنگاپور در فیس‌بوک از همه افراد موثر در روند نامزدی این فرهنگ تشکر کردند. خانم حلیمه گفت:
غذاهای خیابانی سنگاپور از بسیاری جهات هویت مردم سنگاپور را شکل داده و به تنوع جامعه چندفرهنگی کشور کمک کرده است.
نخست وزیر لی درباره این موفقیت اظهار کرده است:
بزرگ‌ترین تشکر ما باید از نسل دست‌فروشان باشد که خوراک جسم و روح یک ملت را تهیه می‌کنند. بدون زحمت و فداکاری که آن‌ها نسبت به حرفه‌شان دارند، این ثبت جهانی حاصل نمی‌شد.
این اتفاق خوشایند به‌موقع در بخش هاکر اتفاق افتاد؛ چراکه در سال‌های اخیر جذب جوانان برای ۱۶ ساعت کار سخت و طاقت‌فرسا در غرقه‌های داغ و کوچک دشوار بوده است. مسئولان تلاش کرده‌اند از طریق برنامه‌های کارورزی و یارانه‌های پولی، موانع ورود جوانان فروشنده مشتاق را کاهش دهند. میانگین سنی افراد تازه‌وارد به این حرفه از سال ۲۰۱۳ به ۴۶ سال کاهش یافته است؛ اگرچه میانگین سنی دست‌فروشان در سراسر کشور همچنان ۵۹ سال است.