وقتی مینیاتور ایرانی روی مچ می‌نشیند؛ شاهکار ۱۴ میلیارد تومانی ساعت‌ساز سوییسی با شاهنامه

برند مطرح ساعت‌سازی «ژِژه لکولتر» (Jaeger-LeCoultre) چهار نسخه از مجموعه ریورسو خود را با الهام از شاهنامه فردوسی خلق کرده است.

این مجموعه، ترکیبی است از ساعت‌سازی پیشرفته، هنر مینیاتور ایرانی و ظرافت میناکاری با آتش. هر ساعت دارای یک قاب پشتی است که تصویری از نسخه‌ مصور شاهنامه‌ شاه تهماسب را با دقتی خارق‌العاده بر سطحی تنها به اندازه ۲ سانتی‌متر مربع بازآفرینی کرده است.

مجموعه ریورسو این ساعت‌سازی به طور ویژه برای بازیکنان چوگان طراحی شده تا بتوانند در زمان بازی صفحه ساعت را برای جلوگیری از آسیب بچرخانند. حالا این مجموعه نگاهی به میراث اصلی خود در زمینه چوگان کرده و به سراغ شاهنامه رفته است.

برای ساخت هر قاب پشتی، بیش از ۱۰۰ ساعت کار دستی بسیار دقیق توسط استادکاران هنرهای تزئینی صرف شده است. یکی از تکنیک‌های برجسته در این آثار، Paillonnage یا «پایلوناژ» است؛ هنری پیچیده که در آن قطعات بسیار ظریفی از طلای ۲۴ عیار به دقت برش خورده و با دست روی سطح قرار داده می‌شوند. سپس این سطح با چندین لایه مینا پوشیده می‌شود و با حرارت بالا در کوره پخته می‌شود تا به شکل نهایی خود برسد.

درون این ساعت هنری، موتور کالیبر ۸۲۲ قرار گرفته که به‌صورت دستی کوک می‌شود. این مکانیزم مستطیل‌شکل از طراحی‌های نادر در صنعت ساعت‌سازی است که به‌طور کامل در کارگاه مرکزی Jaeger-LeCoultre طراحی و ساخته شده و با تناسب کامل درون قاب باریک Reverso جای گرفته است. کالیبر ۸۲۲ نماد تعهد این برند به دقت، دوام و زیبایی درونی‌ست.

صفحه‌ی جلویی این ساعت‌ها نیز خالی از هنر نیست. با استفاده از میناکاری Grand Feu در رنگ آبی کبود و الگوی گیوشه (Guilloché) با ۱۲۰ خط شعاعی که با یک دستگاه دستی ۱۰۰ ساله حکاکی شده، سطحی بی‌نظیر از زیبایی و عمق ایجاد شده است. سادگی طراحی مجموعه Reverso، تمرکز را به طور کامل به سمت این جزئیات هنری سوق می‌دهد.

شاهنامه‌ تهماسبی یکی از ارزشمندترین نسخه‌های مصور شاهنامه محسوب می‌شود و در سال ۱۵۶۸ میلادی به سلطان عثمانی، سلیم دوم، هدیه داده شده است. بعدها در دهه ۱۹۷۰ نسخه‌ اصلی آن برگ برگ شد و به اقصی نقاط جهان رفت. اکنون صفحات آن در مجموعه‌های خصوصی و موزه‌هایی چون موزه متروپولیتن نیویورک و موزه هنر اسلامی برلین پراکنده‌اند.

ژِژه لکولتر با این مجموعه، نه‌تنها به میراثی فرهنگی ایران ادای احترام کرده، بلکه آن را در قالبی لوکس و امروزی به نمایش گذاشته تا نسل جدیدی از مخاطبان و کلکسیون‌داران جهانی با هنر ایران آشنا شوند.

در حال حاضر این مجموعه دارای چهار مدل ساعت مختلف است.

در نقاشی «رستم به دنبال اکوان» (برگه شماره ۲۹۴)، یکی از نامدارترین پهلوانان اسطوره‌های ایرانی، رستم، به فرمان شاه برای کشتن یک گورخر وحشی که به اسب‌های او آسیب می‌زد، فراخوانده می‌شود. رستم، پسر زال و نوه‌ سام، ادامه‌دهنده‌ نسل پهلوانان اسطوره‌ای ایران است و دلاوری‌های او به قهرمانی‌های نیاکانش پیوند می‌خورد.

در این نقاشی، رستم در حال آماده شدن برای انداختن کمند بر گردن گورخر است. اما در لحظه‌ای که کمند به گردن حیوان می‌رسد، گورخر ناپدید می‌شود و هویت واقعی‌اش آشکار می‌گردد: او اکوان دیو بوده است.

صحنه نقش بسته بر این مدل ساعت به طور مشخص درباره چوگان است و جایگاه مهم بازی در دربار صفویه نشان می‌دهد. همچنین در شاهنامه پادشاه تورانی، افراسیاب، بازی چوگان را به سیاوش پیشنهاد می‌کند، او نیز جسورانه پیشنهاد را می‌پذیرد و برنده می‌شود.

نقش تصویر شده بر این مدل ساعت درباره فریدون و پسرانش است. پادشاه ایرانی فریدون خود را به یک اژدها تبدیل کرد تا مخفیانه شخصیت‌های سه پسرش را بسنجد. هنگامی که آنها با هیولای آتشین روبرو شدند؛ اولی فرار کرد، دومی آماده مبارزه شد و سومی آرام ماند و حکمت و شجاعت لازم برای حکومت را نشان داد. صحنه به تصویر کشیده شده در نقاشی نمادی از فضایل رهبری و وفاداری فرزندی در فرهنگ ایرانی است.

در این نقاشی سام، پسر تازه متولد شده خود زال را - که موهای سفیدش نشانه‌ای از تسخیر شیطان محسوب می‌شد - در کوه البرز رها کرد. سیمرغ، پرنده افسانه‌ای که در قله کوه زندگی می کرد، کودک را با دقت و درایت بزرگ کرد. سال‌ها بعد، سام پر از پشیمانی، از کوه البرز صعود کرد تا از او طلب بخشش کند و پسرش را پس بگیرد. صحنه ملاقات مجدد زال با سام مضامین بخشش، مداخله الهی و پیوند بین پدر و پسر را منعکس می کند.

براساس اطلاعات منتشر شده از هر مدل این مجموعه تنها ۱۰ عدد ساخته شده و قیمت هر کدام ۱۴۲ هزار دلار اعلام شده است.