جاهای دیدنی کلیبر

کلیبر، مرکز شهرستان کلیبر، از محبوب‌ترین شهرهای گردشگری استان آذربایجان شرقی با پیشینه تاریخی غنی است که آب و هوایی بسیار دلپذیر دارد. نام کلیبر با بابک خرمدین و جنگل‌های ارسباران گره خورده است و هر ساله، گردشگران بسیاری به‌خصوص در فصل تابستان به این منطقه سفر می‌کنند. کلیبر از جنوب غربی با تبریز، از جنوب شرقی با اردبیل، از جنوب با اهر و از غرب با مرند هم‌مرز است و فاصله چندانی با دو کشور جمهوری آذربایجان و ارمنستان ندارد. فاصله کلیبر تا تبریز، ۱۷۰ کیلومتر (دو ساعت و نیم) و تا تهران ۷۵۵ کیلومتر (هشت ساعت و ۴۰ دقیقه) است. در ادامه با ما همراه باشید تا شما را با جاذبه‌های طبیعی و تاریخی کلیبر آشنا کنیم.

• آدرس: استان آذربایجان شرقی، شهرستان کلیبر، ۴۶ کیلومتری شهر کلیبر (نمایش روی نقشه)

منبع عکس: مجله جاباما. عکاس: ناشناس

جنگل های ارسباران با ۱۳۰,۰۰۰ هکتار وسعت در حاشیه جنوبی رود ارس از جنگل‌های هیرکانی ایران است که با وجود چشم‌اندازهای طبیعی بی‌نظیر بکر و دست‌نخورده و آثار تاریخی ارزشمند (قلعه بابک، قلعه پشتو، قلعه جوشین، دژ قهقهه، بقعه شیح شهاب‌الدین اهری،‌ قصر آینه لو، کلیسای آینالو، کلیسای وینق و کلیسای ناپشته)، از مناطق پرطرفدار گردشگری شمال غرب کشور به شمار می‌آید. در گذشته ارسباران به‌ محدوده وسیعی از رود ارس حدفاصل جلفا تا مغان و کوه‌های سبلان، بزقوش و سهند گفته می‌شد؛ اما متاسفانه به‌دلایل مختلفی نظیر تخریب جنگل، امروزه جنگل ارسباران، محدود در مرز‌های شهرستان کلبیر، ورزقان و اهر است.

بیش از ۷۰,۰۰۰ هکتار از جنگل‌های ارسباران به‌عنوان «ذخیره‌گاه زیست‌کره»، در یونسکو به ثبت رسیده است. پارک ملی ارسباران در سال ۱۳۵۲ به‌عنوان ‌منطقه حفاظت‌شده اعلام شد. در این منطقه جنگلی کوهستانی، بیش از ۳۰۰ گونه جانوری اعم از ۲۲۰ گونه پرنده، ۳۸ گونه خزنده، پنج گونه دوزیست، ۴۸ گونه پستاندار و ۲۲ گونه ماهی زندگی می‌کنند که از مشهورترین آن‌ها می‌توان کَل، بز، گراز، خرس قهوه‌ای، سیاه‌گوش و پلنگ، مرغ قفقازی سیاه یا قره خروس قفقازی، کبک، دراج، قرقاول، پرندگان شکاری مختلف و مارال (نوعی آهو) را نام برد. در جنگل های ارسباران بیش از ۱۴۰۰ گونه گیاهی از جمله بلوط، کیکم، سماق، زرشک، انار وحشی، سیب وحشی، گلابی وحشی و بوته‌های تمشک و زغال‌اخته نیز به چشم می‌خورند.

• آدرس: استان آذربایجان شرقی، شهرستان خداآفرین، ۴۵ كيلومتری شهر كليبر، ۱۵ كيلومتری روستای عاشقلو (نمایش روی نقشه)

منبع عکس: گوگل مپ. عکاس: مجید مالک‌پور

منطقه حفاظت‌شده آینالو اقلیمی معتدل و کوهستانی دارد و در بیشتر روزهای سال مه‌آلود است. بخشی از منطقه با نام کمپ آینالو به بازدید عموم از مارال‌ها اختصاص دارد. در این کمپ بیش از ۱۰ آلاچیق مخصوص پیک‌نیک و کمپینگ، چند عدد کانکس، آب‌خوری و سرویس بهداشتی برای رفاه حال گرشگران تعبیه شده است.

• آدرس: استان آذربایجان شرقی،شهرستان کلیبر، بخش مرکزی، دهستان میشه‌پاره، روستای مکیدی، دره مکیدی (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: خبرگزاری رکن آنلاین. عکاس: ناشناس

پارک جنگلی مکیدی در دره‌ای سرسبز و خرم به همین نام در میان جنگل‌های ارسباران قرار دارد؛ پارکی که در آن می‌توانید به تماشای چشمه‌های پرآب و طبیعت بکر و زیبا بپردازید و از آب و هوای مطبوع لذت ببرید. مکیدی پوشش گیاهی متراکمی دارد و درخت‌های فندق، گردو و زغال‌اخته، بوته‌های آویشن، شیرین‌‌بیان و کهلیک‌ اوتی از جمله گیاهانی هستند که در آن به چشم می‌خورند.

• آثار ملی ایران
• آدرس: استان آذربایجان شرقی، شهرستان خدا آفرین، بین منطقه قره‌باغ و قره‌داغ

منبع عکس: fararo. عکاس: ناشناس

پل‌های خدا آفرین شامل دو پل سنگی و آجری با معماری متفاوت در فاصله ۱۰۰ متری از یکدیگر می‌شوند که در باریک‌ترین معبر رود ارس و در نقطه صفر مرزی ایران و جمهوری آذربایجان قرار دارند. متاسفانه پل قدیمی‌تر تخریب شده و نصف آن از بین رفته است؛ در حالی که پل جدیدتر به‌دلیل بازسازی و مرمت، سالم مانده است. علت نامگذاری پل‌ها این است که پایه‌های پل روی سنگ‌های طبیعی قرار دارند.

طبق باور برخی تاریخ‌دانان، قدمت پل سنگی خدا آفرین (پل سفید رنگ با ۱۱ طاق، ۱۲ متر ارتفاع و ۱۳۰ متر طول) به دوره پادشاهی کوروش هخامنشی و قدمت پل آجری (با ۱۵ طاق و ۲۰۰ متر طول) به دوره صفویه بازمی‌گردد. از دیگر نام‌های این پل‌ها می‌توان به پل سیروس، پل خسرو، پل جلال‌الدین ملکشاه سلجوقی و پل حسرت اشاره کرد. پیاده‌روی روی پل‌ آجری خداآفرین از محبوب‌ترین فعالیت‌های گردشگران در این منطقه به شمار می‌رود. جالب است بدانید که بر اساس حقوق مرزی، مالکیت این پل بین ایران و جمهوری آذربایجان مشترک است؛ در واقع تعدادی از دهانه‌های پل در خاک ایران و تعدادی از دهانه‌ها در خاک آذربایجان قرار دارد.

• آثار ملی ایران
• آدرس: استان آذربایجان شرقی، شهرستان کلیبر، بخش مرکزی، روستای شجاع آباد(نمایش روی نقشه)

منبع عکس:خبرگزاری ایرنا. عکاس: ناشناس

قلعه بابک در ارتفاع حدود ۲,۳۰۰ تا ۲,۷۰۰ متری از سطح دریا بر فراز کوه و در احاطه دره‌هایی به عمق ۴۰۰ تا ۶۰۰ متر قرار دارد؛ بنابراین برای دسترسی به آن باید کمی کوهپیمایی کنید؛ اما مطمئن باشید به‌محض رسیدن به این قلعه تاریخی و تماشای چشم‌انداز خیره‌کننده آن به کوه‌ها و مناطق اطراف، تمام سختی مسیر را فراموش خواهید کرد.

قدمت قلعه بابک بر اساس کاوش‌های باستانی و تاریخی و با توجه به اشیای کشف‌شده در آن به دوران اشکانی و ساسانی بازمی‌گردد. این بنا به احتمال زیاد یک قلعه دفاعی بوده است. جالب است بدانید سبک معماری قلعه بابک شباهت زیادی به مجموعه تخت سلیمان از دوره حکومت ساسانیان دارد.

• آثار ملی ایران
• آدرس: استان آذربایجان شرقی، شهرستان کلیبر، دهستان پیغان‌چایی، روستای پیغام (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: fa.tripyar.com. عکاس: ناشناس

قلعه پیغام از بناهای مورد استفاده بابک خرمدین در جنگ با اعراب بوده است. این قلعه در روستایی به همین نام قرار دارد و احتمالا به همین دلیل به نام پیغام نامگذاری شده است؛ البته برخی بر این باور هستند که دلیل نامگذاری قلعه، ارسال دستورات نظامی با آتش از این بنا بوده است. قلعه پیغام روی کوهی قرار دارد که رود کلیبر از پایین آن عبور می‌کند؛ به‌علاوه قلعه از سه طرف با پرتگاه احاطه شده است؛ با این ویژگی‌ها، افراد ساکن در قلعه در گذشته به تمام راه‌های ورودی و خروجی شهر اشراف داشتند.

قدمت قلعه پیغام طبق نظر باستان‌شناسان و بر اساس معماری بنا، مصالح آن و سفالینه‌های کشف شده، به دوران قبل از اسلام و اشکانیان بازمی‌گردد؛ قلعه‌ای که تنها ۲۵ کیلومتر (۴۰ دقیقه) با قلعه بابک فاصله دارد.

• آثار ملی ایران
• آدرس روستای قارلوجه: استان آذربایجان شرقی، شهرستان خدا آفرین، دهستان گرمادوز (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: shahrmajazi.com. عکاس: ناشناس

برج سنگی قارلوجا یا قشلاق قارلوجا در کنار رود ارس، در مسیر راه خمارلو - اصلان قرار دارد؛ برجی که قدمت آن به قرن هفتم و هشتم هجری قمری بازمی‌گردد و در دوره صفویه، مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. قارلوجا، برجی کوتاه با بلندای پنج متر و هشت ضلعی (با اضلاع ۱٫۷۵ متر) است که در ساخت آن از سنگ‌های تراش معمولی استفاده کرده‌اند. سردابه‌ای زیر برج سنگی قارلوجا وجود دارد که طبق باور تاربخ‌دانان ممکن است مدفن یکی از بزرگان ایلخانان مغول باشد.

• آدرس: استان آذربایجان شرقی، شهرستان کلیبر، مرکز شهر کلیبر (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: raheeno.com. عکاس: ناشناس

قلعه فرخی کلیبر (برج آجری کلیبر)، بنایی هشت ضلعی (اضلاع ۲٫۲ متری) با هشت متر ارتفاع است که بر تمام شهر کلیبر و راه‌های ورودی آن اشراف دارد؛ به همین دلیل در دوره‌های تاریخی مختلف از آن به‌عنوان برج دیده‌بانی استفاده می‌شده است. روی سنگ‌نوشته بنا آمده است که قلعه فرخی کلیبر در سال ۱۱۱۱ هجری قمری توسط فردی به نام محمد کاظم‌بن‌بوداغ، خلیفه قاسم، مرمت شده است. برخی این بنا را به ملک‌شاه سلجوقی نسبت می‌دهند.

• آدرس: استان آذربایجان شرقی، شهرستان کلیبر، جنوب شهر کلیبر (مشاهده روی نقشه)

عکاس: میلاد مرادی

پل شاه عباس یا پل شجاع با معماری منحصربه‌فرد و قدمتی از دوره صفویه توسط شجاع الممالک کلیبری روی رودخانه‌ کلیبر (بویوه چای) ساخته و آخرین مرمت و بازسازی آن در سال ۱۳۷۶ شمسی انجام شده است. بخشی از پل قبل از بازسازی تخریب شده بود؛ به همین دلیل برخی آن را با نام سینیخ کورپی (به‌معنای پل شکسته) می‌شناسند.

• آدرس: استان آذربایجان شرقی، شهرستان خداآفرین، دهستان منجوان شرقی، ۱۰ کیلومتری جاده مرزی جمهوری آذربایجان، ابتدای جاده روستای وینق (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: seeiran.ir. عکاس: ناشناس

سرکیس تومانیانس از مالکان بزرگ منطقه به شمار می‌رفت که بیش از ۱۰۰ آبادی را در منجوان و کیوان (از دهستان‌های شهرستان خدا آفرین) با پول امپراتوری روسیه خریده بود. وی پس از سرنگونی تزارهای روسیه و تشکیل اتحاد جماهیر شوروی به فرانسه گریخت.

• آدرس روستای قلعه کندی: استان آذربایجان شرقی، شهرستان کلیبر، بخش آبش‌احمد، دهستان آبش‌احمد (مشاهده روی نقشه)

روستای قلعه کندی. منبع عکس: seeiran.ir. عکاس: ناشناس

آب گرم قلعه کندی در منطقه گردشگری جنگل‌های ارسباران، نزدیک به رود مرزی ارس و سد خدا آفرین و در روستایی به همین نام قرار دارد و هر ساله گردشگران داخلی و خارجی بسیاری از کشورهایی چون آذربایجان، ارمنستان و نخجوان از آن دیدن می‌کنند.

دمای چشمه اصلی آب گرم قلعه کندی حدود ۷۵ تا ۸۰ درجه سانتی‌گراد و دمای آب استخرها ۶۵ تا ۷۰ درجه سانتی‌گراد است. آب گرم قلعه کندی برای درمان بیماری روماتیسم بسیار مفید و موثر و دارای سولفات و کلر است. برای رسیدن به آب گرم قلعه کندی از تبریز دو مسیر دسترسی وجود دارد؛ شما می‌توانید از مسیر ۱۹۰ کیلومتری تبریز، کلیبر و قلعه کندی یا مسیر ۱۸۰ کیلومتری تبریز، اهر، هوراند، آبش احمد و قلعه کندی، خود را به این مجموعه برسانید.

از دیگر جاهای دیدنی روستای قلعه کندی می‌توان چشمه‌های معدنی یل سوئی (با دمای آب پایین‌تر و خواص درمانی بیشتر)، دیزدونو، سردونو و کفشن بولاغی و قلعه باستانی قلعه کندی را نام برد.

• آدرس: استان آذربایجان شرقی، شهرستان کلیبر، روستای متعلق، جاده جانانلو، جاده صومعه (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: toootya.com. عکاس: ناشناس

مجموعه آب‌درمانی متاللی بزرگ‌ترین مجتمع آب‌درمانی و یکی از بهترین و تمیزترین آب‌ گرم‌های ایران است. از امکانات این مجموعه می‌توان به استخرهای سرپوشیده با سقف متحرک برای آقایان و بانوان، سونا و جکوزی و سالن‌های ورزشی و بدن‌سازی به‌همراه رختکن‌های مجهز و همچنین پارکینگ، نمازخانه، واحدهای تجاری، مجموعه رستوران، بوفه، کافی شاپ و فضای بازی کودکان اشاره کرد. دمای آب چشمه‌ای که مجموعه آب‌درمانی متاللی از آن برای پر کردن استخرهای خود استفاده می‌کند، ۶۸ درجه سانتی‌گراد است؛ آبی که دارای خواص درمانی چون بهبود دردهای مفصلی و پوستی و ۱۳ نوع ماده معدنی از جمله گلیسیرین، فسفر، گوگرد، سدیم و نیترات سدیم است و از طریق لوله‌های سیمانی به مجموعه می‌رسد. این مجموعه در سال ۱۳۹۲ با سرمایه‌گذاری خصوصی در زمینی به وسعت ۱۲,۷۸۰ متر مربع احداث شد.

مجموعه آب‌درمانی متاللی در روستایی به نام متعلق قرار دارد؛ روستایی که به‌خاطر چشمه‌‌های آب گرم مشهور است. در توصیف کلیبر در حدود ۸۰۰ سال پیش به رودی بزرگ در پایین شهر اشاره شده که آب آن مزمن‌ترین تب‌ها را نیز درمان می‌کرده است. تاریخ‌دانان بر این باور هستند که این توصیف به چشمه متاللی اشاره دارد. قدمت چشمه آب گرم متاللی به دوره «پلیوسن میانی» (۳٫۵ میلیون سال قبل) بازمی‌گردد. تفریح در مجموعه آب‌درمانی متاللی در تمام فصول سال امکان‌پذیر است.

• آدرس: استان آذربایجان شرقی، شهرستان کلیبر، مرکز شهر کلیبر (مشاهده روی نقشه)

مسجد جامع کلیبر و حمام قدیمی شهر در سال ۱۳۹۳ شمسی بازسازی شدند؛ اما کماکان بازدید از بنای حمام میسر نیست و تنها چیزی که می‌توان از آن دید، گنبدهای کوچکی هستند که از کف زمین بیرون زده‌اند و در واقع نورگیرهای حمام هستند.

• آدرس: استان آذربایجان شرقی، شهرستان کلیبر، روستای پیره لر (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: ziaossalehin.ir. عکاس: ناشناس

امام زاده شاه قاسم کلیبر از جاذبه‌های زیارتی شهرستان کلیبر است که در بالای تپه‌ای در انتهای روستای پیره لر قرار دارد. گفته می‌شود این امامزاده از فرزندان امام موسی کاظم (ع) بوده که پس از ورود امام رضا (ع) به ایران، به این کشور سفر کرده است. بنای امامزاده شاه قاسم در زمینی به مساحت ۶۰۰ متر مربع از یک بقعه با اتاق ورودى، یک حسینیه، یک مسجد، زائرسرا و زیرزمین تشکیل شده است.

نویسنده: نگین توکلی