کوشک مصری، خیابانی با ارزشمندترین بافت تاریخی در تهران

میدان مشق که در دوره فتحعلی شاه قاجار بنا شده است،‌ یکی از بزرگ‌ترین میدان‌های نظامی پایتخت در قدیم به شمار می‌رفت و شاهد برگزاری رویدادهای بسیار مهم تاریخی بوده است. خیابان کوشک مصری مانند خیابان سی تیر کاملا سنگ‌فرش شده و تنها تا نیمه خیابان قبل از ورود به محوطه باغ ملی و وزارت خانه اجازه ورود خودرو وجود دارد و از کاخ شهربانی به بعد محور پیاده است و خودروها حق ورود به این محوطه را ندارند.

بناها و ساختمان‌های واقع در این میدان که در حال حاضر بیشتر آن‌ها در خیابان کوشک مصری جای گرفته‌اند، درست مثل ساختمان‌های هم دوره خود با پیروی از شیوه خاصی ساخته شده‌اند که این امر در تک تک بناها به‌گونه‌ای خاص دیده می‌شود. از بناهای ارزشمند این خیابان می‌توان به هتل بین‌المللی فردوسی، کاخ شهربانی، عمارت قزاقخانه، ساختمان وزارت امور خارجه، موزه عبرت و سر در باغ ملی اشاره کرد. با رفتن به این خیابان می‌توانید با کمترین هزینه در ظرف یک روز از این مجموعه گرانقدر و ارزشمند هنر و تمدن ایران‌زمین بازدید کنید.

به‌محض ورود به خیابان کوشک مصری از خیابان فردوسی جنوبی، ساختمان هتل بین‌المللی فردوسی که سر در ورودی آن مجسمه زیبای شاعر حماسی سرای ایرانی، فردوسی قرار گرفته است را می‌بینید. هتل فردوسی یکی از بهترین هتل‌های چهارستاره تهران است که به‌دلیل موقعیت مکانی فوق‌العاده و نزدیکی به موزه‌هایی نظیر ایران‌ باستان، آبگینه، سکه و جواهرات،‌ کاخ گلستان، سر در باغ ملی، وزارت امور خارجه و ایستگاه مرکزی متروی تهران طرفداران زیادی میان گردشگران داخلی و خارجی دارد. هتل با ۶ طبقه دارای ۲۳۰ باب اتاق راحت و مرتب و مجهز به تمامی امکانات رفاهی مدرن است.

ضمنا توصیه می‌کنیم پس از گشت‌وگذار در خیابان کوشک مصری، ناهار خود را در یکی از رستوران‌های خوب این هتل صرف کنید. هتل فردوسی با رستوران‌های متعدد و متنوع همراه با سرآشپزهای چیره دست، آماده پذیرایی از مشتریان خود است. استخر، سونا، سالن بدن‌سازی، سالن ماساژ،‌تونل بخار سرد از دیگر امکانات تفریحی برای میهمانان این هتل است.

در ابتدای خیابان «یارجانی» که در اوایل خیابان کوشک مصری از خیابان فردوسی قرار گرفته است، تابلوی نارنجی رنگ موزه عبرت چشم‌نوازی می‌کند و شما را به دیدن یکی از مخوف‌ترین مقاصد گردشگری تهران دعوت می‌کند. این موزه یکی از جاذبه‌های گردشگری کمتر شناخته شده پایتخت است. موزه عبرت یکی از ترسناک‌ترین مکان‌های ایران در چند قرن اخیر به شمار می‌رود. این عمارت در زمان محمدرضا شاه پهلوی جهت نگهداری مخالفان رژیم شاهنشاهی در تهران تاسیس شده بود.

این زندان به‌ واسطه نوع شکنجه و طرز برخورد ناجوانمردانه با زندانیان، داستان‌های دردآور و وحشتناک از تاریخ سیاسی و معاصر کشور را روایت می‌کند. از زمان انقلاب اسلامی تاکنون نام موزه عبرت روی این زندان نهاده شد و یادآور بخشی از تاریخ مبارزان انقلابی مردم برای مقابله با رژیم شاهنشاهی است. ساختمان مدور، راهروهای پیچ‌درپیچ و اتاق های متعدد این موزه نظر هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. پیچیدگی در نقشه این زندان مخوف آن‌قدر زیاد است که هیچ زندانی هیچ‌گاه نتوانست از این زندان فرار کند.

شاید اولین چیزی که بعد از دیدن این بنا توجه بازدیدکنندگان را به خود جلب کند، طرح سربازان هخامنشی، ستون‌ها، پایه‌ها و سر ستون‌هایی است که با الگوبرداری از تخت جمشید ساخته شده‌اند. بنای اصلی کاخ شهربانی در سال ۱۳۱۵ خورشیدی در زمان رضاشاه پهلوی برای اداره شهربانی آن زمان ساخته شد. ساختمان بنا حدودا ۲۱ هزار متر مربع زیر بنا دارد و در سه طبقه نهاده شده است.

معماری ساختمان این بنا بر پایه معماری مدرن طراحی شده اما در تزیینات و نماسازی‌های آن از سبک هخامنشی به تقلید از کعبه زرتشت و نقش رستم الهام گرفته شده است. پلکان‌های ورودی دو طرف نیز از معماری کاخ آپادانا تخت جمشید الگوبرداری شده است. سازنده این کاخ قلیچ باقلیان و طراح معمار ارمنی آن گابریل گورکیان است. وزارت امور خارجه ایران در سال ۱۳۸۱ خورشیدی کاخ شهربانی را از نیروی انتظامی خریداری کرد و پس از بازسازی نام آن را ساختمان شماره ۹ وزارت امور خارجه نهاد.

قدیمی‌ترین و اولین ساختمان خیابان کوشک مصری عمارت قزاقخانه است که درست روبه روی «سر در باغ ملی» قرار گرفته است و در سال ۱۲۸۰ هجری قمری در زمان مظفرالدین شاه دستور ساخت آن داده و در زمان ناصرالدین شاه ساخته شد. این عمارت به‌گونه‌ای قدیمی‌ترین ساختمان اداری تهران در تاریخ تحولات شهر به حساب می‌رود.

عمارت قزاقخانه از چندین ساختمانی که در فاصله یکسان و مناسبی نسبت به یکدیگر قرار گرفته‌اند، ساخته شده است. متاسفانه این اثر تاریخی ارزشمند در حال حاضر،‌ حال و روز چندان خوشی ندارد و بیشتر شبیه متروکه‌ای شده و نیاز به مرمت و حفاظت فوری دارد.

در حینی که در حال قدم زدن در خیابان کوشک مصری هستید، به خیابان وسیعی در کنار کاخ شهربانی می‌رسید که انتهای آن بنایی باشکوه و پرعظمت نظر شما را جلب می‌کند. هرچی به این بنای تاریخی نزدیک‌تر می‌شوید، شکوه و ابهت آن برایتان نمایان‌تر می‌شود. سر در ورودی و تاریخی میدان مشق که در حال حاضر سر در باغ ملی نامیده می‌شود، هویتی از تاریخ معاصر ایران به شمار می‌رود.

این بنا با تلفیقی از سبک‌های ایرانی و اروپایی طراحی شده و در نقاشی‌ها،‌کتیبه‌ها و کاشی‌کاری‌های آن می‌توانید تاریخ معاصر را جستجو کنید. در روزگاران قدیم از این بنا به‌عنوان جایگاه نقاره‌زنی، دیده‌بانی و دروازه تردد نظامی برای ورود به میدان مشق استفاده می‌شده است.

در انتهای خیابان کوشک مصری نزدیک به خیابان ۳۰ تیر ساختمان اداری وزارت امور خارجه قرار گرفته که پس از انقلاب ساخته شده است و در حال حاضر بیشتر کارمندان وزارت امور خارجه در این ساختمان مشغول به کار هستند.

پس از بازدید از خیابان تماشایی کوشک مصری و دیدن آن همه اشیا و ساختمان قدیمی می‌توانید در کافه جذاب و سنتی ملک شربتی بنوشید و کمی استراحت کنید.

برای رفتن به خیابان کوشک مصری از مترو استفاده کرده و به ایستگاه میدان امام خمینی بروید. این خیابان در فاصله کمی از میدان امام خمینی در خیابان فردوسی قرار گرفته است به‌طوری که می‌توانید با ۵ دقیقه پیاده‌روی به این خیابان برسید. همچنین‌ بعد از بازدید از این خیابان جذاب می‌توانید از کاخ گلستان، موزه ملی ملک، موزه پست، موزه آبگینه، موزه جواهرات، خیابان سی تیر، میدان توپخانه و موزه ایران باستان نیز دیدن کنید.