سپندارمذگان چیست؟

سپندارمذگان، جشنی کهن و آکنده از عطر عشق و احترام در فرهنگ ایرانی، به‌عنوان روزی برای گرامیداشت زمین و مهرورزی به حساب می‌آید. از سپندارمذگان، با نام روز عشق ایرانی یاد می‌شود و زمان برگزاری آن پنج اسفند تقویم یزدگردی مصادف با ۲۹ بهمن تقویم خورشیدی است. این جشن به ولنتاین شباهت دارد که در سال‌های اخیر در ایران نیز رواج پیدا کرده است؛ با این تفاوت که هزاران سال پیش از روی کار آمدن ولنتاین، ایرانیان باستان روز سپندارمذگان را جشن می‌گرفتند. اگر به‌دنبال سفری در دل تاریخ و کشف رمز و رازهای این جشن زیبا هستید، همراه ما باشید.

سپندارمذگان که با نام‌های «اسپندارمذگان» و «اسفندارمذگان» نیز شناخته می‌شود، یکی از جشن‌های مهم ایران باستان است که در تاریخ پنجم اسفند تقویم یزدگردی و ۲۹ ام بهمن تقویم خورشیدی برگزار می‌شود. هدف از برگزاری این جشن گرامیداشت زن، زمین و مادر است و ریشه‌های آن به دوران پادشاهی هخامنشیان بازمی‌گردد؛ زمانی که روزی را به‌عنوان سپندارمذگان انتخاب کردند که امروزه از آن با نام روز عشق یا روز زن آریایی یاد می‌شود.

ابوریحان بیرونی در کتاب «آثار الباقیه» روز پنجم اسفند ماه را روز سپندارمذگان می‌داند. او در کتاب خود بیان می‌کند که مردم ایران باستان، سپندارمذگان را روز زن و زمین می‌دانستند و این جشن یکی از جشن‌های مهم ایران باستان محسوب می‌شد.

منبع عکس: دلگرم؛ تصویرگر: نامشخص

در گاه‌شمارهای ایران باستان، علاوه بر ماه‌ها، روزها نیز دارای نام ویژه خود بودند. به‌عنوان مثال ایرانیان باستان روز اول هرماه را «اورمزد»، روز دوم را «بهمن»، روز سوم را «اردیبهشت»، روز چهارم را «شهریور» و روز پنجم را «سپندارمذ» می‌نامیدند.

واژه اسفند که ما امروزه در زبان فارسی از آن استفاده می‌کنیم، در واقع از واژه «سپندارمت» (Spandarmat) در پارسی میانه ریشه گرفته است. روز پنجم هر ماه و ماه دوازدهم هر سال اسفند یا سپندارمذ نام گرفته است. منشا این واژه‌ها «سپنته آرمئیتی» (SpentaArmaiti) در تقویم اوستایی است که از آن به‌عنوان چهارمین امشاسپند یاد کرده‌اند. در باور ایرانیان باستان، سپنته آرمئیتی یکی از امشاسپندان یا یاوران اهورامزدا بوده است و به او لقب «امشاسپند بانو» داده شده بود. ایرانیان این امشاسپند را نماد دوست داری، بردباری و فروتنی می‌دانستند.

کلمه سپنته آرمئیتی از دو بخش «سپنته» و «آرمئیتی» تشکیل شده است که «سپنته» معنی برکت‌بخشی، افزونی و اثربخشی و «آرمئیتی» معنی مهربانی، سازگاری،‌ دوستی و آرامش دارد. یکی از ویژگی‌های مهم زمین، برکت‌بخشی، بخشندگی و بردباری است که می‌تواند نیازهای مادی ما از قبیل سکونت، رویش رستنی‌ها از زمین و... تامین کند؛ بنابراین زمین مایه برکت و عنصری مادینه تلقی می‌شود. می‌توان گفت زن، صورت نمادین زمین است که در او هم برکت‌بخشی، بردباری، تداوم نسل و ادامه حیات وجود دارد. زن در فرهنگ ایرانی سنگ صبور خانواده است و بر اساس این باور، درست مانند زمین که مشکلات در بستر آن اتفاق می‌افتد و در همان نقطه هم برطرف می‌شود، تمام مشکلات خانواده نیز در دامان زن مطرح و مرتفع می‌شود.

در ایران باستان و در تقارن اسفند روز از اسفندماه هرسال، «جشن سپندارمذگان» برگزار می‌شد. در این روز خانواده‌های ایرانی برای قدردانی از همسران و بانوان خود، هریک به‌اندازه توان برای زنان فروتن و مهربانشان هدایایی تهیه می‌کردند و به پاس زحمات یک‌ساله به آن‌ها تقدیم می‌کردند.

هم‌زمان با جشن سپندارمذگان، جشن دیگری در ایران باستان وجود داشته که با آیین بومی و نمادین خاصی برگزار می‌شده است. این مراسم «مردگیران» یا «مژدگیران» نام دارد. از قرار معلوم، در مراسم «مردگیران»، دختران دم بخت و آماده ازدواج این اختیار را پیدا می‌کردند که به میل خود، همسر آینده‌شان را انتخاب کنند.

منبع عکس: وب سافت؛ تصویرگر: نامشخص

در سال ۱۳۴۱ شمسی و به پیشنهاد ابراهیم پورداوود روز پنجم اسفند و جشن سپندارمذگان به‌عنوان «روز پرستار» برگزیده شد و در تقویم رسمی کشور نیز به ثبت رسید؛ اما در حال حاضر این روز توسط هیچ نهاد رسمی و دولتی به‌عنوان روز پرستار گرامی داشته نمی‌شود.

در تمدن ایران باستان ماه‌ها و روز‌ها هرکدام نام مشخصی داشتند و روز پنجم اسفند به‌عنوان «سپندارمذ» شناخته شده است. در کلمه «سپندارمذگان»، «سپندارمذ» نماد عشق و پسوند «گان» به‌معنی «جشن» است. «سپندارمذ» لقب ملی ایران محسوب می‌شود. زمین با فروتنی و قداستی که دارد، افراد را در دامان پرمحبتش پرورش می‌دهد. سپندارمذ همچنین نماد گرامی‌داشت عشق محسوب می‌شود.

منبع عکس: انصاف نیوز؛ تصویرگر: نامشخص

در برخی منابع سپندارمذگان، پنج اسفند و در منابع دیگری ۲۹ بهمن‌ قید شده است. در واقع، در کیش زرتشت هرروز در ماه به نام یک ایزد است و هر زمان که نام روز و نام ماه با هم تلاقی داشتند آن روز را جشن می‌گرفتند؛ اما بعد از دوره پهلوی به‌دلیل تغییر ساختار تقویم که ۶ ماه را ۳۱ روز و ۶ ماه دیگر را ۳۰ روزه در نظر گرفتند، این تاریخ به ۲۹ بهمن تغییر کرد.

سپندارمذگان روز عشق ایرانی است و به‌عنوان یک جشن ویژه ایرانی، هم سرشار از مفاهیم زیبا است و هم وسعت نگاه و آگاهی اجداد ما ایرانیان را نسبت به شأن و جایگاه بانوان نشان می‌دهد. مردم ایران باستان در این روز که به‌نوعی روز زن ایرانی محسوب می‌شد، برای مقام و جایگاه زن و خانواده ارزش زیادی قائل می‌شدند که در گذر تاریخ، ماهیت این نوع جشن‌ها تغییر کرد و کم‌کم فراموش شدند.

منبع عکس: chetor.com؛ تصویرگر: نامشخص

در سال‌های اخیر، با افزایش آگاهی مردم نسبت به هویت و فرهنگ ایرانی، جشن‌های سنتی همچون سپندارمذگان بیشتر مورد توجه قرار گرفته‌اند و برخی افراد بر لزوم جایگزینی آن به‌جای جشن‌ ولنتاین تاکید می‌کنند.

جشن سپندارمذگان ۱۴۰۳ مصادف با ۲۹‌امین روز از بهمن ماه خواهد بود. جالب است بدانید که این جشن باستانی با جشن ولنتاین ۱۴۰۳ تنها سه روز فاصله دارد.

در روز سپندارمذگان می‌توانید با دادن هدیه به کسانی که دوستشان دارید، یاد و خاطره این روز را در ذهن آن‌ها نگه دارید. اگرچه بسته به سلیقه افراد می‌توان طبف وسیعی از هدایا را در نظر داشت؛ اما معرفی برخی هدایای ویژه این روز خالی از لطف نخواهد بود. ما در ادامه به تفکیک هدیه‌های مناسب برای خانم‌ها و آقایان را توضیح خواهیم داد:

منبع عکس: aradbranding.com؛ عکاس: نامشخص

گل رز

گل رز مهم‌ترین هدیه‌ای است که می‌توان برای روز عشق ایرانی گرفت. خانم‌ها عاشق گل هستند و هدیه کردن گل به آن‌ها می‌تواند عشق و علاقه بین شما را دو چندان کند.

لوازم آرایشی

خانم‌ها علاقه زیادی به لوازم آرایشی دارند و معمولا هزینه زیادی را صرف خرید آن‌ها می‌کنند. با خرید لوازم آرایشی در روز سپندارمذگان، می‌توانید دل خانم‌ها را به‌دست آورید. ضمنا تهیه عطر و ادوکلن نیز یکی از گزینه‌های پیش روی شما است که خرید آن باید مطابق سلیقه طرف مقابل انجام شود.

منبع عکس: گوگل‌مپ؛ عکاس: نامشخص

شکلات

شکلات خوراکی موردعلاقه اکثر خانم‌ها است و با اضافه کردن آن به سبد هدیه روز سپندارمذگان، می‌توانید برق شادی را در چشم‌های آن‌ها تماشا کنید. هدیه‌دادن خوردنی‌های رنگی مانند پاستیل نیز می‌تواند آن‌ها را خوشحال کند و سبد هدیه شما کامل‌تر شود.

کارت تبریک

کارت‌های تبریک را با خلاقیت خود تزیین کنید و با نوشتن جمله‌‌ای محبت آمیز در آن‌ها، خانم را با هزینه‌ای بسیار کم، خوشحال کنید.

اکسسوری مردانه

اکثر آقایان از هدیه‌گرفتن کیف پول، کیف، دستبند و اکسسوری‌های خاص مردانه خوشحال می‌شوند و محصولات و اکسسوری های چرمی یکی از گزینه‌های خرید برای آقایان در هر مناسبتی از‌ جمله روز عشق ایرانی است.

منبع عکس: fullsite.ir؛ عکاس: نامشخص

عطر و ادوکلن

ادوکلن‌های مردانه نیز همیشه جزو هدیه‌های شیک محسوب می‌شوند که با خرید ادوکلنی متناسب با روحیه و سلیقه طرف مقابل، می‌توانید شاید بسیاری را به او هدیه کنید.

وسایل سرگرم‌کننده

وسایل سرگرم‌کننده نیز از هدایایی است که اغلب آقایان از هدیه گرفتن آن‌ها خوشحال می‌شوند. برخی از این وسایل مانند پازل، لیوان و... امکان سفارش و چاپ عکس دلخواه را دارند. برای مثال می‌توانید پازلی از عکس‌های دو نفره‌تان را چاپ و او را غافلگیر کنید.

منبع عکس: matlabify.com؛ عکاس: نامشخص

چه خوب است امسال این جشن ایران باستان را هر‌چه با‌شکوه‌تر برگزار کنید و با دادن هدیه‌ به کسانی که دوستشان دارید، یاد و خاطره آن را برای نسل‌های بعد حفظ کنید. برای روز سپندارمذگان امسال چه برنامه‌ای دارید؟ لطفا آن را با ما و کاربران کجارو در میان بگذارید.

منبع عکس کاور: tacharabook.ir؛ تصویرگر: نامشخص