راهنمای تحصیل در سوئد

نسخه اولیه این مقاله در تاریخ ۱۳۹۷/۰۳/۲۱ نوشته شده و در تاریخ ۱۳۹۹/۰۵/۰۷ به‌روزرسانی شده است.

کشور سوئد کشوری است در شمال اروپا که چهارمین کشور بزرگ این قاره (ششمین کشور بزرگ اروپا با احتساب روسیه و ترکیه) از نظر مساحت محسوب می‌شود. کیفیت زندگی، بهداشت، امنیت و رفاه در این کشور از سطح بالایی برخوردار است؛ همچنین، این کشور به‌دلیل نظام آموزشی مطلوب و استعدادمحور در کنار بهترین دانشگاه‌ها شرایط بسیار مناسبی برای تحصیل دارد و بسیاری از علاقه‌مندان به تحصیل در خارج را تشویق به تحصیل در این کشور می‌کند.

از این‌رو، در ادامه این مقاله از کجارو به معرفی نظام آموزشی، بهترین دانشگاه های سوئد و اخذ پذیرش از سوئد می‌پردازیم.

كودكان‌ از ۶ سالگی وارد دوره‌ آمادگی می‌شوند. آموزش‌ رسمی و اجباری كشور سوئد از هفت سالگی آغاز می‌شود و ۹ سال‌ طول‌ می‌كشد. در اين‌ مدت‌ دانش‌آموزان‌ با محيط‌ و نحوه‌ آموزش‌ آشنا می‌شوند و زبان‌های سوئدی و انگليسی، علوم‌ اجتماعی، علوم‌ طبيعی و رياضيات‌ را می‌آموزند. در طول‌ تحصيلات‌ اجباری، دانش‌آموزان‌ بدون‌ امتحان‌ به‌ كلاس‌های بالاتر می‌روند و فقط‌ در سال‌ پنجم‌ و نهم‌ در امتحان‌ شركت‌ می‌كنند كه‌ برای ارزيابی نظام‌ آموزشی اجباری در سوئد است.

از ۱۶ سالگی دانش‌آموزان‌ وارد دبيرستان‌ (Gymnasieskola) می‌شوند و در سه سال‌ دروس‌ نظری و عملی را می‌گذرانند. دروس‌ عمومی كه‌ در همه‌ برنامه‌های آموزشی مشترک است، شامل‌ زبان‌های سوئدی و انگليسی، مدنيت، تعليمات‌ دينی، رياضيات، علوم‌ طبيعی، تربيت‌ بدنی، هنر و بهداشت‌ است.

در پايان‌ دوره‌ سه‌ساله‌ تحصيلات‌ دبيرستان، دانش‌آموزان‌ در امتحانات‌ نهايی كه‌ برای هر درسی جداگانه‌ برگزار می‌شود، شركت‌ می‌كنند كه‌ تنها آزمون‌ اين‌ دوره‌ است.

در سوئد، مركز ملی آموزش‌ (Skolverket) ارزيابی دبستان‌ها و دبيرستان‌ها و همچنين‌، تبيين‌ دروس‌ و نظام‌ آموزشی را به‌ عهده‌ دارد.

‌تحصيلات‌ دانشگاهی در دانشگاه‌ها و مؤ‌سسات‌ آموزش‌ عالی امكان‌پذير است. در سوئد ۷۰ مركز آموزش‌ عالی زير نظر وزارت‌ آموزش‌ و علوم (‌Ministry of Education and Science) فعاليت‌ آموزشی و پژوهشی دارند كه‌ شامل‌ هشت دانشگاه‌ جامع، ۱۸ دانشگاه‌ و مؤ‌سسات‌ آموزش‌ عالی تخصصی و غيره‌ هستند. دفتر ملی پذيرش‌ دانشجو (VHS) كه‌ دانشگاه‌ها و مراكز آموزش‌ عالی تأسيس‌ كرده‌اند، فقط‌ مسئول‌ پذيرش‌ دانشجو در سطح‌ كارشناسی است. داوطلبان‌ ورود به‌ تحصيلات‌ عالی بايد شرايط‌ خاصی را كه‌ دانشكده‌ مربوط‌ دارد، احراز كنند. تحصيلات‌ دانشگاهی در كشور متناسب‌ با تحصيلات‌ ديپلم‌ دبيرستان‌ است، بنابراين‌ گرايش‌ ديپلم‌ در انتخاب‌ رشته‌ دانشگاهی اهميت‌ زيادی دارد.

داوطلبان‌ با حداقل‌ ۲۵ سال‌ سن‌ و چهار سال‌ تجربه‌ كاری مرتبط، می‌توانند بدون‌ پشت‌ سر نهادن‌ دوره‌ دبيرستان، وارد مراكز آموزش‌ عالی شوند.

در كشور سوئد برای پذيرش‌ دانشجو در صورتی كه‌ متقاضيان‌ يک رشته‌ بيشتر از گنجايش‌ دانشكده‌ مربوط‌ باشند، نمرات‌ دروس‌ دبيرستان‌ يا نمره‌ آزمون‌ سراسريی دانشگاه‌ها كه‌ البته‌ شركت‌ در آن‌ داوطلبانه‌ است، ملاک پذيرش‌ دانشجو است. آزمون‌ سراسری مراكز آموزش‌ عالی به‌ منظور ارزيابی نظام‌ آموزشی در سوئد و معلومات‌ و توانايی‌های عمومی متقاضيان‌ به‌ عمل‌ می‌آيد.

شرط‌ ورود دانشجويان‌ خارجی به‌ مراكز آموزش‌ عالی گذراندن‌ دوره‌ پيش‌ دانشگاهی است‌ كه‌ چند درس‌ بايد بگذرانند و با احتساب‌ دوره‌هايی زبان‌ سوئدی و انگليسی درمجموع‌ دو سال‌ طول‌ می‌كشد.

هر سال‌ تحصيلی دو نيم‌ سال‌ دارد كه‌ در هر نيم‌ سال‌ ۲۰ واحد (Points) و در هر سال‌ تحصيلی ۴۰ واحد گذرانده‌ می‌شود.

۱. دوره‌های دانشگاهی، هنری، حرفه‌ای و غيره‌ كه‌ منجر به‌ اخذ مدارک Diploma – Hogskoleexaman می‌شود، از دوره‌هايی هستند كه‌ پس‌ از دو سال‌ تحصيل‌ تمام‌ وقت‌ و گذراندن‌ ۸۰ واحد كه‌ شامل‌ ۴۰ واحد دروس‌ تخصصی است، به‌ پايان‌ می‌رسند.

۲. (Filosofie Kandidatexamen (Bachelor که شامل سه‌ تا چهار سال‌ تحصيلات‌ است‌ و در آن‌ گذراندن‌ حداقل‌ ۱۲۰ واحد كه‌ ۶۰ واحد آن‌ دروس‌ تخصصی است، لازم‌ است. در نيم‌ سال‌ آخر ۱۰ واحد به‌ پژوهش‌ علمی اختصاص‌ دارد.

۳. (Filosofie Magisterexamen, Civilingenjorsexamen (Master كه‌ شامل‌ چهار تا پنج‌ سال‌ تحصيل‌ و در طول‌ آن‌ بايد حداقل‌ ۱۶۰ واحد گذرانده‌ شود كه‌ ۸۰ واحد آن‌ دروس‌ تخصصی است. در نيم‌ سال‌ آخر حداقل‌ ۲۰ واحد به‌ پژوهش‌ علمی اختصاص‌ دارد. در بعضی از رشته‌ها تعداد واحدها تا ۲۲۰ واحد نيز افزايش‌ می‌يابد.

۴. (Civilingenjorsexamen, Technologie Mastersexamen (Master و دوره‌های مشابه شامل دو سال تحصيل بعد از مقطع کارشناسی، گذراندن ۱۲۰ واحد درسی و دفاع از پايان‌نامه است.

۵. دوره‌هايی تحت عنوان Magister مانند (Technologie Magisterexamen (Master که شامل يک سال تحصيل بعد از مقطع کارشناسی، گذراندن ۶۰ واحد درسی و دفاع از پايان‌نامه است.

۶. در كشور سوئد اعطای مدارک حرفه‌ای (Yrkesexamen (Professional Degrees نيز ممكن‌ است. در اين‌ برنامه‌ريزی آموزشی، دانشجو دروس‌ كاملاً تخصصی را می‌گذراند؛ مانند تربيت‌ معلم‌ برای مدارس‌ ابتدايی يا دبيرستان‌ها، تخصص‌های پزشكی، بهداشت، كشاورزی و مهندسی كه‌ حدود ۵۰ گرايش‌ را دربر می‌گيرد. تعداد واحدها از ۴۰ واحد تا ۲۲۰ واحد است‌ كه‌ بستگی به‌ گرايش‌ مربوط‌ دارد.

۷. (Doktorsexamen (Ph.D در دوره‌ دكترا دانشجو موظف‌ است‌ ۱۶۰ واحد بگذراند كه‌ دروس‌ تخصصی شامل‌ ۸۰ واحد و پژوهش‌ نيز ۸۰ واحد است. طول‌ مدت‌ اين‌ دوره‌ چهار تا پنج سال‌ است. دانشجويان‌ با داشتن‌ كارشناسی ارشد و در بعضی موارد با كارشناسی پذيرفته‌ می‌شوند. نوشتن‌ پايان‌‌نامه‌ و ارائه‌ نتايج‌ و دفاع‌ موفقيت‌آميز از پژوهش‌ در مقابل‌ گروهی از استادان‌ منجر به‌ اعطای مدرک دكترا می‌شود.

دوره‌ دكترا در اين‌ كشور از دو مرحله‌ تشكيل‌ شده‌ و مرحله‌ اول‌ شامل‌ ۸۰ واحد درسی است‌ كه‌ منجر به‌ مدرک Licentiatexamen Licentiate می‌شود و طول‌ مدت‌ تحصيل‌ آن‌ دو تا سه سال‌ و مرحله‌ دوم‌ نيز ۸۰ واحد پژوهشی است‌ كه‌ منجر به‌ مدرك‌ دكترا می‌شود كه‌ طول‌ مدت‌ تحصيل‌ آن‌ دو سال‌ است.

• مدارک Yrkesexamen — Diplom — Hogskoleexaman و كليه‌ مدارک دو يا سه سال‌ تحصيل‌ و همچنين‌، تحصيلات‌ نيمه‌ تمام‌ معادل‌ حداقل‌ ۷۰ واحد، «كاردانی» ارزشيابی می‌شود.
• مدارک (Filosofie Kandidatexamen (Bachelor «كارشناسی» ارزشيابی می‌شود.
• ‌مدارک Filosofie Magisterexamen، «كارشناسی ارشد» ارزشيابی می‌شود.
• ‌مدارک (Magisterexamen Civilingenjorsexamen, Technologie Mastersexamen, Technologie (Master يک يا دوسال با شرط‌ داشتن‌ كارشناسی، «كارشناسی ارشد» ارزشيابی می‌شود.
• مدارک Licentiatexamen با شرط‌ داشتن‌ كارشناسی، «كارشناسی ارشد» ارزشيابی می‌شود.
• مدارک (Doktorsexamen (Ph.D، «دكترا» ارزشيابی می‌شود.

بیشتر رشته‌های دوره کارشناسی در دانشگاه‌های سوئد به زبان سوئدی تدریس می‌شوند؛ اما برخی دانشگاه‌ها برای دانشجویان بین‌المللی برخی دوره‌ها به‌خصوص دوره‌های مدیریتی را به زبان انگلیسی ارائه می‌دهند. در دوره کارشناشی ارشد نیز بیشتر رشته‌ها به زبان انگلیسی تدریس می‌شوند. گفتنی است در مقطع دکتری ارائه مدرک زبان انگلیسی یکی از شرایط پذیرش است.

تا چند سال قبل تحصیل در کشور سوئد رایگان بود؛ ولی از سال ۲۰۱۱ تحصیل در مقاطع لیسانس و فوق لیسانس همراه با اخذ شهریه است. هزینه‌های تحصیل در دانشگاه‌های کشور سوئد بین ۱۰ تا ۱۲ هزار یورو متغییر است.

سوئد یکی از کشورهایی است که بیشترین مالیات را در سطح اروپا دارد و هزینه زندگی در این کشور مانند هر کشور دیگری بسته به شهر و سبک زندگی هر فرد متفاوت است؛ بنابراین، هزینه‌­های جاری از جمله هزینه مسکن، در شهر بزرگی مانند استکهلم از سایر شهرهای این کشور بیشتر است حتی هزینه زندگی در این شهر نیز با توجه به محل اقامت، امکانات خانه، متراژ و… متفاوت است. ولی به‌طور میانگین اجاره یک آپارتمان معمولی از در استکهلم باید بین ۴۰۰۰ تا ۸۰۰۰ کرون است.

بخش عمده هزینه زندگی در کشور سوئد را هزینه مسکن تشکیل می­ دهد. دیگر هزینه ­های زندگی در کشور سوئد مانند هزینه خورد و خوراک در قیاس با هزینه مسکن بسیار کمتر است. برای مثال، هزینه خورد و خوراک مناسب برای یک نفر ماهانه بین ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ کرون خواهد بود.

هزینه حمل و نقل در این کشور نیز بستگی به شهر محل سکونت دارد؛ ولی این هزینه‌ها در شهرهای کوچک از ۴۰۰ کرون در ماه بوده و در شهرهای بزرگ مانند استکهلم تا ۶۵۰ کرون در ماه نیز می‌­رسد. البته در زمینه حمل و نقل برای دانشجویان تخفیفاتی وجود دارد و دانشجویان از دانشگاه ‌های خود می­ توانند بلیط‌های مخصوصی دریافت کنند تا هزینه زندگی در سوئد را برای خود کاهش دهند.

دیگر هزینه زندگی در کشور سوئد هزینه انرژی شامل اقلامی چون آب، برق، تلفن و اینترنت است. در بیشتر موارد هزینه آب و برق روی اجاره خانه است، اما به‌طور معمول هزینه شارژ در حدود ماهی ۳۰۰ کرون است.

پشتیبانی هزینه درمانی در سوئد نیز برای دانشجویان بین المللی بسیار قوی است و کلیه هزینه­ های درمانی برای دانشجویان شامل بیمه اجتماعی همگانی می­‌شود که در نتیجه، هزینه درمان تقریبا رایگان است و در صورت مراجعه به مراکز درمانی حداکثر تا ۱۱۰۰ کرون بیشتر پرداخت نخواهید کرد و حق بیمه ۲۵۰ کرون است.

برای تحصیل در اکثر کشورهای اروپایی سقف محدودیت سنی وجود دارد؛ یعنی افرادی که سن آن‌ها از یک حدی روبه افزایش باشد، معمولا به‌سختی می‌توانند در کشورهای اروپایی پذیرش تحصیلی اخذ کنند؛ اما امکان تحصیل در سوئد بدون محدودیت سنی همواره وجود دارد.

دانشگاه‌های سوئد طیفی از بورسیه‌های تحصیلی را برای دانشجویان بین‌المللی ارائه می‌کنند. (لیست بورسیه‌‌های موجود در سوئد برای دانشجویان بین‌المللی)

هر سال تحصیلی‌ به دو ترم و هر ترم به دو نیم ترم تقسیم شده است. ترم اول که ترم پاییز خوانده می‌شود، از ماه سپتامبر شروع می‌شود تا پایان دسامبر و اوایل ژانویه ادامه دارد و پس از گذراندن تعطیلات سال نو میلادی، دانشجویان تحصیل در ترم دو را شروع می‌کنند. ترم دوم که ترم بهار نامیده شده از اواخر ماه ژانویه شروع می‌شود و تا ماه ژوئن ادامه پیدا می‌کند.

دانشجویانی که وارد سوئد می‌شوند از بیمه درمانی برخوردار بوده و داشتن بیمه درمانی در سوئد برای تمامی دانشجویان اجباری و برای تمدید اقامت دانشجویی الزامی است. دانشجویان دارای بیمه دانشجویی موظف هستند در ابتدای هر سال برگه تاییدیه ثبت‌نام خود را به اداره بیمه ارائه دهند، در غیر اینصورت از پوشش بیمه‌ای خارج می‌شوند. گفتنی است بیمه‌شدگان از تمامی مزایای بیمه دانشجویی که شامل معافیت از پرداخت هزینه‌های درمانی است، برخوردار می‌شوند.

سوئد از نظر جغرافیایی به سه منطقه تقسیم می‌شود؛ در منطقه Svealand که از استکهلم تا جنوب شرقی سوئد ادامه دارد، آب و هوایی ملایم‌تر نسبت به سایر نقاط حاکم است. این منطقه کمی از ناحیه جنوبی Götaland سردتر است و در زمستان تا اواخر بهمن میانگین برودت در آن نزدیک به صفر است و تقریبا در تمام زمستان بارش برف در این ناحیه ادامه دارد. Norrland یا همان مناطق شمالی نیز از مناطق کم جمعیت در کشور سوئد است و دارای آب و هوایی سرد و برفی است.

درمجموع، آب و هوای سوئد در سرزمین شمالی سرد و خشک است، زمستان‌های بسیار سردی دارد و میانگین هوا در بیشتر ماه‌های سال پایین صفر است. زمستان‌ها بسیار طولانی است و روشنایی روز سهم کمی از ۲۴ ساعت را به خود اختصاص می‌دهد. دمای هوا در Norrland از ۱۵ درجه زیر صفر تا ۳۰ درجه زیر صفر می‌رسد!

در صورتی که تحصیلات در سوئد بیش از سه ماه به طول می‌انجامد، باید قبل از ورود به سوئد، مجوز اقامت سوئد را دریافت کنند. برای اخذ این مجوز باید در یک دوره تمام وقت از یکی از دانشگاه‌های سوئد همراه با پرداخت قسط اول شهریه، پذیرش شده باشند. ویزای تحصیلی سوئد عموما مجوز اقامت برای تحصیل در سوئد (residence permit for study) نامیده می‌شود. این مجوز قابل تمدید است.

همسر و فرزندان مجرد زیر هجده سال دانشجوی دارای مجوز اقامت تحصیلی در سوئد نیز می‌توانند برای همان مدت زمان درج شده در مجوز دانشجو درخواست مجوز اقامت کنند. البته در صورت تمدید اعتبار مجوز دانشجو، مجوز بستگان نیز قابل تمدید خواهد بود.

دانشجویان مقطع لیسانس و دکتری در سوئد می‌توانند به‌ترتیب به میزان ۱۰ و ۳۰ ساعت در هفته به کار دانشجویی مشغول باشند. درآمد هر ساعت کار دانشجویی به‌صورت میانگین ۸ تا ۱۰ یورو است که این هزینه به‌صورت ماهانه می‌تواند هزینه‌های زندگی دانشجو را شامل غذا، مسکن و هزینه‌های رفت و آمد را پوشش دهد.