جاهای دیدنی پل دختر

شهر پلدختر در جنوب استان لرستان، مرکز شهرستانی به همین نام است؛ شهری در دامنه کوه مله از رشته کوه زاگرس که به‌دلیل وجود ده‌ها پل قدیمی شهرت بسیاری دارد. این شهر با آب و هوایی گرم در تابستان و هوایی معتدل در زمستان از مهم‌ترین مقاصد گردشگری غرب کشور به شمار می‌آید و بهترین زمان سفر به آن فصل‌های پاییز و بهار است. در ادامه با ما همراه باشید تا شما را با جاهای دیدنی طبیعی و تاریخی پلدختر و همچنین پل‌های آن آشنا کنیم.

منبع عکس: pinorest.com. عکاس: ناشناس

دره خزینه مشهور به گرند کنیون ایران، جاذبه‌ای منحصربه‌فرد در میانه‌های جاده پلدختر به اندیمشک و در جوار روستایی به همین نام است که در گذشته بلندترین پل معلق ایران و خاورمیانه را در خود جای داده بود؛ پلی زیبا و مستحکم بر فراز رودخانه کرخه با ارتفاع ۱۱۲ متر که از جاذبه‌های اصلی این دره محسوب می‌شد و از به هم پیوستن چوب‌های روسی و چهار طناب کابلی به وجود آمده بود؛ اما متاسفانه در سال ۱۳۹۷ توسط افرادی ناشناس تخریب شد.

دره خزینه بر اثر فرسایش در طول سالیان دراز به وجود آمده است و از زیباترین عناصر آن می‌توان به رودخانه سیمره اشاره کرد که از میان آن عبور می‌کند. پیچ نعل اسبی با صخره‌ای در وسط آن از دیگر جاهای دیدنی دره خزینه است؛ دره‌ای که با ایستادن روی لبه آن، گویی بر بالای یک ساختمان ۲۹ طبقه ایستاده‌اید و رودخانه‌ای زیر پای شما قرار دارد. کوهنوردی، صخره‌نوردی، کمپینگ، عکاسی، پرنده‌نگری و تفریحات آبی از جمله تفریحات محبوب گردشگران در دره خزینه هستند.

منبع عکس: سایت میراث فرهنگی استان لرستان. عکاس: ناشناس

تنگه هلت (helt) یا تنگه هلد از تنگه‌های افسانه‌ای استان لرستان است که در مسیر آزادراه خرم آباد-اندیمشک و بین تونل خرگوشان یک و دو قرار دارد؛ جاذبه‌ای در میان سنگ‌های سترگ و صخره‌های بلند که از داخل آن رودخانه‌ای جریان دارد. تنگه هلت با چهار کیلومتر طول در طی زمان و در اثر فرسایش‌های آبی به وجود آمده است. در واقع چشمه‌ها و آب‌های جاری، موجب تغییر شکل لایه‌های رسوبی و آهکی شده و به مرور زمان، این دره شگفت‌انگیز را به وجود آورده‌اند. جالب است بدانید که ورودی تنگه تا همین چند سال قبل زیر آب بود و امکان دسترسی به آن وجود نداشت؛ اما در اثر سیلاب‌ها مسیر این تنگه باز و این مکان شگفت‌انگیز هویدا شد.

منبع عکس: top-travel.ir. عکاس: ناشناس

غار شگفت‌انگیز کوگان در ۴۰ کیلومتری جنوب خرم‌آباد و در شرق شهرستان پلدختر در دهستان میانکوه شرقی قرار گرفته است؛ غاری ساخته دست انسان در کوه کوگان که قدمت آن به دوره اشکانیان (حدود ۲,۲۰۰ سال قبل) بازمی‌گردد و از آثار معماری صخره‌ای و آثار ثبت شده ملی به شمار می‌رود. غار کوگان در سال ۱۹۸۱ میلادی توسط ژاک دومورگان (Jacques de Morgan) فرانسوی کشف شد. دسترسی به غار کوگان بسیار سخت و بدون تجهیزات و امکانات و وسایل کوهنوردی و غارنوردی غیرممکن است.

غار کوگان به جهت پرستش مهر و آیین میتراییسم به‌شکل مربع و کاملا منظم تراشیده شده؛ غاری در ارتفاع ۱,۷۵۹ متری از سطح دریا در دره‌ای تنگ با دیواره‌ای عمودی از نوع ناودیس‌های فشرده که دو طبقه دارد و روزنه‌های کوچک و بزرگ آن از دور نظر را به خود جلب می‌کنند. دهانه غار در حدود ۶۰ متر بالاتر از کف دره واقع شده و با ابعاد ۲٫۵ در ۲٫۲ متر رو به شمال است. پنجره‌های غار نیز مشرف به کوهستان و جریان رودخانه کوگان هستند که از کف تنگ دره عبور می‌کند. جالب است بدانید این غار دارای حمام و سرویس بهداشتی نیز بوده و فضاهای آن‌ها در غار وجود دارد. در استان لرستان ۲۱ غار شبیه کوگان شناسایی شده‌اند که بین سه تا هفت طبقه دارند. تنها غار هفت طبقه، غار ارجنک در الیگودرز است.

منبع عکس: top-travel.ir. عکاس: ناشناس

غار کلماکره، یکی از پر رمز و رازترین غارهای تاریخی و طبیعی ایران، در نزدیکی روستایی به نام طاق ملک حسین، در شرق یکی از آخرین دره‌های صخره‌ای کوه آهکی مله قرار دارد؛ غاری که مدفن ششمین گنجینه‌ بزرگ جهان بوده است و داستان‌های بسیار جالبی درباره آن وجود دارد. پیشانی غار کلماکره حدود ۱٫۵ متر پایین‌تر از دهانه‌ آن است؛ به همین دلیل، غار برای مدت‌های طولانی کشف نشده بود. کلماکره در گویش لری به‌معنای محل استقرار کل (بز کوهی نر) و درخت انجیر است.

غار کلماکره با ۴,۳۰۰ متر وسعت، چهار تالار نسبتا بزرگ دارد که هرکدام دارای ستون‌های رسوبی و آویزهای باشکوهی است؛ ارتفاع برخی از آن‌ها تا ۱۵ متر می‌رسد. استالاکتیت‌ها و استالاگمیت‌های طلایی، حوضچه‌های پرآب، دهلیزها و حفره‌ها، آبچال‌های طبیعی درون غار، ستون‌های رسوبی و سقف‌آویزهای زیبا، از جذابیت‌‌های این غار به شمار می‌روند.

قدمت غار کلماکره به حدود ۲,۷۰۰ سال پیش بازمی‌گردد و برخی بر این باورند که این مکان، یکی از مهم‌ترین خزانه‌های حکومت‌های ایران باستان مثل هخامنشیان و ساسانیان به شمار می‌رفته است. عده‌ای دیگر نیز این غار را مربوط به دوران نوعیلامیان و ماقبل هخامنشیان می‌دانند و می‌گویند که این گنجینه، میراث یا هدایای پادشاهان متعدد است. اغلب اشیای یافت‌شده از غار کلماکره شامل پیکره‌ها، بشقاب‌ها، کاسه‌‌های ماهی بادامی، جام شیردال (مشهور به سلطان کلماکره) و تکوک‌های نفیس در حال حاضر، در خارج از کشور و موزه‌‌هایی چون لوور، موزه‌ بریتانیا و موزه‌ متروپولیتن نیویورک نگهداری می‌شوند و بخش کوچکی از آن‌ها در موزه‌ ایران باستان تهران و موزه‌ قلعه‌ فلک‌الافلاک در خرم‌آباد قرار دارند.

منبع عکس: وب‌سایت رهبال آسمان. عکاس: ناشناس

• تالاب تکانه: این تالاب با وسعت پنج هکتار در ارتفاعات چول شهرستان پلدختر قرار دارد و پوشیده از نیزار است.
• تالاب لفانه یک و دو: این تالاب با مساحت ۱۰ هکتار پوشیده از نیزار است و به‌عنوان یک منطقه شکارممنوع تحت حمایت شناخته می‌شود.
• تالاب زردابه: این تالاب با وسعت دو هکتار جزو مناطق شکار ممنوع است و انواع جانوران آبزی و گیاهانی چون سرخس آبزی در آن دیده می‌شوند.
• تالاب سیاه: این تالاب با مساحت ۱٫۵ هکتار، کوچک‌ترین تالاب شهرستان پلدختر و زیستگاه پرندگان بومی و مهاجر است.

منبع عکس: وب‌سایت رهبال آسمان. عکاس: ناشناس

• تالاب بلمک: این تالاب با مساحت ۱۴ هکتار، بزرگ‌ترین تالاب شهرستان پلدختر است که متاسفانه در چند سال اخیر، مساحت قابل‌توجهی از آن توسط کشاورزان تبدیل به مزرعه شده است؛ به‌طوری که امروزه تنها یک تالاب فصلی کوچک و موقتی از آن به جا مانده است.
• تالاب جمجمه: تالاب جمجمه با مساحت ۳٫۷ هکتار، زیستگاه پرندگان مهاجر و از مناطق شکار ممنوع پوشیده از نیزار است. واژه جمجمه در گویش لری به‌معنای جنبان است؛ گفته می‌شود این تالاب به‌دلیل متحرک بودن، با این نام معرفی شده است.
• تالاب کبود: مساحت چهار هکتار
• تالاب تاف یک و دو: مساحت پنج هکتار
• تالاب گلم سوزه: مساحت دو هکتار
• تالاب پیکه: مساحت ۳٫۵ هکتار

منبع عکس: گوگل مپ. عکاس: Mohammad Hossein V

آبشار افرینه بین خرم آباد و پلدختر در روستای افرینه قرار دارد و از پرآب‌ترین آبشار‌های لرستان به شمار می‌رود. این آبشار که متشکل از چندین آبشار کوچک و بزرگ با ارتفاع حداکثر ۲۰ متر است، دسترسی بسیار آسانی دارد و به همین دلیل، گردشگران بسیاری در فصول بهار و تابستان از آن دیدن می‌کنند. سرچشمه آبشار افرینه در خرم‌آباد قرار دارد. در واقع این جاذبه طبیعی پس از تلاقی دو رود افرینه و چمشک تشکیل می‌شود؛ آب آبشار مسیر خود را ادامه می‌دهد تا به رودخانه کشکان می‌ریزد. آبشار افرینه چهار فصل است و در تمام طول سال حوضچه‌ای پرآب دارد.

منبع عکس: top-travel.ir. عکاس: ناشناس

کاروانسرای چشمک یا چمشک با قدمتی از دوره صفوی و با وسعت ۴,۰۰۰ متر مربع از آثار ثبت شده ملی شهرستان پلدختر است که در منطقه چشمک و در مسیر راه باستانی شاپورخواست به خوزستان قرار دارد. شکل اصلی بنا با ارتفاع پنج متر به‌صورت مستطیلی و ورودی آن به‌سمت جنوب و هلالی شکل است. کاروانسرای چشمک از نوع کارونسراها با حیاط مرکزی به شمار می‌آید و طول و عرض باروی آن ۴۸ در ۴۴ متر است؛ بنایی با سه حیاط و ۱۲ اتاق که بعضی از آن‌ها برای سکونت کاروانیان و تعدادی دیگر جهت نگهداری چهارپایان مورد استفاده قرار می‌گرفتند.

از مصالح به کار رفته در کاروانسرای چشمک می‌توان به سنگ، گچ و ملاط و از تزیینات آن می‌توان به بارویی با کنگره‌های نیم‌دایره اشاره کرد. این کاروانسرا دومین منزل از خرم آباد به خوزستان است و پس از آن کاروانسرا‌های قلعه نصیر، اوسر، می‌شوند، چارتا و قلعه رزه به چشم می‌خورند.

گورستان چشمک در پشت تنگه چمشک و در محلى به نام «مى‌چاکو» قرار دارد؛ گورستانی با قدمتی از دوره اشکانیان که وسعت آن ۳,۰۰۰ متر مربع است. فاصله گورها در این منطقه که به‌صورت شمالی جنوبی کنده شده‌اند، چهار تا پنج متر است؛ هر قبر ۴٫۵ متر طول و ۱٫۵ متر پهنا دارد و با سنگ‌هایى به طول ۱٫۵ متر و عرض ۸۰ سانتى‌متر طاق‌بندى شده‌‌ است. این گورستان براى یافتن گنج، حفارى شده و امروزه به‌جز چند قبر غارت‌شده، اثرى از آن باقى نمانده است. روى تپه و از گورها نیز سفال‌هاى منقوشی از دوره پارتیان کشف شده است.

منبع عکس: eneshat.com. عکاس: ناشناس

تاریخ ساخت مقبره حیات‌ الغیب بر اساس کتیبه سنگی موجود در آن به دوره قاجاریه نسبت داده می‌شود؛ البته برخی بر این باورند که این بنا در دوره صفویه ساخته شده است. شواهد نشان می‌دهند ابتدا گنبد الیاس به‌صورت مجزا ساخته و سپس مقبره حیات‌الغیب، در جنب آن احداث شد. پلان مقبره حیات الغیب به‌صورت مستطیل است. بنا یک ورودی و گنبدی دو پوسته دارد. نقاشی‌هایی با نقش کبوتر و چند گچبری به‌شکل گل از تزیینات مقبره به شمار می‌روند. مقبره حیات‌ الغیب در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌ است.

منبع عکس: top-travel.ir. عکاس: ناشناس

مقبره خلیل اکبر یا «خلیل کر» روی تپه ای طبیعی در روستایی به همین نام قرار گرفته است و از آثار ثبت شده ملی دهستان میانکوه شرقی شهرستان پلدختر به شمار می‌آید. نام صاحب مقبره، سازنده و بانی آن بر چارچوب در قدیمی به‌طور برجسته کنده شده است که قطعات آن از یکدیگر جدا شده‌اند. بنای مقبره دارای یک گنبدخانه با پلان مربع و یک ورودی الحاقی در قسمت شرقی آن است. گنبد مقبره خلیل اکبر روی هشت طاق به‌شکل مخروطی با ارتفاع ۱۰ متر به‌صورت دو جداره و از آجر ساخته شده است.

قلوه سنگ‌های طبیعی و ملاط گچ از جمله مصالح به کار رفته در مقبره خلیل اکبر هستند؛ بنایی که قدمت آن از نظر برخی به دوره صفوی و از نظر برخی به دوره خوارزمشاهیان بازمی‌گردد. خلیل کر احتمالا پیر یا یکی از بزرگان طایفه بابایی‌های پلدختر بوده و حدود ۱۲ قرن پیش می‌زیسته است. باو ابراهیم و باو محسن نیز دو تن از بزرگان طایفه بابایی بوده‌ که در حدود ۷۵۰ سال، این مقبره را ساخته‌اند.

مقبره بابازبد در فاصله هفت کیلومتری شمال پلدختر روی تپه‌ای واقع شده که در حال حاضر، گورستان اهالی روستا است. روستای بابازید در شمال و نزدیکی گنبد این بنا قرار دارد؛ بنایی با گنبد مخروطی و نسبتا کوتاه و پلانی مربعی که تنها از اتاق مقبره (گنبدخانه) تشکیل شده است. مصالح به کار رفته در ساخت دیواره‌های بنای امامزاده بابا زید سنگ و نوعی ملاط گچ است.

منبع عکس: top-travel.ir. عکاس: ناشناس

پل گاو میشان در ۳۰ کیلومتری پلدختر، در ۱۵ کیلومتری شهرستان دره شهر و در مرز بین دو استان لرستان و ایلام قرار گرفته است؛ پلی در جهت شمال شرقی به جنوب غربی بر فراز پیوند دو رودخانه کشکان و سیمره که قدمت آن به دوره ساسانی بازمی‌گردد و یکی از مشهورترین و بزرگ‌ترین پل‌های تاریخی غرب ایران و نمونه مهندسی در دوران باستان به شمار می‌آید. گاومیشان به طول ۱۷۸ متر، ارتفاع ۲۴ متر و طول حدود ۲۳۰ متر، دارای ۶ چشمه طاق بوده که در حال حاضر تنها یکی از آن‌ها سالم است. پل گاو میشان در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است.

پل گاو میشان از لحاظ ساختاری، پلی فنی و پیچیده با پایه‌هایی مدور و قطور است که از روی هم چیدن سنگ‌های بزرگ و طاق‌هایی از آجر به ابعاد ۲۰ در ۲۵ سانتی‌متر ساخته شده است. در دالان ستون میانی، پله‌هایی وجود دارند که نشان می‌دهند گاومیشان علاوه بر پل ارتباطی به‌عنوان سرپناه نیز کاربری داشته است. این پل در دوره قاجاریه توسط والیان پشتکوه مرمت و بازسازی شد. بنا به گفته برخی مورخان، نامگذاری پل به جهت پرورش گاومیش در منطقه بوده است؛ اما با توجه به اهمیت گاو در آیین مهر پرستی ممکن است این نام برگرفته از آیین مهرپرستی نیز باشد.

منبع عکس: top-travel.ir. عکاس: ناشناس

از ویژگی‌های منحصربه‌فرد پل کلهرت می‌توان به وجود سکویی در داخل دو پایه اصلی پل اشاره کرد؛ سکویی که از ۱۲ پله ساخته شده و احتمالا به‌عنوان پشت‌بند از آن استفاده می‌شده است. رنگ ملاط پل در قسمت پایه‌ها متمایل به قرمز است؛ زیرا در ساخت آن‌ها از یک نوع شن قرمز رنگ و همچنین یک نوع گیاه به نام «تره پی» (Tarahpey) استفاده شده است. قدمت پل کلهرت به باور برخی تاریخ‌دانان به دوره هخامنشیان بازمی‌گردد؛ زمانی که این پل در مسیر راه شاهی از هگمتانه به شوش بنا شد. تاریخ‌دانان بر این باورند که پل کلهرت در دوره ساسانیان مرمت شده؛ اما بیشتر قسمت‌های آن مربوط به زمان بدر بن حسنویه (۳۷۴ هجری قمری) است.

در قسمت غربی پل کلهرت بر سینه کوه، بالاتر از مسیر گذر روی پل به طرف شمال غربی، کتیبه‌ای به خط کوفی مورق و زبان عربی دیده می‌شود که در گذشته به دستور بدر بن حسنویه نوشته شده بود و در آن تاریخ ساخت این پل در قرن چهارم و سال ۳۷۴ هجری قمری به چشم می‌خورد. قرینه این کتیبه نیز در قسمت جنوب بر سینه کوه وجود داشت که متاسفانه به‌علت عملیات راهسازی تخریب شد. پل کلهرت در سیل سال ۱۳۹۸ لرستان آسیب بسیاری دید؛ امید می‌رود که مسئولان با توجه به این اثر تاریخی از آن محافظت لازم را به عمل بیاورند.

منبع عکس: top-travel.ir. عکاس: ناشناس

پل کرودختر یا پل دختر از سازه‌های دوره ساسانیان است که بر بقایای پلی قدیمی‌تر، متعلق به دوره هخامنشیان، روی رودخانه کشکان و در مسیر ارتباطی بین شهرهای شاپورخواست و جندی شاپور قرار دارد. نامگذاری این پل به پل دختر را منتسب دانستن پل به نام ایزدبانو آناهیتا می‌دانند. پل دختر در ورودی شهر پلدختر واقع شده و بنای آن در قرن چهارم هجری قمری مورد مرمت قرار گرفته است.

در حال حاضر، تنها یک دهانه از هشت طاق‌ پل دختر برجا مانده است و جاده شماره ۳۷ از زیر آن عبور می‌کند. ارتفاع تنها طاق پل ۱۸ متر از سطح آسفالت جاده و ۳۰ متر از آب رودخانه و عرض آن ۱۱٫۳۰ متر است. جهت پل نیز شرقی، غربی و طول آن ۲۷۰ متر است؛ پلی که نام آن در فهرست آثار ملی ایران نیز به چشم می‌خورد و در انتظار ثبت جهانی است.

منبع عکس: poldokhtarnews.ir. عکاس: ناشناس

پل تلخاب بر فراز رودی به همین نام در دهستان جلوگیر و در ۵۰۰ متری غرب روستای برج کبود قرار دارد. این پل که قدمت آن به دوره ساسانی بازمی‌گردد، در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و در ساخت آن، مصالحی چون لاشه سنگ و ساروج را به کار گرفته‌اند. پل تلخاب ۹۱ متر طول و ۹ متر بلندی دارد و سطح گذر آن هفت متر است؛ البته این عرض در دو انتهای پل به ۱۱ متر می‌رسد؛ پلی دارای چهار دهانه به ارتفاع هشت متر و پوشش طاق چشمه‌ها و رهنمون‌ها از نوع نیم‌دایره که جداره خارجی آن با سنگ‌های خوش تراش نماکاری شده است.

بر بالای قسمت فوقانی پایه میانی پل تلخاب، قاب سنگی مستطیل شکلی با ابعاد ۱۲۰ در ۸۰ سانتی‌متر دیده می‌شود که در مرکز آن بیضی برجسته‌ای ایجاد شده است؛ در وسط آن کتیبه‌ای هفت سطری به خط نستعلیق به چشم می‌خورد که روی آن نوشته شده است:

در عصر اعلیحضرت رضا شاه پهلوی، عمل معمار یوسف فشنگچی قزوینی، دو سطر ناخوانا، ولی‌الله حجاز.

منبع عکس: موج نیوز. عکاس: ناشناس

پل تاریخی افرینه، یکی از آثار ملی ایران شهرستان پلدختر در روستایی به نام آفرینه است که در نزدیکی آبشار افرینه قرار دارد. این پل با عمر حدود ۱۰۰ سال از چهار دهانه پنج متری تشکیل شده است. پل افرینه تا چند سال قبل به‌عنوان محل تردد خودروها استفاده می‌شد؛ اما وقوع سیل در سال ۱۳۹۸ باعث شکستگی پایه‌های پل شد و به همین دلیل در فروردین سال ۱۴۰۱ تصمیم گرفتند تا آن را مسدود کنند.

نویسنده: نگین توکلی