جاهای دیدنی خاش

شهرستان خاش یکی دیگر از شهرهای دورافتاده و ناشناخته در استان سیستان و بلوچستان است. با کجارو همراه باشید تا با گوشه‌هایی از زیبایی‌های این شهر آشنا شویم.

در لهجه محلی به این شهر خواش و واش گفته می‌شود و از وش برگرفته شده به معنی خوش آب‌وهوا خاش یا خوش در زبان فارسی به معنی مادر زن است. در این شهر مرزی آثار و بقایای بناهای تاریخی در کنار برخی عارضه‌ها و دیدنی‌های طبیعی وجود دارد که در ادامه آن‌ها را معرفی می‌کنیم.

مناره مسجد جامع خاش مربوط به دوره قاجار است. این اثر در تاریخ ۶ خرداد ۱۳۷۷ با شماره ثبت ۲۰۲۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این بنا الهام گرفته از معماری سنتی ایران است. مناره از نوع استوانه‌ای مارپیچ و به‌صورت منفرد است که این بنا دارای بدنه‌ای بلند و کشیده است. این مناره با آجرهای سخت و مقاوم ساخته شده که با آجرهای به هم فشرده و کنار هم چسبیده پوشیده شده است.

منبع عکس: ویکی‌مدیا؛ عکاس: En.payam

این چشمه در مسیر راه خاش – زاهدان و در شمال غربی کوه تفتان قرار دارد. آب این چشمه اختصاصات آب‌های معدنی از نوع آب‌های جوی و آتشفشانی نوخاسته را دارد و در ردیف آب‌های سولفات کلسیم همراه با منیزیم ولرم است.

قلعه «حیدرآباد» در جنوب شرق خاش از جمله آثار تاریخی مهم شهرستان خاش به شمار می‌رود. این قلعه درسال ۱۹۲۰ میلادی (۱۲۹۹ هجری شمسی) توسط شخصی به نام «عیدوخان» ساخته شد و تا سال ۱۱۳۰۷ هجری شمسی به‌عنوان محل سکونت همین شخص و خانواده‌اش مورد بهره‌برداری قرار گرفت. بعدها از این قلعه به‌عنوان محل نگهداری آذوقه و مهمات نیروهای انگلیسی به سرپرستی ژنرال دایر استفاده شده است.

عمده مصالح به کار رفته در قلعه خشت خام و کاهگل است و دارای برج‌ها و طاق‌های هلالی زیبایی است که توسط سازمان میراث فرهنگی مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است.

منبع عکس: ویکی‌مدیا؛ عکاس: نصرالله کوهکن

این زیارتگاه با توجه به نوع معماری بنا به دوره تیموری- صفوی نسبت داده می‌شود. بنا دارای پلان مربع شکل و گنبدی که روی گوشواره‌ها و طاق نماهای زیبایی ایجاد شده است. داخل بنا با اندود گچ پوشیده شده و دارای ۱۰ طاق‌نما و محراب است. مکانی نیز در کنار مقبره برای استفاده زائران در نظر گرفته شده است.

این کوه در چهل و دو کیلومتری شمال شهر خاش بین شهر میرجاوه و شهرستان خاش واقع شده است. ارتفاع آن از سطح متوسط آب‌های خلیج فارس ۳۹۴۱ متر و نسبت به دشت‌های اطراف حدود دو هزار متر است.

برخی بر این باورند که نام کوه تفتان از واژه تفت به معنی گرم و سوزان آمده است. این تسمیه به‌علت خروج آتشفشانی مرکب از بخار آب و گاز گوگرد از دهانه آن است. کوه تفتان در اصطلاح محلی به چهل تن معروف است. به‌طوری که شایع است چهل تن از راشدین مذهبی در این کوه ناپدید شده‌اند، ازاین‌رو کوه چهل تن نامیده می‌شود و شاخک شمال آن نیز به همین سبب به اسم کوه زیارت معروف شده و در گذشته محل زیارت اهالی این نواحی بوده است.

منبع عکس: ویکی‌مدیا؛ عکاس: صفا دانشور

این بنا در روستای ایرندگان و در ۶۵ کیلومتری شهر خاش واقع شده است. روستای ایرندگان و روستاهای پیرامون آن در امتداد رودخانه شکل گرفته‌اند و طول آن‌ها به ۵ کیلومتر می‌رسد.

زمان ساخت این قلعه به دوره قاجاریه باز می‌گردد.

قلعه ایرندگان از نمای بالا؛ منبع عکس: ویکی‌مدیا؛ عکاس: مسعود شیخ ویسی

این غار در ۱۲۰ کیلومتری جنوب شهر خاش و در بخش ایرندگان واقع شده است.

دهانه ورودی این غار به قطر حدود یک متر است. انتهای این غار حدود ۱۰۰ متری به غاری کم عرض ولی طولانی در دل کوهستان ختم می‌شود.

غار چاهک در ۴۰ کیلومتری شمال شرقی خاش در ارتفاع ۱۸۹۶ متری واقع شده است. آب چشمه داخل غار از کیفیت بالایی برخوردار بوده و تأمین‌کننده آب روستای چاهک است. در اطراف غار گیاهانی همچون بنه، زرشک، انجیر وحشی، پونه، تاغ، خزه و سرخس است و دارای مناظر زیبا، چشم‌انداز بی‌نظیر و آب‌چکان‌های زیبایی است.

این دریاچه که از جاذبه‌های طبیعی ناحیه بلوچستان است، در فاصله ۷۵ کیلومتری شهرستان خاش و در قلل کوه تفتان واقع شده است. همان طور که از نام آن مشخص است، از سه دریاچه کوچک تشکیل شده که عمق دو دریاچه در قسمت شمالی کم و اغلب آب گوارا دارند و دریاچه دیگر که نسبتا بزرگ‌تر است، دارای آب دائمی و شور است.

منبع عکس: shorasb.eadl.ir؛ عکاس: نامشخص

اثر طبیعی ملی «سرو زربین سنگان» در در ۴۵ کیلومتری شهرستان خاش واقع شده که ارتفاع آن حدود ۳۰ متر و قطر تنه درخت سه متر است.

منبع عکس: سایت golvani.ir؛ عکاس: نامشخص

نویسنده: زهرا صالح نژاد