پل سفید اهواز

اهواز شهری است گرم. تابستان‌ها دمای هوا به‌ ۵۰ درجه سانتی‌گراد می‌رسد. به سایه‌ها و شب‌هایش دل‌ خوش نکنید که چندان خنک نیستند. در زمستان کوتاهش هوا تا پنج درجه بالای صفر سرد می‌شود. تیر و مرداد گرم‌ترین و دی و بهمن سردترین ماه‌های سال در اهواز به حساب می‌آیند. شاید به همین دلیل است که مردمان آن خون‌گرم و مهمان‌نواز هستند و سفر به خوزستان برای هر گردشگری، تجربه‌ای دلپذیر و فراموش‌نشدنی است.

در میان گستره وسیع جاهای دیدنی اهواز، پل‌های آن جای خود را دارند. این شهر با داشتن ۱۰ پل، به شهر پل‌ها نیز مشهور است. یکی از پل‌های معروف اهواز، پل سفید نام دارد. این پل که لقب نخستین پل معلق ایران را به دوش می‌کشد، نامی آشنا برای اهالی است و چشم‌اندازی جذاب در شهر محسوب می‌شود. با کجارو همراه باشید تا با سفری به شهر دوست‌داشتنی اهواز، بیشتر درباره داستان ساخت پل سفید و جذابیت‌های آن بخوانید.

در دل اهواز، رودخانه کارون جریان دارد؛ رودخانه‌ای که بزرگ‌ترین و پرآب‌ترین رودخانه‌ کشور به شمار می‌آید و تنها رود قابل کشتیرانی ایران بوده است. در حاشیه این رود تمدن‌های بزرگی شکل گرفته‌اند. از زمانی که در کارون کشتیرانی می‌شد، چندین سال می‌گذرد. کارون از کوه‌های بختیاری سرچشمه می‌گیرد و آب آشامیدنی شهر را تامین می‌کند.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: Farshid .M)

رودخانه‌ کارون اهواز را به دو بخش شرقی و غربی تقسیم کرده است؛ بخش‌هایی که به‌واسطه پل‌ها به‌ یک‌دیگر متصل می‌شوند. یکی از شناخته‌شده‌ترین آن‌ها، پل سفید است. این پل، نخستین پل معلق ایران به شمار می‌آید و در دوره رضاشاه پهلوی ساخته شده است. از دیگر نام‌های پل سفید می‌توان به پل هلالی و پل معلق اشاره کرد. این پل در سال ۱۳۷۸، با شماره ۲۴۹۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

پل سفید در گذشته برای عبور عابرپیاده، درشکه و ماشین مورد استفاده قرار می‌گرفت. اکنون مدت‌ها است که این پل برای عبور مردم و ماشین‌ها به‌صورت یک‌طرفه استفاده می‌شود.

عکس‌های گالری از گوگل‌مپ و ویکی‌پدیا (عکاس: سینا رضایی، Dream Studio و درفش کاویانی)

پروژه‌ ساخت پل سفید اهواز در سال ۱۳۱۲ کلید خورد. آن موقع تنها پلی که روی رودخانه‌ کارون ساخته شده بود، پل فلزی راه‌آهن، مشهور به پل سیاه بود. این پل راه‌ آهن سراسری ایران را به بندر امام خمینی (بندر شاپور آن زمان) وصل می‌کرد. ۱۷ خرداد ۱۳۱۲ قرارداد ساخت پل سفید اهواز بین میرزا علی‌خان منصور، وزیر طرق و شوارع ایران و اسکار لیندال، نماینده یک شرکت سوئدی سونسکاانتر پرناداکتی پولاکت بسته شد. هزینه‌ ساخت پل معلق پنج میلیون و ۷۸۰ هزار ریال برآورد شده که پرداخت آن به‌عهده‌ بانک ملی ایران بود. مصالح و لوازم ساختمان پل از طرف شرکت سنتاب پس از تایید رسمی سفارت ایران در استکلهم به کشور سوئد داده شد.

عکس از خبرگزاری خورنا (عکاس: نامشخص)

اوایل مهر ماه سال ۱۳۱۳ بود که موقعیت مکانی پل روی کارون تعیین شد. یک مهندس آلمانی همراه با همسرش مسئولیت اجرایی ساخت پل را برعهده گرفتند. تا تیر ماه سال ۱۳۱۴ ساخت پایه‌های پل معلق به پایان رسیده بود. کار به‌خوبی پیش می‌رفت تا نوبت به سوار کردن هلالی‌ دوم پل رسید. انگلیسی‌هایی که در شرکت نفت آن زمان کار می‌کردند، لوازمی دراختیار سازنده‌ پل قرار داده بودند که برای نصب قوس‌های پل استفاده می‌شد. درست در همین مرحله از کار، انگلیسی‌ها جرثقیل و لوازم را پس گرفتند. شرایط به ترتیبی شد که مهندس آلمانی در اثر ناراحتی نیمه‌تمام ماندن پل دق کرد و از دنیا رفت.

خوشبختانه همسر او ناامید نشد و کار ساخت پل را ادامه داد. او با وسایل ابتدایی که آن زمان دراختیار داشت و با استفاده از چند دوبه به‌جای جرثقیل، قوس دوم را نیز بر اسکلت پل سوار کرد. این‌گونه بود که پل معلق آماده‌ بهره‌برداری شد. خوب بود اگر از سرنوشت کنونی همسر مهندس اطلاعاتی داشتیم.

عکس از خبرگزاری خورنا (عکاس: نامشخص)

آزمایش پل چهار ساعت و نیم به درازا کشید و سرانجام پس از ۱۰ و نیم روز در ۳۰ شهریور ۱۳۱۵ با بیش از هفت ماه تاخیر، با ضمانت بیست و چهار ماهه و عمر مفید پنجاه ساله به ناحیه راه آهن جنوب تحویل داده شد. سپس در تاریخ پانزده آبان‌ماه ۱۳۱۵ افتتاح شد و شروط زیر برای آن وضع شدند:

• در موقع عبور، بیش از یک ماشین روی پل در حرکت نباشد؛
• چند درشکه پشت سرهم روی پل در حرکت نباشد؛
• حداکثر سرعت اتومبیل روی پل پنج کیلومتر در ساعت باشد.

عکس‌های گالری از خبرگزاری خورنا (عکاس: نامشخص)

از آنجا که عمر مفید پل ۵۰ سال بود، سال ۱۳۸۹ عملیات مرمت پل معلق در دستور کار قرار گرفت. جوش‌کاری اتصالات و قطعه‌های فرسوده، بتن‌ریزی، کف‌سازی، سند بلاست، ساخت نرده و رنگ‌آمیزی پل از برنامه‌های سازمان زیباسازی شهرداری اهواز بود. پل معلق در سال ۱۳۷۸ در فهرست آثار ملی ایران به‌ثبت رسید.

پل سفید اهواز تمام فلزی است و روی پایه‌ بتنی قرار دارد. درازای پل ۲۰٫۵۰۱ متر، پهنای آن ۸٫۹ متر و ارتفاعش ۱۳ متر است. پل سفید دو قوس بتنی ۱۲ و ۲۰ متری دارد و دارای دو پیاده‌رو است. دو دهانه‌ بزرگ به طول‌های ۱۳۶ و ۱۳۰ متر، سه دهانه‌ میانی ۴۹ متری و دو دهانه کناری ۱۲ و ۲۰ متری دارد. تمام قطعات پل سفید با پیچ و مهره به‌هم وصل شده‌اند.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: آرش عزیزی)

اهواز یک بخش شرقی دارد که مرکز شهر، بافت قدیمی‌‌تر شهر و بیشتر کارخانه‌ها و اداره‌های وابسته به نفت و فولاد را در خود جای داده است. بخش غربی کمی مسکونی‌تر است. پل معلق دو بخش شرقی و غربی اهواز را بهم وصل می‌کند. امتداد خیابان طالقانی و میدان شهدا در شرق اهواز با وجود پل سفید به امانیه، فلکه فرمانداری و بیمارستان رازی در غرب رودخانه کارون وصل می‌شوند.

• آدرس: استان خوزستان، اهواز، حدفاصل میدان شهدا و خیابان فلسطین (اداره پست) (مشاهده روی نقشه)

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: محمد حمادی)

در همان روز بازدید از پل سفید، می‌توانید از سایر جاهای دیدنی استان خوزستان در اهواز دیدن کنید. برای این‌ کار کافی است زمان‌بندی خوبی داشته باشید و از فواصل آن‌ها باخبر باشید. در زیر تعدادی از جاهای دیدنی نزدیک پل سفید اهواز را با فواصل‌ حدودی آن‌ها می‌توانید ببینید:

• کاروانسرای معین التجار: ۶۵۰ متر
• خانه ماپار: ۲.۲ کیلومتر
• کلیسای مسروپ مقدس: ۱ کیلومتر
• سقاخانه اهواز: ۱.۴ کیلومتر
• پارک جزیره: ۱ کیلومتر

عکس‌های گالری از گوگل‌مپ (عکاسان: Varand Aragads، Dream Studio، ایمان ترکی زاده و Rezgar)

نویسنده: مهتاب خسروشاهی