باغ نشاط

باغ نشاط لار از جاهای دیدنی لار به شمار می‌آید و معماری چشم‌گیر عمارت آن گردشگران بسیاری را به خود جذب کرده است. درختان کنار، نخل و چنار به این عمارت دوست‌داشتنی رنگ‌وبوی دیگری داده‌اند. این باغ زیبا در مرکز شهر لار قرار دارد و در فهرست آثار ملی ايران به ثبت رسيده است. در ادامه، شما را بیشتر با این باغ دل‌پذیر آشنا خواهیم کرد.

• آدرس: استان فارس، شهرستان لارستان، شهر لار، خیابان ساحلی، خیابان همت شمالی (مشاهده روی نقشه)

برای دسترسی به باغ نشاط لار باید به سمت خیابان ساحلی و سپس خیابان همت شمالی حرکت کنید. در ابتدای خیابان همت شمالی می‌توانید این باغ زیبا را مشاهده ‌کنید. از نظر جغرافیایی، این باغ و عمارت دلربا در ضلع شمالی پل عباسی و کنار رودخانه خشک در فضایی سرسبز و چشم‌نواز قرار گرفته است. موزه لارستان و بازار قیصریه نیز در حوالی این باغ قرار دارند.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: مجید سهیلی‌نیا)

باغ نشاط لار از دیدنی‌ های استان فارس محسوب می‌شود و از ساختمان‌های مختلفی تشکیل شده است. اين باغ حدودا يک هكتار مساحت دارد. در وسط باغ نشاط، عمارتی زیبا ساخته شده است که سه طبقه دارد و شامل زیرزمین، همکف و طبقه اول می‌شود. زیرزمین این عمارت در سال‌های اخیر به‌عنوان زورخانه سنتی مورد استفاده قرار گرفته است.

باغ نشاط لار در تاريخ ۱۷ مرداد ۱۳۸۲ در فهرست آثار ملی ايران به ثبت رسيده است.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: مجید قاینی)

لار یکی از شهرهای کمتر شناخته‌شده ایران در جنوب شرقی استان فارس است. در دوران قدیم، لار به منطقه وسیعی از جنوب ایران گفته می‌شد؛ شهری که بسیاری از ایرانیان ساکن شیخ‌نشین‌های جنوب خلیج‌فارس به آنجا مهاجرت کردند. در عصر صفویان، این منطقه به‌واسطه قرار گرفتن در جاده تجارتی اصفهان به خلیج‌فارس اهمیت بسیاری داشت. لار در دوران صفوی حکومتی نیمه‌مستقل داشت و حاکم آن از عمارتی زیبا به نام باغ نشاط منطقه را کنترل می‌کرد. این باغ در دوران صفویه مرکز حکومت لار بوده است.

پس از ساخت باغ و عمارت نشاط در دوره صفویه، تا دوره قاجار بخش‌هایی به مجموعه افزوده شد. یکی از این موارد به زمان نادرشاه افشار برمی‌گردد. او در شکل‌دهی و آرایش باغ نشاط نقشی موثر داشت. در حال حاضر، این بنای تاریخی دستخوش تحولات زیادی شده و متاسفانه طبقه دوم و بادگیر آن به‌صورت کامل تخریب شده است. بخش‌های دیگر آن نیز به‌دلیل فرسودگی نیازمند حفاظت و نگهداری است.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: اصغر شیروانی‌پور)

باغ نشاط لار با ابعاد ۱۳۵ متر در ۳۵ متر، مستطیل‌شکل است. عمارت باغ ایوان بلند و خیره‌کننده‌ای دارد که ارتفاع آن نزدیک به دو و نیم متر است. در دو طرف ایوان، درهای چوبی به چشم می‌خورد. روبه‌روی بنا حوض سنگی و چند ضلعی قرار دارد و جوی‌های آب سنگی که در طول این باغ جریان دارند، به آن متصل می‌شوند.

در وسط شاه‌نشین عمارت، منفذی هشت‌ضلعی برای نورگیری و تهویه هوای زیرزمین قرار دارد. این مجموعه دارای گچ‌بری‌های زیبا، مقرنس‌کاری‌های ظریف و حوض‌های هشت‌گوش در میان نخلستان است و حمام و گرمخانه نیز دارد. یکی از نکات جالب‌توجه عمارت باغ نشاط قرینه ساخته‌ شدن تمامی بخش‌های آن است.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: مجید سهیلی‌نیا)

در بخش شمالی مجموعه، حمام باغ نشاط قرار دارد و احتمالا تاريخ بنای آن همزمان با عمارت اصلی بوده است. البته سنگ‌نوشته‌ای با تاریخ ۱۳۰۵ روی رختکن حمام به چشم می‌خورد که مقارن با سال‌های پایانی سلطنت ناصر الدین شاه قاجار است.

این حمام با سقف هلالی، ستون‌های سنگی مارپیچ و آهک‌بری‌های زیبا معماری جالب‌توجهی دارد. در سقف حمام، نورگیرهایی تعبیه کرده‌اند که برای جلوگیری از ورود هوای سرد بیرون و خروج هوای گرم داخل با شیشه پوشیده شده است و نور حمام را از طلوع تا غروب آفتاب تامین می‌کند. همچنین می‌توان سنگ‌های قدیمی آن را در گوشه و کنار به‌صورت محدود مشاهده کرد.

حمام باغ نشاط از قسمت‌های ورودی، بینه، میاندار و گرمخانه اصلی تشکیل شده که نقوش آهک‌بری‌شده دیوارهای آن تا حدودی باقی‌مانده است:

ساختار ورودی به‌صورت پیچاپیچ است تا از ورود هوای سرد به درون بینه جلوگیری کند. در حال حاضر ورودی حمام از جانب باغ است که آن را در دهه‌های اخیر به بنا اضافه کرده‌اند. ورودی اصلی اکنون بسته است.

در قسمتی از فضای حمام بینه یا رختکن حمام‌نشین برای قبل و بعد از استحمام وجود دارد و حوضچه‌ای نه چندان بزرگ در وسط آن ساخته شده است. این حوضچه هم به‌عنوان آب‌نما و هم به‌عنوان پاشویه آب سرد قابل‌استفاده بوده است. به توصیه شیخ بهایی، از این حوضچه برای جلوگیری از بیماری‌هایی همچون زکام و سرماخوردگی مانند دیگر حمام‌های قدیمی استفاده می‌شد.

میاندر که سرخان نیز نامیده می‌شود بین دو بخش بینه و گرمخانه قرار دارد و به‌صورت دهلیزی پیچ‌درپیچ ساخته شده است. در قسمت میاندر دو شبه حوضچه در دیوارهای دو طرف جای گرفته‌اند که آب آن‌ها از خزینه آب گرم تامین می‌شد. یکی از موارد استفاده از میاندر، محبوس کردن بخار آب ناشی از آب این دو حوضچه بود که مانعی برای ورود هوای سرد بینه به داخل گرمخانه اصلی محسوب می‌شد. میاندر با دو ورودی به گرمخانه اصلی متصل می‌شود:

• ورودی اول (خزینه آبگرم): این خزینه دیگ مسی دارد و وظیفه انتقال گرمای آب جوش درون خود به آب اطراف را برعهده داشت. متاسفانه درحال حاضر این دیگ وجود ندارد. آب دیگ مسی توسط تون (کوره) حمام گرم می‌شد که در پشت حمام واقع است.
• ورودی دوم (خزینه آب سرد): از خزینه آب گرم کوچک‌تر و از آب سرد پر بود.

سقف این سالن دارای نورگیر است و چهار ستون پیچ‌دار و طاق‌های هفت و پنجی (جناغی) دارد که بار سنگین سقف را به دوش می‌کشند. دیوارهای این سالن با نقوش آهک‌بری به زیبایی تزیین شده‌اند. کف سالن دارای تونل‌هایی مارپیچ برای عبور آب گرم از خزینه است. این تونل‌ها برای گرم کردن کف نشیمن‌گاه حمام، تخلیه خزینه و ایجاد تعادل گرمایی استفاده می‌شد و «گربه‌رو» نام داشت. بخش دیگر گرمخانه محلی جداگانه و با عمقی بیشتر از سطح گرمخانه است که برای استفاده از مواد بهداشتی، حنا و... استفاده می‌شد.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس:سید محمد منصوری)

• قلعه اژدهاپیکر: استان فارس، شهر لار، خیابان مدرس جنوبی (مشاهده روی نقشه)

قلعه اژدهاپیکر در شهرستان لارستان استان فارس قرار دارد و از بناهای مربوط به عهد ساسانی است. این قلعه تاریخی روی تپه‌ای در شهر لار ساخته شده است. متاسفانه این قلعه در سال‌های اخیر به‌دلیل نداشتن نگهبان و فنس به مکانی برای معتادان تبدیل شده است.

• آرامگاه مادر نادرشاه: استان فارس، شهر لار، خیابان مدرس جنوبی (مشاهده در نقشه)

برج ننه نادر یا آرامگاه مادر نادرشاه یکی از مکان‌های دیدنی لار محسوب می‌شود و در نزدیکی قلعه اژدهاپیکر قرار دارد. این قلعه شیب بسیار تندی دارد و ارتفاع آن ۹ متر است. جالب است بدانید که این قلعه نه در دوران حکومت افشاریه ساخته شده است و نه به مادر نادرشاه تعلق دارد.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: بهنوش فرزان)

• شما می‌توانید روزهای شنبه تا پنجشنبه از ساعت ۹ صبح تا پنج بعدازظهر از باغ نشاط لار دیدن کنید.
• این باغ دارای رستوران و بوفه برای پذیرایی از گردشگران است.
• می‌توانید با استفاده از خودروی شخصی و یا وسایل حمل‌ونقل عمومی مانند تاکسی و اتوبوس به‌راحتی به این باغ دسترسی داشته باشید.
• لطفا در باغ نشاط زباله نریزید.

نویسنده: نرگس صالح‌نژاد / بازنویس: حانیه رضوی