موزه آستانه مقدس حضرت معصومه (س)

موزه آستانه مقدسه که با نام موزه حرم حضرت معصومه (س) نیز شناخته می‌شود، گنجینه‌ای گران‌بها از اشیای تاریخی و هنری زیبا است. در سفر به شهر قم و موزه‌گردی در موزه حرم حضرت معصومه (س) همراه کجارو باشید.

منبع عکس: shahr20.ir

فعاليت اين موزه تا حدود دى ماه سال ۱۳۵۳ ادامه يافت و از آن تاريخ تا دهه ۶۰ به دلایلی از جمله لزوم گسترش فضاى جانبى و احداث ساختمان فعلى، فعاليت موزه متوقف شد؛ تا اینکه در سال ۱۳۶۱ این مجموعه به ساختمان فعلی در میدان آستانه و کنار مدرسه فیضیه منتقل شد. ساختمان جدید موزه آستان قدس ابتدا ۵۰۰ متر مربع مساحت داشت و بعد در سال ۱۳۷۱ در زمان توليت حضرت آيت‌الله مسعودى، زيرزمين نیز به آن اضافه شد و وسعت موزه حرم به بیش از ۱۲۰۰ متر مربع رسید.

در طرح جامع توسعه حرم مطهر، پیشنهاد تاسیس موزه اى بزرگ در چندین طبقه و همراه با امکانات و تجهیزات لازم ارائه شده است. همچنین قرار است بخشی به نام تالار حرم‌شناسی به موزه حضرت معصومه (س) اضافه شود که در آن آثار تاریخی متعلق به حرم مطهر که از دوره‌های صفویه و قاجاریه وجود دارد که شامل درهای ورودی حرم، خشت‌های گنبد مطهر، درب ضریح قدیمی، کاشی‌های قدیمی کتیبه‌ای و کوکبی و کاشی‌های حاشیه مضجع حضرت معصومه (س) که به‌عنوان قدیمی‌ترین کاشی تاریخ در کشور محسوب می‌شود و در سال ۶۰۲ هجری قمری ساخته شده، به نمایش در خواهد آمد.

منبع عکس: مصطفی معراجی، shahr20.ir و foursquare.com

منبع عکس: shahr20.ir

آنچه که در موزه آستانه مقدسه حضرت معصومه (س) در معرض بازدید قرار دارد و می‌توانید از آن‌ها دیدن کنید، مجموعه آثار با ارزشی است که پادشاهان، حاکمان و عاشقان کریمه اهل بیت و افراد و علاقه‌مندان به حفظ ميراث هنری و تاريخی به این موزه اهدا کردند. بخشی دیگر از این گنجینه را آثار نفيس بيوتات حرم مطهر و برخی بقاع متبركه اطراف قم تشکیل می‌دهد. اشیای موزه حرم حضرت معصومه (س) در بخش‌های مختلف در دو و نیم‌طبقه و سه تالار به نمایش گذاشته شده‌اند که در ادامه بیشتر از آن‌ها خواهیم گفت.

• پارچه‌بافی: در این موزه پارچه‌های دست‌باف متنوعی شامل ابريشمى، گلابتون، پارچه‌هاى كتان، مخمل، ماهوت، شال و ترمه نگهداری می‌شوند. پرده يا پارچه ويژه روى ضريح حضرت معصومه (س) است كه داراى كتيبه‌هاى بسيار زيبايى بخط نستعليق با مضامين شعر در مدح آن حضرت بوده و پارچه‌هاى ابريشمى دوره صفوى برخى ديگر متعلق به دوره قاجارى تكه‌اى از پرده خانه كعبه كه آيه‌هایی از سوره مباركه حج بخط ثلث برجسته به شيوه ده يك دوزى روى آن اجرا شده از آثار ارزشمند مجموعه پارچه‌هاى نفيس موزه آستان قدس به شمار مى‌رود.
• نقاشی: تابلوهای نقاشی از دوره‌های صفوی و قاجار نیز در این موزه در معرض نمایش قرار دارند که بیشتر آن‌ها تابلوهاى شمايل ائمه معصومين(ع) است كه عمدتا مربوط به دوره قاجار هستد که در قالب تابلوهای تابلوهاى مينياتورى و رنگ و روغن کشیده شده‌اند. نقاشی‌های کار شده روی شيشه و شامل تصاويرى از سلاطين دوره صفوى، قاجار و زنديه است و تابلوهاى رنگ و روغن تصاوير پادشاهان قاجار، دیگر آثار این بخش را تشکیل می‌دهند.
• سکه‌ها: در مجموعه سکه موزه حرم حضرت معصومه (س) از سکه‌های طلا نقره و مس که از دوره‌های مختلف به یادگار می‌توانید دیدن کنید. این سکه‌ها متعلق به دوره‌هایی چون اشكانى، ساسانى و دوران اسلامى مانند سلجوقی و ایلخانی است.
• حجاری و سنگ‌های قیمتی: از جمله آثار حجاری که در موزه حرم حضرت معصومه (س) خواهید دید، سنگ قبر شخصيت‌ها و حاکمان دوره قاجار است که می‌توان به سنگ قبر فتحعلی شاه قاجار، محمد شاه قاجار، قهرمان ميرزا فرزند عباس ميرزا، سنگ قبر مهد عليا مادر ناصرالدين شاه، شعاع السلطنه پسر مظفرالدين شاه قاجار و يكى ديگر از رجال قاجار به نام ميرزا محمد خان اشاره کرد. در این بخش همچنین سنگ‌های قیمتی و تزیینی مثل سنگ‌هاى عقيق، دُر و يشم به نمایش گذاشته شده‌اند. گردنبند یا سينه ريز طلايى احمدشاهى، ادوات رزمى دوره قاجار، قنديل بسيار زيباى دوره قاجار از جنس طلا که با سنگ‌های قیمتی مزین شده‌اند زینت‌بخش این قمست موزه هستند.

منبع عکس: Abna24.com

منبع عکس: ctmehr.com

• قرآن‌هاى خطى: قرآن‌های موزه حرم مربوط قرن‌های دو تا ۱۴ اسلامی است که با انواع خط کوفی، ثلث، نسخ و برخی با ترجمه فارسی به خط نستعلیق به تحریر درآمده‌اند. از قرآن‌های نفیس این مجموعه، دو نسخه خطی قرآن منسوب به امام رضا (ع) و امام حسن عسگری (ع) است. بزرگ‌ترین قرآن موجود در موزه آستان مقدس ۱۲۰ کیلوگرم وزن و ۵۷۸ ورق دارد که با جلد چوبی و روکش چرم در ابعاد آن ۷۲ در ۱۲۰ سانتی‌متر نوشته شده است.
• تابلوهای خط و تذهیب: از بخش‌های دیگر این موزه تابلوهای قرآنی، تابلوهای قطعه‌سازی، زیارت‌نامه‌ها، تابلوهای مذهب قرآن و حدیث جدید و معاصراست؛ این تابلوها به خط محقق ثلث و نسخ و متعلق به دوره سلجوقی، ایلخانی، تیموری، صفوی و قاجار است.
• منبت‌كارى: نمونه‌های متعددی از آثار منبت‌کاری اسلامی در موزه آستان مقدسه حضرت معصومه (س) نگهداری می‌شود که برخی از آن‌ها شامل درهای چوبی منبت کاری مربوط به دوره صفوی است که در حواشی آن آیاتی از قرآن مجید به چشم می‌خورد. همچنین رحل منبت‌کاری دوره صفوی دارای نقوش گیاهی و حیوانی، رحل منبت‌کاری دوره صفوی دارای نقوش انسانی و رحل منبت‌کاری و مشبک‌کاری دوره صفوی که توسط اعتماد الدوله وزیر شاه صفی وقف شده از دیگر نمونه‌های این هنر هستند.
• سفالگری: سفالينه‌هاى مربوط به هزاره اول و دوم پيش از ميلاد و سفالينه‌هاى دوران مختلف اسلامى که از مناطق مختلف باستانى مانند سيلک كاشان، رى، جرجان، نيشابور، خوروين قزوين گردآوری شده در این بخش در معرض بازدید قرار دارد.
• شیشه‌گری: مجموعه متنوعی از ظروف شیشه‌ای دوره‌های مختلف اسلامی در موزه قم نگهداری می‌شود. ظروف دارو، روغندان، پیاله، لوسترهای شیشه‌ای و بلورین دارای طرح‌ها و رنگ‌های مختلف، گلدان‌های بلور مرصع قاجاری، کاسه‌ها و پیاله بلور بارفتن و اُپالین، انواع چراغ‌های نفتی در رنگ‌های آبی و صورتی و با لاله‌های شیشه‌ای الوان و گلاب‌ پاش‌های بلورین مرصع، از جمله این آثار هستند.
• تمبرها و اسکناس‌ها، مدال‌های اهدایی ورزشکاران و قهرمانان، موجودات دریایی به‌صورت تاکسیدرمی که توسط تکاوران نیروی دریایی جمع‌آوری شده‌اند، از دیگر دیدنی‌های موزه حرم حضرت معصومه (س) است.

منبع عکس: خبرگزاری تسنیم (عکاس: حسین شاه بداغی) و Abna24.com

منبع عکس: shahr20.ir

• ساعت کاری موزه حرم حضرت معصومه (س): روزهای عادی از ساعت هشت صبح تا ۱۹ عصر و در ایام تعطیل و روزهای جمعه از ساعت ۹ صبح تا ۱۹ شب است.
• آدرس موزه حرم حضرت معصومه (س): میدان آستانه، جنب در شماره یک حرم مطهر

عکس کاور از shahr20.ir

نویسنده: اکرم زمانی نوری