کوه خضر نبی قم

استان قم به‌دلیل پیشینه‌ بلند تاریخی، آثار مذهبی و عمارت‌های قدیمی بسیاری دارد که هر یک، عظمت، هویت و اصالت تمدن و فرهنگ ایرانی را در قالب هنر و معماری نشان می‌دهند. کوه خضر نبی یکی از جاهای دیدنی قم است که تلاقی طبیعت، مذهب و چشم‌اندازهای زیبای شهری را به گردشگران عرضه می‌کند.

• آدرس: استان قم، ۶ کیلومتری جنوب شهر قم، نزدیکی شهرک ایثار (مشاهده در نقشه)

عکس‌ از گوگل‌مپ | عکاس:‌ مصطفی معراجی

کوه خضر نبی یکی از جاذبه‌های قم است که در ۶ کیلومتری مرکز شهرستان قم به‌سمت جنوب و در نزدیکی شهرک ایثار قرار دارد. یکی دیگر از مراکز تاریخی و مهمی که در نزدیکی این مکان زیبا و روحانی واقع شده است، مسجد مقدس جمکران محسوب می‌شود. در سال‌های اخیر، مسیری مستقیم بین این دو جاذبه مذهبی ایجاد شده است.

برای دسترسی به کوه خضر نبی از مرکز شهر قم، خود را از طریق بزرگراه پیامبر اعظم به جمکران برسانید. در خروجی بلوار خدیجه (س) به‌سمت راست و به طرف میدان مرجعیت حرکت کنید. از خروجی جنوبی این میدان وارد بلوار آیت‌الله بهجت شوید و سپس با ادامه این مسیر، به جاده جمکران-کوه خضر ورود کنید. کوه خضر در انتهای این جاده واقع شده است.

کوه خضر نبی یکی از اماکن مقدس و پاربازدید شهر قم است که در حوالی جمکران قرار دارد. این مکان که منظره‌ای چشم‌نواز از شهر قم را به بازدیدکنندگان ارائه می‌دهد، در سال‌های اخیر رونق زیادی یافته است. در حدیث معتبر دیگری از حضرت علی (ع)، به احداث مسجدی در جوار کوه خضر نبی اشاره شده که مکانی برای یاران خاصه‌ حضرت مهدی (عج) است. در کتاب انوار المشعشعین، جلد یک، صفحه‌ ۴۵۴، فصل دهم، نور سوم، می‌توان توضیح کاملی را در مورد این حدیث دریافت کرد.

در جایی دیگر نقل می‌شود:

زمانی که آیت‌الله مجتهدی در شهر مقدس قم زندگی می‌کردند، مسجد واقع در کوه خضر به‌صورت اولیه‌ خود و بسیار ساده و معنوی بود و ایشان با این مکان و مسجد مقدس جمکران، انس و الفتی مثال‌زدنی داشتند؛ به‌گونه‌ای که این عالم بزرگوار اوقات بسیاری را در این مکان جهت عبادت و راز و نیاز با معبود خویش می‌گذراند.

در روایات اسلامی نیز از کوه خضر نبی به‌عنوان کوهی سفید در اطراف قم و نزدیکی روستایی قدیمی در نزدیکی مسجد جمکران، سخنان متعددی به یادگار مانده است. برخی از راویان معتقدند که هنگام ظهور حضرت حجت (عج)، پرچم ایشان را بر فراز این کوه برافراشته می‌کنند. همچنین، طبق روایت یکی از نشانه‌های نزدیک شدن ظهور حضرت مهدی (عج)، رونق یافتن این مکان روحانی خواهد بود.

عکس‌ از گوگل‌مپ | عکاس:‌ مصطفی معراجی

طبق اظهار نظر مورخان و باستان‌شناسان، به نظر می‌رسد که در حدود ۳,۰۰۰ سال پیش، در قله‌ کوه خضر غاری وجود داشت که احتمالا محل نیایش و عبادت حضرت خضر نبی (ع) محسوب می‌شد؛ غاری که امروزه به مسجدی کوچک تبدیل شده است. در دورانی که هنوز شهرستان قم گسترش نیافته بود، بسیاری از عارفان، زاهدان و سالکان از این غار به‌عنوان مکانی امن و خلوتگاهی روحانی برای انجام عبادات خود بهره می‌بردند.

کوه جمکران یا کوه سفید، به‌دلیل اینکه محل عبادت حضرت خضر نبی (ع) بوده، به این نام شهرت یافته است و در سراسر ایران آن را به نام کوه خضر نبی می‌شناسند.

سخنان گوهربار فراوانی از ائمه‌ معصوم (ع) در مورد حضرت خضر (ع) ثبت شده است. به‌عنوان نمونه، حضرت امام صادق (ع) ایشان را از پیامبران الهی برمی‌شمرند و از معجزات وی به سبزی و خرمی زمین‌های خشک و بی‌آب‌و‌علف، پس از حضور و نشستن ایشان در آن مکان‌ها اشاره کرده‌اند؛ به همین دلیل است که نام آن بزرگوار به خضر یعنی سبز و خرم، شهرت یافته است. نام اصلی حضرت خضر (ع) «تالیا بن ملکان بن عامر بن ارفخشید بن سام بن نوح (ع)» بیان می‌شود.

در سخن دیگری از امام صادق (ع)، خضر (ع) عالم الهی معرفی شده‌اند که حضرت موسی (ع) به زیارت ایشان شتافت. در آیات قرآن کریم نیز بدون اینکه نامی از این پیام‌آور الهی ذکر شود، از وی با عباراتی زیبا و ستودنی، مدح و تمجید به عمل آمده است. همچنین اشاراتی به همراهی حضرت خضر نبی با حضرت موسی (ع) نیز دیده می‌شود.

عکس‌ از وب‌سایت Wikipedia | عکاس:‌مصطفی معراجی

عمر طولانی و نامیرایی حضرت خضر نبی (ع) تا دمیده شدن در صور، از مهم‌ترین ویژگی‌های ایشان است که در برخی از احادیث ائمه‌ اطهار، نقل قول‌ها و صحبت‌های عالمان دینی و مذهبی مشاهده می‌شود. همچنین طبق مندرجات برجای‌مانده در کتاب‌های حدیث، به نظر می‌رسد که وی در مراسم عید غدیر خم، در مجالس سوگواری حضرت پیامبر اکرم (ص) و در هنگام شهادت امیرالمومنین حضرت علی (ع) حضور یافته است. امام رضا (ع) نیز در باب ایشان می‌فرمایند:

حضرت خضر (ع) از آب حیات نوشیده و زنده است و تا زمانی که در صور دمیده شود، از دنیا نخواهد رفت. او نزد ما می‌آید و به ما سلام و درود می‌فرستد؛ به‌گونه‌ای که تنها صدایش را می‌شنویم و چهره‌اش را نمی‌بینیم. همچنین این پیامبر الهی در مراسم حج حضور دارد و تمامی مناسک آن را انجام می‌دهد. در روز عرفه نیز در سرزمین عرفات می‌ایستد و برای برآورده شدن دعای مومنان آمین می‌گوید.

عکس‌ از گوگل‌مپ | عکاس:‌مصطفی معراجی

ارتفاع کوه خضر نبی از سطح دریا تقریبا ۱,۰۹۰ متر برآورد شده است. برای تسهیل در رفت و آمد زائران و بازدیدکنندگان این اثر تاریخی، مسیری پله‌مانند طراحی شده است. کوه سفید ارتفاع زیادی ندارد و از مهم‌ترین ویژگی‌های آن می‌توان به اشراف کامل به شهر هنگام حضور برفراز قله اشاره کرد.

ناهمواری‌های بسیاری به‌دلیل وجود سنگ‌های تیز در پیرامون و پیکره‌ کوه خضر وجود دارد که نمایی قابل‌توجه را برای آن به ارمغان می‌آورد. در گذشته، بالا رفتن از کوه امری مشکل و بسیار خطرناک بود؛ ولی امروزه با وجود مسیرهای عبور و مرور، بازدید از این بنا تسهیل شده است.

طبق اظهار نظر مدیرکل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان قم، کوه خضر نبی آرامگاه بیشترین تعداد شهید گمنام در سراسر کشور است که به افزایش فضای معنوی این محوطه می‌انجامد.

عکس‌ از وب‌سایت Wikipedia | عکاس:‌مصطفی معراجی

به‌دلیل موقعیت جغرافیایی کوه خضر و ارتفاع آن از سطح زمین، بازدیدکنندگان دمایی متفاوت و مطلوب‌تر از شهرستان قم را در این مکان تجربه خواهند کرد. همچنین، این منطقه آب و هوایی خنک در تابستان و سرمایی شدید در زمستان دارد. در بخش‌های جنوبی قله‌ کوه، پرتگاهی مهیب دیده می‌شود که دره‌هایی با شیب زیاد دارد. همچنین ارتفاع ناهمواری‌های موجود در کوه از نواحی شمالی دامنه به‌سمت جنوبی آن، افزوده می‌شود که همین امر از دلایل حضور پرتگاه و دره‌های متعدد در این ناحیه است.

روستایی بدون سکنه و تقریبا مخروبه در دامنه‌ کوه خضر مشاهده می‌شود که طبق اظهارات مسئولان استان، دلیل آن استخراج اندک مس از معدن واقع در آن ناحیه است. علاوه بر این، به‌دلیل قرارگیری کوه در ناحیه‌ خاص جغرافیایی، می‌توان آن را از تمامی کمربندی‌ها و گلوگاه‌های شهر قم مشاهده کرد.

عکس‌ از گوگل‌مپ | عکاس: عمر المبارک

• کوه خضر نبی دارای امکانات رفاهی و فروشگاهی، آب شرب، نورپردازی، پارکینگ با ظرفیت محدود و سرویس بهداشتی است.
• روزانه اتوبوس‌های متعددی از شهر قم و مسجد جمکران راهی کوه خضر نبی می‌شوند.
• بازدید از کوه خضر نبی به‌واسطه پله‌های متعدد و پیاده‌روی طولانی برای سالمندان، توان‌یابان و کودکان مناسب نیست.
• برای بازدید از کوه خضر نبی نیازمند به پوشش اسلامی خواهید بود.
• هنگام بازدید از کوه خضر نبی احترام و آداب حضور در اماکن مذهبی را در نظر داشته باشید.
• مسیرهایی برای پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری در دامنه کوه خضر وجود دارد.
• بازدید از کوه خضر نبی رایگان است.

• آدرس:استان قم، شهرستان قم، کیلومتر ۲۰ جاده قدیم قم-کاشان، دهستان جنت‌آباد، روستای زنبورک (مشاهده در نقشه)

کاروانسرای پاسنگان واقع در دهستان جنت‌آباد استان قم، یکی از آثار تاریخی به‌جای‌مانده از دوره صفوی است. اقامتگاه، سفره‌خانه، پایگاه رصد ستارگان و مرکز برگزاری جشن و اعیاد، از جمله کاربری‌های کنونی کاروانسرای پاسنگان محسوب می‌شود. اقامتگاه بوم‌گردی پاسنگان واقع در این کاروان‌سرا، یکی از اقامتگاه‌های اقتصادی استان قم است.

• آدرس:استان قم، شهر قم، خیابان ارم،‌ ضلع غربی آستان مقدس حضرت معصومه (س) (نمایش روی نقشه)