بازار کازرون

بازار کازرون یکی از بازارهای مهم ایران و از قدیمی‌ترین دیدنی های کازروناست. این بازار در گذشته رونق بسیار خوبی داشت و در حال حاضر نیز از وضعیت خوبی برخوردار است و قلب اقتصادی شهر کازرون به شمار می‌آید. مجموعه بازار کازرون به‌خاطر معماری تاریخی به ثبت ملی رسیده است. در ادامه، شما را بیشتر با بازار کازرون آشنا خواهیم کرد.

• آدرس: استان فارس، شهرستان کازرون، شهر کازرون، میدان شهدا (میدان مرکزی شهر) (موقعیت روی نقشه)

بازار کازرون از میدان شهدا سه ورودی، از خیابان شهدای شمالی چند ورودی، از خیابان ابواسحق یک ورودی، از کنار مسجد بازار یک ورودی، از خیابان حضرتی یک ورودی و از خیابان ابوذر چند ورودی دارد.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: مهدی جعفری)

بازار کازرون از جاذبه های گردشگری استان فارس به شمار می‌آید و وسعت زیادی دارد. این بازار از مدرسه علميه صالحيه (ميدان مسجد مدرسه) شروع می‌شود و به خيابان ابواسحق می‌رسد. در گذشته‌ای نه چندان دور كه هنوز خيابان ابواسحق احداث نشده بود، این بازار یکسره تا میدان خیرات (میدان شهدای فعلی) ادامه داشت. با احداث خیابان ابواسحق، این بازار به دو قسمت تقسیم شد.

بازار کازرون مانند دیگر بازارهای تاریخی استان فارس ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد و هنوز می‌توان با گذر در این بازار بومی اصالت، قدمت و حجره‌های سنتی را مشاهده کرد. روزگاری در این بازار راسته‌های مختلفی از صنایع دستی چشم هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کرد؛ اما اکنون این راسته‌ها جای خود را به مشاغل دیگری داده‌اند و هنرمندان کازرون نیز به‌خاطر رکود فروش صنایع دستی دست از کار کشیده‌اند. در حال حاضر، راسته آهنگری و بازار نمدمال‌ها فعالیت نمی‌کنند.

در نزدیکی بازار کازرون فارس مساجد متعددی وجود دارد؛ اما مسجد جامع بازار به همت بازاریان همچنان پابرجا است. بنای نخستین مسجد جامع بازار مربوط به قرن هفتم هجری است و از مساجد مهم کازرون محسوب می‌شود. در بازار رسم بود كه هنگام اذان ظهر كسبه با كشيدن پارچه‌ای در جلوی مغازه‌شان برای خواندن نماز اول وقت به مسجد کنار بازار بروند.

بازار تاریخی شاه حمزه، بازار برادران و بازار مسگرها (بازار ابافتح) از زیرمجموعه‌های بازار کازرون به شمار می‌آیند که ثبت ملی شده‌اند. بازار شاه حمزه در سال ۱۳۸۵ به شماره ۱۵۵۳۷ و بازار مسگرها نیز در تاریخ ۱۷ خردادماه ۱۳۸۵ به شماره ۱۵۶۱۴ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیدند.

عکس از سایت دیدنی‌ست (عکاس: نامشخص)

در متون قدیمی مربوط به قرن‌های چهارم و پنجم، نام محله بازار در کازرون آمده است. اگرچه بنای بخش‌های قدیمی و هسته اصلی بازار کازرون مربوط به دوران قاجار است، طی دوره‌های مختلف تاریخی این مجموعه‌ بازار تخریب و بازسازی شد. همچنین در دوران صفویه حجره‌ها و مغازه‌های متعددی در بازار بنا شد. تعدادی حمام، مسجد و کاروان‌سرا نیز در کنار بازار ساخته شدند. ‌

این بازار محلی برای دادوستد اهالی شهر و روستاهای اطراف بود و در آن كارهای توليدی، تجارت و بازرگانی (صادرات و واردات) صورت می‌گرفت. در نقاط مختلف بازار، دكان‌هایی برای پخت غذاهای متنوع، كله‌پزی، كبابی، آش‌فروشی، قهوه‌خانه و... قرار داشت.

در بخش تجارت، مشاغلی همچون بزازی (پارچه‌فروشی)، خرازی، بقالی، خرده‌فروشی، عطاری، زرگری و... حضور داشتند.

در بخش تولیدی نیز مشاغل مختلفی از جمله صنعت ساخت ظروف فلزی (رويگری، مسگری و آهنگری)، ابزار و يراق كشاورزی، دامداری و بنایی، صنايع ساختمانی، توليد کفش، توليد فرش (نمدمالی)، توليد كلاه‌های نمدی (كلاه‌مالی)،‌ رنگرزی،‌ قنادی (توليد انواع شيرينی، نبات، حلوا، مسقطی، پشمک و...)، علاقه‌بندی (ريسمان‌تابی)، ندافی (لحاف و تشک‌دوزی)، کارخانه آسياب و خياطی مشغول به کار بودند.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: Mohammad Jahanbakhshi)

بازار کازرون فارس از بخش‌های گوناگونی تشکیل شده است که در هر بخش از آن می‌توان معماری متفاوتی را مشاهده کرد. برخی از بخش‌های بازار دارای سقف‌های بلند هستند و طاق‌هایی پی‌در‌پی دارند. همچنین مصالح به‌کار رفته در ساخت بازار کازرون شامل سنگ و گچ می‌شود.

عکس از ویکی‌پدیا (عکاس: Parviz.sad22)

‌بازار کازرون از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است و راسته‌ها یا بازارهای کوچکی دارد که به‌صورت تخصصی فعالیت می‌کنند و همگی زیرمجموعه بازار بزرگ و قدیمی کازرون محسوب می‌شوند. بازار مسگری (ابافتح)، بازار شاه حمزه، بازار امام‌خمینی (معین)، بازار مخی (نخل)، بازار نمدمال‌ها، بازار برادران، راسته طلافروشان، راسته لباس‌فروشان و راسته کفش‌فروشان از بازارهای زیر مجموعه بازار بزرگ کازرون محسوب می‌شوند.

بازار شاه حمزه از قسمت جنوبی امامزاده شاه حمزه شروع و به ميدان نسبتا وسيعی به نام ميدان رنگرزی (بازار رنگرزی) منتهی می‌شود. سقف بازار شاه حمزه قديمی و طاق‌مانند است و نورگيرهايی به نام خورک (سوراخ‌های گشاد) در آن تعبيه شده است.

با احداث خيابان‌ حضرتی (ولی‌عصر) و بازسازی امامزاده شاه حمزه، بخشی از بازار و مغازه‌های ابتدای اين بازار تخريب شدند. عملیات مرمت بازار تاریخی شاه حمزه شامل سنگ‌فرش، مقاوم‌سازی ستون‌ها و سفیدکاری سقف و دیوار در مدت سه ماه انجام شد.

از قدیمی‌ترین بخش‌های بازار کازرون فارس، می‌توان بازار مسگرها یا بازار ابافتح را نام برد که همچنان بافت سنتی‌اش را حفظ کرده است و طاق‌های جناغی دارد.

میدان یا بازار مسگرها محوطه‌ای به وسعت حدود ۵۰۰ متر مربع و به‌صورت مستطیل است. گوشه جنوب‌شرقی این میدان به‌وسیله بازار طاقی و قدیمی کوچکی به بازار شاه حمزه راه دارد. در همین زاویه از میدان، مسجد حاج تاج نیز قرار دارد. این مسجد کوچک را فرد خیری به نام حاج زین‌العابدین تاج‌الذاکرین در حدود سال ۱۳۰۰ شمسی تاسیس کرد. مغازه‌های اطراف مسجد نیز متعلق به همین بنا و وقف آن است.

بخشی از مغازه‌های میدان مسگرها بناهای قدیمی دارد که متاسفانه برخی از آن‌ها در حال فرسودگی کامل و در شرف تخریب هستند.

گوشه شمال‌شرقی میدان مسگرها به کوچه‌ای راه دارد که با انشعاب‌هایی میدان حاج تاج را به خیابان حضرتی، بازار ابافتح و میدان حسینیه مسجد بازار متصل می‌کنند. در گوشه شمال‌غربی میدان، بازاری است که میدان مسگرها را به بازار ابالفتح وصل می‌کند. مغازه‌های این بازار کوتاه، قدیمی و طاقی‌شکل است و جزو میدان مسگرها محسوب می‌شود.

عکس از ایرنا (عکاس: نامشخص)

بازار نمدمالی در راستای شرق به غرب در خیابان شهدای شمالی قرار دارد و دلیل نام‌گذاری آن به‌خاطر وجود کارگاه‌های تولید نمد بود که متاسفانه در حال حاضر فقط یک کارگاه باقی مانده است.

مغازه‌های این بازار دارای دو در هستند که به کوچه‌های شمالی و جنوبی بازار باز می‌شوند. قبل از تاسیس خیابان شهدای شمالی، بازار نمدمالی در قسمت شرقی به بازار آهنگری متصل می‌شد.

در قدیم دو کارخانه آسیاب به نام‌های آسیاب محسنی و آسیاب شاکر در شمال و جنوب این بازار قرار داشت. در حال حاضر، فقط کارخانه آسیاب شاکر باقی مانده که به کارخانه یخ‌سازی تبدیل شده است.

بازار امام خمینی یا بازار معین در امتداد بازار نو قرار دارد و تا ميدان شهدا امتداد می‌یابد. قسمت انتهایی و جنوبی آن با پیوستن به فضای ميدان بزرگ شهدای فعلی، تغيير يافت. اين بازار قبل از انقلاب به بازار معين (معين‌التجار) معروف بود و يكی از بازارهای بزرگ، پررونق و شلوغ شهر محسوب می‌شد.

تا قبل از دهه‌ ۱۳۵۰، شهربانی شهر در وسط اين بازار قرار داشت؛ به همین دلیل به «بازار شهربانی» نیز مشهور بود.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: محمد جهان‌بخشی)

• غار شاپور: استان فارس، ۳۰ کیلومتری شمال شهر کازرون، ۴ کیلومتری تنگه چوگان (مشاهده روی نقشه)

غار شاپور یکی از جاذبه‌های گردشگری شهرستان کارزون محسوب می‌شود و در ارتفاع حدود ۸۰۰ متری از سطح زمین قرار دارد. این غار با وجود گذشت ۱۷۰۰ سال هم‌چنان پابرجا مانده است. تندیس شاپور، شهریار پر آوازه ساسانی، با ارتفاع هفت متر در دهانه این غار قرار دارد.

• دریاچه پریشان: استان فارس، غرب شیراز، ۱۵ کیلومتری جنوب‌شرقی شهر کازرون، بخش جره و آباده (مشاهده روی نقشه)

دریاچه پریشان یا فامور یکی از بزرگ‌ترین دریاچه‌های آب شیرین ایران و خاورمیانه محسوب می‌شود. دورتادور این دریاچه را کوه احاطه کرده‌ است و از مناطق حفاظت‌شده کشور به شمار می‌آید.

درباچه پریشان؛ عکس از گوگل‌مپ (عکاس: رضا کرمی)

• برای دسترسی به بازار کازرون، می‌توانید از وسایل حمل‌ونقل عمومی مانند اتوبوس یا تاکسی استفاده کنید.
• می‌توانید برای بازدید از بازار کازرون همه‌روزه از ساعت ۸ صبح تا ۱ ظهر و حدودا ۳ بعدازظهر تا ۱۰ شب اقدام کنید.
• با خرید از مغازه‌های داخل بازار، به اقتصاد مردم بومی این شهر کمک کنید.

نویسنده: نرگس صالح‌نژاد / بازنویس: حانیه رضوی