میدان حسن ‌آباد تهران

میدان حسن‌ آباد یکی از قدیمی‌ترین میدان‌های پایتخت به شمار می‌رود. با معماری منحصربه‌فرد و چشم‌نواز، این میدان همچنان یکی از زیبایی‌های تاریخی شهر است. تعدادی از دیدنی‌ها و جاذبه‌ های گردشگری تهران نیز در نزدیکی آن واقع شده‌اند. علاوه بر این‌ها، دسترسی آسان به میدان حسن آباد و جلوه‌گری‌ شبانه‌اش، آن را به جاذبه‌ای درخور توجه تبدیل کرده است. با کجارو همراه باشید.

در تقاطع خیابان امام خمینی با نقطه‌ای که خیابان حافظ به پایان می‌رسد و خیابان وحدت اسلامی آغاز می‌شود، یکی از قدیمی‌ترین میدان‌های تهران، میدان حسن آباد، واقع شده است. وقتی به این میدان می‌رسید، باید لحظه‌ای بایستید، خودتان را از همهمه‌ صداها، آدم‌ها و ماشین‌ها جدا کنید، دل به دل آجرها بدهید و به سال‌ها پیش برگردید.

عکس از خبرگزاری تسنیم (عکاس: محمد ملکی)

میدان حسن‌ آباد که خیلی قدیم‌ها میدان هشت گنبد نام داشت، شباهت چندانی به آثار معماری قدیمی شهر ندارد. شاید اگر شبی با چشم بسته به آنجا برسید و ناگهان چشمان‌تان را باز کنید،‌ میان نورپردازی جذاب میدان و نمای زیبای ساختمان‌های دور تا دورتان نتوانید تهران را به‌جا بیاورید.

میدان حسن‌ آباد در تقاطع خیابان امام خمینی (سپه) و خیابان وحدت اسلامی قرار دارد. ساده‌ترین راه برای دسترسی به میدان حسن آباد استفاده از مترو است. متروی خط دو (فرهنگسرا-صادقیه) در ایستگاه حسن آباد توقف دارد. اتوبوس‌های پایانه فیاض بخش-بلوار استاد معین، پایانه فیاض بخش- قصرالدشت و پایانه فیاض بخش-مالک اشتر در میدان حسن آباد ایستگاه دارند. همچنین از نازی آباد و سه‌راه خیام می‌توانید با تاکسی‌های خطی به میدان امام حسین بروید. (مشاهده روی نقشه)

عکس از آژانس عکس تهران (عکاس: شایان محرابی)

• موزه مقدم
• کافه‌های خیابان سی‌ تیر
• موزه پست و مخابرات در باغ ملی
• موزه آبگینه

عکس‌های گالری از آژانس عکس تهران (عکاس: شایان محرابی)

سال‌ها پیش از آنکه آجر روی آجر گذاشته شود و بناهای دور میدان حسن آباد ساخته شود، در این‌ منطقه باغ بزرگی وجود داشت. این باغ بخشی از املاک میرزا یوسف آشتیانی بود. پسر میرزا، حسن نام داشت و مدتی بعد، املاک پدر به نام او، یعنی حسن‌ آباد نام گرفت. با درگذشت میرزا یوسف، ‌سرنوشت باغ و ملک به جایی رسید که هر تکه‌اش فروخته شد، درختان افتادند، خانه‌ها ساخته شدند و در نهایت دو چهارراه از آن‌ها باقی ماندند.

عکس از آژانس عکس تهران (عکاس: شایان محرابی)

هنوز دوره‌ قاجاریه است. حسن‌ آباد، شمال غرب تهران به‌ شمار می‌رود. مردم در خانه‌هایی میان کوچه‌های باریک و پیچ‌ در پیچ آن به زندگی مشغول هستند. پهلوی اول از راه می‌رسد و چهارراه تبدیل می‌شود به میدانی به شعاع ۴۵ متر و مساحت ۶۵۰۰ متر.

سال ۱۳۰۹ ساخت بناهای دور میدان با گنبدهایشان به پایان می‌رسد و به همین مناسبت میدان هشت گنبد نام می‌گیرد. هشت گنبد، مدتی ملک‌المتکلمین نام گرفت‌، پس از پیروزی انقلاب میدان سی و یک شهریور نامیده شد و در نهایت نام آن به همان حسن‌ آباد برگشت.

منظره‌ متقارن و باشکوه میدان حسن‌ آباد سال‌ها به همان شکل باقی ماند؛ چهار ساختمان قرینه و مدور در چهار سوی میدان، با گنبدهای هم‌اندازه که شب‌ها کم از روز زیبا نیستند. متاسفانه در ابتدای دهه‌ پنجاه در گوشه‌ جنوب شرقی میدان، ساختمان نازیبای بانک ملی برپا می‌شود که قرینگی بناهای میدان را برای همیشه برهم می‌زند.

عکس از خبرگزاری تسنیم (عکاس: حسن ظریف منش)

در بازسازی سال ۱۳۸۰ تلاش شد ظاهری گنبدی شکل و هماهنگ با بقیه‌ میدان به بانک ملی داده شود؛ اما همچنان منظره‌ ناخوشایند بانک ملی با نمای شیشه‌ای چند طبقه‌‌اش مانند زخمی روی صورت زیبای میدان دیده می‌شود. طی سال‌های دهه ۱۳۹۰ بناهای دور میدان حسن‌ آباد مرمت، شست‌و‌شو و بازسازی شده‌اند. آخرین بار مرداد سال ۱۳۹۵ زیرسازی سنگ‌ها در شرق و غرب میدان مرمت شد.

ساختمان‌های چشم‌نواز دور میدان حسن‌ آباد را قلیچ باقلیان با نظارت معمار برجسته‌ی ارمنی، لئون تادوسیان ساخت. نشانی از معماری سنتی ایرانی در این ساختمان‌ها به‌چشم نمی‌خورد و سبک رنسانس دارند. تادوسیان در فرانسه مهندسی ساختمان خوانده بود و به‌جز میدان حسن آباد، معماری کاخ مرمر را در کارنامه‌ درخشان خود دارد. گنبدهای بالای بناها را نیز استاد اکبر نکووقت تک معروف به استاد اکبر خواهرزاده به زیبایی ساخت.

عکس از آژانس عکس تهران (عکاس: شایان محرابی)

در قسمت بانک ملی فروشگاه‌های ابزارفروشی قرار دارند و در گوشه‌ شمال غربی میدان، قدیمی‌ترین گورستان تهران وجود داشته است که اکنون به‌جای آن نخستین ایستگاه آتش‌نشانی شهر دیده می‌شود. کنار گورستان، حمامی قدیمی واقع شده بود که در گذشته، اهالی محله باور داشتند در آن جن وجود دارد و شب‌ها از آن سروصدا به‌گوش می‌رسد. حمام سال‌ها پیش تخریب شد.

اگر از این نقطه به‌سمت بالا حرکت کنید، به فروشگاه‌های مبلمان اداری و محصولات چوبی می‌رسید. اگر به‌سمت میدان برگردید، پاتوق نقاش‌هایی را می‌بینید که با سطل‌های رنگ منتظر مشتری نشسته‌اند. رنگی‌ترین و زنده‌ترین گوشه‌ حسن‌ آباد، ضلع جنوب غربی میدان محسوب می‌شود که پر است از فروشگاه‌های کاموافروشی. فصل سرما که سرمی‌رسد، مشتریان کاموا چنان زیاد می‌شوند که برای عبور از آن نقطه باید از لابلای آن‌ها راه باز کنید. گاری‌های دست‌فروش نیز همان‌جاها دیده می‌شوند. زمستان‌ها لبوی داغ و تابستان‌ها هلو و زردآلو می‌فروشند.

عکس‌های گالری از خبرگزاری تسنیم (عکاس: حسن ظریف منش و محمد ملکی)

سال‌ها است تمام محدوده‌ دور میدان سنگ‌فرش شده و رفت‌و‌آمد ماشین‌ها ممنوع است. اگرچه هنوز آن‌را میدان می‌نامیم؛ اثری از میدان وجود ندارد. ماشین‌ها از خیابان یک طرفه‌ امام خمینی در جهت شرق به غرب حرکت می‌کنند. از زیر میدان، زیرگذر حسن‌ آباد می‌گذرد و خیابان حافظ را به محدوده‌ سنگلج و پارک شهر در ابتدای وحدت اسلامی وصل می‌کند. ایستگاه متروی حسن‌ آباد درست دور میدان سربرآورده است و ساعت‌هایی که مترو می‌رسد، موج جمعیت را روانه‌ خیابان می‌کند.

عکس از خبرگزاری تسنیم (حسن ظریف منش)

اگر می‌خواهید یک دل سیر زیبایی‌های میدان حسن‌ آباد را ببینید، آخر شب بروید و روی یکی از نیمکت‌های کنار میدان بنشینید. توقع سکوت نداشته باشید؛ اما آن‌قدر خلوت خواهد بود که با خیال آسوده به تماشای ساختمان‌های زیبای منحنی شکل بنشینید. درست می‌گویند که شب زشتی‌ها را می‌پوشاند. صبح که بشود، منظره‌ آجرهای دوده‌گرفته، کابل‌های برق روکار ساختمان‌ها، صدای بوق ماشین‌ها و غرش موتورها میدان را برمی‌دارد.

با تور مجازی زیر می‌توانید به پیاده‌روی در میدان حسن آباد تهران بپردازید. این فیلم که به‌صورت ۳۶۰ درجه فیلم‌برداری شده، یکی از فیلم‌های تهیه شده توسط آقای میلاد موسوی است که با تهیه فیلم‌هایی از این دست و انتشار آن‌ها در کانال خود، مخاطبان را به گردش مجازی در دیدنی‌های شهرهای مختلف دعوت می‌کنند. در این فیلم‌ها شما با کشیدن تصویر در حال پخش به جهت‌های مختلف می‌توانید انتخاب کنید که چه منظره‌ای را ببینید.

منبع: Milad Mousavi

عکس‌های گالری از آژانس عکس تهران (عکاس: شایان محرابی)

نویسنده: مهتاب خسروشاهی