روستای برگ جهان

روستای برگ جهان با فضایی زیبا و خاص از جاهای دیدنی لواسان محسوب می‌شود که با قرارگیری در نزدیکی تهران، به مقصد گردشگری پایتخت‌نشینان تبدیل شده است. آب‌وهوای برگ جهان در بهار و تابستان معتدل و مطبوع و در پاييز و زمستان سرد است؛ با این حال، زيبا‌ترين مناظر روستا را در پاييز خواهید دید که ترکيبی از رنگ‌های گرم نارنجی و زرد و قرمز و قهوه‌ای را پیش روی شما می‌گذارد. از جاذبه‌های گردشگری روستای برگ جهان می‌توان به رودخانه، درختان میوه، مزارع گندم و جو، کوچه باغ‌ها، مقبره امامزاده اسماعیل، تپه تنگل‌خانه، آبشار برگ جهان و... اشاره کرد.

آدرس: استان تهران، لواسان، ۱۱ کیلومتری روستای افجه، روستای برگ جهان (نمایش روی نقشه)

روستای برگ جهان از توابع دهستان لواسان کوچک است که جزو بخش لواسانات در شهرستان شمیرانات استان تهران محسوب می‌شود. این روستا در دامنه‌های جنوبی رشته‌کوه البرز قرار دارد و فاصله آن تا لواسان به ۱۳ کیلومتر می‌رسد.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: علیرضا برزگرزاده)

فاصله تهران تا روستای برگ جهان ۴۰ کيلومتر است و راه دسترسی به آن از دو طریق وجود دارد. برای مسیر اول باید از بزرگراه شهيد بابايی، جاده لشگرک، به شهر لواسان بروید و از آنجا راهی نارون، هنزک و روستای افجه شوید که در نهایت به روستای زیبای برگ جهان منتهی می‌شود. مسیر دوم شامل حرکت از تهران و از مسیر جاجرود، سد لتیان، نیکنامده است و از طریق راهی آسفالته به برگ جهان خواهید رسید. پس اگر از سمت شمال‌شرق تهران و مناطق پردیس و رودهن عازم برگ جهان هستید، می‌توانید از مسیر دوم استفاده کنید.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: آرشام حاتم بیکی)

برگ جهان از دیدنی های اطراف تهران است و گزینه خوبی برای سفر یک روزه از تهران محسوب می‌شود. ارتفاع روستای برگ جهان از سطح دریا به ۲,۰۲۶ متر می‌رسد و از همین رو، آب‌وهوای آن در بهار و تابستان معتدل و مطبوع و در پاییز و زمستان سرد است.

محلات سرده، پاده، رودبار و شاهان، کالبد روستای برگ جهان را تشکیل می‌دهند که از نظر معماری هویت آن‌ها دگرگون شده؛ چراکه متاسفانه طی چند دهه اخیر بناهای قدیمی این روستا تخریب و به‌جای آن‌ها ساختمان‌های جدیدی احداث شده است. فقط در محله سردره، بقایای معماری (بنای یک مسجد) سال‌های میانی دوره پهلوی همچنان وجود دارد. مصالح خانه‌های قدیمی عمدتا شامل سنگ، خشت، گل و چوب بود و دیوار خانه‌ها، ضخیم و سقف آن‌ها با تیرهای چوبی سرشاخه‌های درختان و اندود کاهگل پوشیده شده‌ بودند. خانه‌های قدیمی معمولا به‌صورت حیاط مرکزی ساخته می‌شدند که در اطراف آن اتاق‌ها قرار داشتند. برای رسیدن به اتاق‌ها در هر سمت حیاط، پلکان سنگی وجود داشت که عرض آن گاهی به دو متر می‌رسید و ارتفاع پله‌ها بین ۲۰ تا ۳۵ سانتی‌متر بود. اتاق‌ها از سطح حیاط حدود دو متر بالاتر بودند و در زیر آن‌ها، زیرزمین‌هایی برای ذخیره آذوقه قرار داشت.

در بازسازی برخی خانه‌های قدیمی از سقف‌های شیروانی یا روش ایزوگام استفاده شده‌ است. خانه‌های قدیمی اکثرا یک طبقه بودند و ساختمان‌های جدید دو یا چند طبقه ساخته شده‌اند. به‌رغم تغییرات فضای کالبدی، باغچه‌های سرسبز و پر از گل، فضایی سرشار از سرزندگی و نشاط پدید آورده‌اند.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: علیرضا برزگرزاده)

مشاغل عمده مردم این روستا زراعت، باغداری و دامداری است و برخی نیز به فعالیت‌های خدماتی می‌پردازند. گندم، جو و بنشن مهم‌ترین محصولات زراعی و گردو، سیب، زردآلو، گیلاس، آلبالو و هلو از محصولات باغی و سردرختی‌های این روستا هستند. تولید فرآورده‌های لبنی از قبیل شیر، ماست و کره و نیز تولید عسل در روستای برگ جهان رواج دارد. به همین دلیل در طول تابستان، زمانی که وقت برداشت می‌رسد، مردم محلی در کنار جاده محصولات خود را به فروش می‌رسانند. این محصولات ارگانیک هستند و از دل کوهستان می‌آیند؛ مخصوصا گردوی روستای برگ جهان که با گردوی مناطق دیگر بسیار متفاوت است و روغن بیشتری دارد.

اگرچه امروزه جوانان این روستا نیز همانند سایر نقاط کشور به بازی‌های رایج به‌ویژه بازی فوتبال و والیبال علاقه‌مند هستند؛ بازی‌های سنتی الک دولک و هفت‌سنگ همچنان در میان مردم رایج است.

از دیرباز مراسم عزاداری ماه محرم در روستای برگ جهان بسیار باشکوه برگزار می‌شد و تا حدود ۱۰۰ سال پیش تنها تکیه سرده در این روستا وجود داشت. در نتیجه در ماه محرم دسته‌های عزاداری از محله‌های مختلف در این تکیه جمع می‌شدند. بعدها با افزایش تعداد مساجد و تکایا، مراسم تعزیه نیز در روستای برگ جهان رواج پیدا کرد.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: نفیس دخیلی)

پیشینه تعزیه در روستای برگ جهان به‌درستی مشخص نیست و می‌توان حدس زد، این هنر توسط تعزیه‌خوان‌های دوره‌گردی به روستا راه یافته است که عموما از طالقان یا تهران به روستا می‌رفتند. علاوه بر استعداد و علاقه‌ای که مردم روستا در این زمینه داشتند، مسیر صعب‌العبور برگ جهان باعث شد که زمینه برپایی نمایش تعزیه توسط اهالی فراهم شود.

گروه‌های تعزیه‌خوان به مناسبت‌های مختلف در طول سال به برگ جهان می‌آمدند و تعزیه اجرا می‌کردند. آن‌ها در بدو ورود به روستا و تصمیم به برپایی تعزیه مدتی طبل و شیپور می‌زدند تا اهالی از حضورشان باخبر شوند. مراسم تعزیه همواره هنگام غروب در تکیه محله شاهان برپا می‌شد.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: علیرضا برزگرزاده)

برگ جهان از جمله روستاهای قدیمی منطقه لواسانات به حساب می‌آید و گواه این موضوع نیز سفال‌های به دست آمده از لایه زیرین این روستای کوهستانی هستند. با این حال، روستای برگ جهان نیز مثل بسیاری از نقاط دیگر کشور، در گذر زمان، حوادث طبیعی و ساخت و سازهای بی‌رویه، هویت اصلی خود را از دست داده است.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: علیرضا برزگرزاده)

روستای برگ جهان در میان مردم محلی به بلگجون، برگ جون و برگجون معروف است. جالب است بدانید که مردم اصیل روستا با واژه جهان را زاییده برداشت اهالی شهر از گویش محلی خود می‌دانند و با آن مانوس نیستند. به همین دلیل اغلب مردم روستا هنوز عنوان برگجون را برای روستا استفاده می‌کنند.

دلیل روشن و قطعی برای وجه تسمیه روستا وجود ندارد؛ اما دو روایت منطقی‌تر به نظر می‌رسد. اول اینکه نام قدیمی روستا، پلنگان بوده که به‌سبب موقعیت مکانی آن انتخاب شده بوده است. احتمالا بعدها روستاییان جابه‌جا شده‌ و به منطقه‌ای سرسبز و پر از درخت نقل مکان کرده‌اند. از آنجا که واژه برگ در گویش محلی، «بلگ» گفته می‌شود و «جان» یکی از پسوندهای مکان در زبان فارسی بوده است، عنوان بلگجان به‌معنای جایی مملو از برگ، شکل می‌گیرد. طبق روایت دوم، این مکان قدمتی هزاران ساله دارد و عنوان اصلی آن در زمان مهرپرستان «نرگ جن» به‌معنای دره‌ای با معبد آناهیتا بوده است. سپس این عبارت به مرور زمان به برگجون تغییر می‌کند.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: مصطفی راسته مقدم)

روستای کوهستانی برگ جهان با چشم‌اندازهای جذاب، باغ‌های سرسبز، مزارع پیرامون رودخانه برگ جهان و مسیرهای زیبای کوچه باغ‌های روستا، یکی از زیباترین روستاهای ایران در استان تهران به شمار می‌آید.

در ضلع غربی روستا در شمال رودخانه برگ جهان، صخره رسوبی بزرگی قرار دارد که از سطح زمین‌های جنوبی حدود ۴۵ متر ارتفاع دارد و اطراف آن را باغ‌های روستا فرا گرفته‌اند. این تپه که در جهت شمالی-جنوبی گسترش یافته، به تنگل‌خانه مشهور است و به نظر می‌رسد که در گذشته قلعه‌ بوده‌ است و مردم روستا در مواقع احساس خطر یا تهاجم دشمنان به آن پناه می‌بردند.

غار خمیره ابعادی حدود دو متر در دو متر دارد و طول آن نيز حدود ۳۰ متر برآورد شده است. در این غار چند راه فرعی وجود دارد که عمق چندانی ندارند. ظاهرا در گذشته این غار به‌عنوان زندان به کار می‌رفت. این غار به‌صورت کامل نقشه‌برداری شده است و بازدید از آن برای غارنوردان هیچ خطری در بر ندارد.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: وحید صفری‌فرد)

آرامگاه امامزاده اسماعیل در ضلع غربی روستا و در دامنه شرقی تپه‌ای معروف به تنگل‌خانه واقع شده‌ است. این امامزاده برای مردم روستای برگ جهان و روستاهای مجاور احترام زیادی دارد و به همین خاطر آن‌ها برای برآورده‌شدن حاجات خود، در این امامزاده شمع روشن کرده یا حتی نذر خود را در این مکان پخش می‌کنند. درباره قدمت و نسب این امامزاده روایات بسیاری مطرح می‌شود؛ اما بنایی که امروزه به‌عنوان مقبره روی آرامگاه وجود دارد، مقبره جدیدی است و مقبره قدیمی آن را به‌صورت کامل برداشته‌اند. پیش‌تر گنبد مخروطی زیبایی روی آن قرار داشت.

روستای برگ جهان تا حدود ۱۰۰ سال پیش، یک حسینیه بیشتر نداشت و آن تکیه سرده بود. زمین تکیه موقوفه فردی به نام اسماعیل است که او پدر علی‌اکبر و او پدر حاج آقا و او پدر سه فرزند پسر به نام‌های کربلایی محمد، حاج ایوب و حاج یعقوب پلویی بود. به این ترتیب سال وقف زمین تکیه بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ سال قبل برآورد می‌شود.

در ابتدا، چهار سمت زمینی مربعی‌شکل این ملک وقفی را با دیوارهای گلی محصور کردند و سه سمت آن را به‌صورت سکو ساختند و مسقف کردند که به طاق‌نما معروف بود. سقف طاق‌نماها از یک سمت به دیوار پیرامون و از سمت دیگر به ستون‌ها و نعلین‌های چوبی استوار بود. طاق‌نما یا ایوان تکیه رو به حیاط تکیه قرار داشت و تنها در لبه سکوها، نرده‌های چوبی کوتاهی به چشم می‌خورد. در وسط حیاط، سکوی بزرگ و مربع‌شکلی با نام سکوی تکیه ساختند که برای برگزاری مراسم تعزیه‌خوانی استفاده می‌شد. در فصل زمستان که انبوهی از برف حیاط تکیه را می‌پوشاند، اهالی برای حفظ خود از سرما به‌صورت طایفه‌ای و مشترک، مبادرت به گذاشتن کرسی می‌کردند و در هنگام عزاداری زیر کرسی‌ها می‌نشستند. علاوه بر این، طاق‌نماها دارای پشت‌بام بود و به نظر می‌رسد که حضور جمعی زنان در تکیه برای نشستن روی پشت‌بام‌ها بوده است؛ چراکه همچنان افراد سال‌خورده، محل استقرار زنان در طبقه بالای حسینیه را پشت‌بام تکیه می‌نامند. در ایام عزاداری، همه‌ اهالی روستا از محله‌های شاهان، روبار آقانور، روبارک، پاده و سرده در این محل جمع می‌شوند.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: امیر آبیار)

آبشار برگ جهان در شمال شرقی روستا و در مسیر صعود به قله‌های سرسیاه غار (سیاه چال‌ها) قرار گرفته و مقصد طبیعت‌گردانی است که به قصد پیاده‌روی و کوهپیمایی به این روستا عزیمت می‌کنند. ارتفاع آبشار برگ جهان از سطح دریا به حدود ۲,۲۰۰ متر می‌رسد و بازدید از آن مستلزم یک تا ۱٫۵ ساعت پیاده‌روی در مسیری است که ابتدا از میان کوچه باغ‌ها و سپس از پای کوه می‌گذرد. بعد از پنج دقیقه پیاده‌روی در داخل روستا، از پلی ماشین‌رو عبور می‌کنید و در مسیر باغ‌ها به مسیر خود ادامه می‌دهید. پس از ۱۰ دقیقه به دو راهی می‌رسد که سمت راست آن به رودخانه منتهی می‌شود. در صورت آب کم رودخانه، از آن بگذرید و با حرکت در جهت خلاف جریان آب به‌سمت محل تلاقی رودخانه‌ها و بعد به آبشار خواهید رسید.

در فاصله سه کيلومتری شمال روستای برگ جهان و در ارتفاع ۲,۷۲۰ متری، بقايای قلعه‌ای به جا مانده که به قلعه دختر يا قلعه بند معروف است. با وجودی که اين قلعه در سال ۱۳۸۲ هجری شمسی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید؛ طی چند سال گذشته، آسیب بسیاری دیده است و همانند گذشته زیبا نیست.

غاری موسوم به زندان خانه لار در ارتفاعات شمال غربی روستای برگ جهان قرار دارد که ظاهرا در گذشته به‌ عنوان زندان استفاده می‌شد.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: Amir Kh)

روستای زیبای برگ جهان با مناظر دلفریب و جلوه‌های کم‌نظیر به‌ویژه در بهار و تابستان، گردشگران زیادی را به سوی خود جلب می‌کند. این روستا جزو مناطق کوهستانی و ییلاقی به حساب می‌آید و در مقایسه با سایر نقاط لواسان، از ارتفاع بیشتری برخوردار است. پس تصور کنید در طول زمستان، انتظار چه سرمای سخت و شدیدی را باید از این منطقه داشته باشید. در حقیقت هوای روستای برگ جهان و سایر مناطق شمیرانات، از ابتدای پاییز سرد می‌شود؛ با این حال، سردی هوا را می‌توان تا اواخر آبان تحمل کرد؛ اما از اوایل آذر سرمای هوا به‌حدی می‌رسد که زمین یخ می‌بندد و برف زمین را می‌پوشاند.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: Omid Ej)

روستای برگ جهان به‌حدی زیبا است که هر کسی را برای حضور طولانی‌تر در آن وسوسه می‌کند. با کمی پرس‌و‌جو بین مردم محلی، افرادی را پیدا می‌کنید که ویلا یا سوئیت خود را به مسافران کرایه می‌دهند. روستای برگ جهان جزو زیباترین مناطق لواسان به حساب می‌آید و در نتیجه هزینه اقامت در آن نیز بسیار گران خواهد بود؛ مخصوصا در تعطیلات نوروز، تعطیلات تابستانی و روزهای تعطیل که کرایه‌ها تا چند برابر افزایش می‌یابند. علاوه بر ویلاهای لوکس، امکان کرایه خانه‌های روستایی نیز وجود دارد.

در ضمن اگر اهل ماجراجویی باشید، می‌توانید به دل طبیعت بزنید. کمپینگ در طول تابستان می‌تواند بسیار لذت‌بخش باشد و به یکی از خاطرات فراموش‌نشدنی شما تبدیل شود.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: امیر آبیار)

• مسیر دسترسی به روستای برگ جهان در طول زمستان می‌تواند بسیار لغزنده و خطرناک باشد؛ پس حتما تجهیزات ایمنی کافی از جمله زنجیر چرخ همراه داشته باشید.
• این روستا نقطه شروع مسیر صعود به قله‌های سرسیاع غار است و کوهنوردان حرفه‌ای در فصول بهار و پاییز سری به این روستا می‌زنند.
• برای صرف غذا می‌توانید به لواسان بروید که چندین رستوران در آن فعالیت می‌کنند.

نویسنده: زهرا صالح‌نژاد/ بازنویسی: صدیقه شجاعی