دبیرستان فیروزبهرام

جاهای دیدنی تهران گستره وسیعی را در بر می‌گیرد؛ موزه‌ها، پارک‌ها، گالری‌ها و مکان‌های تاریخی تنها گوشه‌ای از جذابیت‌های پایتخت هستند. خیابان سی تیر یکی از نقاط تاریخی تهران است که فضاهای جذاب فراوانی دارد، از مدارس تاریخی تهران گرفته تا کلیساها و مکان‌های مذهبی و کافه‌ها. برخی از این بناهای قدیمی هنوز کاربرد اولیه خود را دارند. دبیرستان فیروزبهرام یکی از ابنیه تاریخی است که همچنان به‌عنوان محل تحصیل به حیات خود ادامه می‌دهد. برای آشنایی بیشتر با تاریخ آن دوران و مدرسه فیروزبهرام، با کجارو همراه باشید.

دبیرستان فیروزبهرام (تاسیس ۱۳۱۱ خورشیدی) یکی از دبیرستان‌های قدیمی و زرتشتی شهر تهران واقع در خیابان میرزا کوچک خان است و به یادگار فیروز بهرامجی بیکاجی، فیروزبهرام نام گرفته است.

عکس از visit.tehran.ir (عکاس: مهدی نصرتی)

دبیرستان فیروزبهرام در منطقه ۱۲ شهری پایتخت قرار دارد. این دبیرستان در خیابان جمهوری، خیابان میرزا کوچک خان واقع شده است.

عکس از فلیکر (عکاس: علیرضا کیخا)

سال‌های ۱۳۰۴ تا ۱۳۲۰ را می‌توان مهم‌ترین و بحرانی‌ترین سال‌های تاریخ معاصر‌ ایران دانست؛ زیرا در‌ این دوره تلاش گسترده‌ای برای دگرگون ساختن نهادهای فرهنگی و اجتماعی کشور انجام شد تا در نهایت‌، سلسله سیاسی حکومت پهلوی را تثبیت کند. دگرگونی فرهنگی با رشد سریع نهادهای جدید و با هدف از هم پاشیدن نهادهای سنتی به‌وسیله دولت همراه بود. برخی از این نهادهای جدید شامل موارد زیر می‌‌شود:

• شورای عالی معارف
• جمعیت نسوان وطن‌خواه
• جمعیت تمدن نسوان
• کانون بانوان
• موسسه وعظ و خطابه
• سازمان پرورش افکار
• کمیسیون نمایش

عکس‌های گالری از visit.tehran.ir (عکاس: مهدی نصرتی)

در پایان سال‌های ۱۹۲۰ و سال‌های ۱۹۳۰ چند فقره اصلاحات در زمینه آموزش‌وپرورش‌، فرهنگ و زندگی مردم انجام گرفت. قانون‌ها و تصویب‌نامه‌هایی درباره آموزش عمومی و اجباری رایگان ابتدایی، دبیرستان، آموزش عالی و همچنین تاسیس شبکه آموزش غیرمذهبی دولت و حتی آموزشگاه‌ها و دانشکده‌های علوم تربیتی وضع شدند.

تمامی امور اجرایی مدارس‌، مانند برگزاری امتحانات‌، تهیه برنامه‌های درسی و آموزشی و تشخیص صلاحیت علمی و اخلاقی معلمان‌، به شورای عالی معارف واگذار شد. به سفارش شورای عالی معارف مقرر شد با بررسی نظام آموزش‌وپرورش کشورهای اروپایی‌، الگویی برای نظام آموزشی کشور انتخاب شود. سرانجام سیستم آموزشی مدارس فرانسه به‌عنوان الگوی مدارس‌ ایرانی پذیرفته شد. همچنین در قانون تربیت معلم‌، مصوب اسفند ۱۳۱۲ پیش‌بینی شده بود که در مدت پنج سال‌ آینده‌، تعداد ۲۵ دانشسرا تاسیس شود. در قانون مذکور برای فارغ‌التحصیلان دانشسراهای مقدماتی و دانشسرای عالی و در قانون تاسیس دانشگاه تهران برای دانشسرایان و استادان، شیوه استخدام و ۱۰ درجه خدمت و ترتیب ارتقا و بازنشستگی پیش‌بینی شد و برای اولین بار معلم، خدمتگذار رسمی مملکت محسوب و آتیه وی تامین و مستحکم شد. در هنگام استعفای رضاشاه تعداد ۳۶ دانشسرا در سراسر کشور وجود داشت.

یکی از جنبه‌های بسیار امیدوارکننده اصلاحات نظام آموزشی در دوران رضاشاه و زیر نظر مستقیم وزارت معارف‌، این بود که به آلمانی‌ها امکان داده شد تا به‌راستی خدمت باارزشی را به ‌ایرانیان ارزانی دارند. مدارس فنی توسط وزارتخانه‌های مختلف گشایش یافت تا به آموزش کادر فنی در داخل کشور بپردازد.

عکس از hiveminer

یکی از این مدارس موفق، چه به‌لحاظ کادر آموزشی و چه در ساختار و معماری، دبیرستان فیروزبهرام است. این دبیرستان هدیه‌ای از رادمنش بهرامجی بیکاجی، به یادگار از فرزندش فیروز است که در آغاز شهریور ۱۲۷۴ هجری خورشیدی (۱۸۹۵ میلادی) در هندوستان زاییده شد و در هشتم دی‌ماه ۱۲۹۴ هجری خورشیدی (۱۹۱۵ میلادی) جهان را بدرود گفت.

این دبیرستان در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۱۱ خورشیدی روی زمین انجمن زرتشتیان پایه گذارده شد و به سرپرستی نیک اندیش اردشیر کیامنش و به رهنمونی و دستیاری ارباب کیخسرو شاهرخ آغاز و انجام و در دوم دی‌ماه همان سال گشایش یافت.

عکس‌های گالری از سایت ویکی‌پدیا (عکاسان: Sairan89 و وهمن)

به هنگام ورود به ساختمان دبیرستان، سنگ مرمرینی که در سینه دیوار جای گرفته است، توجه را جلب می‌کند. این سنگ به طول تقریبی ۱/۵ متر و عرض یک متر است و در آن متن زیر با خط نستعلیق حک شده است:

در ۷ دی ماه ۱۳۹۱، جشن هشتاد سالگی بنیان‌گذاری فیروزبهرام در تالار این دبیرستان برگزار شد. در این جشن تعداد زیادی از مدیران، استادها، کارمندان، دانش‌آموختگان پیشین و دانش‌آموزان این دبیرستان حضور داشتند.

طرح این مدرسه از جعفرخان معمارباشی است. وی از اسلوب‌های هخامنشی استفاده کرده است. معماری این اثر همچون کاخ شهربانی و سردر باغ ملی تلفیقی از معماری اروپایی و معماری کهن ایرانی است. استاد ميرزا جعفرخان معمار باشی، پسر مرحوم استاد قاسم معمار در سال ۱۲۴۰ خورشیدی در كاشان متولد و در سال ۱۳۱۳ خورشیدی در تهران فوت شد.

عکس از visit.tehran.ir (عکاس: مهدی نصرتی)

درباره جعفرخان معمارباشی در پاراگراف دوم صفحه ۲۱۸ کتاب «معماری دوره پهلوی اول» نوشته مصطفی کیانی (چاپ دوم) چنین می‌خوانیم:

جعفرخان معمارباشی، این استاد، معمار مظفرالدین شاه بوده و آثار او تا دوره پهلوی اول ادامه داشته است. سردر باغ ملی، تهران کاخ سبز سعدآباد، نقشه و سردر سنگی کاخ مرمر و نیز ایوان شرقی مدرسه سپهسالار از کارهای وی است. همچنین سردر ورودی مسجد قنبر علی‌خان و نیز کلاه‌فرنگی پادگان عشرت‌آباد و نیز ساخت دبیرستان فیروز بهرام تهران (۱۳۱۱ خورشیدی) از دیگر فعالیت‌های او است.

در سال ۱۳۷۵ خورشیدی این دبیرستان با یاری ارباب فریدون، ارباب مهربان زرتشتی و با همت آقای رستم فرخنده و همیاری انجمن زرتشتیان تهران، زیر نظر سازمان میراث فرهنگی کشور به‌طور کامل بازسازی شد.

در حال حاضر این دبیرستان مجهز به کتابخانه، تالار گردهمایی، آزمایشگاه‌های فیزیک و شیمی، سیستم‌های صوتی، تصویری و کامپیوتری پیشرفته است. کارگاه رایانه مدرسه در سال ۱۳۹۲ بازسازی و بازگشایی شد.

عکس‌های گالری از visit.tehran.ir (عکاس: مهدی نصرتی)

کتابخانه فیروزبهرام حدود ۲۵۰۰ جلد کتاب دارد و موضوعات گوناگونی چون علوم ریاضی و فیزیک، ادبیات، فلسفه، هنر و رمان را شامل می‌شود. قسمتی در این کتابخانه به نگهداری نشریات داخلی منتشر شده در دبیرستان، پایان‌نامه و تحقیقات دانشجویان رشته‌های معماری و مرمت آثار تاریخی با موضوع دبیرستان فیروزبهرام اختصاص داده شده است. این کتابخانه در سال ۱۳۷۷ با هدیه مهربان و گلی فرهنگی و روانشاد رستم فرهنگی بازگشایی شد.

• سید حسین نصر (ریاست دانشگاه شریف)
• پرویز شهریاری (ریاضی‌دان و از چهره‌های ماندگار)
• عزّت الله نگهبان (پدر باستان‌شناسی مدرن ایران)
• کمال الدین جناب (فیزیک‌دان)
• حسن‌علی منصور (نخست‌وزیر دوران پهلوی)
• جواد منصور
• هوشنگ نهاوندی (وزیر علوم و ریاست دانشگاه تهران در دوران پهلوی)
• ایرج افشار (ریاست کتابخانه ملی ایران و مرکز اسناد دانشگاه تهران، نویسنده)
• ابراهیم ویکتوری (پژوهشگر فضایی، نویسنده)
• هژبر یزدانی (سرمایه‌دار مشهور در دوران پهلوی)
• بوذرجمهر مهر (پزشک و نماینده مجلس)
• احمد شاملو (شاعر)
• محمد نوری (خواننده)
• مسعود برزین (روزنامه‌نگار و رئیس سابق رادیو و تلویزیون ملی ایران)
• بیژن جلالی (شاعر)
• سروش حبیبی (مترجم)
• مهرداد بهار (نویسنده و پژوهشگر)

امکان بازدید از فضاهای داخلی مدرسه به‌عنوان گردشگر وجود ندارد؛ اما می‌توانید از نمای بیرونی مدرسه بازدید کنید.

عکس از توئیتر seyyedreza

نویسنده: آزاده یوسف نژاد