موزه صلح تهران

وقتی برای اولین بار نام موزه صلح را می‌شنوید، ممکن است متعجب شوید. تصور اینکه در یک موزه جنگ چه می‌گذرد، دشوار نیست. اما در یک موزه صلح چه چیزهایی می‌تواند وجود داشته باشد؟ و اگر قرار باشد «صلح» در یک موزه نمایش داده شود، آیا باید به وقایع گذشته بپردازد؟ آیا «صلح» موضوعی متعلق به گذشته است؟ با کجارو همراه باشید تا علاوه بر آشنایی با موزه‌های صلح، گشتی در موزه صلح تهران بزنیم.

موزه صلح در واقع محلی است برای برنامه‌های آموزشی و پژوهشی که مخاطب آن عموم مردم هستند. این موزه‌ها از طریق نمایشگاه‌ها و فعالیت‌های آموزشی می‌کوشند، فرهنگ صلح را عرضه کنند. هدف اصلی این موزه‌ها ترویج فرهنگ نوع‌دوستی و صلح از طریق نمایش پیامدهای ناگوار جنگ و خشونت و آثار زیان‌بار آن بر انسان‌ها و محیط زیست است.

عکس از ایرنا (عکاس: مجتبی محمدلو)

یکی از نقاط قوت موزه‌های صلح آن است که می‌توانند از طریق نمایشگاه‌ها، کارگاه‌های آموزشی، بزرگداشت‌ها و دیگر مراسم با عموم مردم ارتباط برقرار و آن‌ها را در برنامه‌های آگاه‌سازی وارد کنند. در ضمن این موزه‌ها می‌کوشند پلی ارتباطی بین ملت‌ها برای شناخت بهتر آنان از یکدیگر ایجاد کنند.

عکس از آژانس عکس تهران (عکاس: احمد آقاسیانی)

موضوع تاسیس موزه‌های صلح ایده نسبتا نوینی در جهان است؛ در حالی که در طول چند قرن اخیر از طریق یادمان‌ها، ادبیات، هنر و موزه‌های جنگ به‌طرز باشکوهی به مقوله «جنگ» پرداخته شده است. در مقابل این روایت‌های تقریبا یک‌طرفه، این ایده مطرح شد که جزئیات جنگ، سبعیت، هزینه‌های انسانی گزاف مربوط به جنگ و تمامیت آن که امری فراتر از شکوه و شجاعت است، در فضای سازمان‌یافته یک موزه به‌طور کامل ثبت شود. انگیزه چنین تلاشی بر مبنای این اعتقاد است که «آگاه کردن مردم از واقعیت جنگ مانند آموزش صلح به آن‌ها است.» شروع عصر جنگ‌های جدید در پایان قرن نوزدهم انگیزه‌ای به فعالان اجتماعی داد تا اولین موزه صلح عصر ما را بنا نهند. در سال ۱۹۰۲ موزه بین‌المللی «جنگ و صلح» در لوسرن سوئیس به روی عموم گشوده شده است.

موزه بین‌المللی «جنگ و صلح»، سوئیس

دو دهه بعد موزه صلح دیگری ریشه گرفت. به‌دنبال آثار ویران‌کننده جنگ جهانی اول بر جامعه اروپا به‌ویژه جمهوری آلمان، «ارنست فردریش» اولین موزه بین‌المللی ضد جنگ را در سال ۱۹۲۵ تاسیس کرد که بعدها در سال ۱۹۳۳ با متواری شدن فردریش، رژیم نازی آن را منحل کرد. موج دوم موزه‌های صلح بعد از سال‌های ویرانگر جنگ جهانی دوم به پا خاست. بسیاری از این موزه‌ها در ژاپن بنا نهاده شده است؛ جایی که درک عمیقی از عواقب مرگ‌بار کاربرد جنگ‌افزارهای هسته‌ای به‌وجود آمده بود. امروزه موزه‌های صلح در تمام قاره‌های زمین گسترده شده‌اند. اگرچه در دنیا جنگ همچنان وجود دارد، با رشد موزه‌های صلح می‌توان به پایان جنگ‌ها امیدوار شد.

موزه صلح تهران یکی از جاذبه های گردشگری تهران و از اعضای شبکه بین‌المللی موزه‌های صلح است. این موزه در ساختمان اهدایی شهرداری تهران در پارک شهر قرار دارد و به‌عنوان یک سازمان مردم نهاد (NGO) و تحت نظر هیئت مدیره اداره می‌شود. اعضای فعال موزه به‌خصوص راهنمایان، از قربانیان جنگ و سلاح‌های شیمیایی هستند و به‌عنوان نمادهای زنده و پیام‌آوران صلح شناخته می‌شوند. این موزه که با سایر تشکل‌های مردمی و موزه‌های صلح در سراسر دنیا در ارتباط است، می‌کوشد تا فرهنگ «صلح» را نه در معنای سیاسی، بلکه در معنای اجتماعی و فرهنگی آن ترویج کند.

عکس از ایرنا (عکاس: مجتبی محمدلو)

تلاش‌هایی که برای پیشبرد «صلح» صورت می‌گیرد، در حال گسترش هستند. هرچه حضور موزه‌های صلح بیشتر می‌شود، پیام صلح برای مردم قوی‌تر می‌شود تا به آن روی بیاورند، تحسین‌اش کنند و به‌عنوان بخشی از عقاید خود بپذیرند.

آنچه که کارگردان عزیز ایران روانشاد عباس کیارستمی در بازدید از این موزه ارزشمند گفتند، ماندگار است:

شما جانبازان دو بار برگردن ما حق دارید و من تا ابد با آنچه در اینجا دیدم درگیرم.

موزه صلح معنایی دوچندان دارد و مکانی برای یادآوری ارزش‌های والایی مانند دوستی، هم‌زیستی مسالمت‌آمیز و احترام به خویشتن و دیگران است.

عکس‌های گالری از آژانس عکس تهران (عکاس: احمد آقاسیانی)

موزه صلح تهران در خیابان وحدت اسلامی، خیابان شهید فیاض بخش، درب شمالی پارک شهر قرار دارد. بهترین راه دسترسی استفاده از مترو است. با استفاده از خطوط یک (کهریزک-تجریش) یا دو (فرهنگسرا-صادقیه) خود را به ایستگاه امام خمینی برسانید. پس از ۱۰ دقیقه پیاده‌روی به‌سمت غرب در خیابان امام خمینی، به خیابان خیام جنوبی وارد شوید تا به ورودی قورخانه پارک شهر برسید. با استفاده از خط دو مترو نیز به ایستگاه حسن آباد دسترسی خواهید داشت. از این ایستگاه در خیابان وحدت اسلامی خارج شوید و به‌سمت جنوب پیاده بروید تا پس از پنج دقیقه به پارک برسید. برای استفاده از اتوبوس می‌توانید سوار اتوبوس‌هایی شوید که به مقصد پایانه فیاض‌بخش حرکت می‌کنند. همچنین اتوبوس‌هایی که به میدان امام خمینی (ره) تردد می‌کنند، گزینه‌ای مناسب هستند. اگر قصد استفاده از اتوبوس تندرو (BRT) را دارید، خط راه‌آهن-تجریش را سوار و در ایستگاه دکتر حسابی از اتوبوس پیاده شوید و در خیابان امام خمینی (ره) به‌سمت شرق بروید. با حدود ۲۰ دقیقه پیاده‌روی به پارک شهر خواهید رسید.

نقشه دسترسی به موزه صلح تهران

اندیشه تاسیس موزه صلح تهران در ملاقات اعضای انجمن «حمایت از قربانیان سلاح‌های شیمیایی» در تهران با مسئول هماهنگی شبکه جهانی موزه‌های صلح در سال ۱۳۸۴ شکل گرفت. این گفتگو و همچنین دیدار اعضای این انجمن از هیروشیما در همان سال، تمایل به‌شکل‌گیری یک موزه صلح را در تهران تقویت کرد. در شهر هیروشیما رنج‌های حاصل از کاربرد سلاح‌های اتمی علیه ژاپن به انگیزه‌ای برای تلاش در مسیر صلح تبدیل شد که این امر در موزه صلح هیروشیما به‌خوبی متجلی شده است.

عکس از آژانس عکس تهران (عکاس: احمد آقاسیانی)

بنیان‌گذاران موزه صلح تهران نیز از این تجربیات جهانی الهام گرفتند و این موزه در نهایت در سال ۱۳۸۶ کار خود را آغاز کرد. ساختمان موزه صلح تهران در سال ۱۳۸۹ به‌‌طور موقت برای بازسازی بسته شد و ساختمان جدید را در تیرماه ۱۳۹۰ با حضور مهمانانی از کشورهای مختلف جهان، از جمله رئیس موزه صلح هیروشیما و معاون شهردار وقت تهران برای بازدید عمومی افتتاح کردند.

بخش‌های مختلف موزه صلح تهران شامل کتابخانه صلح، گالری هنر برای صلح، کارگاه‌های آموزشی، بخش موزه مجازی و استودیوی ثبت تاریخ شفاهی است. موزه دارای یک سالن اصلی است که در آن نمادهایی برای نمایش پیامدهای جنگ در دنیا و عواقب کاربرد سلاح‌های شیمیایی و اتمی در معرض نمایش قرار داده شده‌اند. در این بخش اسناد و اشیای منحصربه‌فردی از جنگ شیمیایی علیه مردم ایران نشان داده شده است.

عکس‌های گالری از ایرنا (عکاس: مجتبی محمدلو)

در بخش دیگر موزه، «صلح» در فرهنگ ملی و دینی ایرانیان و راه‌های مشارکت هر فرد در جهت ترویج صلح و دوستی مورد تأکید قرار گرفته است. بخشی از موزه نیز به برنامه‌های آموزشی اختصاص دارد که به برگزاری کارگاه‌های آموزشی و کنفرانس‌هایی با موضوعاتی نظیر فرهنگ، صلح، آشتی و حقوق بشر دوستانه بین‌المللی، خلع سلاح و لزوم ریشه‌کن شدن سلاح‌های کشتار جمعی از جهان و پیامدهای جنگ می‌پردازد.

علاوه بر این موزه صلح دارای استودیوی مستندی است که در آن می‌توان سرگذشت قربانیان جنگ را به‌عنوان اسناد تاریخی ثبت و ضبط کرد. کتابخانه صلح در موزه دارای منابع گوناگونی از آثار مرتبط است، از حقوق بین‌الملل گرفته تا برقراری صلح و تاریخ شفاهی قربانیان جنگ.

نمایشگاه‌های هنری دائمی و موقت با موضوع صلح در این موزه برپا می‌شود که آثار هنرمندان ایرانی و خارجی را به نمایش می‌گذارند. همچنین دبیرخانه شهرداران ایرانی عضو «سازمان بین‌المللی شهرداران صلح» در موزه صلح واقع شده است.

یادبود کودکان قربانی جنگ در موزه صلح تهران، عکس: زهره صفی‌نور

در روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۹ تا ۱۲:۳۰ و ۱۴:۳۰ تا ۱۷ می‌توانید از موزه صلح تهران بازدید کنید. موزه در روزهای تعطیل رسمی باز نیست. ورود به موزه صلح تهران رایگان است. برای بازدیدهای گروهی تماس حاصل کنید.

عکس‌های گالری از آژانس عکس تهران (عکاس: احمد آقاسیانی)

نویسنده: فاطمه رشیدی