باغ موزه مینیاتور تهران

باغ موزه مینیاتور اولین موزه مینیاتوری کشور و یکی از جاهای دیدنی تهران است که در فضایی به بزرگی سه هکتار توسط شهرداری تهران (سازمان پارک‌ها و فضای سبز) ساخته و در سال ۱۳۹۲ افتتاح شد. هدف از ساخت این باغ موزه، آشنایی مردم با آثار تاریخی ثبت شده ایران در فهرست میراث جهانی نظیر تخت جمشید، چغازنبیل، میدان نقش‌ جهان اصفهان، پاسارگاد، تخت سلیمان، گنبد سلطانیه، ارگ بم، مجموعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی، بازار تبریز و... بوده است. ضمن اینکه فضای زیبای این باغ برای رهایی از شلوغی شهر و گرفتن عکس‌های یادگاری مناسب است.

• آدرس: استان تهران، تهران، خیابان جانبازان غربی، حد فاصل بزرگراه امام علی (ع) و خیابان کرمان، جنب بوستان تمدن (نمایش روی نقشه)

باغ موزه مینیاتور در خیابان جانبازان غربی، نبش بزرگراه امام علی (ع) واقع شده است و ورودی پیاده‌رو به باغ مینیاتور جنب بوستان تمدن (گلبرگ) قرار دارد.

• مترو: مترو بهترین راه دسترسی به باغ‌ موزه مینیاتور است. برای این منظور در ایستگاه مترو گلبرگ در خط دو مترو از قطار پیاده شوید و پس از پنج دقیقه پیاده‌روی در خیابان نظام‌آباد به‌سمت جنوب و سپس گلبرگ بروید تا به بوستان تمدن (گلبرگ) و باغ‌ موزه مینیاتور برسید که در این بوستان قرار دارد.
• اتوبوس: اتوبوس‌های خط پنج سامانه اتوبوس‌های تندرو (BRT) در میدان رسالت ایستگاه دارند و با پیاده‌شدن در این ایستگاه و پیاده‌روی در مسیر یاد‌شده می‌توانید به باغ موزه مینیاتور برسید. همچنین با انتخاب ایستگاه مترو گلبرگ می‌توانید از اتوبوس‌هایی که در خیابان گلبرگ تردد می‌کنند، برای رسیدن به باغ موزه استفاده کنید.
• خودروی شخصی: از طریق خروجی خیابان کرمان در بزرگراه رسالت یا خروجی خیابان گلبرگ در بزرگراه امام علی (ع) می‌توانید خود را به باغ موزه مینیاتور برسانید.

باغ موزه مینیاتور یکی از جاذبه‌های گردشگری نسبتا جدید در تهران است که متاسفانه به‌دلیل تبلیغات کم و نامناسب، کمتر شهروندی در پایتخت حتی اسم آن را شنیده است. فضای این باغ موزه تلفیقی از معماری مدرن و باغ‌سازی سنتی پارسی است. این محل که سه هکتار وسعت دارد، پس از دو سال ساخت‌وساز، در سال ۱۳۹۲ افتتاح شد تا به‌عنوان اولین موزه مینیاتوری کشور پذیرای گردشگران باشد.

باغ موزه مینیاتور تهران ۱۳ جاذبه تاریخی ایران که ثبت جهانی شده‌اند، در مقیاس یک بیست‌وپنجم اندازه واقعی در فضای باز برای علاقه‌مندان به نمایش گذاشته است. از نکات جالب در قرارگیری ماکت‌ها توجه به موقعیت جغرافیایی اصلی آن‌ها است؛ برای مثال میدان نقش جهان در مرکز باغ قرار دارد، در سمت غربی آن ماکت مجموعه بیستون و در شمال باغ کلیساهای ارامنه به چشم می‌خورد. علاوه بر این، در اطراف ماکت‌ها پوشش‌های گیاهی ویژه هر منطقه ایجاد شده که جذابیتی دوچندان به آن بخشیده است.

آثار مجموعه از طریق تابلوهای هدایت‌گر معرفی شده‌اند و کنار هر اثر کتیبه‌ای قرار دارد که به‌معرفی کامل و توضیح تاریخچه‌ آن می‌پردازد. روشنایی باغ موزه به‌وسیله چراغ‌های پایه ‌فلزی بلند و لامپ‌های کوچک کنار ماکت‌ها تامین می‌شود و عناصر شاخص معماری ایرانی مانند حوض و فواره، آب‌راه، کاشی‌کاری و غیره در سراسر آن قابل‌ مشاهده هستند. هنگام گشت‌وگذار در موزه به کاشی‌کاری‌های بالای سر خود نگاه کنید که با الهام از کاشی‌کاری بناهای معروف دوران صفوی و قاجار ساخته‌ شده‌اند.

از جمله امکانات باغ موزه مینیاتور می‌توان به نیمکت، آبخوری و سرویس بهداشتی اشاره کرد.

ماکت‌ها دارای جزییات خوبی هستند و وقت و دقتی که برای ساخت آن‌ها صرف شده است، به‌خوبی به چشم می‌خورد. این ماکت‌ها شامل تخت جمشید، چغازنبیل، میدان نقش‌ جهان اصفهان، پاسارگاد، تخت سلیمان، گنبد سلطانیه، ارگ بم، کلیساهای ارامنه، کوه و کتیبه بیستون، مجموعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی، بازار تبریز، آبشارهای شوشتر و گنبد قابوس می‌شوند.

ارگ بم

ارگ بم بزرگ‌ترین بنای خشتی جهان بود که ماکت آن به شکلی طراحی شده است که پیش از زلزله وجود داشت. ارگ بم اولین ماکتی است که پس از ورود به موزه آن را خواهید دید و از تماشای جزییات زیاد و دقیق آن لذت خواهید برد.

گنبد سلطانیه

دومین ماکت به گنبد سلطانیه تعلق دارد که در قرن هشتم هجری قمری ساخته شده است. گنبد سلطانیه در ۳۹ کیلومتری جنوب شرقی شهر زنجان قرار دارد و بزرگ‌ترین گنبد آجری جهان به حساب می‌آید. این جاذبه تاریخی پس از کلیسای جامع مریم مقدس ایتالیا و مسجد ایاصوفیه ترکیه، سومین بنای عظیم تاریخی در جهان محسوب می‌شود.

پاسارگاد

پاسارگاد یا پارسه‌ پایتخت امپراتوری هخامنشی است و در دشت مرغاب در نیمه شمالی استان امروزی فارس واقع شده است. این مجموعه در سال ۱۳۸۳ در میراث جهانی ثبت شد و محدوده اصلی آن حدود ۱۵۸ هکتار است. ماکت شامل جزییات زیادی از ‌آرامگاه کورش و نقش‌‌برجسته‌ انسان بالدار است. نقش‌برجسته انسان بالدار در شمال شرقی آرامگاه کوروش قرار دارد و نقش یک انسان بالدار بر جرزی سنگی را نشان می‌دهد. این اثر کامل‌ترین نقشی است که در پاسارگاد وجود دارد.

تخت جمشید

تخت جمشید در ۱۰ کیلومتری شمال شرقی شیراز واقع شده است که احداث آن توسط داریوش در حدود سال‌های ۵۱۸ یا ۵۲۰ قبل از میلاد آغاز شد و ساخت بقیه کاخ‌ها در دوره حکومت پسرش، خشایارشا و سایر پادشاهان هخامنشی ادامه یافت. برخی محققان این مکان را محل اداری حکومت هخامنشی و برخی آن را محل برگزاری آیین نوروز می‌دانند.

این جاذبه تاریخی در سال ۱۳۵۸ در فهرست میراث جهانی به ثبت رسید. تخت جمشید بسیار وسیع و عظیم است و از همین رو، مشاهده تمام سازه‌های آن در یک جایگاه و با یک نگاه، بر عظمت و شکوه آن می‌افزاید. ماکت این جاذبه شامل تالار آپادانا، تالار صدستون، کاخ هدیش، خزانه، دروازه‌ ملل، کاخ تچر، تالار شورا و آرامگاه‌ها می‌شود.

گنبد قابوس

گنبد قابوس که به شیوه رازی ساخته شده است، به سده چهارم هجری تعلق دارد. گنبد قابوس در سی‌وششمین همایش یونسکو در فهرست میراث جهانی قرار گرفت.

تخت سلیمان

مجموعه میراث جهانی تخت سلیمان در ۴۵ کیلومتری شمال شرقی شهرستان تکاب در استان آذربایجان غربی قرار دارد. این مجموعه ۱۲٫۵ هکتاری در دره‌ای سرسبز و روی یک صفه سنگی طبیعی قرار دارد. قدمت تخت سلیمان به دوره ساسانی می‌رسد و از آن برای انجام مراسم مذهبی در ایام خاصی استفاده می‌شد.

میدان نقش‌جهان

ماکت میدان نقش جهان یکی از بزرگ‌ترین ماکت‌های باغ‌ موزه مینیاتور است. بناهای شاخص میدان شامل عمارت عالی‌ قاپو، مسجد جامع عباسی یا شاه، مسجد شیخ‌ لطف‌الله و سردر قیصریه‌ می‌شوند که به‌زیبایی در نمونه مینیاتوری آن به نمایش گذاشته شده‌اند. این مجموعه در سال ۱۳۵۸ در فهرست میراث جهانی به ثبت رسید.

مسجد شاه از شاهکارهای معماری ایرانی-اسلامی است که در دوره صفویه ساخته شد. مسجد شیخ لطف‌الله نیز در دوره صفوی و به دست استاد محمدرضا اصفهانی احداث شد. عمارت عالی‌قاپو که در ضلع غربی میدان قرار دارد، در دوره شاه‌ عباس صفوی به پایان رسید و مینیاتورهای بسیار زیبا و بی‌نظیری در آن کار شده است. سردر قیصریه، جاذبه دیگر میدان نقش‌ جهان محسوب می‌شود که به دوره صفوی تعلق دارد.

قره‌ کلیسا

قره‌ کلیسا در ۲۰ کیلومتری شرق چالدران قرار دارد. بنا به روایات ارامنه، بنای اولیه این کلیسا مربوط به اوایل دوران مسیحیت و مدفن تادئوس است.

کلیسای سنت‌ استپانوس

کلیسای سنت‌استپانوس در ۱۶ کیلومتری غرب جلفا در روستایی متروکه به نام «دره شام» قرار دارد. بنای این کلیسا مربوط به قرون دهم تا دوازدهم میلادی است.

کلیسای زور زور

کلیسای «زور زور» در مجاورت روستای بارون در شهرستان چالدران قرار دارد. این کلیسا در سال ۶۷ به‌دلیل آب‌گیری سد بارون، عینا به نقطه‌ای مرتفع در ۶۰۰ متری محل اصلی منتقل شد.

بازار تبریز

بازار تبریز بزرگ‌ترین ماکت در باغ‌ موزه مینیاتور را به خود اختصاص داده است؛ البته به‌دلیل بزرگی این ماکت، بخش‌های میانی آن به‌خوبی دیده نمی‌شود. این بازار تاریخی از سازه‌های آجری به‌هم‌پیوسته، بناها و فضاهای محصور تشکیل شده است که عملکردهای متنوعی در زمینه‌های تجاری، آموزشی و مذهبی داشته‌‌اند. امروزه بازار تبریز به‌عنوان کامل‌ترین سازمان اجتماعی بازارهای ایران شناخته می‌شود.

بازار تبریز حدود یک کیلومتر مربع مساحت دارد و تیمچه‌ها، سراها و کاروان‌سراهای متعدد آن از اقتدار و رونق تجارت این شهر در گذشته‌های دور و نزدیک حکایت دارند.

سازه های آبی شوشتر

ماکت سازه‌ های آبی شوشتر بسیار زیبا و خلاقانه ساخته شده است. این سازه‌ها که در سال ۱۳۸۸ با شماره ثبت ۱۳۱۵ در فهرست میراث جهانی ثبت شدند، در شهرستان شوشتر در شمال استان خوزستان قرار دارند.

بیستون

مجموعه بیستون کرمانشاه، محوطه‌ای کهن و باارزش محسوب می‌شود که نوشته‌های داریوش بزرگ را در خود جای داده است. این مجموعه در سال ۱۳۸۵ در فهرست میراث جهانی به ثبت رسید. علاوه بر ماکت مجموعه، تندیس هرکول نیز در بین ماکت‌ها به چشم می‌خورد. تندیس هرکول یکی از جاذبه‌های گردشگری استان کرمانشاه است که در دوره سلوکی در محوطه تاریخی بیستون ساخته شد.

نقش‌برجسته و کتیبه داریوش در ۲۵ کیلومتری شمال شرقی شهر کرمانشاه و در مسیر جاده تاریخی موسوم به جاده شاهی واقع شده است. این اثر یکی از پرارزش‌ترین اسناد تاریخی ایران و جهان از دوران باستان به حساب می‌آید.

مجموعه شیخ صفی‌ الدین اردبیلی

مجموعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی، برجی آرامگاهی است که در سال ۱۳۸۹ در میراث جهانی به ثبت رسید. سطح بیرونی بنای آرامگاه با تکرار کلمه مبارک «الله» با کاشی فیروزه‌ای در متن آجری و خط معلقی تزیین شده است. در کنار برج آرامگاه، قندیل‌خانه و در شرق قندیل‌خانه، تالار هشت‌گوش گنبد‌داری به نام ‌چینی‌خانه وجود دارد.

زیگورات جغازنبیل

زیگورات چغازنبیل در ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر شوش در استان خوزستان قرار دارد. این معبد در قرن سیزدهم پیش از میلاد به دستور پادشاه ایلام، اونتاش نپیرشا در شهری به نام دوراونتاش بنا شد. از این معبد تعداد زیادی آجر کتیبه‌دار به‌دست آمده است که نشان می‌دهد آشور بانیپال در سال ۶۴۰ پیش از میلاد آن را تخریب کرده است. زیگورات چغازنبیل به‌شکل مربعی به‌ اضلاع ۱۰۵ متر در پنج طبقه به ‌ارتفاع ۵۲ متر ساخته شده بود که هم‌اکنون ۲٫۵ طبقه به ‌ارتفاع حدود ۷۵ متر باقی‌ مانده است. این جاذبه تاریخی در سال ۱۳۸۵ در فهرست میراث جهانی ثبت شد.

در گالری باغ موزه مینیاتور تصاویری از آثار باستانی کشورمان به نمایش درآمده است که در فهرست میراث جهانی ثبت شده‌اند. فضای گالری باغ مساحتی حدود ۷۵۰ متر مربع دارد که به نمایشگاه‌های میراث فرهنگی، کتابخانه، فروشگاه‌های فرهنگی، چایخانه و… اختصاص‌ یافته است.

• بازدید از باغ موزه مینیاتور تهران نیازی به خرید بلیط ورودی ندارد و رایگان است.
• برای پارک خودرو می‌توانید از پارکینگ روبه‌روی باغ موزه استفاده کنید؛ گرچه برخی از بازدیدکنندگان از نبود جای پارک مناسب گلایه داشته‌اند.
• افراد دارای مشکل حرکتی، صندلی چرخ‌دار، کالسکه و دوچرخه می‌توانند به‌راحتی از این محل استفاده کنند.

نویسنده: علیرضا کیخا