منطقه حفاظت شده دشت ناز

دشت ناز با وجود بیش از ۴۴۷ گونه گیاهی، در دل جنگل‌ های هیرکانی و در قلب کوهستان بستری منحصر‌به‌فرد و استثنایی و پناهگاهی برای گونه‌های مختلف جانوری است. دشت ناز بیشتر به‌واسطه حضور گونه‌ای نادر از گوزن با نام گوزن زرد شهرت دارد. پناهگاه دشت ناز ساری زیر نظر سازمان محیط‌زیست است و تردد به این پناهگاه به‌واسطه اکوسیستم خاص بدون مجوز این سازمان امکان‌پذیر نیست. دشت ناز ازجاهای دیدنی ساری است که هر سال گردشگران زیادی را جذب می‌کند.

منبع: blog.rahbal

پناهگاه دشت ناز ساری با مساحتی در حدود ۵۶ هکتار از جاهای دیدنی مازندران به شمار می‌آید و از شمال شرقی شهر ساری قابل دسترس است. این پناهگاه در شهرستان میاندرود و جاده‌ای منتهی به دریا قرار دارد. محدوده پناهگاه حیات وحش دشت ناز در دوره پهلوی بخشی از دارایی‌های رضا شاه بود. بعد از فوت او، محمدرضا پهلوی این منطقه را توسعه داد و تاریخچه تاسیس پناهگاه حیوانات و فرودگاه دشت ناز نیز به همان دوران می‌رسد.

پناهگاه دشت ناز ساری از سال ۱۳۴۶ به‌عنوان منطقه حفاظت‌شده و از سال ۱۳۵۴، به‌عنوان پناهگاه حیوانات ثبت شد. این پناهگاه در ۲۹ کیلومتری (۳۰ دقیقه)ّ شمال شهر ساری و ۱۱٫۵ کیلومتری (۲۰ دقیقه) فرودگاه بین‌المللی ساری واقع شده است. پناهگاه دشت ناز ساری در فاصله ۳۰۹ کیلومتری (چهار ساعت و ۴۰ دقیقه) از تهران قرار دارد.

منبع: خبرگزاری مهر، عکاس: امیرعلی رزاقی

شما می‌توانید برای دسترسی به پناهگاه دشت ناز ساری از تهران، سفر هوایی را انتخاب کنید؛ چراکه فرودگاه بین‌المللی ساری در ۱۱٫۵ کیلومتری این منطقه قرار گرفته است. فرودگاه بین‌المللی ساری در منطقه «شهریار کنده» در روستای اسلام آباد است؛ درست همان‌جایی که دشت ناز ساری نیز قرار دارد.

علاوه بر هواپیما، شما می‌توانید از تهران با قطار نیز به ساری سفر کنید. مسیر قطار تهران به ساری بی‌شک یکی از زیباترین مسیرهای ریلی کشور است و به‌خصوص با گذر از فیروزکوه، شما به دل طبیعتی سرسبز و دست‌نخورده خواهید رفت. با قطار برای رسیدن به ساری در حدود هفت ساعت و نیم در سفر خواهید بود. از ایستگاه قطار ساری از جاده فرح‌آباد و پنبه‌چوله ۳۲ کیلومتر (۳۶ دقیقه) مسافت در پیش خواهید داشت.

اگر برای رفتن به دشت ناز قصد دارید ماشین شخصی را انتخاب کنید، کافی است خود را از تهران به ساری برسانید. برای رفتن به ساری می‌توانید از طریق جاده هراز به فیروزکوه به‌سمت مازندران حرکت کنید. از جاده هراز به شهر آمل و از آنجا با عبور از شهرهای بابل و قائم‌شهر به ساری خواهید رسید و از جاده فیروزکوه مستقیم به قائم‌شهر و سپس ساری دسترسی خواهید داشت.

از ساری با طی مسافتی در حدود ۱۰ کیلومتر در جاده ساری به گوهرباران به‌سمت شهر نکا می‌روید و به چهارراه شهر سورک می‌رسید. اگر در این چهارراه مسیر خود را به‌سمت چپ منحرف کنید، به شرکتی به نام «نکا چوب» خواهید رسید. با عبور از این شرکت و ادامه مسیر، به روستای اسلام آباد و منطقه شهریار کنده خواهید رسید که از آنجا با طی مسافت کمی می‌توانید خود را به دشت ناز ساری برسانید.

• آدرس پناهگاه حیات وحش دشت ناز: مازندران، ساری، جاده پنبه چوله، شهر نکا، روستای اسلام‌آباد، شهریار‌کنده، پناهگاه حیات وحش دشت ناز (مشاهده روی نقشه)

دشت ناز ساری با وجود ۴۴۷ گونه گیاهی اکوسیستم بی‌نظیری برای حیات وحش است. مهم‌ترین گونه‌های گیاهی این منطقه شامل راش، توسکا، ممرز، لیلکی و انجیلی و گونه‌های غالب درخت آزاد و بلوط هستند. دشت ناز ساری بخش مهمی از جنگل‌های هیرکانی است؛ جنگل‌های طبیعی که قدمت آن‌ها به هزاران سال پیش می‌رسد و بعد از کویر لوت دومین اثر بزرگ طبیعی ایران محسوب می‌شود که در فهرست میراث جهانی به ثبت رسیده است. ۵۳ درصد از کل جنگل‌های کشور در استان مازندران است و به همان نسبت از بین ۱۲ سایت هیرکانی ثبت شده در کل ایران، ۶ سایت در میان جنگل‌های این استان قرار دارد.

منبع: blog.rahbal

دشت ناز به‌واسطه تنوع و شرایط مساعد اکوسیستم میزبان گونه‌های جانوری مهم و مختلفی از جمله گوزن زرد، گربه جنگلی، مرال، شوکا و قرقاول است. از میان این‌گونه‌ها، آنچه منجر به شهرت هرچه بیشتر این پناهگاه شده، گوزن زرد است که تلاش برای افزایش جمعیت این‌گونه و حفظ آن باعث انتخاب این مکان به‌عنوان نخستین مرکز تکثیر گوزن زرد کشور شد. هر ساله تعدادی از گوساله‌های تازه متولد شده این‌گونه به مراکز دیگری در ایران فرستاده می‌شود.

گوزن زرد ایرانی از شوکا بزرگ‌تر و از مرال کوچک‌تر است؛ اما در برخی ویژگی‌ها به شوکا و مرال شباهت دارد. شاخ این‌گونه معمولا بین ۵۰ تا ۷۰ سانتی‌متر و انشعابات آن بین ۷ تا ۲۰ سانتی‌متر طول دارد که می‌توان از روی آن سن‌شان را مشخص کرد. شاخ گوزن زرد ایرانی به‌طور معمول در فصل زمستان می‌افتد و بلافاصله نیز شروع به رویش مجدد می‌کند.

گونه گوزن زرد ایرانی را می‌توان از روی خال‌های سفید روی پشت و پهلوها از سایر گوزن‌های بومی ایران همچون شوکا و مرال تشخیص داد. این‌گونه در فصل تابستان موهای کوتاهی دارد و رنگ پوست آن زرد یا نارنجی متمایل به قرمز و خال‌های آن مشخص‌تر است؛ اما در فصل زمستان موهای آن‌ها بلندتر شده و رنگ پوست‌شان به رنگ خاکستری نزدیک و خال‌های آن‌ها تقریبا محو می‌شود.

منبع: irna.ir

گوزن زرد ایرانی گونه‌ای منحصر‌به‌فرد است که در این سال‌ها همواره به‌واسطه تغییرات شرایط زیستی و اکوسیستم، بیم انقراض و نابودی این‌گونه ارزشمند وجود داشته است. فعالیت‌های این‌گونه با غروب خورشید و رو به تاریکی رفتن هوا آغاز می‌شود. گوزن زرد گونه‌ای گیاه‌خوار است که عمده غذای آن از سرشاخه گیاهان، میوه‌ها و علوفه تامین می‌شود. در این‌گونه به‌جز کهن‌سال‌ترین عضو گله باقی به‌صورت جمعی زندگی می‌کنند. گوزن زرد ایرانی حس بویایی و بینایی قوی دارد و شناگر ماهری است.

فصل جفت‌گیری گوزن زرد ایرانی در اوایل فصل پاییز است و برای ایجاد فضایی آرام و بدون استرس برای این‌گونه ارزشمند از تردد گردشگر به دشت ناز در این دوره به‌خصوص جلوگیری به عمل می‌آید. گوزن‌های ماده در سال دو بار می‌توانند جفت‌گیری کنند و طول دوره بارداری آن‌ها هشت ماه است که معمولا در هر دوره، یک یا دو بچه به دنیا می‌آورند.

نوزادان تازه به دنیا آمده گوزن زرد ایرانی سه یا چهار کیلوگرم وزن دارند. نوزدان این‌گونه به‌مدت ۹ ماه شیر مادر می‌خورند و بعد از گذشت حدود یک سال و نیم از لحظه تولد بالغ می‌شوند. شاخ گوزن زرد ایرانی در یک سالگی شروع به رشد می‌کند و شاخه‌های آن در دو سالگی ظاهر می‌شود. این‌گونه در شرایط طبیعی حدود ۲۰ سال عمر می‌کند؛ هرچند که متوسط عمر آن‌ها ۱۶ سال تخمین زده شده است.

پناهگاه حیوانات دشت ناز یکی از مقاصد پرنده‌ نگری ایران است که فرصت خوبی برای علاقه‌مندان مهیا می‌کند تا به تماشای پرندگان مشغول شوند. از مهم‌ترین پرندگان این پناهگاه حیات‌وحش می‌توان به سارگپه جنگلی (عسلی) اروپایی، چرخ‌ریسک دم بلند، کبوتر جنگلی و عقاب دشتی اشاره کرد.

منبع: farsi.iranpress

برای جلوگیری از خطر انقراض گوزن زرد ایرانی در سال ۱۳۴۲، کانون شکار صید که هسته اصلی سازمان محیط زیست امروزی است با کمک باغ وحش تهران تعداد چهار راس، دو نر و دو ماده را زنده‌گیری و به منطقه حفاظت‌شده دشت ناز منتقل کردند. دشت ناز به پناهگاهی برای پرورش این‌ گونه کمیاب بدل شد. در طی سال‌های بعد، تعدادی از این‌گونه به محوطه‌های محصور نسبتا وسیعی مانند دشت ناز همچون پناهگاه حیات وحش سمسکنده در مازندران، جزایر اشک و کبودان دریاچه ارومیه، میان کتل دشت ارژن و منطقه حفاظت‌شده دریاچه پریشان در استان فارس فرستاده شدند. ویژگی مهم این مناطق جزیره‌ای و محصور بودن آن‌ها است تا گونه‌های مهاجم دیگر به این محیط‌ها راه پیدا نکنند؛ اما متاسفانه تغییرات اکوسیستم و اتفاقاتی همچون خشک شدن دریاچه ارومیه منجر به کاهش چشمگیر این‌گونه در این مناطق شده است.

طبق آمار سال ۱۳۹۹ تعداد گوزن‌های زرد ایرانی در دشت ناز سازی حدود ۶۰ درصد افزایش یافته و از تعداد ۳۳ راس به بیش از ۵۰ راس و در سال ۱۴۰۰ به ۶۲ راس رسیده است. در طی این دو سال، تمهیداتی برای جلوگیری از تلف شدن و طعمه قرار گرفتن این‌گونه صورت گرفته است.

نباید فراموش کرد که پناهگاه دشت ناز ساری فرصت بسیاری خوبی برای پرنده‌نگری و محیط امن برای پرندگانی زیبا نظیر پرندگان شکاری، توکا، قرقاول، یاکریم، قمری، ابیا و کبوتران وحشی نیز محسوب می‌شود. این پناهگاه هر ساله شاهد مهاجرت کبوترهای جنگلی زیبا است.

منبع: farsi.iranpress

از جمله عوامل برجسته‌ای که حیات دشت ناز ساری را در خطر قرار داده تخریب پوشش جنگلی و عدم جایگزینی درختچه‌های جدید است. در هر صورت پنج دهه تکثیر و پرورش گوزن زرد خود می‌تواند فشاری روی اکوسیستم منطقه باشد. شکار بی‌رویه در این منطقه جان حیواناتی از جمله گوزن زرد ایرانی را به خطر می‌اندازد که گونه‌ای در حال انقراض است. البته در طی این سال‌ها قرار دادن دوربین‌های امنیتی و حضور محیط‌بانان در پیشگیری از وقوع این مسئله تاثیرگذار بوده است.

متوسط حداکثر دما در گرم‌ترین ماه سال در دشت ناز ساری در حدود ۲۲ درجه سانتی‌گراد و متوسط حداقل دما در سردترین ماه سال (دی)، برابر با ۱٫۵ درجه سانتی‌گراد است. این محدوده دمایی نشان‌دهنده آب و هوای معتدل و مرطوب منطقه است. دشت ناز به‌طور معمول در تمام فصول سال بارندگی دارد. با توجه به محدودیت‌های بازدید در زمان جفت‌گیری و شرایط آب و هوایی این منطقه بهترین زمان بازدید از آن فصل بهار و تابستان است.

در اطراف دشت ناز ساری اقامتگاه‌های مختلف با طیف وسیعی از قیمت‌ها و امکانات وجود دارد و شما می‌توانید برای استراحت در نزدیکی این منطقه از هتل‌های مجهز تا بومگردی و سوییت‌ها مستقل را انتخاب کنید.

در نزدیکی دشت ناز ساری هتل‌هایی همچون هتل چهار ستاره سالار دره ( در فاصله ۴۱ کیلومتری)، هتل نارنج (۲۳ کیلومتر)، هتل سه ستاره بادله (در فاصله ۱۷ کیلومتری) و هتل آپارتمان‌هایی همچون هتل قربانی (در فاصله ۲۶ کیلومتری) و بومگردی‌هایی همچون بومگردی گالش منزل ساری (در فاصله ۳۶ کیلومتری)، اقامتگاه ماه جون (در فاصله ۵۱ کیلومتری) و اقامتگاه جنگلی نظری (در فاصله ۳۴ کیلومتری) می‌توانند انتخاب‌های خوبی برای اقامت باشند.

منبع: hotelyar.com، uspace.ir

پناهگاه حیات وحش دشت ناز ساری به‌واسطه قرارگیری در منطقه‌ای جلگه‌ای در دل جنگل‌های هیرکانی، میراثی ارزشمند و بکر محسوب می‌شود که از هزاران سال پیش برای ما باقی مانده است. به همین دلیل حفظ و حراست از این جنگل‌های طبیعی وظیفه‌ای نانوشته است که به عهده هر گردشگر دوست‌دار محیط‌زیستی قرار دارد. در تردد به این محیط زیبا و پناهگاه حیوانات کمیاب سکوت را رعایت کنید. پخش موسیقی با صدای بلند می‌تواند منجر به ایجاد استرس در گونه‌های مختلف شود. علاوه بر آن با توجه به آسیب‌پذیر بودن گونه‌هایی همچون گوزن زرد که در این زیستگاه زندگی می‌کنند، از دادن هرگونه غذا به حیوانات خودداری کنید؛ چراکه می‌تواند روند طبیعی آن‌ها را با مخاطره روبه‌رو سازد. به خاطر داشته باشید که برای ورود به پناهگاه حیات وحش دشت ناز باید مجوز داشته باشید.

منبع: farsi.iranpressُ، عکس چهارم: خبرگزاری مهر، امیر علی رزاقی

مجموعه تاریخی فرح آباد در زمان‌های گذشته بندری پر رفت و آمد برای تجاران و بازرگانان بوده است. ساخت این بنا به سال‌های ۱۰۲۰ تا ۱۰۲۵ در زمان شاه عباس صفوی برمی‌گردد، در مکانی که پیش از آن روستایی به نام «طاهان» بود. شاه عباس صفوی که این مکان را موقعیتی مناسب برای بندری تجاری تشخیص می‌دهد، دستور ساخت بناهایی همچون مسجد، ساختمان‌های دولتی، کاروان‌سرا، پل، بازار، حمام، کاخ و بسیاری مکان‌های دیگر را در آنجا صادر می‌کند. این بنا در زمان شاه عباس صفوی به‌دلیل رونق فراوان به شهر دارالسرور و دارالسلطنه نیز شهرت داشت. این منطقه در آغاز با نام فرح باد شهرت پیدا کرد و بسیاری علت نام‌گذاری آن را بادهای خنکی می‌دانستند که از سمت دریا می‌وزید. در گذر زمان این واژه در میان مردم به فرح آباد تغییر می‌کند.

• آدرس مجموعه تاریخی فرح آباد: مازندران، ساری، کیلومتر ۲۵ جاده ساری به فرح آباد، مجموعه تاریخی فرح آباد (مشاهده روی نقشه)

منبع: pinner.ir

ر فاصله ۱۰ کیلومتری جنوب شرق ساری و ۲۵٫۷ کیلومتری (۳۱ دقیقه) پناهگاه حیوانات دشت ناز می‌توان به یکی از دیگر از مناطق حفاظت‌شده و بکر مازنداران دست پیدا کرد که پناهگاهی برای گونه‌های مهم گیاهی از جمله ممرز، انجیلی، توسکا، تمشک و لیلکی و گونه‌های کمیاب جانوری همچون گوزن زرد، مرال، شوکا، قرقاول، انواع پرندگان شکاری، شغال، گربه جنگلی، سنجاب و سمور جنگلی، گراز، عقاب جنگلی، جغد، کبوتر جنگلی و گرگ است.

پناهگاه سمسکنده از سال ۱۳۵۲ به‌عنوان منطقه حفاظت‌شده و در سال ۱۳۵۴ به‌عنوان پناهگاه حیات وحش تعیین شد. این پناهگاه از بخشی از جنگل‌ها جلگه‌ای بازمانده از جنگل‌های خزری در مازندران محسوب می‌شود.

• آدرس پناهگاه حیات وحش سمسکنده:مازندران، ساری، کیلومتر ۱۰ جاده ساری به نکا، حیات وحش سمسکنده (مشاهده روی نقشه)

منبع: blog.rahbal.com

خانه تاریخی فاضلی بنایی متشکل از دو عمارت از دوره تاریخی مختلف است. این بناها در دوره‌های قاجار و پهلوی ساخته شده‌اند و هرکدام نماینده‌ای از معماری زمانه خود محسوب می‌شوند. خانه تاریخی فاضلی متعلق به خاندان فاضلی‌ها و صاحب این ملک معلم بوده است. این عمارت در سال ۱۳۹۱ به‌مدت دو سال مورد مرمت قرار گرفت. خانه تاریخی فاضلی با در نظر گرفتن زیرزمین در سه طبقه طراحی شده است و سه حیاط دارد. این بنا به‌واسطه شیوه تزیینات آجری، شیشه‌های رنگی و نقش و نگارهای اسلیمی زیبا نمایان‌گر هنر و معماری ایرانی است. عمارت فاضلی در فاصله ۳۴ کیلومتری (۴۰ دقیقه) پناهگاه حیات وحش دشت ناز قرار دارد.

• آدرس خانه تاریخی فاضلی: ساری، میدان ساعت، خیابان انقلاب، محله آب‌انبار نو، خانه تاریخی فاضلی (مشاهده روی نقشه)

منبع: pinner.ir

خانه تاریخی کلبادی از آثار به جا مانده از دوره قاجار و از جاهای دیدنی ساری محسوب می‌شود. این خانه به جهت معماری الهام گرفته از تکایای دوره قاجار و شامل دو بخش اندرونی و بیرونی است. عمارت کلبادی یکی از زیباترین بناهای محله آب‌انبار نو ساری است که سقفی سفالی دارد. در این بنا مصالحی همچون آجر و چوب و سفال به کار رفته است. خانه کلبادی در سال ۱۳۷۷ با شماره ثبت ۲۱۴۸ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و در حال حاضر از ساعت هشت صبح تا یک عصر میزبان گردشگران است. خانه کلبادی در ۳۴ کیلومتری (۴۰ دقیقه) پناهگاه دشت ناز ساری واقع شده است.

• آدرس خانه تاریخی کلبادی: ساری، میدان ساعت، خیابان انقلاب، محله آب‌انبار نو، خانه تاریخی کلبادی (مشاهده روی نقشه)

منبع: pinner.ir

شما نیز تجربه‌های خود را از سفر به دشت ناز ساری با ما و کاربران کجارو به اشتراک بگذارید.

نویسنده: شقایق وحیدی