مجموعه میدان شهرداری رشت

میدان شهرداری مربوط به دوره پهلوی است و از جاهای دیدنی رشت به شمار می‌آید. این اثر در تاریخ ۲۶ آذر ۱۳۵۶ با شماره ثبت ۱۵۱۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. با کجارو همراه باشید تا بیشتر با میدان شهرداری رشت و مجموعه تاریخی آن آشنا شوید.

میدان شهرداری رشت در اوایل سلطنت رضا پهلوی (۱۳۰۴-۱۳۲۰) احداث شد و مجموعه آن شامل کاخ شهرداری، موزه پست و ساختمان قدیمی هتل ایران می‌شود. ساختمان شهرداری و برج ساعت آن، نماد شهر رشت است. این بنا هنگام وقوع زلزله مهیب و ویرانگر منجیل در سال ۱۳۶۹ آسیب دید و چندی بعد توسط روبرت واهانیان، به‌صورت سابق مرمت شد.

عکس از سایت visitiran.ir (عکاس: نامشخص)

اجرای روزانه موسیقی زنده در صبح و هنگام مناسبت‌ها توسط گروه ارکستر شهرداری رشت، روبه‌روی در شهرداری، داخل محوطه میدان و در محوطه مخصوص گروه ارکستر صورت می‌گیرد و این تنهای یکی از ویژگی‌های بی‌نظیر میدان شهرداری رشت است. زنگ ساعت مجموعه نیز در هر ساعت برابر با عدد ساعت و هر نیم ساعت یک زنگ به صدا در می‌آید.

میدان شهرداری از مشهورترین دیدنی های گیلان در مرکز شهر رشت است. خیابان‌های منتهی به این میدان، تا فاصله حدودا چند صد متر سنگ‌فرش شده‌اند. به همین دلیل نیز، تردد ماشین در این فاصله ممکن نیست. دسترسی به این میدان از طریق خیابان‌های علم‌ الهدی، امام و شریعتی امکان دارد. (مشاهده روی نقشه)

عکس از ایرنا (عکاس: مجتبی محمدی)

ساختمان سفید و زیبای کاخ شهرداری در شهر رشت یکی از جاذبه‌های زیبای این شهر و از چشم‌نوازترین عمارت‌های میدان شهرداری رشت است که توجه گردشگران را به خود جلب می‌کند.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: احمد کریمی)

در حال حاضر از قدمت این ساختمان حدود بیش از ۹۰ سال گذشته است و این بنا هنوز توانسته زیبایی خود را حفظ کند. برای ساکنان شهر رشت که هرروز از کنار این عمارت زیبا می‌گذرند، بنا کاملا عادی به نظر می‌رسد، اما برای کسانی که وارد شهر رشت می‌شوند یا از آن می‌گذرند، این بنا و تمامی ساختمان‌های میدان شهرداری چشم‌اندازی زیبا و رویایی دارند. کاخ شهرداری رشت در ۲۶ آذرماه سال ۱۳۵۶ با شماره ۱۵۱۶ ثبت آثار ملی شد. این بنا در زلزله رودبار و منجیل در سال ۱۳۶۹ آسیب دید و دچار ترک شد که بعد از آن بازسازی شد.

عمارت شهرداری رشت نماد شهر رشت و یکی از جاذبه‌های اصلی و چشم‌نواز شهر است که هنوز نیز گروه موزیک و ارکستر آن برقرار است و گردشگران شهر رشت می‌توانند از آن دیدن کنند.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: bpc vivi)

در دوره مشروطه رشت به‌سمت نو شدن قدم برداشت. با تصویب قانون بلدیه در سال ۱۲۸۶ شمسی، رشت نیز جزو اولین بلدیه‌ها به‌شمار رفت و بنای کاخ در همان سال به دستور میرزاخلیل و اداره بلدیه رشت، در غرب میدان شهرداری در دستور ساخت قرار گرفت، اما بلافاصله ساخته نشد.

زمین کاخ، پیش از ساخت، یک تپه بود که قبر یک سید در آن تپه بود. بعد از ساخت بنا، قبر سید تخریب شد و به تبع آن برخی ساختمان هایی که در مسیر نقشه ساخت عمارت بودند نیز تخریب شدند. به‌دلیل غلبه مذهب بر تجدد، این حرکت نیز برای مردم ساکن رشت قابل هضم نبود و منجر به‌شکل‌گیری اعتراضاتی شد که با تعویض حاکم رشت و جایگزینی فضل‌الله زاهدی و انتقال قبر به محوطه ساختمان، اعتراض مردم نیز فروکش کرد.

حاجی میرزا خلیل که از مشروطه‌خواهان معروف بود، مأمور تاسیس بلدیه (شهرداری) شد و انجمنی به ریاست حاجی میرزا یوسف خان و عضویت سید مهدی رئیس الواعظین، ناصر التجار، میر احمد امام، حاجی میرزا ابوطالب و میر منصور هدی به نام «انجمن بلدیه» به او کمک فکری می‌کردند. سال‌ها طول کشید تا ساخت کاخ شروع شد. قبل از ساخت بنای کاخ در میدان شهرداری، اداره بلدیه رشت در محل ساختمان خوشتاریا قرار داشت و سپس به این مکان انتقال یافت.

کاخ شهرداری رشت در مجموعه‌ای از ساختمان‌های عمومی شامل موزه پست و هتل ایران که از معماری ویژه‌ای برخوردار هستند، قرار گرفته که معروف به مجموعه میدان شهرداری رشت است و نماد شهر رشت محسوب می‌شود. گفته شده که شروع ساخت کاخ در سال ۱۳۰۲ شمسی آغاز شد و تا سال ۱۳۰۵، یعنی اوایل کار حکومت رضا شاه پایان یافت و در این سال به‌عنوان ساختمان بلدیه شهر رشت شروع به کار کرد.

در روزهایی که ساختمان شهرداری اداره بلدیه را به عهده داشت، هرروز صبح اجرای موزیک زنده و ارکستر شهرداری رشت رو‌به‌روی درب شهرداری برگزار می‌شد که امروزه نیز جایگاه مخصوص این گروه در داخل محوطه مشخص است و از آن زمان به یادگار مانده است و گردشگران در بازدید از ساختمان شهرداری می‌توانند از آن نیز دیدن کنند.

از وقایع تاریخی این کاخ می‌توان به این نکته اشاره کرد که کاخ و میدان شهرداری در طول جنگ هشت ساله ایران و عراق مقر اعزام نیروهای رزمنده به جبهه‌های جنگ بوده است.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: علی پورقربان)

سبک معماری ساختمان، به شیوه معماری روسی است. دقیق شدن در سبک معماری کاخ و مقایسه آن با ساختمان‌هایی که درروسیه ساخته شده‌اند، چنین چیزی را کاملا مشهود نشان می‌دهد. معمار بنا یک فرد روسی با نام سردارف است که طرح بنا را بر اساس الهام از معماری جدید سن پترزبورگ انتخاب کرده و با استفاده از معماران ایرانی ساکن رشت، شروع به ساخت بنا کرد. مهندسین کاخ از بین مهندسان آلمانی-ارمنی انتخاب شده بودند.

این کاخ در حدود ۲۴ متر ارتفاع دارد و برج آن که در گذشته معمولا برای دیده‌بانی از آن استفاده می‌شد، بر شهر رشت مسلط است و بیش از نیمی از شهر رشت را در چشم‌انداز خود نظاره می‌کند. روبرت واهانیان این سبک معماری در ساختمان شهرداری رشت را در شکوفایی فرهنگ رنسانس و برگرفته از دوره حاکمیت نظامیان می‌داند. چراکه در آن زمان، شهر رشت بعد از شکست نهضت جنگل توسط نیروهای قزاق، قبل از ساختن عمارت شهرداری اداره شهر به‌مدت دو سال به دست نیروهای نظامی افتاد. یعنی از سال ۱۳۰۳ تا ۱۳۰۵ حکومت شهر رشت در دست نظامیان بوده است.

آرم شهرداری رشت روی ساختمان با طراحی به‌شکل دو کلید روی هم قرارگرفته به‌صورت ضربدر طراحی شده است که نماد گشایش مشکلات شهری است. از این آرم در پرچم های درون‌شهری روی پل‌های رودخانه های شهر نیز استفاده می‌شود.

سه سال بعد از ساخت عمارت شهرداری، ساعت مخصوص ساختمان که در آن دوره نماد تجدد و زمان شناسی محسوب می‌شد در جای خود کار گذاشته شد. در آن زمان در برخی دیگر از شهرهای ایران نیز برج ساعت ساخته شده بود که از جمله آن‌ها می‌توان به تبریز و ساری اشاره کرد. زنگ این ساعت در حال حاضر در هر ساعت، به تعداد همان ساعت به صدا در می‌آید و ساکنان شهر را از زمان روز آگاه می‌کند.

پیرامون میدان شهرداری، تعدادی از دیدنی‌های رشت واقع شده‌اند که در ادامه به معرفی برخی از آن‌ها می‌پردازیم.

زمین ساختمان بلدیه پیش از ساخت عمارت، تپه بود. روی این تپه نیز بقعه‌ای به نام آقا سید ابوجعفر قرار داشت که این بقعه پس از ساخت عمارت، به حیاط عمارت شهرداری منتقل شد.

هتل ایران مربوط به دوره پهلوی است و در رشت، میدان ضلع شمالی شهرداری واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. امروزه این هتل از دیدنی های رشت محسوب می‌شود و میزبان مراسم فرهنگی شهر رشت است. این هتل با زیربنای ۱۸۰۰ متر مربع همراه با دیگر ساختمان‌های اداری پیرامون خود مثل ساختمان شهرداری و پست و تلگراف، مجموعه‌ تاریخی میدان مرکزی رشت را می‌سازند.

عکس از ایرنا (عکاس: مجتبی محمدی)

کتابخانه ملی رشت اولین کتابخانه ملی ایران است و در ورودی خیابان علم‌الهدی، جنب ساختمان شهرداری رشت قرار دارد. این مجموعه در سال ۱۳۱۳ کار خود را آغاز کرد و اکنون دارای ۱۵۰ هزار جلد کتاب چاپی و ۱۷۵۰ جلد کتاب خطی است.

عکس از سایت مدیریت نوسازی و تحول اداری شهرداری رشت (عکاس: نامشخص)

اداره پست میدان شهرداری یکی از آثار تاریخی و جاهای دیدنی رشت به حساب می‌آید که از اجزای تشکیل‌دهنده‌ میدان شهرداری است. عمارت پست و تلگراف شهر رشت، در ضلع شمالی میدان شهرداری در بخش مرکزی شهر واقع شده است که مربوط به دوران پهلوی اول است. مساحت کلی آن ۱۹۳۰ متر مربع و به‌شکل L ساخته شده که شامل ۴ طبقه است. طبقه همکف و اوّل آن به‌شکل L است. طبقه دوم روی ورودی و قسمتی از شرق ساختمان قرار دارد و طبقه سوم نیز کلاه‌فرنگی است. این بنا بین سال‌های ۱۳۱۰ تا ۱۳۱۲ ساخته شد و در سال ۱۳۷۹، در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

عکس از ایرنا (عکاس: مجتبی محمدی)

میدان شهرداری رشت یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری رشت است؛ به همین دلیل در روزهای تعطیل، فضایی شلوغ‌تر دارد. این بسته به سلیقه شما است که در چه ساعاتی از آن بازدید کنید؛ روزها جزئیات بناهای اطراف بهتر دیده می‌شوند و شب‌ها، هیاهوی شبانه و نورپردازی، حال‌و‌هوایی متفاوت‌ به میدان می‌بخشد. در هر صورت، همه‌روزه و در هر ساعتی، بدون پرداخت هیچ هزینه‌ای می‌توانید از میدان شهرداری رشت دیدن کنید.

عکس‌های گالری از ایرنا (عکاس: مجتبی محمدی)

اگر تاکنون از میدان شهرداری رشت دیدن کرده‌اید، تجربه‌های خود را با ما و سایر کاربران کجارو به اشتراک بگذارید.

منبع عکس کاور: گوگل مپ. عکاس: AlexTrn1991

عکس‌های گالری از ایرنا (عکاس: مجتبی محمدی)

نویسندگان: تیم کجارو و زهرا آذرنیوش