کال جنی

کال جنی یا دره جنیان منطقه‌ای رمزآلود در شهر طبس در استان خراسان جنوبی است؛ دره‌ای زیبا، وهم‌ناک و پر از شگفتی که یکی از جاذبه‌های طبیعی مهم ایران به شمار می‌آید و به گفته بومیان، محل زندگی جن‌ها و ارواح است. در این مقصد مرموز و جذاب می‌توانید به تماشای طبیعت بی‌نظیر یا تمدنی باستانی بنشینید و تجربه‌ای متفاوت در دل کویر به دست بیاورید.

در مسیر رسیدن به دره جنیان که یکی از دیدنیهای طبس است، در همان ابتدای راه، چشمه‌ها، درختان نخل و نیزارهای زیبا شما را جادو می‌کنند و به‌سمت داخل دره می‌کشانند. این دره زیبا از سال ۱۳۹۶ با نام کال جنی در فهرست آثار طبیعی ملی ایران ثبت شده است و سالانه هزاران گردشگر داخلی و خارجی را به‌سمت خود جذب می‌کند. در ادامه در این مقاله با ما همراه باشید تا شما را با یکی از جاهای ترسناک ایران در طبس، تاریخچه، امکانات و تفریحات آن آشنا کنیم.

منبع عکس: وب‌سایت رهبال آسمان

دره کال جنی از جاهای دیدنی استان خراسان جنوبی است و در ۳۲ کیلومتری شمال شهر طبس، در اطراف روستای ازمیغان و در امتداد خروجی قناتی در نزدیکی آن قرار دارد. جالب است بدانید که شهر طبس در گذشته بخشی از استان یزد بود؛ اما در تقسیم‌بندی‌های جدید در استان خراسان جنوبی قرار گرفت. این دره در موقعیت جغرافیایی E۵۶۵۰۰۴ N۳۳۴۹۲۴ شاهکاری از طبیعت است که سال‌ها هنرنمایی آب و باد آن را به وجود آورده است. فاصله طبس تا کال جنی تنها ۲۵ دقیقه است و شما می‌توانید به‌راحتی در سفر به این شهر از این دره ترسناک دیدن کنید. دره کال جنی با تهران ۸۹۰ کیلومتر فاصله دارد و برای رسیدن به آن باید حدود ۱۰ ساعت رانندگی کنید.

• آدرس: استان خراسان جنوبی، جاده طبس – بشرویه، دوراهی استخرِ شاعر، روستای فشاه (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: خبرگزاری ایرنا

برای رسیدن به کال جنی باید با هواپیما، اتوبوس، قطار، ماشین شخصی یا تورهای داخلی به طبس بروید. اگر با ماشین شخصی سفر می‌کنید، کوتاه‌ترین و بهترین مسیر این است که از تهران به سمنان بروید و سپس راه را به‌سمت طبس ادامه دهید. برای دسترسی به دره کال جنی طبس چند راه وجود دارد:

مسیر اول: از مسیر آسفالته از طبس به‌سمت شمال و شهر عشق آباد در بخش دستگردان حرکت کنید. پس از حدود ۲۰ کیلومتر به یک آبراهه می‌رسید؛ جایی که رودخانه ازمیغان پس از بیرون آمدن از کال جنی رسوبات خود را در بستر دشت بر جای گذاشته است. مسیر آبراهه را حدود پنج کیلومتر دیگر به‌سمت شمال ادامه دهید تا پس از گذر از چند پیچ به بخش‌های عمیق و تنگ دره کال جنی برسید.

منبع عکس: irandeserts.com

مسیر دوم: در ۲۶ کیلومتری شمال شهر طبس از جاده اصلی جدا و وارد مسیر روستای ازمیغان شوید. پس از طی کردن حدود ۹ کیلومتر به مدخل دره رودخانه ازمیغان می‌رسید. مسیر را برای سه کیلومتر دیگر ادامه دهید تا به بخش‌های عمیق و تنگ دره کال جنی برسید.

مسیر سوم: در مسیر شهرستان طبس از جاده طبس - بشرویه خارج شوید. پس از عبور از جاده آسفالته در دوراهی استخرِ شاعر وارد جاده خاکی صاف و بدون پیچ‌وخم شوید تا به روستای زیبای فشاه برسید. نشانی روستا چشمه و نخلستان است. تنها ساکنان این روستا یک خانواده خادم امامزاده حسین بن جعفر صادق (علیه السلام) هستند که می‌توانید از آن‌ها راهنمایی بگیرید. این روستا ابتدای دره و متصل به کوه است؛ از همین نقطه وارد دره شوید یا به راه خود ادامه دهید و در میانه‌های جاده خاکی از طریق یک شکاف در دیواره دره وارد آن شوید.

منبع عکس: خبرگزاری ایرنا

عامل اصلی ایجاد دره کال جنی رودخانه ازمیغان است. این رودخانه پس از ورود به زمین‌های آبرفتی، بستر خود را گود کرده است؛ البته مقاومت سنگ‌ها در طول مسیر رودخانه باعث شده است تا پیچ‌وخم‌هایی نیز در مسیر شکل بگیرد. رودخانه به مرور زمان در عمق یک تنگه خودساخته، مسیر خود را ادامه داده است تا در نهایت به دشت طبس برسد. این تنگه همان کال جنی است که نشانه‌های فرسایش آبی به‌خوبی بر دیواره‌های آن هویدا است. کال جنی مجموعه‌ای از فرو رفتگی‌ها، برجستگی‌ها، حفره‌ها و شیارهای حاصل از فرسایش، خلل و فرج (منافذ و سوراخ های ریز) دیواره‌ها، پلکان‌ها، آبشارهای کوچک و حوضچه‌های آب است؛ آثاری که در کنار هم یک جاذبه شگفت‌انگیز را خلق کرده‌اند.

منابع عکس‌ها: هفت عکس اول (irandeserts.com)، عکاس عکس هشتم: داوود فاضلی، عکاس عکس نهم تا یازدهم: نامشخص. عکس دوازدهم: خبرگزاری ایرنا

رودخانه ازمیغان از کوه‌های شتری در شمال طبس در راستای شمال غربی - جنوب شرقی سرچشمه می‌گیرد. این رودخانه در ابتدا بسیار کم‌آب است و پس از به هم پیوستن به دیگر آبراهه‌های سرازیر شده از کوه، در دره ازمیغان پرآب و به‌سمت دشت طبس سرازیر می‌شود. در حال حاضر سدی در بالادست روستای ازمیغان وجود دارد که آب رودخانه را برای مصارف کشاورزی مهار می‌کند. در پایین این سد رودخانه‌ای خشک دیده می‌شود که در هنگام بارندگی آب کمی در آن به جریان می‌افتد.

در غرب روستای ازمیغان رودخانه وارد دره‌ای عمیق و V شکل می‌شود و مسیری مستقیم را درون دره‌ای می پیماید که احتمالا گسل است. در این محدوده، لایه پروده (تشکیل شده از سنگ آهک و سنگ کنگلومرا یا سنگ جوش) و لایه اسفندیار (تشکیل شده از سنگ آهک پکتن‌دار (روشن و نازک لایه)، ماسه سنگ، سنگ رسوبی شیل و مارن) قرار دارند؛ لایه‌هایی که قدمت آن‌ها به دوره ژوراسیک (یکی از دوره‌های زمین‌شناسی (۱۹۹٫۶-۱۴۵٫۵ میلیون سال قبل) باز می‌گردد.

منبع عکس: irandeserts.com

کوه‌های شتری تحت‌تاثیر پایانه شمالی گسل نایبند هستند و گسل‌های فراوانی به‌صورت شمال غربی - جنوب شرقی، به موازات یکدیگر در آن شکل گرفته‌اند. این گسل‌ها شیبی به‌سمت شمال شرق دارند. گسل ازمیغان در محل دیواره سد و گسل بهارستان در محل اتصال کوه به دشت از جمله این گسل‌ها هستند. رسوبات تراس‌های آبرفتی (عارضه ژئومورفولوژیکی تخت و مسطحی که عواملی چون رود، دریا، یخچال طبیعی و یغره آن را شکل می‌دهند) از این بخش به‌سمت دشت امتداد پیدا می‌کنند. از این نقطه به پایین، رودخانه در بستر کنگلومرایی و آبرفتی جریان می‌یابد و عمق زیاد و پیچ‌وخم‌های متعدد پیدا می‌کند. اینجا همان جایی است که به آن کال جنی می‌گویند.

منبع عکس: irandeserts.com

نام رمزآلود دره کال جنی از دو بخش «کال» و «جنی» تشکیل شده است. کال به‌معنای دره یا مسیر ایجاد شده به‌وسیله سیلاب‌ها و جریان آب است. به گفته بومیان این منطقه این دره در گذشته بسیار ترسناک و محل زندگی ارواح و جنیان بوده؛ به همین دلیل بخش دوم به نام این دره اضافه شده است. شکل و ساختار دره به‌گونه‌ای است که وزش باد (به‌ویژه در هنگام شب که شدت بیشتری می‌گیرد) و عبور آن از میان شکاف‌های دره، باعث به وجود آمدن صداهای عجیب و غریبی می‌شود. اهالی این منطقه در گذشته در واقع صدای وزش باد را در میان سنگ‌ها می‌شنیدند؛ صداهایی عجیب و غریب و رعب‌انگیز که آن‌ها را از حضور جن‌ها در این دره مطمئن می‌کرد.

منبع عکس: irandeserts.com

البته یکی از دلایل دیگر این نام‌گذاری وجود حفره­‌ها و تونل‌­های عجیب در دل صخره‌­های این دره است. بومیان معتقد بودند که این حفره­‌ها، منازل اجنه هستند.

منبع عکس: وب‌سایت رهبال آسمان

دره جنیان به‌شکل حرف V انگلیسی است. این دره که از معروف‌ترین دره‌های ایران به شمار می‌آید، یک کال اصلی و چند کال فرعی دارد. اولین کال دره از نخلستان شروع و به روستای ازمیغان منتهی می‌شود. پس از آن، کال اصلی آغاز و به کانال منتهی به قنات ختم می‌شود. آبی که در کال اصلی جریان دارد، از چشمه ازمیغان می‌آید و سرسبزی و زیبایی را به دره می‌بخشد. این آب در ادامه مسیر خود وارد کانالی می‌شود که به قنات می‌رسد و در اینجا کال را ترک می‌کند. بسیاری از افراد که به کال جنی سفر کرده‌اند، این دره را نسخه مینیاتوری گرند کانیون کشور آمریکا می‌دانند.

گراند کانیون. منبع عکس: usatoday.com

کال جنی، از مقاصد مشهور دره نوردی ایران، هشت کیلومتر طول دارد و با دیواره‌های بلند و پرشیب حیرت هر بیننده‌ای را بر می‌انگیزد. سه کیلومتر نخست رودخانه دره کال جنی از سنگ‌های آهکی پوشیده شده و دو کیلومتر میانی، شامل جاذبه‌های فرسایشی است. در سه کیلومتر پایانی نیز یک خشکه رود در بستر رسوبات آبرفتی وجود دارد. وزش نسیم خنک در این دره از بهترین ویژگی‌های کال جنی است؛ نسیمی که در این منطقه بیابانی، بهشتی بی‌بدیل به وجود آورده است. نام این پدیده طبیعی منحصر‌به‌فرد در سال ۱۳۹۶ با شماره ۳۵۰ در فهرست آثار طبیعی ملی ایران با نام دره جنی به ثبت رسیده است.

عکاس: داوود فاضلی

کال جنی را یکی از عجایب ایران می‌دانند. زمانی که وارد این دره می‌شوید، دنیایی اسرارآمیز و عجیب را می‌بینید که ساعت‌ها شما را از تمام دغدغه‌های دنیای شلوغ و پرهمهمه دور می‌کند و لذت تجربه طبیعتی بکر را به شما پیشنهاد می‌دهد. در سفر به این دنیای افسانه‌ای با دیدنی‌های بسیار جالب و متفاوتی روبه‌رو خواهید شد که امکان ندارد آن‌ها را فراموش کنید؛ از همین رو، می‌توان آن را یکی از بهترین مسیرهای طبیعت گردی ایران به شمار آورد.

عکاس: داوود فاضلی

پس از ورود به دره متوجه نقش و نگارهایی روی دیواره‌های بلند می‌شوید؛ نقش و نگارهایی که به وجود آمدن این دره در طول هزاران سال و در اثر فرسایش آبی و بادی و حضور سیلاب را به شما نشان می‌دهند و حس و حالی از دوران باستان را در ذهن شما ایجاد می‌کنند. شواهد همچنین حاکی از این هستند که شاید در گذشته رودخانه‌ای خروشان نیز از اینجا گذر می‌کرده است.

دره عمیق کال جنی گاهی به‌شکل U و گاهی به‌شکل V به نظر می‌رسد. در این دره به بالا که نگاه کنید تنها بخش کوچکی از آسمان را در فاصله دو دیواره بلند می‌بینید؛ بخش کوچکی که در برخی از نقاط دره به‌دلیل نزدیک شدن دو دیواره به یکدیگر قابل‌مشاهده نیست.

منبع عکس: irandeserts.com

غارهای فرسایشی طبیعی، دودکش‌ها و تنورهای جن بخشی از زیبایی‌های کال جنی هستند که توسط فرسایش آبی و بادی در دیواره‌های رودخانه به وجود آمده اند.

دودکش‌ها و تنورهای جن از جمله اشکال و مناظر فرسایشی در این دره هستند که در نام‌گذاری آن نقش مهمی داشته‌اند. دودکش‌های جن به ستون‌های فرسایشی گفته می‌شود که حاصل فرسایش آبی در دیواره رودخانه هستند. تنورهای جن نیز استوانه‌های تو خالی حاصل از فرسایش هستند که در اثر ورود جریان‌های آب سطحی به داخل دره و فرسایش شدید در داخل رسوبات آبرفتی دیواره به وجود آمده‌اند. در گذشته کسی از علت طبیعی ایجاد شدن این اشکال خبر نداشت؛ به همین دلیل این دودکش‌ها و تنورها را به جن‌ها نسبت دادند و نام آن‌ها را دودکش و تنور جن گذاشتند.

منبع عکس: وب‌سایت رهبال آسمان

جریان آب در دره کال جنی به‌صورت کاملا مهندسی شده به درون قنات هدایت می‌شود؛ به‌گونه‌ای که بیننده حس می‌کند این تونل توسط انسان‌ها ساخته شده‌اند. در همین قسمت دره، فرسایش به اوج خود می‌رسد و زیباترین و عجیب‌ترین نقوش، نگاره‌ها و برجستگی‌های کف دره رخ می‌کنند؛ نقوشی که نشان از جریان آب در سال‌های دور دارند. از این نقطه به بعد با قطع شدن آب تا چشم کار می‌کند بیابان است و بی‌آب و علفی.

عکاس: نامشخص

پس از عبور از گودال‌های آب در کال جنی همه‌چیز عادی به نظر می‌رسد؛ البته تا زمانی که به حفره‌های داخل دیواره‌ها برسید؛ حفره‌هایی که در ذهن بیننده سوال ایجاد می‌کنند و به نظر می‌رسد که در اثر فرسایش و به‌صورت کاملا طبیعی به وجود آمده‌اند؛ اما در واقع نشانه‌هایی از تمدن در این دره هستند.

کمی جلوتر بروید تا چاهی را ببینید که در ارتفاع دو متری از سطح زمین قرار گرفته است و می‌توان به داخل آن رفت؛ البته اگر شجاعت و جسارت کافی را داشته باشید. با استفاده از جای دست‌ها و حفره‌های داخل بدنه چاه، حدود هفت تا هشت متر بالا بروید تا وارد دنیای جدیدی شوید؛ دنیایی حیرت‌انگیز که باور آن مشکل است. در این نقطه از دره با تالاری روبه‌رو می‌شوید که در دو طرف آن دو دالان قرار دارد. این دالان‌ها هریک به اتاق‌هایی ختم می‌شوند. خطوط روی دیوارها نیز ردی از تیشه‌ها هستند؛ نشانه‌هایی که با لمس کردن آن‌ها از نزدیک بیشتر شگفت‌زده خواهید شد و این سوال بیش از پیش ذهن شما را درگیر خواهد کرد که چه کسی از کدام سرزمین به اینجا رسیده و چنین اثر بی‌نظیری را خلق کرده است؟

منابع عکس‌ها: عکس اول دوم (خبرگزاری ایرنا)، ایرانگرد، نامشخص

پس از عبور از تالار گویی حفره‌ها دوباره تکرار می‌شوند و باز سوال‌های تکراری در ذهن بیننده به وجود می‌آید؛ اما از یک نقطه به بعد دیگر خبری از چاه یا راه ورودی نیست و گویی طبیعت آن‌ها را با فرسایش و سیلاب‌های موسمی از بین برده است. در سال ۱۳۸۰ یک مربی صخره‌نوردی از فدراسیون کوهنوردی به کال جنی آمد تا پاسخ سوال‌های خود را در این مکان پیدا کند. وی موفق شد به داخل دیواره‌های دره دست پیدا کند و تمام آنچه که توانسته کشف کند، دالان، تالار و اتاقکی مشابه همان چیزی بود که در محل قبلی دیده شده است. عجیب‌ترین چیزی که در این دره وجود دارد، یک حلقه چاه عمیق در این حفره‌ها است که برای دسترسی به آب حفر شده است. در حال حاضر، انتهای این چاه، راه ورودی به فضاهای داخلی به شمار می‌آید.

گفته می‌شود که به احتمال زیاد تونل‌ها و حفره‌های کال جنی دست‌کند هستند و محل سکونت و چله‌نشینی زرتشتیان و یکتاپرستان (معروف به گبریان) بوده‌اند. تحقیقات همچنین نشان داده‌اند که زمان ساخت این تونل‌ها به دوره ساسانیان و پس از حمله اعراب به ایران بازمی‌گردد. یکی از جالب‌ترین نکات مربوط به این حفره‌ها و تونل‌ها، شباهت بسیار و مرتبط بودن آن‌ها به یکدیگر است.

منبع عکس: خبرگزاری میزان. عکاس: محمد خادم الشیخ

کال جنی جاذبه‌ای طبیعی است و امکانات خاص در آن وجود ندارد؛ البته شما می‌توانید از امکانات محدود روستاهای اطراف مانند ازمیغان، فشاه و غیره استفاده کنید. در ادامه با ما همراه باشید تا شما را با تفریحات دره کال جنی آشنا کنیم؛ تفریحاتی که لحظاتی لذت‌بخش را برای شما رقم می‌زنند.

عکاس: نامشخص

اگر می‌خواهید تمام شگفتی‌های کال جنی را به چشم ببینید، باید با صبر و حوصله این دره را بپیمایید. در این دره هر لحظه با تصویری جدید روبه‌رو می‌شوید؛ تصاویری که خاطره‌ای به‌یادماندنی از گشت‌وگذار در کال جنی را در ذهن شما ثبت می‌کنند. در پیمایش دره کال جنی طبس با رشته کوه شتری و سازندهای آهکی ژوراسیک آشنا می‌شوید و ممکن است فسیل‌های دو کفه‌ای، گسل‌ها و لایه‌های چین خورده را ببینید. راهپیمایی در دره عمیق و تماشای بستر حفر شده توسط رودخانه، سیلاب‌ها و آثار فرسایش از جمله تفریحات محبوب در کال جنی هستند.

عکاس: داوود فاضلی

آب جریان یافته در گودال‌های آب کال جنی فرصتی بی‌نظیر برای آب بازی را برای شما فراهم می‌کنند؛ تفریحی جذاب که در روزهای گرم سال همه اعضای خانواده به‌خصوص بچه‌ها را خوشحال خواهد کرد.

درست در بیرون کال جنی طبس با نخلستانی روبه‌رو می‌شوید که به‌صورت کاملا طبیعی در دل بیابان روییده است. با تماشای این نخلستان سرسبز تصویری متفاوت و زیبا از بیابان در ذهن شما نقش می‌بندد.

عکاس: نامشخص

عکاسی از دره عمیق و تاریخی جنیان از آن دسته تجریباتی است که به هیچ ‌جه نباید آن را از دست دهید؛ حتی اگر عکاس حرفه‌ای نباشید و با موبایل عکاسی کنید.

متبع ویدئو: وب‌سایت بیا سفر (علی اولادی)

امکانات اقامتی در کال جنی طبس وجود ندارد؛ البته شما می‌توانید در این منطقه کمپ کنید و تجربه‌ای ناب از شب‌مانی در طبیعتی بکر به دست آورید. برای کمپینگ در کال جنی وسایل لازم را به‌همراه داشته باشید و در هتلی با چشم‌انداز ستاره‌های آسمانی اقامت کنید. اگر اهل کمپینگ در طبیعت نیستید، به سراغ هتل‌های شهر طبس یا اقامتگاه‌های بومگردی در روستای ازمیغان و دیگر روستاهای اطراف در نزدیکی کال جنی بروید.

منبع عکس: وب‌سایت جاده

از جمله امکانات و خدمات اقامتگاه بومگردی و عشایری دیکاکو می‌توان به پارکینگ غیرمسقف، پرسنل مسلط به زبان انگلیسی جهت راهنمایی مهمانان غیرایرانی، راهنمای محلی تورهای گردشگری، آشپزخانه عمومی با تمامی تجهیزات و لوازم مورد نیاز آشپزی، سیستم گرمایشی و سرمایشی (بخاری گازی و کولر آبی) اشاره کرد. مهمانان همچنین می‌توانند در با هماهنگی قبلی نواع غذاهای محلی و سنتی نظیر بلغور پلو با بادمجان، قورمه سبزی، آبگوشت محلی، کشک و بادمجان، اشکنه و غیره را سفارش دهند.

منابع عکس‌ها: ۶ عکس اول (uspace.ir). دو عکس آخر (وب‌سایت جاده)

اقامتگاه بومگردی و عشایری دیکاکو برنامه‌هایی ویژه نیز برای گردشگران در نظر دارد. در این اقامتگاه پس از خاموش شدن برق‌ها در ساعت مشخصی از شب، می‌توان آسمان زیبا و پرستاره کویر را با چشم غیر مسلح رصد کرد. اجرای موسیقی زنده محلی و شب‌نوردی در کال جنی همراه لیدر مجرب با هزینه مسافر امکان‌پذیر است.

• فاصله از کال جنی: ۵٫۷ کیلومتر (۶ دقیقه)
• آدرس: استان خراسان جنوبی، طبس، ۲۲ کیلومتری طبس، کال جنی (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: uspace.ir

اقامتگاه بومگردی آق سید ذبیح الله در روستای ازمیغان شهرستان طبس در میان شالیزارهای برنج و درختان نخل واقع شده است. قدمت این اقامتگاه به دوره پهلوی بازمی‌گردد و خانه‌های بومی آن بسیار قدیمی هستند. بومگردی آق سید ذبیح الله دارای چهار اتاق با ظرفیت ۲۵ نفر است. در ضمن هزینه اقامت برای کودکان زیر ۶ سال نیم‌بها است.

• فاصله از کال جنی: ۹ کیلومتر (۱۱ دقیقه)
• آدرس: استان خراسان جنوبی، طبس، روستای ازمیغان، کیلومتر ۲۵ جاده بشرویه

منبع عکس: uspace.ir

اقامتگاه بومگردی ناردون در روستای نمونه گردشگری ازمیغان واقع شده است. این اقامتگاه دارای چهار اتاق هشت نفره با سرویس کف‌خواب و مجهز به سیستم سرمایشی و گرمایشی (اسپیلت) است. مسافران در زمان اقامت باید به‌صورت مشترک از سرویس بهداشتی عمومی واقع در محوطه استفاده کنند. پارکینگ غیرمسقف این مجموعه، ۲۰ متر تا درب اقامتگاه فاصله دارد و مهمانان باید مسافت بسیار کوتاهی را تا خود اقامتگاه پیاده‌روی کنند.

منبع عکس: uspace.ir

محوطه اقامتگاه بومگردی ناردون سنگ‌فرش شده است و وجود حوضچه آب، دیوارهای کاه‌گلی و پنجره‌های چوبی، جلوه بسیار زیبا و سنتی به فضا بخشیده‌اند. یک شومینه هیزمی در حیاط برای کباب کردن گوشت و جوجه و یک آشپزخانه عمومی با تمامی امکانات مورد نیاز مسافر از قبیل ظرف و ظروف، گاز و یخچال نیز در اقامتگاه وجود دارند. مهمانان همچنین می‌توانند انواع غذاهای سنتی و غیر سنتی را برای وعده‌های ناهار و شام سفارش دهند.

• فاصله از کال جنی: ۹ کیلومتر (۱۱ دقیقه)
• آدرس: استان خراسان جنوبی، طبس، روستای ازمیغان (مشاهده روی نقشه)

عکاس: نامشخص

هتل دو ستاره امیر طبس در ابتدای شهر گردشگری طبس و در زیباترین و مناسب‌ترین منطقه شهر قرار دارد. این هتل نوساز در سال ۱۳۹۲ افتتاح شده و دارای واحدهای سه تخته و چهار تخته است. اتاق‌های هتل آپارتمان امیر طبس دارای سرویس بهداشتی و حمام خصوصی، سشوار، آشپزخانه، یخچال موجود در سوئیت، سیستم تهویه هوا و تلویزیون هستند. به‌علاوه یکی از بهترین رستوران‌های شهر طبس در مجاورت این هتل آپارتمان قرار دارد که گردشگران می‌توانند انواع غذاهای ایرانی را در آن نوش جان کنند. این هتل دارای پرسنل مسلط به زبان انگلیسی نیز است.

• فاصله از کال جنی: ۳۳ کیلومتر (۲۵ دقیقه)
• آدرس: استان خراسان جنوبی، طبس، ضلع جنوبی میدان بارگاه مطهر امامزاده حضرت حسین بن موسی الکاظم (مشاهده روی نقشه)

عکاس: نامشخص

هتل نارنجستان طبس در کیلومتر سه جاده طبس به‌سمت روستای گردشگری خرو در میان انبوه درختان نخل، مرکبات و زیتون قرار دارد. این هتل که در سال ۱۳۸۶ افتتاح شده، میزبان شمار بسیاری از گردشگران خارجی و داخلی است. مجتمع اقامتی نارنجستان دارای یک استخر آب با ظرفیت ۶ هزار متر مکعب است که در میانه این استخر، یک جزیره مصنوعی وجود دارد.

مجتمع اقامتی نارنجستان طبس شامل هزار متر مربع از جمله ۱۰ کمپ اقامتی ۱۲ مترمربعی و ۱۰ سوئیت سنتی مجهز ۴۰ متری (دو تخته، سه تخته و چهار تخته) و یک سوئیت سنتی ۶ تخته، سفره‌‌خانه سنتی و کافی‌ شاپ است. این هتل همچنین دارای یک رستوران با امکان سرو انواع غذاهای محلی و سنتی در سه وعده است. از امکانات سوئیت‌های این مجموعه می‌توان به سیستم سرمایشی و گرمایشی، توالت، حمام، آشپزخانه، یخچال و تلویزیون اشاره کرد. شایان ذکر است که کلبه‌های چوبی فاقد سرویس بهداشتی اختصاصی هستند و مسافران باید از توالت عمومی استفاده کنند.

منبع عکس: uspace.ir

• فاصله از کال جنی: ۳۵ کیلومتر (نیم ساعت)
• آدرس: استان خراسان جنوبی، طبس، میدان معلم، انتهای بلوار شهدای گمنام، بعد از دانشگاه پیام نور (ابتدای جاده خرو) (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: uspace.ir

اقامتگاه بومگردی هشت طاق طبس با قدمتی از ۱۴۰ سال قبل در زمینی به مساحت ۱۵۰۰ متر مربع و مساحت ۳۰۰ متر مربع به‌صورت همکف بنا شده است. این اقامتگاه در جنب یک کاروانسرای تاریخی ۹ اتاق و امکان پذیرایی از ۶۰ گردشگر را دارد. بومگردی هشت طاق با معماری سنتی از مصالحی نظیر خشت و آجر ساخته شده و منعکس کننده خانه‌ای در قلب کویر است.

از جمله امکانات و خدمات اقامتگاه بومگردی هشت طاق می‌توان به پارکینگ غیرمسقف، پرسنل مسلط به زبان انگلیسی، راهنمای محلی تورهای گردشگری، سیستم سرمایشی و گرمایشی (اسپیلیت و هیتر برقی) اشاره کرد. مسافران همچنین می‌توانند با هماهنگی قبلی با پرسنل انواع غذاهای محلی و سنتی این اقامتگاه را سفارش دهند.

• فاصله از کال جنی: ۴۷ کیلومتر (۳۵ دقیقه)
• آدرس: استان خراسان جنوبی، طبس، کیلومتر ۱۵ جاده طبس تهران (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: uspace.ir

اقامتگاه بومگردی عمو نوروز در یکی از بهترین موقعیت‌های شهر طبس قرار دارد و دارای بافت و معماری کامل سنتی و روستایی است که فرصت تجربه زندگی سنتی در خانه‌های بومی را به شما می‌دهد. این اقامتگاه دارای امکاناتی چون اینترنت، حمام و دستشویی اختصاصی و سرو انواع غذاهای محلی است.

• فاصله از کال جنی: ۴۲ کیلومتر (نیم ساعت)
• آدرس: استان خراسان جنوبی، طبس، کیلومتر ۱۰ جاده اصفهان طبس، کردآباد (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: uspace.ir

اقامتگاه بومگردی نخل و نرگس کریت در گذشته به‌صورت کاروان‌سرا بود تا اینکه در سال ۱۳۹۴ برای بازدید و اقامت گردشگران بازسازی شد. این اقامتگاه در روستای کریت شهر طبس قرار دارد و دلیل نام‌گذاری آن درختان نخل و گل‌های نرگسی است که در این روستا وجود دارند. بومگردی نخل و نرگس بیش از ۳۰۰ سال قدمت دارد و در گذشته در اطراف آن دو آب‌انبار وجود داشته است که قدمت آن‌ها به دوره قاجار و صفویه می‌رسد.

رستوران اقامتگاه بومگردی نخل و نرگس در کنار دریاچه نمک و پارک حفاظت شده کریت انواع غذاهای سنتی و امروزی را در فضایی دلچسب و زیبا برای مهمانان خود سرو می‌کند. این اقامتگاه دارای ۱۱ اتاق است که دورتادور حیاط واقع شده‌اند. آشپزخانه اقامتگاه در مرکز قرار دارد.

• فاصله از کال جنی: ۵۰ کیلومتر (۴۵ دقیقه)
• آدرس: استان خراسان جنوبی، طبس، بافت قدیم روستای کریت (کیلومتر ۱۳ جاده طبس - بیرجند) (مشاهده روی نقشه)

اقامتگاه بومگردی سرای حجی پدر در شهر دیهوک و روستای اصفهک قرار دارد. این اقامتگاه با ظرفیت ۲۱ نفر دارای ۶ اتاق کف‌خواب به‌صورت سه اتاق دو نفره، یک اتاق چهار نفره، یک اتاق پنج نفره و یک اتاق ۶ نفره است. تمام اتاق‌های بومگردی فاقد سرویس بهداشتی (توالت ایرانی و توالت فرنگی) و حمام اختصاصی هستند و مهمانان باید از سرویس بهداشتی (توالت ایرانی و توالت فرنگی) و حمام داخل مجموعه به‌صورت مشترک استفاده کنند.

در اقامتگاه بومگردی سرای حجی پدر انواع غذاهای محلی و سنتی مانند کشک و بادمجان، مرغ، جوجه، قیمه و قرمه طبخ می‌شوند و مهمانان می‌توانند با هماهنگی قبلی با پرسنل مجموعه غذای مورد نظر خود را سفارش دهند. از دیگر خدمات این بومگردی می‌توان به پارکینگ غیرمسقف، آشپزخانه، راهنمای محلی و سیستم گرمایش کرسی و هیتر برقی اشاره کرد.

منابع عکس‌ها: uspace.ir

• فاصله از کال جنی: ۷۳ کیلومتر (یک ساعت)
• آدرس: استان خراسان جنوبی، دیهوک، روستای اصفهک

منبع عکس: uspace.ir

اقامتگاه بومگردی آستو در روستای حسن آباد شهر عشق آباد واقع شده است. این اقامتگاه در ۵۰ متری رمل‌های کویری قرار دارد و دارای یک حیاط زیبا با حوضی کوچک و گلدان‌های زیبای شمعدانی است. بومگردی آستو چهار اتاق زیبا و ظرفیت پذیرایی از ۲۵ گردشگر را دارد. این اقامتگاه مجهز به پارکینگ، کافه، فروشگاه سوغات و پرسنل مسلط به زبان انگلیسی است.

• فاصله از کال جنی: ۸۰ کیلومتر (یک ساعت)
• آدرس: استان خراسان جنوبی، طبس، عشق آباد، روستای حسن آباد اعتماد (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: irandeserts.com

بهترین زمان سفر به کال جنی طبس از دید بیشتر گردشگران فصل پاییز است؛ البته باید بدانید که جلوه طبیعت در هر فصلی از سال در این منطقه زیبا است.

در فصل بهار به‌خصوص در اوایل آن هوا آن‌قدر گرم نشده است که نتوان در کال جنی به کویرگردی و اکتشاف پرداخت. شما در این فصل می‌توانید قدم در دره بگذارید و از گشت‌وگذار لذت ببرید. با نزدیک شدن به روزهای آخر فصل بهار و فرا رسیدن فصل تابستان، دمای هوا افزایش می‌یابد و به‌طور کل می‌توان گفت که با توجه به آب و هوا تابستان زمان مناسبی برای سفر به کال جنی نیست.

عکاس: نامشخص

فصل پاییز بهترین زمان سال برای کویرگردی است؛ زمانی که می‌توان گرمای ملایم خورشید را حس کرد و به‌راحتی به گشت‌وگذار پرداخت. فصل زمستان نیز زمان خوبی برای کاوش در کال جنی است؛ البته به شرطی که به فکر اقامت شبانه خود باشید. دما در شب‌های زمستانی بسیار سرد است و امکان کمپینگ در کال جنی وجود ندارد.

منبع عکس: وب‌سایت رهبال آسمان

• کال جنی منطقه‌ای مناسب برای عموم مردم علاقه‌مند به طبیعت گردی است که قدرت پیمایش مسیرهای هموار و ناهموار را دارند. این منطقه برای سالمندان و افراد توان‌یاب مناسب نیست؛ زیرا در مسیر سربالایی‌ها و سرپایینی‌های بسیاری وجود دارد.
• در سفر به کال جنی یک دست لباس اضافه به‌همراه داشته باشید تا ار هوس آب‌تنی کردید، بدون دغدغه این کار را انجام دهید.
• کفش مناسب پیاده‌روی، یک کوله‌پشتی سبک، آب آشامیدنی، یک میان‌وعده سبک و مقوی مثل خشکبار، داروهای عمومی، پاوربانک، کرم ضدآفتاب برای جلوگیری از آفتاب سوختگی، کلاه، دفترچه بیمه و کارت شناسایی را در سفر به کال جنی فراموش نکنید.
• به‌تنهایی به کال جنی سفر نکنید. با یک راهنمای محلی به این منطقه بروید تا گم نشوید.
• تحت هیچ شرایطی بدون راهنما به حفره‌های دیواره‌های دره وارد نشوید.
• اگر شنا کردن بلد نیستید، فکر آب‌تنی در حوضچه‌های کال جنی را از سر بیرون کنید؛ زیرا در برخی از قسمت‌ها به‌طور ناگهانی عمق دره زیاد می‌شود.
• اگر تمایل دارید که در کال جنی کمپ برگزار کنید، حتما کیسه خواب به‌همراه داشته باشید؛ زیرا در مناطق کویری مارها و حشرات زیادی وجود دارند که ممکن است به شما آسیب بزنند.
• در سفر به کال جنی از دیگر جاذبه‌های شهرستان طبس و مزه کردن غذاهای محلی خراسان جنوبی مثل قورت بادمجان غافل نشوید.
• مراقب محیط زیست باشید و چهره طبیعت را با ریختن زباله (ته‌سیگار، پوست میوه، پلاستیک، بطری آب معدنی و غیره) نازیبا نکنید.

عکاس: نامشخص

روستای ازمیغان با برخورداری از آب و هوای بسیار خوب و ییلاقی، مکانی مناسب برای گردشگری در شهرستان طبس است و بسیاری از افراد آن را با لقب بهشت گردشگری طبس در غرب استان خراسان جنوبی می‌شناسند. بافت قدیمی این روستا در قسمت جنوبی در دامنه کوه و در کنار مزارع شالی قرار دارد؛ بخشی که به‌محض دیدن آن، شگفت‌زده خواهید شد. در روستای کویری ازمیغان یک رودخانه دائمی، مزارع کشاورزی، باغات فراوان و نخسلتان‌های خرما وجود دارد و به همین دلیل این روستا بسیار زیبا و سرسبز است. پوشش گیاهی روستای نمونه گردشگری ازمیغان درختان انجیر کوهی است.

عکاس: نامشخص

از جمله جاذبه‌های گردشگری ازمیغان اعم از طبیعی و تاریخی می‌توان به مزار سید محمد بن جعفر طیار (رامگاه برادر زاده امام علی)، تخت عروس و آبشار قدمگاه و دو خط نوشته شبیه عربی (از دوره محمد بن جعفر طیار)، دو قلعه تاریخی به نام قلعه دختر و گونه‌های گیاهی وحشی چون درخت انجیر کوهی با ارتفاع ۲۰ متر و قدمت ۳۰۰ ساله اشاره کرد. تخت عروس یکی دیگر از جاذبه‌های مهم این روستا است. این صخره سفید و بزرگ در وسط دره‌ای پر از آب قرار دارد و مانند یک تخت به نظر می‌رسد. این مکان زیب محل مناسبی برای آبتنی و لذت بردن از کویر در روزهای گرم تابستانی است.

• فاصله از کال جنی: ۹ کیلومتر (۱۱ دقیقه)
• آدرس: استان خراسان جنوبی، ۴۸ کیلومتری شمال شهرستان طبس (مشاهده روی نقشه)

روستای کوچک گشن یکی‌ دیگر از ییلاقات طبس است؛ روستایی با حدود ۱۰ خانوار جمعیت که به‌دلیل آب و هوای خوب و داشتن نهر آب و درختان سرسبز محلی برای فرار از گرما در تابستان‌های داغ کویر به شمار می‌آید. در سفر به کال جنی بازدید از روستای بکر و آرام گشن و خرید لبنیات محلی از آن را به‌هیچ‌وجه از دست ندهید.

• فاصله از کال جنی: ۳۰ کیلومتر (نیم ساعت)
• آدرس: استان خراسان جنوبی، شهرستان طبس، دهستان منتظریه (مشاهده روی نقشه)

روستای جوخواه مرکز دهستان منتظریه است و از عمده محصولات تولیدی آن می‌توان به گندم، جو و پنبه اشاره کرد. در این روستا دیدنیهای بسیاری چون قلعه‌های قدیمی با نام رباط و قلعه ۶ برجی، آب‌انبار قلعه جوخواه (با قدمتی از ۲۵۰ سال قبل)، مزار جوخواه (با قدمتی از ۷۰۰ سال قبل)، حمام ده قدیم و مسجد قدیم وجود دارد.

• فاصله از کال جنی: ۴۷ کیلومتر (۳۵ دقیقه)
• آدرس: استان خراسان جنوبی، شهرستان طبس، دهستان منتظریه (مشاهده روی نقشه)

عکاس: نامشخص

باغ گلشن طبس اوایل قرن سیزدهم هجری قمری یعنی اواخر حکومت لطف‌علی خان زند و در بحبوحه‌ به قدرت رسیدن آقامحمدخان قاجار و به دستور امیر محمدحسن خان عرب زنگویی، حاکم تون (فردوس) و طبس ساخته شده است. این باغ در تاریخ ۲۰ دی ماه سال ۱۳۵۵ و به شماره‌ ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

عکاس: نامشخص

تنها ساختمان باغ گلشن طبس، ساختمان سردرب است. این عمارت دو طبقه یک زیرزمین کوچک نیز دارد. طبقه‌ اول این عمارت شامل تالاری بزرگ و ایوانی برای مشاهده‌ی مناظر باغ و شهر می‌شود که دو ستون بر زیبایی این ایوان افزوده‌اند. البته ساختمان سردرب، در زلزله‌ ویرانگر شهریور ۱۳۵۷ به‌طور کامل از بین رفت و ساختمان کنونی با توجه به نقشه‌ ساختمان سابق بازسازی شده است.

• فاصله از کال جنی: ۳۲ کیلومتر (۲۵ دقیقه)
• آدرس: استان خراسان جنوبی، طبس، بلوار امام خمینی (مشاهده روی نقشه)

عکاس: نامشخص

دریاچه نمک یا کال نمک یکی از زیباترین دیدنیهای اطراف کال جنی در فاصله ۲۰ کیلومتری شمال غرب شهر طبس و در هشت کیلومتری روستای محمدآباد است. در این نقطه، زمین لباسی سفید از جنس بلورهای نمک به تن کرده است. جالب است بدانید در گذشته، نمک مردم روستا از همین جا تامین ‌می‌شد.

• فاصله از کال جنی: ۴۰ کیلومتر (نیم ساعت)
• آدرس روستای محمد آباد: استان خراسان جنوبی، شهرستان طبس، دهستان منتظریه (مشاهده روی نقشه)

قلعه خرو. عکاس: نامشخص

خرو، روستایی کوهستانی و بکر و دارای باغ‌های میوه از جمله زرد آلو، آلبالو، گیلاس، گردو، بادام و همچنین سروی کهنسالی با ارتفاع حدود ۲۵ متر است که عمر آن بيش از هزار سال تخمين زده می‌شود. این درخت در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. قلعه خرو که به قلعه اسماعیلیه شهرت دارد، یکی دیگر از دیدنیهای این روستا است. این قلعه با قدمتی از دوره صفویه از قلوه سنگ ساخته شده است و بر فراز تپه‌ای با افق دید وسیع از خرو علیا و خرو سفلی قرار دارد. قلعه خرو در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است و در هر چهار گوشه آن برجی برای دیده‌بانی وجود دارد.

• فاصله از کال جنی: ۵۹ کیلومتر (۵۰ دقیقه)
• آدرس: استان خراسان جنوبی، طبس، جاده خرو، پس از سد نهرین (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: خبرگزاری صدا و سیما

چشمه مرتضی علی در شرق شهرستان طبس قرار دارد و شامل مجموعه‌ای از چند چشمه است که از دامنه‌های جنوبی کوه کش سیاه به‌ سمت غرب جریان دارد. این چشمه به‌دلیل خاصیت درمانی‌اش، طرفداران زیادی بین گردشگران دارد؛ البته این تنها دلیل محبوبیت چشمه آبگرم مرتضی علی نیست. وجود چشمه‌های آب گرم و سردی که به موازات هم در یک دره قرار گرفته‌اند، پدیده‌ای اعجاب‌انگیز خلق کرده‌اند که نظیر آن را در کمتر جایی خواهید دید. بلندترین سد قوسی جهان نیز در انتهای مسیر این چشمه قرار دارد. قبرهای بسیار قدیمی در دیواره‌های تنگه نیز از دیگر دیدنی‌های این چشمه به شمار می‌آیند.؛ قبرهایی که متعلق به زرتشتیان هستند.

• فاصله از کال جنی: ۶۱ کیلومتر (۵۵ دقیقه)
• آدرس: استان خراسان جنوبی، طبس، روستای خرو (نمایش روی نقشه)

منبع عکس: ویکی پدیا

سد شاه عباسی نازک‌ترین سد جهان است که به خاطر عرض تاج یک متری‌اش به این نام شناخته می‌شود. این سد، شاهكار معماری باستانی در این منطقه به شمار می‌آید؛ سدی كه با هدف جلوگیری از هدر رفت آب و سیلاب‌های فصلی ساخته شد. این سد زیبا و مستحکم در دره کانونی باریک و متشکل از صخره‌های آهکی قرار دارد؛ موقعیتی که از نظر شرایط زمین‌شناسی بهترین است.

• فاصله از کال جنی: ۶۱ کیلومتر (۵۵ دقیقه)
• آدرس: استان خراسان جنوبی، طبس، روستای خرو (مشاهده روی نقشه)

عکاس: نامشخص

روستای اصفهک در بخش دیهوک شهرستان طبس یکی از مناطق تاریخی در استان خراسان جنوبی با بافتی از خشت و گل است که به‌عنوان یک مقصد گردشگری جذاب و تاریخی شناخته می‌شود. در این روستا که قدمت آن به بیش از ۴۰۰ سال پیش بازمی‌گردد جاذبه‌های بسیاری وجود دارند. آب و هوای روستای اصفهک نیز به‌دلیل همجواری آن با کوهستان‌ها معتدل‌‌تر و خنک‌تر است.

انواع خاصی از گیاهان در روستای اصفهک رشد می‌کنند. وجود درختان نارنج و زمین‌های کشت زعفران در کنار چند قنات پرآب نظیر عباس‌آباد، توکل آباد، ده نو و اسکندر آباد چهره‌ای جذاب به این روستا داده‌اند. در سفر به اصفهک بازدید از جاذبه‌های تاریخی چون مسجد جامع با معماری بومی کویری (با یک گنبد کاه گلی و چند پنجره کوچک)، حمام قدیمی روستا (با سکویی برای نشستن، سربینه، درگاه‌های کوتاه و حوضی در وسط) و رصدخانه کویری (متشکل از سه دیواره آجری) را از دست ندهید.

• فاصله از کال جنی: ۷۳ کیلومتر (یک ساعت)
• آدرس: استان خراسان جنوبی، دیهوک (مشاهده روی نقشه)

روستای کریت در جنوب شهر طبس قرار دارد و در گذشته با نام کری یا کرین شناخته می‌شد. جالب است بدانید که در گذشته به طبس، طبسین گفته می‌شده که منظور از آن شهر طبس و روستای کرین بوده است.

آب انبارها با معماری مخروطی و هشت‌ضلعی در بالا و وسط روستا، حمام روستا، مسجد قدیمی روبه‌روی قبرستان روستا، سد تاریخی قوسی کریت با قدمتی از هزار سال قبل، کاه‌شور (خانه‌ای قدیمی که دامداران کاه مورد نیاز دام‌های خود را در آن می‌ریختند تا خاک آن گرفته شود) و قبرهای سپردنی از جمله جاذبه‌های این روستا هستند. قبرهای سپردنی به‌جای اینکه در زمین حفر شوند، روی زمین قرار دارند؛ به این صورت که یک اتاقک روی جسد تعبیه می‌شد.

منابع عکس‌ها: gardeshgari724.com

• فاصله از کال جنی: ۵۲ کیلومتر (۴۵ دقیقه)
• آدرس: استان خراسان جنوبی، شهرستان طبس، دهستان نخلستان (مشاهده روی نقشه)

عشق آباد در حاشیه جاده طبس به شهرستان برداسکن از توابع استان خراسان رضوی قرار دارد. از جمله مناطق گردشگری بسیار دیدنی در این منطقه می‌توان به تپه‌های ماسه‌ بادی در روستای منصویه و روستاهای تاریخی با قلعه‌های بسیار دیدنی و رصدخانه آبخورگ با امکانات بالا از جمله آبشار مصنوعی اشاره کرد.

• فاصله از کال جنی: ۸۲ کیلومتر (یک ساعت)
• آدرس: استان خراسان جنوبی، شهرستان طبس، بخش دستگردان (مشاهده روی نقشه)

نویسنده: نگین توکلی