تی تی کاروانسرا

کاروانسرای تی تی، از جاهای دیدنی سیاهکل و یکی از بناهای تاریخی استان گیلان، با چندین قرن قدمت است؛ بنایی واقع در یکی از مناطق مرتفع و خوش‌آب‌وهوای سیاهکل که با بازدید از آن، می‌توان به گذشته سفر کرد. بسیاری از گردشگران پس از بازدید از این کاروانسرا آن را شبیه به قلعه‌های تاریخی و خزه گرفته اروپا توصیف می‌کنند؛ زیرا تمام دیوارها از قلوه سنگ‌هایی ساخته شده‌اند که امروزه بین آن‌ها را خزه پر کرده است.

تی تی کاروانسرا در گذشته پناهگاه مسافران لاهیجان به دیلمان بود. نام این کاروانسرای سنگی و آجری در فهرست آثار ملی ایران نیز به چشم می‌خورد. در ادامه با ما همراه باشید تا شما را با تاریخچه، وجه تسمیه، معماری، مسیر دسترسی و دیگر اطلاعات لازم درباره کاروانسرای تی تی سیاهکل آشنا کنیم.

• آدرس: استان گیلان، شهرستان سیاهکل، بخش مرکزی، دهستان توتکی، کیلومتر ۱۴ جاده سیاهکل - دیلمان (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: ویکی پدیا. عکاس: Aref jm

کاروانسرای تی تی، از جاهای دیدنی استان گیلان، در شهرستان سیاهکل، در جنوب شهر سیاهکل، در جنوب شرقی رشت و در جنوب غربی شهر لاهیجان واقع شده است. این بنای تاریخی تا سیاهکل، ۱۵ کیلومتر (۲۰ دقیقه)، تا لاهیجان ۳۳ کیلومتر (۴۵ دقیقه) و تا رشت ۶۰ کیلومتر (حدود یک ساعت) فاصله دارد. فاصله کاروانسرای تی تی تا شهر تهران نیز، ۳۴۰ کیلومتر (حدود چهار ساعت) است. کاروانسرای تی تی در نزدیکی جاده سیاهکل - دیلمان قرار دارد؛ به همین دلیل، در سفر به دیلمان می‌توانید برای بازدید از این بنا نیز برنامه‌ریزی کنید.

اگر از شهر رشت به کاروانسرای تی تی می‌روید، خود را به آزادراه رشت - قزوین برسانید. حدود چند کیلومتر در این جاده برانید و قبل از پلیس راه رشت، از خروجی جاده فومن - سراوان به‌سمت سراوان خارج شوید. مسیر را در خیابان عسگری ادامه دهید تا وارد جاده سراوان - سنگر - سیاهکل شوید. از این جاده از طریق کمربندی سیاهکل یا از خود شهر سیاهکل، خود را به جاده سیاهکل - دیلمان برسانید. این جاده از میدانی به نام دیلمان آغاز می‌شود.

منبع عکس: ویکی پدیا. عکاس: Aref jm

حدود ۱۴ کیلومتر در جاده سیاهکل - دیلمان برانید تا پس از عبور از اقامتگاه بومگردی تی تی به خروجی روستای بالا رود در سمت چپ خود (مشهور به دو راهی رودخانه باباکوه و میثم رود) برسید. کمی جلوتر، یک پل آهنی کم‌عرض کنار مسجد وجود دارد که با عبور از آن به کاروانسرای تی تی در پای تپه‌ای نسبتا بلند می‌رسید.

اگر از شهر لاهیجان به‌سمت کاروانسرای تی تی حرکت کرده‌اید، از طریق خیابان انقلاب، خیابان سردار جنگل، بلوار دیلمان و بلوار وحدت به جاده لاهیجان - سیاهکل برسانید. این جاده را تا انتها بروید تا به خیابان امام خمینی شهر سیاهکل برسید. به‌سمت چپ بپیچید و میدان دیلمان را مستقیم بروید تا وارد جاده سیاهکل - دیلمان شوید.

عکاس: پوریا اقتداری

اگر از تهران به کاروانسرای تی تی می‌روید، در آزادراه قزوین - رشت، پس از عبور از پلیس راه، از خروجی سنگر خارج شوید تا در جاده سراوان - سنگر - سیاهکل قرار بگیرید. از طریق کمربندی سیاهکل یا از خود شهر سیاهکل، بعد از رسیدن به میدان دیلمان، جاده سیاهکل به دیلمان را در پیش بگیرید تا در کیلومتر ۱۴ آن،‌ به کاروانسرا برسید.

متاسفانه در مسیر کاروانسرای تی‌تی هیچ تابلویی برای راهنمایی افراد وجود ندارد و گردشگران باید برای دسترسی به آن از مردم محلی یا نقشه کمک بگیرند.

منبع عکس: ویکی پدیا. عکاس: Taher.sh

«تی تی» مشتاق بود در منطقه سیاهکل یک کاروانسرای زیبا به نام خود بسازد؛ به همین دلیل دستور ساخت این بنا را داد. البته طبق روایتی دیگر، کاروانسرای تی تی به دستور یکی از حاکمان محلی کیایی ساخته شده است؛ فردی که در عصر تیموریان بر خطه لاهیجان حکومت می‌کرد. طبق این داستان، صفویان این کاروانسرا را ویران کردند و به همین دلیل آثار به جا مانده از آن به دوره صفوی نسبت داده می‌شود.

کاروانسرای تی تی در گذشته در مسیر اصلی کاروان‌هایی بود که از مسیر لاهیجان به دیلمان و طالقان می‌رفتند. این بنا در تاریخ ۱۲ آذر ۱۳۷۵ با شماره ۱۷۸۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

منبع عکس:AFRACAMP.IR. عکاس: احسان موسوی

در مقایسه با تعدد کاروانسراهای ایران در مناطق کویری، کاروانسراهای اندکی در اقلیم معتدل و مرطوب ایران احداث شده‌اند؛ زیرا در گذشته در سواحل دریا به‌دلیل بارندگی زیاد، شرایط آب و هوایی معتدل و فراوانی منابع، جمعیت نسبتا زیاد و نزدیک بودن مراکز جمعیت (برخلاف سایر اقلیم‌های ایران) نیاز چندانی به این بناهای بین‌راهی احساس نمی‌شد.

کاروانسرای تی تی یکی از معدود کاروانسراهای شمال کشور است؛ به همین دلیل، آن را به‌عنوان یک بنای با موقعیت استراتژیک و راهبردی می‌شناختند. ایران در گذشته یکی از قطب‌های تولید ابریشم بود؛ محصولی که عمدتا در شمال کشور تولید شده و به بخش‌های مرکزی فرستاده می‌شد؛ به همین علت، وجود کاروانسرایی مانند تی تی برای اتراق کاروان‌ها و حفظ امنیت جاده اهمیت بسیاری داشت.

البته کاروانسرای تی تی در سال‌های اخیر لوکیشن فیلم و سریال‌ های ایرانی نظیر «قانون مورفی» و «خاتون» بوده و ازاین‌رو نام آن بر سر زبان‌ها افتاده است.

برخی روایت‌ها، دستور ساخت این بنا را به عمه یکی از پادشاهان صفوی نسبت می‌دهند که «تی تی» نام داشت.

واژه «تی تی» در زبان گیلکی به‌معنی «شکوفه» است؛ به همین دلیل، تی تی کاروانسرا یا کاروانسرای تی تی را می‌توان همان کاروانسرای شکوفه دانست. جالب است بدانید که در زبان گیلکی جای صفت و موصوف با هم عوض می‌شود؛ از همین رو گیلانی‌ها، این کاروانسرا را «تی تی کاروانسرا» می‌نامند.

منبع عکس: ویکی پدیا. عکاس: علیرضا جواهری

کاروانسرای تی تی سیاهکل از نوع کاروانسراهای برون شهری و معماری آن به‌صورت دو ایوانی است. اصل تقارن در ساخت این بنا به‌خوبی رعایت شده است؛ به‌طوری که بنای کاروانسرا دارای محور تقارن در جهت طولی است.

در هر چهار طرف حیاط بنای کاروانسرای تی تی، اتاق‌هایی با پلان مربعی به مساحت تقریبی ۱۴ متر مربع واقع شده‌اند که پیش از ورودی هرکدام از آن‌ها، فضایی نیم‌هشتی قرار دارد. این اتاق‌ها محل استراحت کاروان‌ها و حفاظت از آن‌ها در برابر راهزنان و حیوانات وحشی بوده‌اند. شاهنشین کاروانسرا نیز در بخش جنوبی بنا واقع شده است و در دو طرف آن دو اتاق مانند قسمت شمالی کاروانسرا دیده می‌شود.

منبع عکس: خبرگزاری ایرنا. عکاس: ناشناس

سنگ‌های رودخانه‌ای، ملاط ساروج، گچ و آجر از جمله مصالحی هستند که در ساخت کاروانسرای تی تی به کار رفته‌اند. طاق‌های زیبای آجری و شبکه آبرسانی برای انتقال آب به داخل کاروانسرا از مشخصه‌های جالب بنا به شمار می‌روند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید در گذشته برای انتقال آب به داخل بنای کاروانسرا از لوله‌های سفالی استفاده می‌کردند. این لوله‌ها از چشمه‌سار کوه‌های دوردست منطقه، با طی مسیری طولانی، آب گوارا را به دست ساکنان کاروانسرا می‌رساندند.

کاروانسرای تی تی تا اوایل دهه ۸۰ شمسی دارای مالک خصوصی بود؛ در این زمان توسط میراث فرهنگی خریداری شد و تاكنون (سال ۱۴۰۱) دو بار مورد بازسازی قرار گرفته است. این کاروانسرا بنایی محکم و استوار است و خطر عمده‌ای آن را تهدید نمی‌کند؛ با این وجود، مانند دیگر آثار تاریخی نیاز به مرمت و نگهداری دارد.

منبع عکس: ویکی پدیا. عکاس: علیرضا جواهری

• برای بازدید از کاروانسرای تی تی نیازی به خرید بلیط ندارید. بازدید از این جاذبه در تمام ساعات روز نیز ممکن است؛ اما بهتر است که در ساعات روشنایی به این کاروانسرا بروید تا زیبایی و شکوه آن را ببینید.
• کاروانسرای تی تی در ارتفاعات منطقه سیاهکل قرار دارد. این منطقه آب و هوای نسبتا خنکی دارد؛ پس بهتر است در زمان بازدید لباس گرم و بارانی به‌همراه داشته باشید.
• در سفر به این منطقه بازدید از فروشگاه صنایع دستی روستای بالا رود را به‌هیچ‌وجه از دست ندهید؛ فروشگاهی که انواع محصولات خوراکی محلی، مانند عسل، سبزیجات محلی و چای در آن عرضه می‌شود.

عکاس: پوریا اقتداری

تی تی بوم یکی از اقامتگاه های بومگردی گیلان در نزدیکی کاروانسرای تی تی است و در یکی از خانه‌های قدیمی روستای بالارود قرار دارد؛ خانه‌ای که توسط صاحبش بدون تغییر در سبک و ساختار معماری، بازسازی و تجهیز شده است و مسافران با اقامت در آن می‌توانند تجربه‌ای از زندگی محلی را کسب کنند. این اقامتگاه با زیربنای ۸۰ متر مربع، دارای یک سوییت دو اتاقه با ظرفیت کلی ۱۰ نفر است که به‌صورت دربست در اختیار مسافران قرار می‌گیرد.

• آدرس: شهرستان سیاهکل، بخش مرکزی، کیلومتر ۲۰ جاده سیاهکل به دیلمان (مشاهده روی نقشه)
• فاصله از کاروانسرای تی تی: حدود ۶ کیلومتر (۱۵ دقیقه)

منبع عکس: ویکی پدیا. عکاس: علیرضا جواهری

پیاده‌روی در میان جنگلی مملو از انواع درختان مانند ممرز، توسکا، گل‌های رنگارنگ، گوش سپردن به صدای دلنشین پرندگان در کنار صدای آب، عکاسی و پیک‌نیک از محبوب‌ترین تفریحات گردشگران در آبشار لونک هستند. آبشار لونک در فصول پاییز و بهار در پرآب‌ترین حالت خود است؛ بنابراین به شما پیشنهاد می‌کنیم در این زمان از سال به این منطقه سفر کنید.

• آدرس: شهرستان سیاهکل، شهر سیاهکل، خیابان امام خمینی (مشاهده روی نقشه)
• فاصله از کاروانسرای تی تی: ۱۷ کیلومتر (۲۵ دقیقه)

منبع عکس: سایت بلد. عکاس: ناشناس

استخر و پارک پاشوران یکی از زیباترین جاهای دیدنی سیاهکل است. این پارک جنگلی به‌دلیل قرارگیری در حاشیه شهر، مکان مناسبی برای اتراق و استراحت مسافران است؛ پارکی با دریاچه مصنوعی، درختان بلند و سبز و مجسمه­‌های جذاب در داخل و اطراف استخر که امکاناتی مانند قایق‌سواری در دریاچه، وسایل ورزشی، محوطه بازی کودکان و غیره دارد.

• آثار ملی ایران
• آدرس: استان گیلان، شهرستان سیاهکل، بخش مرکزی، دهستان مالفجان، روستای موشا (مشاهده روی نقشه)
• فاصله از کاروانسرای تی تی: ۱۶ کیلومتر (۲۵ دقیقه)

منبع عکس: گوگل‌مپ. عکاس: آرمان اصغرپور

قلعه کوتول شاه با قدمتی از دوره تیموریان در روستای موشا قرار دارد. طبق روایت‌های تاریخی، کوتول شاه پادشاهی ظالم بود که هم‌زمان با اسماعیلیان و تیموریان بر مناطق رودبار، سنگر و لاهیجان حکومت می‌کرد و مرکز حکومت او در سیاهکل قرار داشت؛ به همین دلیل دژی بر فراز تپه (با ارتفاع ۳۰ متر) ساخت که امروز با نام قلعه کوتول شاه شناخته می‌شود. امروزه از آن دژ باشکوه تنها چند تکه سنگ و چند دیوار کوچک باقی مانده است.

پلان قلعه کوتول شاه، بیضی با دو قطر بزرگ ۲۶ متر و قطر کوچک ۹٫۷ متر است. ضخامت دیواره‌های قلعه از ۱٫۸ تا ۴٫۲ متر متغیر است. در بخش جنوبی این قلعه و کنار زائده متصل به بنا، بخش دیده‌بانی با دو طبقه با راه پله‌های ارتباطی آن دیده می‌شود که ورودی و درگاه قلعه را تشکیل می‌دهند. در قلعه کوتول شاه دو فضای مشخص (آب‌انبار در ضلع شرقی و طاقی روبه‌روی آن) به چشم می‌خورند. زمانی که در این بنا حضور دارید، تمام منطقه را زیر پای خود حس می‌کنید؛ موقعیتی که کاملا مناسب با محیط در نظر گرفته شده است.

• آثار ملی ایران
• آدرس: شهرستان سیاهکل، شهر دیلمان، کنار کوچه میراث فرهنگی (مشاهده روی نقشه)
• فاصله از کاروانسرای تی تی: ۳۱ کیلومتر (۵۰ دقیقه)

منبع عکس: وب‌سایت رهبال آسمان. عکاس: ناشناس

سه گنبد، یک صحن بزرگ هشت‌ضلعی با اضلاع یکی در میان کوچک و بزرگ، خزینه آب گرم، سکوها، گرم‌خانه، سردخانه، رختکن و تنویرخانه از بخش‌های اصلی حمام تاریخی دیلمان هستند.

• آدرس روستای ملومه: شهرستان سیاهکل، بخش دیلمان (مشاهده روی نقشه)
• فاصله از کاروانسرای تی تی: ۳۷ کیلومتر (۶۰ دقیقه)

منبع عکس: همشهری آنلاین. عکاس: ناشناس

بشکافته سنگ یکی از جاهای دیدنی روستای ملومه است؛ کوهی با ارتفاع ۵۰ متر که از وسط به دو نیم تقسیم شده است. انتهای مسیر میان این دو قسمت با ۱۰۰ متر طول، با افتادن یک صخره بزرگ مسدود شده است و یک یخچال طبیعی در‌آنجا قرار دارد. درختان کوتاه‌قامت روی کوه و چشمه جوشان نزدیک کوه از جذابیت‌های این منطقه هستند؛ کوهی که کوهنوردان و صخره‌نوردان بسیاری را به‌سمت خود می‌کشاند.

برای بازدید از بشکافته سنگ ملومه باید خودروی خود را در ابتدای روستا پارک کرده و یک ساعت پیاده‌روی کنید. برای دسترسی به یخچال نیز باید با کمی پیاده‌روی کوتاه و گذشتن از تخته‌سنگ‌ها به دهانه غاری برسید که یخچال در آن قرار دارد. برای رفتن به داخل یخچال باید درون گودالی بپرید؛ به همین دلیل بهتر است در صورت عدم برخورداری از توان و امکانات کافی، وارد یخچال نشوید.

دیوارهای کاروانسرای تی تی. عکاس: امید خدایاری

اگر از کاروانسرای تاریخی تی تی سیاهکل و طبیعت اطراف آن دیدن کرده‌اید، نظرات و تجربه‌های خود را با ما و دیگر کاربران کجارو به اشتراک بگذارید.

نویسنده: نگین توکلی

عکس‌های گالری از گوگل‌مپ (عکاسان: M. ALAM، وحید کرم‌نیا، Hadise Azdou، علی قاصدی)