حسینیه امینی ها

حسینیه و خانه امینی‌ها یکی از معروف‌ترین جاهای دیدنی قزوین است که با سقف‌های مزین به نقاشی‌، تالارهای زیبا، گچ‌بری‌های چشمگیر، شیشه‌های رنگی و... هر گردشگری را به وجد می‌آورد. این عمارت که توسط حاج محمد رضا امینی در دوره قاجار ساخته شد، در دوم اسفند ۱۳۲۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. امروزه در ماه‌های محرم و صفر مراسم عزاداری امام حسین (ع) در عمارت امینی‌ها برگزار می‌شود.

• آدرس: استان قزوین، شهر قزوین، خیابان مولوی (نمایش روی نقشه)

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: Fatemeh SH)

حسینیه امینی‌ها در خیابان مولوی قزوین، بین دو خیابان حاج محمدی و محمد منتظری قرار دارد.

حسینیه امینی‌ها در محله مولوی قرار دارد که دسترسی به آن با تاکسی یا وسیله نقلیه شخصی امکان‌پذیر است. ایستگاه اتوبوس واقع در خیابان منتظری نیز فاصله زیادی با حسینیه ندارد.

عکاس: علیرضا کیخا

حسینیه امینی‌ها یکی از جاذبه‌های گردشگری قزوین است که در دوم اسفند ۱۳۲۷ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت. از در چوبی خانه که وارد شوید، باید چند پله‌ای پایین بروید تا به حیاطی پردرخت و باصفا قدم بگذارید که حوض بزرگی در آن قرار دارد. بسیاری از گردشگرانی که برای اولین بار از این بنا دیدن می‌کنند، دقایقی را مشغول عکاسی در کنار این حوض بزرگ می‌شوند.

در ادامه باید کفش‌هایتان را درآورید و از راهرو به تالارهای عمارت برسید. بعد از آن می‌توانید به‌همراه کارشناس وارد تالار اصلی شوید. مانعی چوبی در ابتدای در ورودی قرار دارد که در گذشته وقتی مهمانان برای اولین بار وارد این تالار می‌شدند، برای احتیاط جلوی پای خود را نگاه کرده و از این طریق به‌طور ناخواسته به اهالی خانه ادای احترام می‌کردند. علاوه بر ارسی‌هایی که با چوب‌های بسیار فاخر و کهن ساخته شده‌اند، از تماشای چلچراغ مجلل، فرش‌های عتیقه و... لذت خواهید برد.

عکاس: علیرضا کیخا

حسینیه و خانه امینی‌ها، از خانه‌های زیبا و اعیانی قزوین است که توسط حاج محمد رضا امینی از ثروتمندان قزوین با مبلغ ۴۸,۰۰۰ تومان در غرب رودخانه دزج ساخته شد. زمان احداث این ساختمان به سال ۱۲۷۵ هجری قمری برمی‌گردد.

بعدها در زمان پهلوی اول روی رودخانه دزج را پر کرده و خیابان مولوی را به‌جای آن احداث کردند. خانه امینی‌ها که بخشی از آن در سال ۱۲۷۵ هجری قمری وقف حسینیه شد، نمونه‌ کاملی از خانه‌‌ای قزوینی به شمار می‌رود که امروزه به‌ حسینیه تغییر کاربری یافته است. این خانه به‌قدری بزرگ و مجلل بود که ظاهرا بخش عظیمی از خیابان مولوی کنونی را فرا می‌گرفت و امروزه تنها بخشی از آن باقی مانده است.

منبع عکس: ویکی پدیا (عکاس: پرستو عطرسایی)

طبق روایتی گفته می‌شود، ناصرالدین شاه قرار بود از این خانه بازدید کند که این موضوع باعث نگرانی حاج امینی می‌شود؛ چراکه می‌دانست اگر شاه به خانه علاقه‌مند شود، او چاره‌ای ندارد جز اینکه آن را پیشکش کند. در نتیجه نذر می‌کند که اگر خانه از دستش نرود، آن وقف امام حسین (ع) کند و به حسینیه امام تبدیل شود. شاه هنگام بازدید، از خانه تعریف و تمجید می‌کند؛ اما کسی آن را پیشکش نمی‌کند. وقتی علت را جویا می‌شود، به او اطلاع می‌دهند که خانه وقف امام حسین (ع) شده است.

مرحوم حاجی محمدرضا امینی برای روضه‌خوانی در ایام محرم و اطعام فقیران در محرم و صفر، شش دانگ از دو روستا و دو دانگ از روستایی دیگر را وقف این حسینیه کرد.

جالب اینکه خانه مزبور همچنان کارکرد حسینیه دارد و در دو دهه در محرم و صفر میزبان عزاداری امام حسین (ع) است. ضمن اینکه در این محل در ماه رمضان به مردم اطعام می‌دهند.

عکاس: علیرضا کیخا

خانه امینی‌ها عمارتی تاریخی با دو طبقه همکف و زیرزمین است. قسمت جنوبی خانه، حیاط باغ بود که دورتادور آن خانه‌ خواهران و برادران حاج محمدرضا امینی قرار داشت. بعد از آن حیاط حسینیه، تالارها، سپس حیاط اندرونی به‌ چشم‌ می‌خورد. در دو سمت تالارها، شربت‌خانه و حیاط شربت‌خانه، اتاق حاج‌ آقایی و چای‌پزخانه تعبیه شده ‌بود. در اطراف حیاط اندرونی، آشپزخانه‌ها، آب‌انبار و… وجود داشت. درشکه‌خانه در فضایی تقریبا جدا از عمارت اصلی و نزدیک به رودخانه دزج بود. قسمت غربی حیاط بیرونی نیز مربوط به فضای تونک و حمام می‌شد.

از آن جلال و جبروت حالا چهار حیاط و دو عمارت اندرونی و بیرونی باقی مانده‌ است. عمارت بیرونی یا حسینیه امینی‌ها، دلیل اصلی گردشگران برای بازدید از خانه امینی‌ها است.

یکی از جذاب‌ترین دانستنی‌ها درباره معماری این خانه، قسمت شوتینگ است؛ به این صورت که درشکه بارها را روی پشت‌بام خالی می‌کرد و در آنجا دریچه‌ای برای هدایت بار قرار داشت. چینش آجرها و طراحی دقیق‌ آن‌ها از آسیب‌دیدگی بار تا رسیدن به پایین بام جلوگیری می‌کرد.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: .360 DIGILOOK INC)

در حسینیه امینی‌ها، سه تالار ساخته شده که امتداد آن‌ها به موازات یکدیگر از شرق به غرب است و میان دو حیاط شمالی و جنوبی قرار دارند. تالار میانی به طول ۱۸ متر و عرض پنج متر، بزرگ‌تر از دو تالار دیگر است و دو تالار شمالی و جنوبی هرکدام ۱۰ متر طول و پنج متر عرض دارند. در انتهای شرقی و غربی هر یک از تالارها، دو اتاق کوچک ساخته شده است. تالارهای این عمارت دارای ارسی‌های بسیار زیبایی هستند که آن‌ها را هنگام روضه‌خوانی بلند می‌کردند تا به این ترتیب، هر سه تالار یکی شوند. زیر تالارها، سردابه زیرزمین، شربت‌خانه و انبار ساخته‌ شده است.

منبع عکس: ویکی مدیا (عکاس: پرستو عطرسایی)

تالار جنوبی در دو طرف به اتاق‌هایی منتهی می‌شود که برای خانم‌های عمارت است تا مراسم عزاداری را از آنجا نگاه کنند. البته قسمت سمت چپ، اتاق حاج‌ آقایی نام دارد؛ جایی که روضه‌خوان‌ها و مجلس‌گردان‌های مراسم منتظر می‌مانند تا نوبت اجرای‌شان شود.

این تالار دو چلچراغ و چهار سه‌شاخه دیوارکوب بلوری دارد. تالار جنوبی از یک طرف با ارسی ۹ دهنه‌ای به حیاط جنوبی باز می‌شود و از سمت دیگر نیز ارسی پنج‌دری، این فضا را به تالار اصلی وصل می‌کند. با نگاه به بالای ارسی‌های پنج‌دری متوجه نقش‌هایی دایره‌ای می‌شوید. ۶ دایره روی یک ارسی و ۶ دایره روی ارسی تالار شمالی ساخته‌ شده‌اند. جالب اینکه هرکدام از این دایره‌ها، نماد یکی از برج‌های دوازده‌گانه هستند. ارسی تالار شمالی شش ماه اول سال و ارسی جنوبی شش ماه دوم را نشان می‌دهند. شاهکار ماجرا وقتی معلوم می‌شود که نور خورشید از بیرون روی این پنجره‌های رنگی می‌تابد. با تمرکز آفتاب روی ارسی، نماد ماهی روشن می‌شود که در آن هستید. شاید بتوان گفت این تقویم، یکی از هوشمندانه‌ترین جلوه‌های عمارت امینی‌ها است.

تالار شمالی مشابه تالار جنوبی، به سالن اصلی مربوط می‌شود و از نظر ابعاد و اندازه درست مثل تالار جنوبی است.

منبع عکس: ویکی مدیا (عکاس: Kourosh-kahal)

تالار مرکزی از نظر زیبایی، عروس عمارت امینی‌ها است. وسط سقف این تالار چلچراغی زیبا خودنمایی می‌کند که در دو طرف آن، نقاشی روی چوب به چشم می‌خورد. قدمت این لوستر کریستالی و شمع‌سوز به بیش از ۱۶۰ سال پیش برمی‌گردد. این چلچراغ زیبا با رنگ غالب آبی، هماهنگی خیلی زیادی با طرح چوبی سقف ایجاد کرده‌ است.

زیر تالارهای سه‌گانه، زیرزمینی آجری وجود دارد که قسمت‌های مختلف و مهمی از خانه را در خود جای داده‌ است. وسط زیرزمین حوضی هشت‌ضلعی قرار دارد. طراحی قسمت مرکزی زیرزمین به‌شکل صلیب است.

منبع عکس: ویکی مدیا (عکاس: پرستو عطرسایی)

در بخش غربی زیرزمین، آشپزخانه عمارت قرار دارد. غذاهای گرم در مطبخ پخته و روی مجمع به‌سمت تالارها یا اندرونی برده می‌شد. در کنار آشپزخانه، آب‌انبار و در قسمت شمالی‌ آن، انباری وجود داشت. انباری نیز برای نگهداری مواد غذایی و همین طور استراحت آشپز در نظر گرفته شده بود.

زیرزمین و حوضخانه حسینیه امینی ها تبدیل به یک گالری کوچک شده است که در آن تصاویری از جاذبه‌های گردشگری زیبای شهر قزوین به نمایش درآمده است.

نکته جالبی که هنگام بازدید از سرداب زیرزمین با آن مواجه می‌شوید، فضای بسیار خنک در فصل تابستان است. در این محل می‌توان حوضچه‌ کوچکی را مشاهده کرد که زمانی هندوانه‌های شیرین و میوه‌های لذیذ را برای خنک‌شدن درون آب سرد آن قرار می‌دادند. ضمن اینکه در این سرداب جای مخصوصی برای تهویه هوا و حتی محل عبور گربه‌ها اختصاص داشته که نشانگر معماری بی‌نظیر و هوشمندانه ایرانی در آن زمان بوده است.

شربت‌خانه و حیاط آن در دو طرف تالارها قرار دارند. در این مکان انواع نوشیدنی مثل چای و دوغ و شربت را برای مراسم‌ مختلف تهیه می‌کردند. ظرف‌های مورد استفاده حسینیه را نیز در همین محل نگه می‌داشتند. حیاط بین شربت‌خانه و تالارها، مسیر رابط بین این دو بخش از خانه بود که به مرور زمان به محلی برای نگهداری مرغ و خروس و حیوانات دیگر تبدیل شده‌ است.

در بخش شرقی تالار میانی، چای‌پزخانه یا چا‌ی‌خانه ساخته شده. این محل برای تهیه چای استفاده می‌شد و محل نگهداری سماورها و مجمع‌ها بود. چای‌پزخانه قبل از ورود به حیاط شربت‌خانه دیده می‌شود.

تالارهای جنوبی و شمالی دارای بخشی به نام گوشواره هستند که فضای زنانه تالار هستند. بانوان برای تماشای مراسم در این اتاق‌ها می‌نشستند.

تالار جنوبی عمارت با ۹ دهنه ارسی و شیشه‌های رنگی، شاهکاری هنری به حساب می‌آید و سقف آن‌ چنان استادانه آینه‌کاری و نقاشی شده است که چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌سازد.

تالار میانی دارای طاقچه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و رف‌های کاسه‌ای مزین به آینه‌کاری و گچ‌بری است که توسط دو پنج‌دری به تالار شمالی و جنوبی متصل می‌شود و در نیم‌دایره بالای پنج‌دری‌ها، برج‌های دوازده‌گانه نقش بسته است. سقف این تالار به سه بخش تقسیم می‌شود که بخش میانی دارای تزیینات گچ‌بری توام با آینه‌کاری است و دو قسمت دیگر نقاشی روی چوب دارند که به کمک آینه، گره‌بندی شده‌اند.

عکاس: علیرضا کیخا

فرش‌های دستبافت تالارها همگی یک‌دست و یک‌تخته با نقوش و طرح‌های اصیل و عتیقه هستند. پشتی‌ها و فرش‌های تالار مرکزی، هدیه آستان قدس به حسینیه هستند. تزیینات نقش‌برجسته در ازاره‌های سنگی حیاط شمالی و جنوبی عمارت نیز دیده می‌شود.

عکاس: علیرضا کیخا

• بلیط ورودی حسینیه امینی‌ها در سال ۱۴۰۱ معادل ۱۰,۰۰۰ تومان است.
• هنگام بازدید از این عمارت تاریخی می‌توانید از توضیحات راهنمای آن بهره ببرید.
• ساعت بازدید از حسینیه امینی‌ها از ۹ تا ۱۳ و ۱۶ تا ۱۸ است. این حسینیه از ساعت ۱۳ تا ۱۶ تعطیل است و مسئول و راهنمای عمارت در این ساعات اجازه بازدید نمی‌دهد.
• در مواقع عزاداری، حسینیه مراسم داشته و احتمال تغییر ساعات وجود دارد.
• قبل از ورود به داخل بنا باید کفش‌های خود را دربیاورید.
• در این عمارت، سرویس بهداشتی مردانه و زنانه مجزا وجود دارد.
• مسجد جامع قزوین یا مسجد عتیق، حمام بلور، موزه قزوین، آب‌انبار سردار، مقبره امامزاده حسین (ع) و امامزاده اسماعیل (ع) از جمله جاذبه‌های نزدیک به حسینیه هستند.
• در صورت بسته‌بودن در ورودی، زنگ بزنید.

نویسنده: پریسا همایونی/ بازنویسی: صدیقه شجاعی