آرامگاه صائب تبریزی

اصفهان با میزبانی از آثار مشهور جهانی همچون نقش جهان، همواره محبوب گردشگران داخلی و خارجی بوده است. در کنار جاذبه‌های مشهور، مکان‌های دیدنی دیگری نیز وجود دارند که دیدن‌ آن‌ها خالی از لطف نیست. آرامگاه صائب تبریزی با بنایی باشکوه در مرکز شهر اصفهان قرار دارد. این آرامگاه مدفن یکی از مشهورترین شعرای ایران است. با کجارو همراه باشید.

ایران زمین زادگاه شاعران و نویسندگان به‌نامی است که اغلب شهرتی جهانی نیز دارند و آثار زیبای آن‌ها روح انسان را می‌نوازد. یکی از این شعرای برجسته صائب تبریزی نام دارد که آرامگاه او از مکان‌ های دیدنی اصفهان به شمار می‌آید.

عکس از ایرنا (عکاس: رسول شجاعی)

صائب تبریزی با شمار زیادی از اشعار، روزگاری ملک‌الشعرای دربار بود. پس از مرگ او، مدت‌ها قبر وی ناشناخته ماند و نهایتا در قرن اخیر، کشف و بنای زیبایی برای آن ساخته شد. این مقبره با قدمتی که به دوره پهلوی بازمی‌گردد، در تاریخ ۲۰ بهمن ۱۳۵۵ با شماره ثبتی ۱۳۳۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

آرامگاه صائب تبریزی در قلب خیابانی با نام صائب و در باغ تکیه قرار دارد. برای دسترسی می‌توانید در ایستگاه متروی میدان انقلاب پیاده شوید و باقی مسیر را با استفاده از تاکسی طی کنید. همچنین در ابتدای خیابان صائب، واقع در خیابان بهشتی، ایستگاه اتوبوس تندرو (BRT) قرار دارد که با پیاده‌روی کوتاه می‌توانید از آنجا به آرامگاه برسید.

موقعیت جغرافیایی آرامگاه صائب تبریزی روی نقشه

میرزا محمدعلی، متخلص به صائب تبریزی و معروف به میرزا صائبا، از غزل‌سرایان بزرگ و برجسته‌ قرن یازدهم هجری و دوران صفویان، در سال ۱۰۱۶ هجری قمری در تبریز چشم به جهان گشود. خانواده‌ صائب از جمله خانواده‌های پرشماری بودند که به دستور شاه عباس اول مجبور به ترک تبریز و سکونت در اصفهان شدند، خانواده‌هایی که به تبارزه (تبریزی‌ها) اصفهانی معروف بودند.

عکس از ایرنا (عکاس: رسول شجاعی)

صائب از همان ابتدای نوجوانی و سکونت در اصفهان به تحصیل علم پرداخت. در سن بلوغ به مکه سفر کرد و پس از بازگشت به مشهد رفت. در سال ۱۰۳۴ قمری، از اصفهان به هندوستان سفر کرد؛ سپس عازم هرات و کابل شد. حکمران کابل، خواجه احسن الله مشهور به ظفرخان که خود شاعر و ادیب بود، از حضور صائب استقبال کرد. صائب در سال ۱۰۴۲ قمری به ایران بازگشت و در اصفهان اقامت گزید. آن زمان حاکم اصفهان شاه عباس دوم بود و به صائب مقام ملک‌الشعرایی داد و از آن زمان بین شاعران ایران، هند و عثمانی زبانزد شد. صائب پس از درگذشت شاه عباس و روی کار آمدن شاه سلیمان، به‌دلیل بی‌توجهی و بی‌مهری شاه از دربار بیرون آمد و در باغ خود سکنی گزید. این شاعر برجسته پس از ۷۰ سال زندگی (در برخی روایات کمی بیشتر) در سال ۱۰۸۶ یا ۱۰۸۷ هجری قمری در اصفهان درگذشت و در باغ شخصی خود به نام تکیه، به خاک سپرده شد.

عکس از ایرنا (عکاس: رسول شجاعی)

صائب تبریزی از جمله شعرایی است که شمار اشعارش به بیش ۶۰ تا ۱۲۰ هزار بیت می‌رسد و به آن‌ها کثیرالشعر می‌گویند. سبکی که وی آن را به تکامل رساند و در اشعارش استفاده می‌کرد، قرن‌هاپس از او به نام سبک هندی شناخته شد. صائب را شاعر تکبیت‌ها نیز می‌نامند. وی پیش از دیگران اسلوب معادله را در اشعارش استفاده کرد. آثار صائب به‌جز چندهزار بیت قصیده، مثنوی کوتاهی به نام قندهارنامه و دو سه قطعه، مابقی به‌صورت غزل است. صائب غزل‌هایی را به زبان ترکی آذربایجانی نیز دارد و دیوان او به‌صورت مکرر در ایران و هندوستان به چاپ رسیده است.

عکس از ایرنا (عکاس: رسول شجاعی)

گندم چو پاک گشت خورد زخم آسیا پاکان ستم ز جور فلک بیشتر کشند

در تماشاگاه دوران می‌پراند بیشتر همچو کاغذباد گردون هر سبک مغزی که یافت

اشک کباب موجب طغیان آتش است اظهار عجز نزد ستم پیشه ابلهی‌ست

چه غم ز موی‌شکافان خرده‌بین دارم به فکر معنی نازک چو مو شدم باریک

صائب غریب و بی‌کس و بی یار می‌شوی پر در مقام تجربت دوستان مباش

عکس‌های گالری از ایمنا (عکاس: رسول شجاعی)

داستان جالبی در مورد کشف آرامگاه صائب وجود دارد. گفته می‌شود قبر این شاعر نامی در زمان پهلوی کشف شد و تا آن زمان این قبر و باغ در اجاره تاجر عمده‌فرشی میوه بود. این تاجر باغ را از اداره‌ اوقاف اصفهان اجاره کرده بود و حتی پس از کشف، اجازه‌ بازدید از قبر و باغ را به دیگران نمی‌داد. سرانجام عباس بهشتیان، از دوستداران میراث فرهنگی در اصفهان، نامه‌ای به روزنامه‌ چهلستون اصفهان می‌نویسد و خواستار رسیدگی به این وضعیت می‌شود. وی از اداره‌ اوقاف می‌خواهد تا باغ را اجاره ندهد و در پایان نیز درخواستی از استاندار آن زمان اصفهان مبنی بر بازسازی آن محل دارد.

عکس از ایرنا (عکاس: رسول شجاعی)

استاد حسین معارفی اصفهانی، نقشه‌ بنا را طراحی کرد و به تهران فرستاد. آن نقشه با نظر مهندس محسن فروغی، فرزند ذکاالملک، تکمیل شد و پس از چهار سال، ساختمان آرامگاه در سال ۱۳۴۶ به پایان رسید. برای این بنای باشکوه، حدود هفتصد هزار تومان هزینه شد که یک هشتم آن را اصفهانیان علاقه‌مند اهدا کردند و بقیه را انجمن ملی پرداخت. مقرر بود که افتتاح آرامگاه مقارن با تشکیل کنگره باستان‌شناسی (اردیبهشت ۱۳۴۷) انجام گیرد؛ ولی بدون دلیل مشخصی تا نیمه مهر ۱۳۴۷ به تعویق افتاد.

عکس از ایمنا (عکاس: رسول شجاعی)

در سال ۱۳۸۱، آرامگاه و باغ آن توسط شهرداری اصفهان بازسازی شد.

معماری آرامگاه از معماری دوران صفویه الهام گرفته شده است. ایوان بلند آن با ابعاد ۱۴٫۲۰ در ۶ در ۸ متر، دارای ۱۰ پله‌ سنگی سراسری است. روی سر ستون‌ها، قوس‌های جناغی قرار دارد و زیر سقف آن آیینه‌کاری شده است. در گوشه و کنار آرامگاه نیز می‌توان اشعار این شاعر برجسته را دید.

عکس‌های گالری از ایمنا (عکاس: رسول شجاعی)

سنگ مزار صائب سنگ مرمر یک‌پارچه‌ یزدی است که سنگ مزار قدیمی را در وسط آن جاسازی کرده‌اند. سنگ اصلی مزار که دو نیم شده است، کتیبه‌ای از یک مطلع و یک غزل از صائب به خط محمد صالح، خوشنویس عصر صفوی، دارد. در مقابل ایوان آرامگاه، حوض و آبنمایی مانند عمارت چهلستون دیده می‌شود و در بالای آن نیز دو قبر دیگر دیده می‌شود، یکی متعلق به پسرش و دیگری متعلق به نواده‌اش.

در هر ساعت از شبانه‌روز می‌توانید از آرامگاه صائب تبریزی دیدن کنید و بازدید از آن هزینه‌ای در بر ندارد. روزها زمان بهتری برای دیدن جزئیات بیشتر و ثبت عکس‌های متنوع‌تر است و شب‌ها نیز باغ و آرامگاه جلوه‌ای دیگر به خود می‌گیرند.

عکس‌های گالری از ایمنا (عکاس: رسول شجاعی)

نویسنده: هانیه احمدی