جنگل توسکستان

جنگل توسکستان که از جاهای دیدنی گرگان به شمار می‌رود، بخشی از محدوده پارک ملی هیرکانی است و بیشتر با درختان توسکا، اورس و بلوط پوشیده شده است. جاده توسکستان یکی از جاده‌های زیبای پاییزی ایران محسوب می‌شود که در مسافتی ۳۰ کیلومتری از میانه جنگل توسکستان می‌گذرد و بهشتی رویایی را پیش روی گردشگران قرار می‌دهد. جوش‌وخروش ابرهای مواج در ارتفاعات منطقه جنگلی توسکستان و خلق اقیانوسی از توده‌های مه یکی از کم‌نظیرترین چشم‌اندازهای طبیعی ایران در جاده گرگان-شاهرود به حساب می‌آید که برای هر بیننده‌ای شگفت‌آور است.

جنگل توسکستان در دامنه‌های شمال شرق البرز و حدفاصل گرگان و شاهرود قرار دارد.

• آدرس: استان گلستان، ۱۳ کیلومتری جنوب شرقی گرگان، بین مسیر گرگان-شاهرود (نمایش روستای توسکستان روی نقشه)

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس:‌ علی اکبر یحیایی)

اگر از تهران عازم جنگل توسکستان هستید، وارد جاده هزار یا فیروزکوه شوید تا بعد از عبور از ساری و بهشهر به گرگان برسید. در ادامه وارد جاده مشهد شوید؛ حدود ۱۳ کیلومتر بعد از گرگان، در سمت راست تابلوی جاده فرعی جنگل توسکستان را می‌بینید. پس از حدود ۱۵ کیلومتر رانندگی به روستای «توسکستان» یا ابتدای جنگل می‌رسید.

چنانچه از مشهد سفر می‌کنید، باید وارد جاده آسیایی شوید و بعد از جنگل گلستان و در ۱۳ کیلومتری گرگان به‌سمت چپ بپیچید. مسیر زیبای شاهرود-گرگان نیز از جنگل توسکستان می‌گذرد.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس:‌ مصطفی متین)

در دامنه‌های شمال شرقی البرز و در میانه‌‌ گرگان و شاهرود می‌توانید یکی از زیباترین جاده‌های جنگلی ایران را مشاهده کنید. تقریبا ۱۳ کیلومتر بعد از گرگان، جاده‌ای به‌سمت جنوب منشعب می‌شود که به‌خاطر اولین روستای این جاده ۳۰ کیلومتری، توسکستان یا توسکاستان نام ‌گرفته است. این جاده جنگلی از چندین روستای ییلاقی و جنگل توسکستان رد می‌شود و منظره‌ای رویایی را پیش روی شما می‌گذارد؛ به‌ویژه زمانی که پاییز انواع درختان از توسکا گرفته تا اورس و بلوط و سرخدار را در دو سوی جاده پر از رنگ می‌کند. این جنگل زیبا که از جاهای دیدنی استان گلستان محسوب می‌شود، با جنگل‌هایجهان‌نما همسایه است و بخشی از پارک هیرکانی به حساب می‌آید.

منبع عکس گالری: گوگل مپ (عکاس: مهرداد هاشم‌خانی، مهیلا حسینی، Saeed Ghahestani)

این منطقه در مجاورت دو ناحیه کم‌فشار (دشت گرگان) و پرفشار (منطقه ابر) قرار گرفته است و به‌دلیل اختلاف ارتفاع و در نتیجه اختلاف دما، توده‌های ابر به‌صورت سیال در ارتفاعات مختلف در حال فراز و فرود هستند و با خلق چشم‌اندازی منحصربه‌فرد یکی از جاذبه‌های اصلی گلستان در بسیاری از روزهای سال به شمار می‌روند.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس:‌ Hadi Dkb)

بیش از صدها گونه پرنده، پستاندار، خزنده در جنگل توسکستان زندگی می‌کنند و ده‌ها گونه درختی و بوته‌ای در این عرصه وجود دارد.

بلوط و ممرزازجمله درختان این منطقه جنگلی هستند و در آبان ماه با رسیدن بلوط‌های جنگلی حتما افراد بومی زیادی را در این مسیر خواهید دید که در حال جمع‌آوری بلوط برای فروش یا خوراک دام‌هایشان هستند.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: Saeed Ghahestani)

به‌طور معمول در مناطقی مانند محدوده سر علی آباد به‌سمت توسکستان به‌دلیل اختلاف محسوس ارتفاع علاوه بر تغییرات آب و هوایی، مجموعه کم‌نظیری از گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری وجود دارد. در واقع، اختلاف ارتفاع و شیب بالا در این زیستگاه‌ها سبب می‌شود که پوشش منطقه طیف زیادی از گونه‌های علفی، بوته‌ای و درختچه‌ای را در خود جای دهند و در نتیجه امکان تماشای حیات وحش در بازه‌های مختلف سال فراهم می‌شود.

گنجشک‌سانان، سار، دارکوب، قرقاول خزری، کبک، بلدرچین، کبوتر جنگلی، شاهین، قوش، قرقی، عقاب و جغد از گونه‌های پرندگان این جنگل هستند. پستانداران آن نیز شامل شوکا، گرگ، گراز، خرس، روباه، شغال، سمور، تشی، خارپشت، موش جنگلی، خرگوش، گربه وحشی و گورکن می‌شود.

جاده پرپیچ‌وخم، چشم‌اندازهای بکر، آبشارهای کوچک و بزرگ، چشمه سارها و وجود اسب‌های وحشی (یلخی) در دشت‌های مرتفع اوبن و اولنگ نیز از جمله جاذبه‌های منطقه توسکستان هستند.

منبع عکس: ویکی پدیا (عکاس:‌ علی اصغری)

در اواسط جاده توسکستان در میان جنگل انبوه، به کاروانسرای «قزلق» می‌رسید. تابلوهای راهنما محل کاروان‌سرا را نشانتانمی‌دهد، ضمن آنکه رسیدن به فضایی بدون دارودرختمی‌تواند، به‌معنای رسیدن به کاروان‌سرا باشد. از آنجا که کاروان‌سرا از جاده پیدا نیست، باید از خودرو پیاده شوید و حدود ۱۵۰ متر به‌سمت شرق و شمال شرق پیاده‌روی کنید. قدمت کاروانسرای قزلق به دوران‌های تاریخی پس از اسلام می‌رسد و با توجه به نقشه و مصالح به کار رفته در آن احتمال زیادی وجود دارد که متعلق به دوره صفویه باشد. این بنا در تاریخ پنج آذر ۱۳۷۹ هجری شمسی با شماره ثبت ۲۹۰۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. کاروانسرای قزلق در ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی گرگان، در شرق جاده ارتباطی گرگان به شاه‌کوه در منطقه‌ای در حدفاصل گچیان و سفالی در کتل قزلق قرار دارد.

توسکستان یا توسکاستان، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان گرگان در استان گلستان است. این روستا در ابتدای جنگل توسکستان قرار دارد.

منبع عکس: سایت wikiloc.com (عکاس:‌ احسان صفایی)

آبشار توسکستان در ۲۶ کیلومتری جنوب شرقی گرگان و ۹ کیلومتر بعد از روستای توسکستان به طرف شاهرود قرار دارد. این آبشار در فاصله ۲۵۰ متری از جاده گرگان-شاهرود قرار گرفته است. آب و هوای اطراف آبشار در فصول گرم سال بسیار سرد می‌شود.

یکی دیگر از جاذبه‌های دیدنی منطقه توسکستان، سر علی‌ آباد است. این دشت زیبا در ضلع جنوبی توسکستان و در ارتفاعات آن قرار دارد. پوشش گیاهی این منطقه استپی و درختان آن اورساست که جلوه‌ای خاص به آن بخشیده‌اند. دشت زیبای سر علی آباد از غرب به منطقه جهان‌نما، از شرق به کوه‌هایچالچالیانو پیگردکوهو از جنوب به رشته‌کوه‌هایشاه‌کوه مشرف است.

منبع عکس: سایت wikiloc.com (عکاس: حسن شریفی)

همین طور که در جنگل توسکستان گرگان پیش می‌روید، پس از منطقه‌سر علی آباد، پیچ‌وخم جاده تمام می‌شود و به دشت زیبای گرمابدشتمی‌رسید. در این دشت بسته به فصل، پوشش گیاهی متفاوتی را خواهید دید؛ گرچه پوشش غالب آن درختان بزرگ و کوچ آورس و لورس خزنده هستند. این دشت در پاییز جلوه‌ای رنگارنگ پیدا می‌کند و در زمستان با بارش اولین برف زمستانی مملو از گردشگرانی می‌شود که برای برف‌بازی آمده‌اند.

در انتهای جاده توسکستان و بعد از دشت گرمابدشت به روستای چهارباغمی‌رسید و از اهالی آن و مغازه‌های کنار جاده می‌توانید ماست، پنیر، گوشت تازه یا آبزرشک کوهستان بخرید. معمولا زمستان‌ها برف زیادی در این منطقه می‌بارد و مردم گرگان برای برف‌بازی به ارتفاعات چهار باغ می‌روند و یک روز زمستانی خوب را در این روستای توریستی سپری می‌کنند.

چشمه باغ سرهنگ در مسیر جاده‌ای قرار دارد که از روستای توسکستان به‌طرف شاهرود منتهی می‌شود. فاصله روستای توسکستان از این چشمه حدود چهار کیلومتر است. این چشمه در منطقه گرمابدشت قرار دارد و از داخل کوه فوران می‌کند.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: مسعود مبین علی)

جنگل توسکستان در هر فصلی زیبایی‌های مخصوص به خود را دارد؛ اما طبیعتا باید طوری برنامه‌ریزی کنید که هنگام بازدید از جنگل به تاریکی شب نخورید. هوای این منطقه در فصول بهار و تابستان خنک است و هر گردشگری را برای بازدید از آن جذب می‌کند. با این حال، نمی‌توان از انبوه درختان، برگریزان خزان و هزار رنگ افسون شده توسکستان حرفی نزد؛ فصل زیبایی که برخی از آن به‌عنوان بهترین زمان سفر به منطقه یاد می‌کنند. با توجه به شیب تند جاده ترجیحا از سفر به جنگل توسکستان در فصل زمستان بپرهیزید.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: Hadi Dkb)

• جاده توسکستان اگرچه بسیار تماشایی است؛ آن‌قدر شیب و پیچ‌های تند دارد که باید راننده قابلی باشید و خودروی مناسبی زیر پایتان باشد.
• در مسیر این جاده پمپ بنزین نیست؛ پس با باک پر تردد کنید.
• مه و امکان تماشای طیف گسترده‌ای از ابرهای جوشان یکی از مزیت‌های گردشگری کم‌نظیر توسکستان هستند.
• به دل جاده هرجایی که مناسب دیدید، می‌توانید پارک کنید و برای یک پیاده‌روی چندساعته به دل جنگل بزنید.
• برپایی آتش و بساط کباب را فراموش کنید؛ به این دلیل که درختان جنگل بسیار خشک‌ هستند و احتمال آتش‌سوزی زیاد است.
• این منطقه در پاییز بسیار خنک می‌شود و احتمال بارندگی نیز وجود دارد؛ پس لباس گرم به‌همراه داشته باشید.
• برای اقامت در این منطقه،‌ روستای «شاهکوه پایین» بهترین گزینه است.

نویسنده: عماد جعفری/ بازنویسی: صدیقه شجاعی