گورستان صخره ای سیراف

بوشهر یکی از استان‌های جنوبی کشور است که قدمتی بسیار دارد. بخش اعظم جاهای دیدنی بوشهر را آثار تاریخی تشکیل می‌دهند، از قرون قبل تا دوران پهلوی.

گورستان صخره‌ای سیراف یکی از نمونه‌های ارزشمندی به شمار می‌آید که گواهی بر قدمت این منطقه است. گورهای منحصر‌به‌فرد سیراف کنجکاوی هر بیننده‌ای را برمی‌انگیزد تا از راز آن‌ها باخبر شود. با کجارو همراه باشید تا در سفری به بندر سیراف، از گورستان صخره‌ای آن بیشتر بدانید.

یکی از شگفت‌انگیزترین جاهای دیدنی سیراف، قبرستان تاریخی آن واقع در دره لیرودی شیلو است؛ گورستانی با قبرهای سنگی قدیمی که به‌رغم گذر زمان و دو زلزله مهیب در سال‌های دور همچنان به‌جای مانده است. از آنجا که این قبرستان در مقاطع تاریخی متفاوت، برای مردمانی با ادیان مختلف مورد استفاده قرار گرفته است کارشناسان آن را قبرستان تمدن‌ها نامیده‌اند.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: محمد گائینی)

احتمالا قدمت گورستان صخره‌ای سیراف به دوره ساسانیان و دوره‌های اسلامی بازمی‌گردد و در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱ با شماره ثبت ۶۵۰۲ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

گورستان صخره‌ای سیراف در شمال غربی بندر سیراف (محل ويرانه‌هاى شهر باستانى سيراف)‌ و در دامنه جنوبى ارتفاعات مشرف بر آن قرار دارد. (مشاهده روی نقشه)

• فاصله گورستان صخره‌ای سیراف تا قلعه شیخ نصوری: ۱.۹ کیلومتر
• فاصله گورستان صخره‌ای سیراف تا اسکله سیراف: ۳ کیلومتر
• فاصله گورستان صخره‌ای سیراف تا آبشار مصنوعی سیراف: ۳.۹ کیلومتر

عکس‌های گالری از گوگل‌مپ (عکاسان: فهیم، امین رحیمی، محمد امین محمدی و محسن کاظمی)

تعداد فراوانى گورهاى مستطيل شکل، عموما به طول ۲۱۰ سانتى‌متر و عرض ۵۰ سانتى‌متر و عمق ۴۰ تا ۶۰ سانتى‌متر در سنگ کنده شده‌اند و از ملاط ساروج براى هندسی‌سازی يا پوشش سطح خارجى قبرها استفاده شده است. شکل و اندازه و ردیف‌بندی و حتى ارتفاع سطح پهنه قبرستان تا حدودى از بين رفته است. در اين قبرستان عموما قبرها رو به غرب هستند.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: بابک معاون)

گورستان صخره‌ای سیراف را به زرتشتيان نسبت مى‌دهند. زرتشتيان ابتدا مرده‌ها را در گورهاى روباز قرار مى‌دادند تا در هواى آزاد گوشت آن‌ها تجزيه شود. سپس استخوان‌ها را جمع‌آورى می‌کردند و در استودان‌ها مى‌گذاشتند.

روبروى قبرستان غربى، قبرستان ديگرى وجود دارد که هرچه ارتفاع تپه زيادتر مى‌شود، ‌گورها بزرگ‌تر و دهانه‌ها گشادتر مى‌شوند و عمق بيشترى پیدا می‌کنند. در جلوى تپه به تبعيت از عوارض طبيعى، گورهاى عمودى با ارتفاع سه متر و عرض دو متر وجود دارند که مانند پهنه‌اى از کندوهاى زنبورعسل به‌طور مرتب در سراشيبى دامنه چيده شده‌‌اند.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: سعید معتمد)

به احتمال زیاد قبرهای سنگی قبرستان و گودال‌های حفر شده بر پهنه کوهستان سیراف در ابتدا به‌منظور جمع‌آوری و استحصال آب ایجاد شدند و بعدها به‌دلیل رخداد حوادث غیر مترقبه همچون زلزله یا بیماری طاعون و نیاز به دفن سریع مردگان به‌عنوان گورهای فردی یا خانوادگی مورد استفاده قرار گرفتند. با دقت بر گورهای یافته شده و وجود لایه‌ای از قشر نفوذناپذیر ساروج درون حوضچه‌های استفاده شده به‌‌عنوان قبر، می‌توان به نکاتی درباره روش تامین آب در شهر باستانی سیراف پی برد.

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: سید جواد موسوی)

نویسنده: زهرا صالح نژاد