قلعه پشتاب

قلعه پشتاب یا قلعه پشتو یکی از قلعه‌های تاریخی شهرستان اهر است. این قلعه که جزو جاهای دیدنی استان آذربایجان شرقی محسوب می‌شود، در ارتفاع ۳۰۰۰ متری قله کوه ساخته شده است و دورتادور آن را پرتگاه‌های عمیق احاطه کرده‌اند. قلعه پشتاب در آذر ۱۳۸۷ هجری شمسی در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت. بازدید از این قلعه مستلزم دو ساعت کوهنوردی در مسیری دشوار است.

منبع عکس: سایت wikiloc.com (عکاس: صالح شاهی)

قلعه پشتاب یا قلعه پشتو یکی از دژهای کهن استان آذربایجان شرقی و جاهای دیدنی اهر است. این قلعه در نزدیکی روستایی به همین نام بر بالای کوهی صخره‌ای قرار دارد. روستای پشتاب یا پیشتاب در ۵۰ کیلومتری اهر و ۱۲ کیلومتری غرب هوراند واقع شده است. در قسمت غرب قلعه، قله فرهاد داشی به چشم می‌خورد و در قسمت شرق آن طبیعت بسیار زیبای آفتاب خانه با گیاهان متعدد و آبشاری زیبا خودنمایی می‌کند.

• آدرس: استان آذربایجان شرقی، ۵۰ کیلومتری اهر، ۱۲ کیلومتری غرب هوراند،‌ روستای پشتاب (نمایش روی نقشه)

منبع عکس: سایت wikiloc.com (عکاس: داوود فضائلی)

برای رسیدن به قلعه پشتاب باید به اهر بروید و از آنجا راه کلیبر را در پیش بگیرید. پس از حدود ۲۲ کیلومتر از جاده اصلی خارج شوید و در مسیر هوراند حرکت کنید. قبل از هوراند، تابلویی کنار جاده وجود دارد که مسیر قلعه را نشان می‌دهد و شامل مسیری کوهستانی و خاکی در سمت راست جاده اصلی می‌شود. قلعه از هر چهار طرف توسط پرتگاه‌هایی احاطه شده و تنها راه ورودی به قلعه، معبری با ۲۲۰ پله سنگی در سمت شمال است. برای رسیدن به معبر باید صخره‌های قلعه را دور بزنید تا در ضلع شمالی آن به نردبانی فلزی برسید که توسط کوهنوردان استان تعبیه و نصب شده است.

منبع عکس: سایت wikiloc.com (عکاس: داوود فضائلی)

بعد از بالا رفتن از نردبان وارد معبر بسیار کم‌عرضی می‌شوید. در بخشی از مسیر، سیم بوکسلی روی سنگ‌ها نصب شده است که به‌عنوان طناب ثابت به کار می‌رود. بخشی از مسیر را نیز طناب‌کشی کرده‌اند که با کمک آن می‌توانید به پله‌های سنگی قلعه برسید.

منبع عکس: سایت wikiloc.com (عکاس: صالح شاهی)

قلعه پشتاب که قدمت آن به دوران اشکانی و ساسانی می‌رسد، در آذر ۱۳۸۷ هجری شمسی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. از این قلعه كه شبیه به قلعه بابک و شاید هم‌زمان با آن است، به هنگام نبرد با اعراب حاكم بر منطقه استفاده نظامی می‌شد.

غالب قلعه‌های منطقه ارسباران از یکدیگر قابل رویت هستند و احتمالا این قلعه‌ها در ادوار تاریخی از جمله دوره جنبش خرمدینان آذربایجان به‌واسطه علائم آتش‌های شبانه با یکدیگر ارتباط پیدا می‌کردند. در اطراف این قلعه طبیعت بسیار زیبا و چشم‌نوازی وجود دارد و جنگل‌های پراکنده با گیاهان متنوع دیده می‌شود. همچنین در دامنه قلعه حیوانات وحشی به‌ویژه خرس قهوه‌ای زندگی می‌کنند.

منبع عکس گالری: سایت wikiloc.com (عکاس: چایچی)، گوگل مپ (عکاس: حسین، سیاوش نعمتی)

آثار به‌دست آمده از درون قلعه كه سفال‌های بدون نقش‌ونگار قدیمی هستند، نشان می‌دهند كه این محل در اوایل تسلط اسلام بر منطقه ارسباران و قره داغ مورد استفاده بوده است. سفالینه‌های اشکانی و ساسانی این قلعه عمدتا دارای خمیره نخودی و قرمز و تزییناتی با کنده‌کاری هندسی هستند و سفالینه‌های قرون میانه اسلامی در دو نوع ساده و لعابدار با خمیرمایه مواد کانی ساخته شده‌اند.

بدون تردید بازدید از قلعه پشتاب برای دوستداران تاریخ و تمدن ایران بسیار جذاب خواهد بود؛ اما آنچه زیبایی و جذابیت بازدید از این قلعه را چند برابر می‌کند، موقعیت طبیعی و کوهستانی آن است. رسیدن به بالای قلعه و تماشای چشم‌انداز اطراف خود داستان مهیج دیگری به حساب می‌آید.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: علی مرادی)

قلعه پشتاب یا قلعه پشتو یکی از قلعه‌های تاریخی اهر است که تنها یک راه باریک با ۲۲۰ پله سنگی برای ورود دارد و حصارهای آن بسیار مرتفع و صخره‌ای بودند و دورتادورش پرتگاه‌های عمیق قرار داشتند. تعداد زیاد پله‌های دستکند و راه ورودی باریک قلعه، امنیت ورود به آن را بسیار زیاد کرده بود.

این قلعه دارای آب‌انبار‌های متعددی است که بیشتر آن‌ها در سمت شمال و درون صخره‌ها کنده‌ شده‌‌اند. در ساخت دیوارهای قلعه از سنگ‌های لاشه‌ای، ملاط گل رس، ساروج و تعدادی آجر استفاده شده است.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: سیاوش نعمتی)

• مسیر قلعه کاملا صعب‌العبور است و صعود به آن برای افراد مبتدی خطرناک محسوب می‌شود. پس بهتر است وسایل مناسب همراه داشته باشید و با اهل فن به آن صعود کنید.
• برای صعود به قلعه باید حدود دو ساعت کوهنوردی انجام دهید تا در نهایت به قلعه‌ای برسید که اثر زیادی از آن باقی نمانده است.
• در زمان بازدید از قلعه پشتاب از ریختن زباله و نوشتن یادگاری بپرهیزید.
• با توجه به شرایط جغرافیایی شهرستان اهر و آب و هوای کوهستانی که دارد، بهترین زمان بازدید از این قلعه در فصل بهار و تابستان است.

نویسنده: زهرا آذرنیوش/ بازنویسی: صدیقه شجاعی