بازار نعلبندان (بازار قدیمی گرگان)

بازار نعلبندان یا بازار قدیمى گرگان که از جاهای دیدنی گرگان محسوب می‌شود، از نظر سبک معمارى یکى از زیباترین بازارهاى شمال ایران است که بر اساس مدارک موجود، قدمت آن به سال ۳۷۵ هجری قمری می‌رسد. این بازار که در آن انواع میوه و تره‌بار تازه عرضه می‌شود، در کنار بافت تاریخی گرگان و در کنار خانه‌های قدیمی شهر قرار دارد و با کوچه‌های تنگ و باریک به خیابان امام خمینی گرگان منتهی می‌شود.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: Eh San)

بعد از میدان شهرداری گرگان، راسته باریکی وجود دارد که با چرخش‌ها و پیچ‌های متنوع، مجموعه یک بازار محلی به نام بازار نعلبندان را شکل می‌دهد. بازار قدیمی گرگان یا بازار نعلبندان در بافت قدیمی گرگان، حدفاصل چهارراه میدان تا سه راه میرکریم و میدان قیصریه قرار دارد و از جنوب به خیابان امام خمینی و از غرب به محله سرچشمه متصل است.

• آدرس: استان گلستان،‌ گرگان، حدفاصل چهار راه میدان تا سه راه میرکریم و میدان قیصریه (نمایش روی نقشه)

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: وحید وحید)

استان گلستان دو بازار محلی دارد که یکی در گرگان و دیگری در گنبد واقع شده است: بازار نعلبندان و بازار روس‌ها. بازار نعلبندان یا بازار قدیم گرگان از جمله جاهای دیدنی استان گلستان محسوب می‌شود که بافت تاریخی خود را حفظ کرده است و هنوز به‌عنوان یکی از بازارهای فعال محلی جنب‌و‌جوش گسترده‌ای دارد.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: دریا طوفانی ۱۳۵۱)

بازار قدیمی گرگان از نظر سبک معماری و راسته‌های مربوطه یکی از زیباترین بازارهای استان گلستان و منطقه شمال ایران محسوب می‌شود. این بازار محلی برخلاف دیگر بازارهای قدیمی ایران، سرپوشیده نیست و راسته پیچ در پیچی دارد که در دو طرف آن دکان‌ها صف کشیده‌اند و با سقف‌های شیروانی خود یادآور باران‌های همیشگی شمال هستند. وجه‌تمایز بازار قدیم گرگان با سایر بازارهای سنتی كشور را می‌توان روبازبودن آن بیان کرد و شاید علت این امر نوع خاص معماری یا شرایط اقلیمی آن زمان بوده است.

امروزه این بازار یکى از مراکز مهم عرضه انواع محصولات بومى و غیربومى است و محصولات صنایع‌ دستى آن، به‌ویژه دستبافت‌هاى ترکمنى بسیار محبوب و مشهور هستند.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: حامد داودآبادی)

بازار نعلبندان که قدمت آن به قرن چهارم هجری قمری می‌رسد، از گذشته‌ تاکنون قلب تپنده شهر گرگان بوده است. در کتاب احسن الطوانین آمده است:

اسدالله معطوفی محقق گرگانی با ذکر نوشته‌ مقدسی می‌گوید:

بازار نعلبندان در گذشته از جمله مراکز مهم دادوستد کالا، توزیع و نشر افکار و عقاید فرهنگی، اجتماعی بود و بر اثر گذشت زمان و عوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تحول یافت و شکل و بافت قدیمی و تاریخی خود را از دست داد. در محدوده بازار قدیم گرگان، مدرسه محسنیه، سادات، کاروان‌سراهای حاج امین الاضرب، کاروانسرای حاج محمد تقی خان هزار جریبی، حمام درب نو و سقاخانه حضرت عباس (ع) وجود داشت که با گذشت زمان فقط اسمی از آن‌ها مانده است. از بناهای مهم و تاریخی داخل بازار نعلبندان می‌توان به حمام قاضی، مسجد جامع، تكایای قدیمی، آب‌انبار و عمارت محمدشاه اشاره کرد. در سال ۱۳۱۱ هجری شمسی خیابان امام خمینی از وسط میدان رد شد و نعلبندان را به دو قسمت شمال و جنوب تقسیم كرد.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: حامد داودآبادی)

راسته‌های مختلف بازار قدیم گرگان در طول سالیان از بین رفته است و اکنون بقایایی از برخی راسته‌ها وجود دارد. برخی از راسته‌های بازار همانند بازار یزد و کاشان سرپوشیده بود‌ه‌اند. بخشی از محدوده بازار روز فعلی تا سقاخانه حضرت عباس (ع)، راسته‌های مختلف بازار قدیم گرگان بوده‌اند که بیشتر آن‌ها از بین رفته‌اند و اکنون غیر از راسته چلنگران و آهنگران، راسته‌ای دیگری مشاهده نمی‌شود.

در گذشته در راسته بزازان فضای بزرگی برای نعل‌زدن به اسب‌ها وجود داشت و كاروان‌های مختلفی كه از این مسیر می‌گذشتند، اسبان خود را در آنجا نعل می‌زدند و از آن جهت به این میدان، نعلبندان گفته‌اند.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: Fatima Msd)

در حال حاضر، بازار نعلبندان محصولات متنوعی از مواد خوراکی را عرضه می‌کند و هر روزه اهالی شهر، بخش اعظم مایحتاج روزانه خود را از آن می‌خرند. تره‌بارها و میوه‌فروشی‌ها هرروز سبزی‌ها و میوه‌های تازه می‌فروشند و در این میان بازار ماهی‌فروش‌ها نیز بسیار شلوغ و پویا است. این بازار به‌ویژه در روزهای نوروز رونق ویژه‌ای پیدا می‌کند و بسیاری از مردم گرگان و حتی شهرهای اطراف، آجیل سفره عید خود را از آنجا تهیه می‌کنند.

این بازار چندین راسته مختلف دارد که با فرعی‌هایی به یکدیگر متصل شده‌اند و مردم زیادی در آنجا مشغول به کسب‌و‌کار هستند. در این بازار حدود ۱۵۰ مغازه فعالیت می‌کنند. البته به این تعداد باید گاری‌هایی را نیز اضافه کنید که در بازار رفت و آمد دارند و اجناس خود را می‌فروشند. از کالاهای مهمی که در این بازار عرضه می‌شود، پوشاک است؛ خصوصا بزازی‌های زیادی در قسمت آغازین بازار قرار دارند و این بازار یکی از مراکز عمده فروش پارچه محسوب می‌شود.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: حامد داودآبادی)

از ویژگی‌های بازارهای محلی حضور انواع خوراکی‌های خانگی است که شامل فروش انواع نان‌ها و شیرینی‌های محلی می‌شود؛ کالاهایی که از روستاهای اطراف آورده می‌شوند. به‌عنوان مثال از روستای زیارت که نان‌های پخته شده در تنور را برای فروش می‌آورند تا انواع ترشی‌ها که معمولا زنان آن‌ها را عرضه می‌کنند، در این بازار به چشم می‌خورد. صنایع دستی نیز مانند لباس‌ های محلی و پارچه‌های دستباف و حتی اجناس دستبافت ترکمنی در این بازار فروخته می‌شوند. از آنجا که این استان از بیشترین تنوع فرهنگی و قومی برخوردار است، تنوع صنایع دستی و خوراکی‌های عرضه شده در این بازار نیز کاملا به چشم می‌آید.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: مهدیه اقبالی)

• میوه و سبزی تازه با قیمتی مناسب در بازار نعلبندان عرضه می‌شود و اگر بوی ماهی تازه اذیتتان نمی‌کند، بازدید از این بازار محلی و قدیمی را از دست ندهید.
• از ورودی بازار نعلبندان تا خانه باقری‌ها فقط به‌اندازه پنج دقیقه پیاده‌روی راه است و از آنجا با فواصل کوتاه می‌توانید به خانه شیرنگی (سازمان میراث فرهنگی) و خانه تقوی بروید.

نویسنده: بهاره غنچه/ بازنویسی: صدیقه شجاعی