خانه منوچهری

کاشان یا دارالمومنین، مرکز شهرستان کاشان و شهری معروف و زیبا در شمال استان اصفهان است. نام این شهر، عطر گل و گلاب را در ذهن‌ها تداعی می‌کند. همه ساله در بهار (اردیبهشت ماه) باغات گل محمدی به بار می‌نشینند و جشنواره گلاب‌گیری کاشان برپا می‌شود. گردشگران بسیاری در این زمان از سال به‌صورت فردی و خانوادگی یا در غالب تورهای مسافرتی از کاشان دیدن می‌کنند.

بناها و خانه‌های تاریخی و اصیل با معماری چشم‌نواز و خیره‌کننده بخش مهمی از دیدنی های کاشان هستند. تعدادی از این خانه‌ها پس از بازسازی و مرمت به‌عنوان هتل، اقامتگاه سنتی، هتل سنتی، رستوران یا چای‌خانه مورد استفاده قرار گرفته‌اند. خانه منوچهری یکی از خانه‌های تاریخی کاشان است که با حفظ معماری زیبا و تاریخچه خواندنی خود، به‌عنوان هتل سنتی، کارگاه بافندگی، گالری هنری، کافی‌شاپ و رستوران مورد بازدید، استفاده و اقامت گردشگران قرار می‌گیرد.

• آدرس مجموعه اول خانه منوچهری: محله پاقپان، خیابان محتشم، کوچه ثابت، کوچه عمارت هفتم، شماره ۵۹ (مشاهده روی نقشه)
• آدرس مجموعه دوم خانه منوچهری: محله پاقپان، خیابان محتشم، کوچه ثابت، کوچه عمارت هفتم، کوچه مطهری، شماره ۴۹ (مشاهده روی نقشه)
• شماره تلفن هتل منوچهری کاشان: ۰۳۱۵۵۲۴۲۶۱۷ - ۰۳۱۵۵۲۴۲۴۱۴ - ۰۹۱۹۱۴۴۹۹۳۲
• اینستاگرام خانه منوچهری کاشان:manouchehrihouse@

شهر کاشان، مرکز شهرستان کاشان است و در شمال شهر اصفهان، حاشیه کویر مرنجاب و مسیر بزرگراه خلیج فارس (آزادراه هفت) قرار دارد. همه‌روزه مسافران بسیاری از طریق این آزادراه از بخش‌های مختلف کشور وارد کاشان می‌شوند تا در مراسم گلاب گیری کاشان شرکت یا از دیدنی‌های متعدد شهر بازدید کنند.

منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: شاهین حسینی

نام خانه منوچهری در میان نام خانه‌ های تاریخی کاشان می‌درخشد. این بنای زیبا و اصیل در میان بافت تاریخی شهر و در جنوب خیابان محتشم واقع شده است. خانه منوچهری کاشان حدود ۲۴۵ کیلومتر (سه ساعت رانندگی) با تهران و حدود ۲۰۰ کیلومتر (۲٫۵ ساعت رانندگی) با شهر اصفهان فاصله دارد.

خانه منوچهری کاشان در فاصله ۱۷ کیلومتری (۲۵ دقیقه) فرودگاه کاشان و حدود پنج کیلومتری (۱۰ دقیقه) ایستگاه راه‌آهن و پنج کیلومتری (۱۰ دقیقه) پایانه مسافربری کاشان واقع شده است.

برای دسترسی به خانه تاریخی و مجموعه اقامتی خانه منوچهری کاشان خود را به میدان دروازه دولت و سپس خیابان اباذر برسانید. در میدان امام خمینی (ره)، مسیر خیابان محتشم را در پیش بگیرید و وارد کوچه ثابت و سپس کوچه عمارت هفتم شوید. خانه منوچهری کاشان با شماره ۵۹ در انتهای کوچه عمارت هفتم قرار دارد.

منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: thinh dai hung

امروزه دو مجموعه در کاشان با نام خانه منوچهری فعالیت می‌کنند؛ این دو خانه در فاصله کمتر از ۲۵۰ متری یکدیگر واقع شده‌اند و در نزدیکی بازار سنتی کاشان، در دل کوچه‌های تودرتوی بافت تاریخی شهر قرار دارند. مجموعه اول خانه تاریخی منوچهری در کوچه عمارت هفتم و مجموعه دوم در کوچه مطهری قرار گرفته است. مجموعه اول که خانه منوچهری را بیشتر بدان منسوب می‌کنند، در سال ۱۳۸۷ با شماره ۱۹۳۲۷ در فهرست آثار تاریخی کشور به ثبت رسید. این دو خانه با هدف حفظ بناهای ازرشمند و به‌منظور کاربری اقامتی و فرهنگی مرمت و احیا شدند.

منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: میلاد ابوترابی

بنای اولیه مجموعه اول خانه منوچهری مربوط به دوره صفویه است و قدمتی ۴۰۰ ساله دارد. این خانه در سال ۱۷۷۸ میلادی (۱۱۵۶ هجری شمسی) در اثر زلزله‌ای شدید تا حد زیادی تخریب شد. اولین مرمت و احیای بنا در دوره قاجار صورت گرفت. پس از آن برای مدتی طولانی بنا به حال خود رها شد تا اینکه در سال ۱۳۸۶ آقای ابوالفضل شاهی (هنرمند، نویسنده و مجسمه‌ساز اهل کاشان) به نمایندگی از خانم صبا منوچهری (بنیان‌گذار نخستین موزه تخصصی پارچه در ایران) خانه را که به خرابه‌ای شباهت داشت، در مزایده‌ بانک تجارت خریداری کرد.

منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: میلاد ابوترابی

منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: محمدعلی

پس از اتمام کار مرمت خانه منوچهری در تابستان ۱۳۸۹ هجری شمسی، خانم نادر چیدمان و طراحی داخلی خانه را به شکلی اصیل و در عین حال چشم‌نواز انجام دادند. دستگاه‌های زری‌بافی و مخمل‌بافی در سرداب خانه نصب شدند و سیستم صوتی و تصویری سینما و تجهیزات آشپزخانه در محل مناسب جای گرفتند.

احیای خانه منوچهری در نوع خود منحصربه‌فرد است. هرکدام از اتاق‌ها طراحی خاص خود را دارند و تخت‌ها، پرده‌ها و گلیم‌ها مخصوص همان فضا طراحی شده‌اند. خانه منوچهری از ابتدای سال ۱۳۹۰ به‌عنوان یک مجموعه اقامتی و فرهنگی آغاز به کار کرد.

مجموعه دوم خانه منوچهری معماری قاجاری - پهلوی دارد. این خانه نیز پس از خریداری مرمت شد تا به‌عنوان مجموعه‌ای اقامتی و فرهنگی میزبان گردشگران و هنردوستان باشد.

منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: Nt Mb

مجموعه اول خانه منوچهری ۱,>۳۸۰ متر مربع وسعت و سه طبقه (سرداب، همکف و اول) دارد. از این مساحت، ۴۵۲ متر مربع آن به تک حیاط مستطیل‌شکل خانه اختصاص داده شده است. معماری بخش شمالی و شرقی خانه منوچهری متعلق به اوایل دوره قاجار و فضاهای ضلع جنوبی متعلق به اواخر دوره قاجار است. بخش شمالی خانه شامل یک اتاق پنج‌دری شاه‌نشین در مرکز و اتاق‌های سه‌دری در دو طرف آن می‌شود.

منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: Barzin B

در ضلع شرقی خانه منوچهری به‌جای زیرزمین، آب‌انبار وجود دارد. وجود آب‌انبار اختصاصی در یک خانه در شهر کاشان، بسیار نادر است. اتاق‌های اصلی خانه روی این آب‌انبار ساخته شده‌اند و این موضوع نشان از توانایی و قابلیت معماری، طراحی و دانش استفاده از مصالح ساختمانی در گذشته دارد.

بخش جنوبی خانه منوچهری شامل ایوانی رفیع و باشکوه با سقف قوسی‌شکل در مرکز طبقه همکف است. در دو طرف ایوان اتاق‌های سه دری به چشم‌ می‌خورند. اتاق پنج‌دری این بخش از طریق راهرویی به هشتی ورودی ضلع جنوبی منتهی می‌شود. ورودی جنوبی خانه دالانی فراخ و مسقف دارد. خانه منوچهری دارای درب دیگری در ضلع شمالی است. این ورودی پله ندارد و در زمان خود مسیر عبور و مرور اسب و قاطر بوده است.

منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: محمدعلی

• قیمت پایه اتاق دو تخته تویین (بهار ۱۴۰۳): ۶,۵۰۰,۰۰۰ تومان

مجموعه اول خانه منوچهری هشت اتاق اقامتی با ویژگی‌های تزیینی خاص خود دارد. واحدهای اقامتی در سه وجه حیاط اندرونی، مشرف به آب‌نما و با چشم‌اندازی روح‌نواز از باغچه‌های باصفای درختان میوه، پذیرای مهمانان هستند. گردشگران می‌توانند از میان اتاق‌های دو تخته تویین، سه تخته نرمال، سه تخته بالکن‌دار، چهار تخته بالکن‌دار و ۶ تخته ویژه خزینه‌دار (واقع در سرداب) اتاق مناسب خود را برای اقامت انتخاب کنند. این اتاق‌ها از امکاناتی نظیر حمام، سرویس بهداشتی ایرانی یا فرنگی، یخچال، سیستم گرمایشی و سرمایشی (چیلر و اسپیلت) و سیستم اعلام و اطفای حریق برخوردار هستند.

منبع عکس‌ها: گوگل مپ؛ عکاس‌ها (از راست به چپ): manouchehri house، محمد علی (عکس دو و سه)، نشاط رحیمی

آ‌ب‌انبار خانه منوچهری (مجموعه اول) با نصب سیستم صوتی و تصویری به سینما تبدیل شده است. نمایش فیلم‌های روز و مستندهای فرهنگی در این بخش خانه صورت می‌گیرد.

فروشگاه صنایع دستی بخشی دیگر از خانه منوچهری است. بافته‌های نفیس، پارچه‌های زربفت، مخمل‌های زیبا و صنایع دستی کاشان همچون ظروف مسی و سفالی، ساخته‌های نمدی، سی‌دی‌های موسیقی ایرانی، دفترچه‌های دست‌ساز و کتاب‌های راهنمای سفر در این بخش خانه برای نمایش و فروش وجود دارند.

منبع عکس‌ها: گوگل مپ؛ عکاس‌ها (از راست به چپ): عبدالرضا ولدخانی، علیرضا علوی، Man (عکس سه و چهار)

بخشی از مجموعه اول خانه منوچهری به کافی‌شاپ اختصاص داده شده است. انواع نوشیدنی‌های گرم و سرد در این کافه سرو می‌شود. کافه هتل منوچهری هرروز از ساعت ۱۷ تا ۲۲ میزبان میهمانان است.

• قیمت پایه اتاق دو تخته دبل (بهار ۱۴۰۳): ۶,۵۰۰,۰۰۰ تومان

مجموعه دوم خانه منوچهری شامل بخش اقامتی (هتل)، رستوران، کافی‌شاپ، کارگاه شعربافی و گذر موزه پارچه است. اتاق‌های این مجموعه نسبت مجموعه اول مدرن‌تر هستند. گردشگران می‌توانند از میان اتاق‌های دو تخته (دبل پهلوی، تویین قاجاری و دبل شاه‌نشین) و اتاق سینگل، واحد اقامتی مناسب خود را انتخاب کنند. اتاق‌های مجموعه دارای امکاناتی نظیر حمام، سرویس بهداشتی ایرانی یا فرنگی، یخچال، سیستم گرمایشی و سرمایشی (چیلر و اسپیلت) و سیستم اعلام و اطفای حریق هستند.

منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: محمدعلی

رستوران خانه منوچهری کاشان در مجموعه دوم قرار دارد. این رستوران با حدود ۵۰ نفر ظرفیت در بخش سرداب خانه واقع شده‌ است. چنانچه قصد صرف غذا و نوشیدنی در این رستوران را دارید از قبل برای رزرو میز اقدام کنید.

فضای دلنشین، محیط آرام، منویی متنوع از غذاهای سنتی و ملل و نوشیدنی‌های سنتی و خوش‌عطر از ویژگی‌های رستوران خانه منوچهری هستند. چیدمان و نحوه قرارگیری میزها و صندلی‌ها، خودنمایی نور خورشید از پشت شیشه‌های ارسی و رنگی رستوران و موسیقی آرام در حال پخش، فضایی رمانتیک و خاطره‌انگیز برای مراجعان فراهم می‌کند.

منبع عکس‌ها: گوگل مپ؛ عکاس‌ها (از راست به چپ): Aria M، رامین احسانی، محمدعلی (عکس سه و چهار)

خانه منوچهری در ایام تعطیلات و زمان اوج حضور گردشگر در کاشان، به‌دلیل شلوغی هتل از پذیرش بازدیدکنندگان معذور است. در روزهای خلوت سال و اوایل هفته گردشگران می‌توانند برای بازدید از بنا، آرت گالری، کارگاه و فروشگاه به خانه منوچهری مراجعه کنند.

• ساعات کاری کارگاه و فروشگاه: ساعات ۸ تا ۱۶
• ساعات کاری آرت گالری: ساعات ۹ تا ۱۲ و ۱۷ تا ۲۰

لوگوی خانه منوچهری؛ منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: Saeed Ghadessi

• آدرس: میدان کمان الملک، خیابان بابا افضل (مشاهده روی نقشه)
• ساعات فعالیت: شنبه تا پنجشنبه از ساعت ۹:۳۰ تا ۱۲ و ۱۷ تا ۲۰:۳۰
• فاصله با خانه منوچهری: حدود یک کیلومتر (کمتر از پنج دقیقه رانندگی)

بازار سنتی کاشان یکی از مراکز اصلی و مهم خرید صنایع دستی و سوغات کاشان (همچون گلاب و عرقیجات با کیفیت اعلا، سفال، پارچه، فرش، ظروف مسی، طلا و شیرینی‌های مختلف) به شمار می‌رود. این بازار از اواسط خیابان بابا افضل آغاز می‌شود و تا محدوده دروازه دولت ادامه دارد. این بازار در هشت شهریور سال ۱۳۵۵ با شماره ۱۲۸۴ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.

منبع عکس‌ها: گوگل مپ؛ عکاس‌ها (از راست به چپ): سجاد ناز، علی دانش پرور، محمد جهانبخشی، ملیکا مقدم، خالد یوسف، ROSE ABM، هانیه آدینه، بنفشه تهرانی

دیرینگی بازار سنتی کاشان به دوره آل بویه و دوره سلجوقی و اوج رونق آن به دوره صفویه بازمی‌گردد. بازار فعلی هنر دست معماران سلسله قاجار به‌ویژه دوره فتحعلی شاه است. طول راسته‌های اصلی این بازار مسقف حدود سه کیلومتر است. حدود ۴۰ اثر تاریخی در دل بازار کاشان جای گرفته‌اند. مسجد و مدرسه امام، امامزاده درب زنجیر، تیمچه امین‌ الدوله، بازارچه قیصریه، حمام خان، تیمچه صباغ، مسجد میرعماد و کاروانسراهای متعددی چون غفارپور، بروجردی‌ها، رباط، نراقی‌ها و زغالی‌ها از بخش‌های دیدنی بازار بزرگ کاشان هستند.

• آدرس: محله پاقپان، خیابان محتشم، خیابان شهید ابراهیمی،کوچه ثابت، گذر سه سوک (مشاهده روی نقشه)
• فاصله با خانه منوچهری: ۲۵۰ متر (کمتر از پنج دقیقه پیاده‌روی)

مولانا کمال الدین محتشم کاشانی (شمس الشعرای کاشانی) شاعر پارسی‌گوی قرن دهم (دوره شاه طهماسب صفوی) و از معروف‌ترین مرثیه‌سرایان شیعه است. مرثیه معروف «باز این چه شورش است که در خلق عالم است» در وصف واقعه کربلا و عاشورای حسینی، سروده این شاعر کاشانی است.

منبع عکس‌ها: گوگل مپ؛ عکاس‌ها (از راست به چپ): Eh San، مرتضی علائدینی،hadi ghasemieh، فاطیما رحمت آبادی

آرامگاه محتشم کاشانی یکی از مکان‌های مذهبی شهر کاشان است. مقبره‌ای زیبا با گنبدی فیروزه‌ای‌رنگ، مزار این شاعر نامی را در بر گرفته است. فضای آرامش‌بخش و دنج آرامگاه میزبان علاقه‌مندان به هنر و شعر و شاعری است. سنگی از جنس مرمر مزین به نام اهل بیت (ع) روی قبر خودنمایی می‌کند. دیوارهای آجری مقبره کاشی‌کاری و مقرنس‌کاری هستند و با ابیاتی از محتشم کاشانی تزیین شده‌اند.

• آدرس: محله سلطان میراحمد، خیابان علوی، کوی باستان ۴ (سلطان امیر احمد) (مشاهده روی نقشه)
• شماره تماس: ۰۳۱۵۵۲۴۵۷۶۴ - ۰۳۱۵۵۲۲۱۹۰۰
• ساعات فعالیت: همه‌روزه از ساعت ۸ تا ۲۰
• وب‌سایت: abbasi-dh
• فاصله با خانه منوچهری: حدود دو کیلومتر (کمتر از ۱۰ دقیقه رانندگی)

خانه عباسیان از خانه‌های تاریخی کاشان و شاهکارهای معماری ایران در دوره قاجار است. این خانه طی ۲۰ سال (از سال ۱۲۴۵ تا ۱۲۶۵ هجری قمری؛ سال‌های ۱۲۰۸ تا ۱۲۲۸ هجری شمسی) به دستور حاج محمد ابراهیم تاجر کاشی (تاجر معروف چینی و بلور در کاشان) ساخته شد. مجموعه تاریخی عباسیان که ۷,>۰۰۰ متر مربع زیربنا، پنج حیاط و پنج طبقه دارد، پس از وفات مالک اولیه به مرور تفکیک شد و به‌صورت پنج خانه مستقل درآمد. تاکنون چهار باب از این خانه خریداری و مرمت شده است.

منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: Chian Foong Tien

تزیینات گچ‌بری و نقاشی، رسمی‌بندی‌ها، مقرنس‌کاری، یزدی‌بندی و گره‌سازی از بارزترین ویژگی‌های بصری خانه عباسیان هستند که ظرافت و زیبایی معماری ایرانی را به رخ هر ببیننده‌ای می‌کشند. طبقه اول این خانه پایین‌تر از سطح زمین قرار دارد و همین موضوع وجه تمایز عمده خانه عباسیان با دیگر بناهای تاریخی کاشان است. خانه عباسیان در ۶ خرداد سال ۱۳۷۷ با شماره ۲۰۲۰ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.

امروزه بخشی از خانه عباسیان به رستوران و سفره‌خانه سنتی اختصاص داده شده است. این مجموعه شامل امکانات متفاوتی چون کافی‌شاپ، شربت‌سرا و فروشگاه عرضه سوغات کاشان می‌شود. گردشگران می‌توانند ضمن بازدید خانه تاریخی عباسیان از طعم غذاهای محلی کاشان و نوشیدنی‌های اصیل و خنک آن لذت ببرند.

منابع عکس‌ها (به‌ترتیب از راست به چپ): گوگل مپ (عکس یک و دو) و ویکی لاک (عکس سه و چهار)؛ عکاس‌ها: Tadeusz Plodzien، محمدرضا شریفی، امیر پاشایی، رسول عباسی

• آدرس: محله سلطان میراحمد، خیابان علوی، کوچه باستان ۸، کوچه حنیف زاده، معبر امامزاده سلطان میراحمد (مشاهده روی نقشه)
• شماره تماس: ۰۳۱۵۵۲۲۳۷۷۷
• ساعات فعالیت: نیمه اول سال همه‌روزه از ساعت ۹ تا ۱۸ و نیمه دوم سال همه‌روزه از ساعت ۹ تا ۱۶:۳۰
• فاصله با خانه منوچهری: حدود دو کیلومتر (کمتر از ۱۰ دقیقه رانندگی)

خانه بروجردی ها یکی از آثار تاریخی شاخص و بناهای ارزشمند شهر کاشان است. این بنا در زمان قاجار طی ۱۸ سال (سال ۱۲۹۲ تا ۱۳۱۰ هجری قمری؛ سال‌های ۱۲۵۴ تا ۱۲۷۲ هجری شمسی) زیر نظر سید حسن نطنزی (تاجر ثروتمند و مقیم کاشان) ساخته شده و از نظر طرح، معماری، قدمت، تزیینات نقاشی و گچ‌بری بسیار تماشایی و تحسین برانگیز است. خانه بروجردی ها در ۱۳ خرداد سال ۱۳۴۵ با شماره ۱۰۸۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: حامد صابر

خانه بروجردی ها متعلق به اهالی بروجرد نیست؛ بلکه این نام‌گذاری به‌دلیل مراودات تجاری بسیار صاحب ملک (سید حسن نطنزی) با شهر بروجرد است. ساخت این خانه داستانی عاشقانه دارد. سید حسن عاشق دختری از خانواده مرفه و اصیل طباطبایی (نماینده برجسته تجارت فرش در کاشان) می‌شود. شرط پدر دختر برای قبول خواستگاری ساخت خانه‌ای باشکوه و هم‌تراز در نزدیکی خانه طباطبایی‌ ها، از معروف‌ترین خانه های قدیمی ایرانی، بود. سید حسن شرط را قبول و ساخت خانه را آغاز می‌کند.

خانه بروجردی ها ۱,۷۰۰ متر مربع مساحت و دو طبقه دارد؛ ولی بخش جنوبی به‌همراه سرداب سه طبقه را شامل می‌شود. نقاشی و حکاکی‌های پیچیده فضای داخلی خانه، گچ‌بری‌های حرفه‌ای، تزیینات چشم‌نواز سقف، آینه‌کاری‌ها و نقاشی‌های برجسته و بادگیرهای آجری تنها بخشی از دیدنی‌های خانه بروجردی ها هستند.

منبع عکس‌ها: ویکی لاک؛ عکاس‌ها (از راست به چپ): امیر پاشایی، Diego Delso (عکس دو و سه)، Adam Jones

آیا تاکنون به شهر کاشان، دیار گل و گلاب و خانه‌های تاریخی، سفر کرده‌اید؟ اگر تجربه بازدید از خانه منوچهری کاشان را دارید یا برای مدتی در آن اقامت داشته‌اید، لطفا نظرات خود را با مخاطبان کجارو به اشتراک بگذارید.

حیاط باصفای خانه منوچهری؛ منبع عکس کاور: گوگل مپ؛ عکاس: Nt Mb

نویسنده: زیبا وکیلی