جزیره سیری

جزیره سیری جزیره‌ای زیبا، بکر و ایرانی در قلب آب‌های نیلگون خلیج فارس است. بازدید از این جزیره شرایط خاصی دارد.

جزیره سیری از جاهای دیدنی استان هرمزگان است و به‌عنوان منطقه‌ای بکر و کمتر دیده شده در حوزه گردشگری شناخته می‌شود. بسیاری از سایت‌ها جزیره سیری را منطقه‌ای مرموز معرفی می‌کنند که زنان مجوز ورود به آن را ندارند؛ در حالی که این ممنوعیت برای همه افراد اعمال می‌شود و به‌دلیل موقعیت و شرایط خاص امنیتی جزیره است. این جزیره پوشش گیاهی و جانوری مختص به خود را دارد و از سرمایه‌های ارزشمند کشور ایران به شمار می‌رود.

• آدرس: استان هرمزگان، شهرستان ابوموسی، بخش مرکزی (مشاهده جزیره سیری روی نقشه)
• مختصات جغرافیایی: طول ″۰۵ ′۳۳ °۵۴ / عرض ″۱۹ ′۵۴ °۲۵

سیری جزیره‌ای ایرانی، نفت‌خیز و مرجانی در جنوب شرقی پهنه آب‌های نیلگون خلیج فارس است. این پهنه خاکی شکلی شبیه ذوزنقه یا پنج‌ضلعی دارد. جزیره‌ سیری از نظر تقسیمات کشوری بخشی از استان هرمزگان و شهرستان ابوموسی است. این جزیره در جنوب غرب بندر عباس (مرکز استان هرمزگان) واقع شده است و حدود ۲۱۰ کیلومتر با آن فاصله دارد.

منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: صفا دانشور

جزیره سیری در حدود ۴۰ کیلومتری غرب جزیره ابوموسی، ۷۵ کیلومتری جنوب غربی بندر لنگه و ۳۵ کیلومتری جنوب جزیره فارور قرار دارد. فاصله جزیره کیش تا جزیره سیری حدود ۸۵ کیلومتر و تا جزیره قشم حدود ۲۰۰ کیلومتر است.

جزیره سیری پهنه‌ای خاکی، استراتژیک، زیبا و کمتر دیده شده است که از شمال به بندر مغویه در شهرستان بندر لنگه و از جنوب به ابوظبی (پایتخت امارات متحده عربی) می‌رسد و در محدوده مرزهای آبی ایران در خلیج فارس قرار دارد.

فاصله جزیره سیری تا دبی ۹۰ کیلومتر است و بندر دبی در جنوب شرقی سیری قرار دارد. فراوانی منابع نفتی و موقعیت نزدیک به مرزهای آبی کشور، جایگاه و اهمیت ویژ‌ه‌ای به جزیره سیری بخشیده است.

منبع عکس‌ها: گوگل مپ؛ عکاس‌ها (از راست به چپ): امیر قیاسی، صفا دانشور (عکس دو و چهار )، مهدی صادقی، علی طاهری (عکس پنج و ۶)، هادی شهبازی، Luis Neves

جزیره سیری تحت شرایط امنیتی خاص محافظت می‌شود و حساسیت بالایی از نظر میدان‌های نفتی و نظامی دارد. سفر به این جزیره تنها با داشتن مجوز امکان‌پذیر است.

ساکنان جزیره سیری کارکنان شرکت نفت و نیروهای نظامی هستند و خانواده‌های آن‌ها تنها در روزهای تعطیل نوروز می‌توانند وارد جزیره شوند. سفر به جزیره سیری از طریق مسیرهای دریایی و هوایی امکان‌پذیر است.

جزیره سیری فرودگاهی کوچک با برنامه پرواز محدود دارد. شرکت‌های هواپیمایی کاسپین (به مقصدهای شیراز و لامرد)، آسمان (به مقصد شیراز) و کارون (به مقصد شیراز) در این فرودگاه فعال هستند.

راه دیگر دسترسی به جزیره سیری سفر دریایی است. امکان سفر به این جزیره از بنادر مختلف استان هرمزگان وجود دارد. افراد در جزیره ابوموسی، جزیره فارور، بندر لنگه یا بندر مغویه با افراد محلی و صاحبان قایق‌های موتوری تندرو هماهنگ می‌کنند تا آن‌ها را به جزیره سیری ببرند. این امکان از جزایر دیگر مانند کیش و قشم نیز وجود دارد.

جزیره سیری با نام‌های دیگری همچون سوری، سری یا راز نیز شناخته می‌شود. برخی سوری (به‌معنای گل قرمز) را نام اولیه این جزیره می‌دانند. دلیل این نام‌گذاری خاک سرخ رنگ سطح جزیره است. گفتنی است که معدن خاک سرخ نیز در این منطقه وجود دارد.

برخی «راز» را نام اولیه، اصلی و فارسی جزیره سیری می‌دانند که به‌دلیل سکونت افراد بومی عرب زبان (در گذشته) و نزدیکی با مناطق عرب‌نشین حاشیه جنوب خلیج فارس با نام «سری» نیز شناخته می‌شود. این نام در زبان‌های اروپایی به‌صورت «سیری» تلفظ و به‌مرور به فارسی منتقل شد.

منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: صفا دانشور

جزیره سیری تنها حدود ۱۸ کیلومتر مربع (۶٫۵ کیلومتر طول و سه کیلومتر عرض) وسعت دارد. تا قبل از جنگ تحمیلی حدود ۳۰ خانوار در این جزیره سکونت داشتند و از طریق صیادی، ماهیگیری و تجارت با کشورهای جنوب خلیج فارس روزگار می‌گذراندند؛ اما امروزه عمده ساکنان جزیره سیری کارکنان شرکت نفت و نیروهای نظامی مستقر در منطقه هستند و ساکن بومی ندارد. این کارکنان معمولا ۱۴ روز در جزیره هستند و ۱۴ روز نزد خانواده خود بازمی‌گردند. بر اساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت جزیره سیری ۲,۰۴۱ نفر بوده است.

بر اساس سیستم طبقه‌بندی اقلیمی «دومارتن» (De Martonne؛ روشی برای تعیین اقلیم بر اساس درجه حرارت و بارندگی) اقلیم جزیره سیری «فراخشک گرم» است. محدوده دمایی این جزیره را ۲۰ تا ۴۵ درجه سانتی‌گراد گزارش کرده‌اند.

رطوبت نسبی سیری در بیشتر روزهای سال به ۸۵ تا ۹۰ درصد می‌رسد. سالانه به‌طور متوسط حدود ۷۰ میلی‌لیتر باران در جزیره سیری می‌بارد و بیشتر این بارندگی‌ها در ماه‌های آبان تا اردیبهشت اتفاق می‌افتد.

منبع عکس‌ها: گوگل مپ؛ عکاس‌ها (از راست به چپ): هادی شهریاری،petromuseum ،Luis Neves ،Cinta Sunda Catering ،bahman kp، مهدی جاگیروند، پوریا ادب نژاد، امیر قیاسی

جزیره سیری از بقایای مرجان‌ها و گدازه‌های آتش‌فشانی تشکیل شده است و سواحل ماسه‌ای و سنگی دارد. به‌دلیل مساحت کم، این جزیره فاقد منابع آب زیرزمینی است. نفوذپذیری نسبتا خوب لایه‌های سطحی زمین در جزیره سیری مانع شکل‌گیری جریان‌های سطحی آب می‌شود. سیری از نظر توپوگرافی سطحی هموار دارد و فاقد پستی و بلندی است. مرتفع‌ترین نقطه جزیره تنها حدود ۲۴ متر از سطح دریا ارتفاع دارد.

اوایل دهه ۱۳۵۰ شمسی حوضچه‌های نفتی وسیعی در اطراف جزیره کوچک سیری شناسایی شدند. در سال ۱۳۵۴ استخراج نفت از این منطقه در دستور کار دولت قرار گرفت و «شرکت نفتی سوفیران» در جزیره شروع به کار کرد. جزیره سیری طی پنج دهه اخیر یکی از مناطق عملیاتی مهم صنعت نفت و محل صدور محموله‌های نفت خام ایران بوده و سود هنگفتی برای کشور ایجاد کرده است.

منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: صفا دانشور

در حال حاضر پنج میدان نفتی الوند، مشترک نصرت، دنا، سیوند و ایلام (اسفند) در جزیره سیری فعال هستند و بیش از ۱۰۰,۰۰۰ بشکه نفت در روز از آن‌ها استخراج می‌شود. نفت تنها محصول این جزیره نیست؛ بلکه با راه‌اندازی پروژه NGL (مهم‌ترین طرح جمع‌آوری گازهای همراه نفت در منطقه خلیج فارس) و استحصال گازهای اتان و متان تاکنون میلیاردها فوت مکعب گاز برای مصرف در نیروگاه‌های مختلف، در این جزیره تولید شده است.

سکوی نصر در ۱۴ کیلومتری جزیره سیری و در میان آب‌های خلیج فارس قرار دارد. در این سکو تولیدات میادین نفتی پنج‌گانه جمع‌آوری و به تاسیسات جزیره ارسال می‌شوند. بالگردهای استیجاری و قایق‌های موتوری تندرو تنها ابزارهای ارتباطی افراد شاغل در سکوهای نفتی منطقه با خشکی هستند.

منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: امیرمسعود جعفری

کمبود امکانات و شرایط هوایی سخت سبب شده است تا زنان تمایلی برای حضور در جزیره سیری نداشته باشند. در کل ممنوعیت قانونی خاصی برای خانم‌ها وجود ندارد و ورود به جزیره برای خانم‌ها و آقایان تنها با داشتن مجوز امکان‌پذیر خواهد بود. در بسیاری از سایت‌های گردشگری و خبری به اشتباه جزیره سیری را جزیره‌ای مرموز معرف می‌کنند که ورود زنان به آن ممنوع است.

جزیره سیری مقصدی کوچک و زیبا در دل خلیج فارس است که برای بازدید از آن تنها کافی است یک روز زمان بگذارید. با وجود زیبایی‌های طبیعی متعدد جزیره سیری، این منطقه کارکرد نظامی و نفتی دارد و امکانات رفاهی و تفریحی آن ضعیف و محدود است. تاسیسات نفتی و حتی خانه‌های سازمانی در شرق و شمال شرق جزیره متمرکز شده‌اند. پمپ بنزین، مهمانسرا، رستوران، پارک ساحلی و یک سینما امکانات جزیره سیری محسوب می‌شوند.

منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: هادی شهریاری

مهم‌ترین جاذبه جزیره سیری سواحل شنی و سنگی آن است که آکواریومی طبیعی به شمار می‌رود. آب‌ دریا در این سواحل بسیار زلال و دیدنی است. برخورد شکوهمند امواج با صخره‌های جزیره منظره‌ای به‌یادماندنی پدید می‌آورد و لاک‌پشت‌ها و ماهیان رنگارنگ در این سواحل دیده می‌شوند. اگر به این منطقه سفر کردید، تماشای طلوع و غروب خورشید در ساحل را فراموش نکنید.

قبرستان قدیمی جزیره سیری یکی از دیگر از بخش‌های دیدنی آن محسوب می‌شود که متعلق به ساکنان بومی جزیره است. آرامگاه شهدای جزیره سیری نیز بخشی معنوی و دیدنی در این منطقه به شمار می‌آید. پلاژ و اسکله قدیمی جزیره و پارک ساحلی (شمال جزیره) با امکانات محدود، از دیگر دید‌نی‌های جزیره سیری هستند.

منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: مهدی محرابی

مجموعه پاسارگارد در محدوده شهرک مسکونی جزیره سیری و انتهای خیابان آذرپاد فعال است و امکانات ورزشی و تفریحی (همچون سینما و باشگاه بیلیارد و رستوران) مناسبی دارد. با توجه به شرایط امنیتی حاکم بر جزیره تردد بدون مجوز در آن امکان‌پذیر نیست. بازار جزیره سیری نیز از دیگر جاهای دیدنی است که می‌توان از آن بازدید کرد. البته در نظر داشته باشید که اغلب محصولات روزانه در بازار جزیره سیری به فروش می‌رسد.

شرایط زندگی در جزیره سیری سخت است و کارکنان فعال در شرکت‌های آن، زندگی خود را تبعیدی خودخواسته می‌دانند. شرایط حساس سیاسی و نظامی و هوای شرجی و گرم در بیشتر روزهای سال، سبب شده است تا افراد کمتری به قصد گردش پا به این جزیره بگذارند. با این وجود اواخر فصل زمستان و اوایل فصل بهار (به‌ویژه ماه‌های دی تا فروردین) بهترین زمان سفر به جزیره سیری است.

منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: حمیدرضا خاکسار

جزیره سیری از نظر پوشش گیاهی فقیر است؛ با این وجود گیاهان مقاوم به خشکی به‌صورت محدود و پراکنده در آن می‌رویند. این گیاهان می‌توانند به مقدار کافی آب در ریشه و آوند‌های خود ذخیره کنند.

گیاهان علوفه‌ای طبیعی و مختص مناطق گرم و خشک، درختان نخل و درختچه‌های کنار، خرک و هلپه پوشش گیاهی منطقه سیری را تشکیل می‌دهند. محصول درختان نخل جزیره به مصرف ساکنان آن می‌رسد. در سال‌های اخیر نهال درختان ویژه مناطق گرمسیری به همت مدیران شرکت‌های نفتی در جزیره کاشته شده‌اند.

منبع عکس‌ها: گوگل مپ؛ عکاس‌ها (از راست به چپ): بهنام بخشی (عکس اول و دوم)، قاسم راوز، علی طاهری

جزیره سیری زیستگاه مناسب و مستعدی برای حیات‌وحش محسوب نمی‌شود؛ با این وجود تعداد نسبتا زیادی آهو، گربه، مرغ دریایی، خرچنگ، مرغ مینا و زاغ از ساکنان بومی و دیرینه این منطقه هستند.

اکوسیستم دریایی اطراف جزیره سیری بسیار متفاوت، متنوع و دیدنی است. بیش از ۱۵۰ نوع ماهی متفاوت در این منطقه رویت می‌شود. مرجان‌های مختلف، ماهی‌های تزیینی و رنگارنگ، ماهی‌های خوراکی و غیر خوراکی، انواع صدف و حلزون، شقایق دریایی، اسفنج دریایی، عروس دریایی، لاک‌پشت‌های دریایی، دلفین و کوسه ساکنان آب‌های اطراف جزیره سیری هستند.

با توجه به شرایط امنیتی و خاص جزیره سیری امکان اقامت برای عموم در آن وجود ندارد؛ همچنین اجازه کمپ در سواحل این جزیره داده نمی‌شود. مهمانسرای صدف در محدوده سواحل شمال شرقی جزیره برای اسکان خانواده‌های کارکنان رسمی شرکت نفت فعال است و امکانات مناسبی دارد.

منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: رضا علیزاده

آیا شما تاکنون تجربه سفر به جزیره سیری را داشته‌اید؟ در این صورت لطفا تجربه‌ها و نظرات خود را با مخاطبان کجارو به اشتراک بگذارید.

منبع عکس کاور: ویکی مدیا؛ عکاس: Mohammadreza Farhadi Aref؛ نمایی هوایی از جزیره ایرانی سیری

نویسنده: زیبا وکیلی