روستای سه اصفهان

با افزایش جمعیت، ترافیک شهری و آلودگی هوا در شهرهای بزرگ، افراد شهرنشین برای گردش به مکان‌هایی نیاز دارند که از زندگی شهری و دغدغه‌های آن دور شوند؛ جایی که از طبیعت آرام آن لذت ببرند و در هوای پاک به تماشای آسمان بنشینند. روستاهای ایران با طبیعت بکر، آب‌وهوای دل‌انگیز، اهالی مهمان‌نواز، آداب و رسوم خاص و غذاهای لذیذ محلی از بهترین مقاصد گردشگری به شمار می‌روند.

«روستای سُه» در شهرستان شاهین‌شهر و میمه، یکی از جاهای دیدنی اصفهان است که قدمتی دیرینه دارد. این روستا دارای بناهای تاریخی و جاذبه‌های طبیعی بسیاری است که چندان شناخته‌شده نیست. بازدید از جاذبه‌های زیبای روستای سُه با حفظ فرهنگ و سنت روستا، حفظ منابع طبیعی و حریم شخصی روستاییان، تجربه‌ای تازه و متفاوت خواهد بود.

اگر از علاقه‌مندان به گردش در روستاهای زیبای ایران هستید، آشنایی با جاذبه‌های تاریخی و طبیعی روستای سُه به شما کمک می‌کند تا این روستا را نیز در برنامه سفرتان قرار دهید.

• آدرس: استان اصفهان، شهرستان شاهین‌شهر و میمه، ۱۵ کیلومتری شرق میمه (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: اینستاگرام soh_village، عکاس: علی صفایی

«روستای سُه» از روستاهای تاریخی شهرستان شاهین شهر و میمه، در شمال شرقی استان اصفهان واقع شده است؛ بر اساس تقسیمات کشوری، این روستا در دهستان مورچه‌خورت و در بخش مرکزی شاهین شهر و میمه قرار دارد و از نظر موقعیت جغرافیایی در طول ۵۱ درجه و ۲۷ دقیقه شرقی و در عرض ۳۳ درجه و ۲۶ دقیقه شمالی واقع شده است.

روستای تاریخی سُه از سمت شمال به روستای ابیانه، از جنوب به روستای بیدشک، از سمت شرق به روستای کلهرود و از غرب به شهر میمه و روستای رباط آقا کمال محدود می‌شود. فاصله این روستا تا شهر شاهین‌ شهر و شهر میمه حدود ۷۵ کیلومتر و تا شهر اصفهان حدود ۱۰۰ کیلومتر است.

برای دسترسی به روستای سُه، بهترین وسیله خودروی شخصی است؛ زیرا در این روستا پایانه مسافربری، ایستگاه راه‌آهن و... وجود ندارد.

• خوروی شخصی: راه اصلی ورود به روستا در شرق جاده شاهین‌شهر به میمه قرار دارد. در ۵۰ کیلومتری شمال شاهین شهر، از خروجی روستاهای دهلر، بیدشک و سه از جاده خارج شوید. روستای سه در انتهای این مسیر و بعد از دو روستای دیگر قرار دارد.
• اتوبوس: برای دسترسی به روستای سُه، می‌توانید از پایانه مسافربری شاهین شهر استفاده کنید و با استفاده از تاکسی‌‌ خود را به روستا برسانید. این پایانه در فاصله حدود ۷۵ کیلومتری روستا قرار دارد.

منبع عکس: اینستاگرام soh_village، عکاس: ناشناس

نام روستای سُه از کلمه سُهی یا سَهی گرفته شده و به‌معنای بلند و مرتفع است. روستای سُه در دامنه کوه‌های کرکس قرار دارد و از روستاهای دیگر منطقه، در ارتفاع بالاتری واقع شده است؛ به‌نظر می‌رسد که به‌دلیل موقعیت کوهستانی روستا، این نام را بر آن نهاده‌اند.

برای تخمین قدمت روستای سه، اسناد و مدارک معتبری در دست نیست؛ اما شواهد موجود، قدمت آن را بیش از ۲,۰۰۰ سال نشان می‌دهد. از این شواهد می‌توان به قلعه گبری‌، قلعه نچفت، دیگر قلعه‌های موجود در روستا، سنگ آسیاب و... اشاره کرد که اکنون تنها خرابه‌هایی از آن‌ها باقی است. بررسی معماری قلعه میان (قلعه میون به لهجه اهالی روستای سُه) نیز دلالت بر قدمتی حدود ۲۰ قرن دارد. همچنین به‌نظر می‌رسد که قلعه گبری های بسیاری در اطراف روستا وجود داشته که تلفظ و لهجه نام آن‌ها از زبان زرتشتی است.

منبع عکس: اینستاگرام soh_village، عکاس: علی صفایی سهی

سابقه سکونت بشر در روستای سُه، قدمتی کهن دارد؛ اما آثار به‌جامانده از آن به دوره‌های صفوی و قاجاری بازمی‌گردد. وجود کاروانسرای قاجاری در داخل روستا و کاروانسرای عباسی در جاده اصلی منتهی به روستا نشان می‌دهد که این روستا در گذشته در مسیر ارتباطی و تجاری منطقه قرار داشته و از موقعیت ممتازی برخوردار بوده است. حمام‌های قدیمی، بقعه امامزاده، خانه تلگراف و آسیاب‌های آبی از آثار تاریخی روستا به شمار می‌رود. دین مردم روستای سُه، اسلام و مذهب آنان شیعه است. اهالی این روستا به زبان فارسی صحبت می‌کنند.

احاطه روستای سُه توسط کوه‌های مرتفع و وجود رودخانه فصلی در قسمت غربی سبب تشکیل محله‌هایی با خصوصیات متفاوت، با بافتی کاملا خودجوش و فاقد ساختار منظم هندسی در روستا شده است. این بافت در اغلب نقاط به‌صورت فشرده و متراکم و در حاشیه روخانه به‌صورت کوچه باغ‌ها و خانه باغ‌ها دیده می‌شود. هسته اولیه روستا در قسمت جنوب غربی آن شکل گرفته است؛ بافت قدیمی محله، وجود بقایای قلعه و حمام موجود در این قسمت، حکایت از قدمت آن دارد.

• آدرس: روستای سُه، خیابان شهید سرتیپ صفوی (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: اینستاگرام soh_village، عکاس: محمد اسحاق

«کاروانسرای سُه» یکی از جاذبه‌های تاریخی روستای سه به شمار می‌رود. بر اساس کتیبه سنگی سردر بنا، این کاروانسرا در سال ۱۲۲۳ هجری قمری (۱۱۸۷ خورشیدی) و مقارن با سلطنت فتحعلی شاه قاجار احداث شده است. روی این کتیبه، نام بانی کاروانسرا «ابوالقاسم اصفهانی» نیز مشاهده می‌شود. معماری کاروانسرا به معماری دوره صفوی شباهت دارد؛ ازاین‌رو احتمالا این بنا در دوره صفوی احداث و در دوره قاجار مرمت شده است. بر طبق متون تاریخی، جاده کوهستانی سُه تا اواسط دوره قاجار به‌عنوان شاه‌راه جنوب به شمال ایران، محل گذر کاروانیان و جهانگردان بوده است.

کاروانسرای سُه در زمینی مستطیل‌شکل به‌وسعت ۳,۰۰۰ متر مربع احداث شده است. برخلاف سبک معمول کاروانسراهای قدیمی ایران، این کاروانسرا پیش‌آمدگی ندارد؛ این امر احتمالا به‌دلیل شیب تندی است که در کوچه ورودی بنا وجود دارد. مقرنس نیم‌گنبد بنای ورودی، تنها بخش چشمگیر بنای سردر است. هشتی ورودی، چهارگوشی ساده با دو سکو و پلکان در دو طرف است و به‌سبک معماری دوره صفویه، این پلکان به بالاخانه‌ای وسیع منتهی می‌شود.

منبع عکس‌ها: اینستاگرام soh_village، عکاس: نادر نادری سهی

کاروانسرای سُه، یکی از بناهای چهار ایوانی و متقارن است. چهار ایوان در میانه اضلاع و چهار برج مدور در چهار گوشه بنا قرار دارد. در پیرامون حیاط مرکزی درمجموع ۲۰ حجره قرار گرفته است که از آن‌ها چهار حجره به‌عنوان ورودی اصطبل یا شترخان کاربری داشت. طبق ساختار کاروانسرهای قدیمی ایران، اصطبل دورتادور بنا احداث شده و راه‌های دسترسی به دالان بیرونی همان چهار حجره در چهار گوشه بنا است. کاروانسرای سُه در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۸۱ با شماره ثبت ۷۶۴۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. این کاروانسرا از سال ۱۳۹۵ تا سال ۱۴۰۰ خورشیدی با همیاری و کمک‌های مالی و معنوی اهالی روستا مرمت شد و از خطر تخریب حتمی نجات یافت.

منبع عکس: اینستاگرام soh_village، عکاس: علی صفایی

در گذشته در روستای سُه، قلعه‌های بسیاری وجود داشته است که امروزه تنها خرابه‌هایی از آن‌ها باقی مانده است. این قلعه‌ها در ابتدا محل زندگی و سپس محل امنی بوده است که ساکنان روستا در مواقع خطر به آن پناه می‌بردند. از این قلعه‌ها می‌توان از قلعه بالا، قلعه پایین، قلعه میان و قلعه چال نام برد.

به گفته اهالی قدیم روستای سُه، در گذشته یک مسجد جامع بزرگ برای اقامه نماز جماعت اهالی روستا و در هر یک از محله‌ها نیز مسجدی کوچک وجود داشت؛ این مسجدهای کوچک بیشتر برای اقامه نمازهای صبح استفاده می‌شد. در حال حاضر، یکی از این مسجدهای کوچک با قدمت حدود ۲۰۰ سال در کنار حمام قدیمی روستا باقی است که نیاز به مرمت دارد.

منبع عکس: اینستاگرام soh_village، عکاس: ناشناس

در بازدید از روستای سُه، تعدادی از خانه‌های قدیمی را مشاهده می‌کنید که همچنان پابرجا مانده؛ برخی از آن‌ها نیز بازسازی شده و تغییراتی در آن‌ها ایجاد شده است. مصالح به‌ کار رفته در ساخت خانه‌های قدیمی شامل چوب، گل، خشت و سنگ بود. این خانه‌ها معمولا درب و پنجره‌‌های چوبی با ابعاد کوچکی داشت. سقف‌های واحدهای مسکونی به‌شکل مسطح ساخته و با گل، چوب و سرشاخه‌های درختان پوشیده می‌شد. خانه‌های مسکونی روستا معمولا از اتاق‌ها، راهرو، حیاط مرکزی، آشپزخانه، انبار و سرویس بهداشتی تشکیل شده است.

منبع عکس: اینستاگرام soh_village، عکاس: ناشناس

«خانه تاریخی کدخدا» یکی از خانه‌‌های تاریخی و بسیار قدیمی روستای سُه است که کدخدای روستا، با نام «میرزا بهرام صفوی» در آن زندگی می‌کرد.

• آدرس: شمال شرق روستای سُه (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: shaahinshahr.ir، عکاس: ناشناس

«امامزاده یوسف بن علی النقی»، زیارتگاهی در بالادست روستای سُه است که قدمتی حدود ۴۰۰ سال دارد و در طی سالیان اخیر مرمت و به مساحت آن افزوده شد. در داخل بقعه، ضریحی جدید از جنس آهن بر سنگ مزار امامزادگان قرار گرفت. در کنار ضریح جدید، ضریح چوبی قدیمی نیز باقی است که نشان از قدمت بنا دارد. تزیینات حرم بر دیوارهای آن نقش بسته است و تا سقف ادامه دارد؛ بخشی از این تزیینات به دوره صفویه و بخشی دیگر به دوره قاجار بازمی‌گردد. گنبد دوپوش امامزاده با ارتفاع ۱۶ متر از کف، داری کاشی‌کاری‌ فیروزه‌ای‌رنگ است.

در فاصله چند نسل از امام هشتم تا امام هادی (ع) راه اتصال جنوب به شمال ایران از روستای سُه بوده است. زائران امام رضا (ع)، از عربستان، عراق و حجاز برای زیارت از این روستا گذر می‌کردند. در دوران امام هادی، حضرت یوسف بن علی النقی در سفر به قصد زیارت امام رضا (ع)، پس از رسیدن به روستای سُه بیمار شد، دار فانی را وداع گفت و در این روستا به خاک سپرده شد. در این زیارتگاه، مقبره دو تن دیگر به نام‌های «تاج‌الدین احمد بن موسی بن جعفر» و «ابوالقاسم بن ابراهیم بن موسی بن جعفر» قرار گرفته است.

• آدرس: مرکز روستای سُه (مشاهده روی نقشه)

منبع عکس: neshan.org، عکاس: ناشناس

«امامزاده گلیله» زیارتگاهی قدیمی با گنبدی فیروزه‌ای رنگ در پایین‌دست روستای سُه است که هرساله آیین نخل‌گردانی در آن برگزار می‌شود. نخل‌گردانی، عمارگردانی، علم‌گردانی، تعزیه‌خوانی و راه‌اندازی هیئت سینه‌زنی و نوحه‌خوانی، از رسوم خاص روستای سُه در ایام محرم به شمار می‌رود. آیین‌های سوگواری در روستای سُه، قدمتی ۲۰۰ ساله دارد و این آیین‌ها در پنج مرداد ۱۳۹۵ خورشیدی به شماره ۱۲۰۷ در فهرست میراث ناملموس به ثبت ملی رسید.

تاسوعا در بین ساکنان روستای سُه، «روز عباسعلی» نامیده می‌شود. آیین نخل‌گردانی یکی از مهم‌ترین مراسم عزاداری روستا است که در روز تاسوعای حسینی برگزار می‌شود. صبح تاسوعا، نخل را که در امامزاده یوسف در بالادست روستا واقع است، با پارچه‌های رنگین، آینه و قبه‌های مسی آذین‌بندی می‌کنند و پس از اقامه نماز ظهر و عصر به یاد علمدار کربلا، آن را بر دوش می‌گیرند و تا امامزاده گلیله در پایین‌دست روستا حمل می‌کنند. این نخل تا ظهر عاشورا برای زیارت مردم در امامزاده گلیله می‌ماند و سپس آن را طی مراسم نوحه‌خوانی و سینه‌زنی به امامزاده یوسف بازمی‌گردانند.

منبع عکس: اینستاگرام soh_village، عکاس: ناشناس

روستای سُه دارای حمام‌های قدیمی در بالادست و پایین‌دست روستا بوده است. قدمت این حمام‌ها به حدود ۲۰۰ سال پیش و به دوره قاجار بازمی‌گردد. امروزه تنها یکی از این حمام‌ها باقی مانده است که مدت‌ها متروکه بود؛ سپس با کمک خیرین و اهالی روستا مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت و در حال حاضر (۱۴۰۱ خورشیدی) با کاربری قبلی، فعالیت می‌کند.

ورزش‌های باستانی، یکی از ورزش‌های محبوب در روستای سه است. زورخانه‌ای کوچک در این روستا برای انجام ورزش‌های باستانی وجود دارد.

منبع عکس: اینستاگرام soh_village، عکاس: مسعود صفوی

از دیگر آثار و جاذبه‌های روستا می‌توان از پل‌ها (پل نواب)، آسیاب‌ها (آسیاب امامزاده، آسیاب میرزا ابوالحسن، آسیاب میرزا محمد)، عمارت قدیمی معروف به خانه تلگراف، برج کبوتر، منزل میرزا جعفر و کوره آجرپزی نام برد. جاذبه‌های طبیعی روستا نیز شامل کوه‌ها (کوه چر و کوه بغل سیاه)، رودخانه لب چر، قاش سرخه، چشمه‌سارها، قنات‌ها، باغ‌ها، مارگله، مزرعه سرمرق (مرغه زار)، چشمه هاز و دشت پایمیل می‌شود.

منبع عکس: اینستاگرام soh_village، عکاس: ناشناس

روستای سُه در ارتفاع ۲,۳۵۰ متری از سطح دریا قرار دارد و دارای آب‌وهوای معتدل تابستانی و سرد زمستانی است؛ از این‌رو بهترین زمان سفر به این روستا فصل بهار و اوایل تابستان است. این روستا جاذبه‌های طبیعی و تفرجگاه‌های بسیاری در ارتفاعات کوهستانی، کنار چشمه‌سارها، قنات‌ها، باغ‌ها، مزارع و دشت‌های سرسبز دارد که گردشگران را به‌سوی خود جذب می‌کند. در سفر به روستاها باید در حفظ فرهنگ و سنت روستا، حفظ محیط زیست و منابع طبیعی و حریم باغ‌ها و مزارع روستاییان کوشا بود.

منبع عکس: اینستاگرام soh_village، عکاس: رضا مژدگانی

تعدادی از ساکنان روستا به‌صورت فصلی و حدود هفت تا هشت ماه سال در این روستا زندگی می‌کنند. در فصل‌های بهار و تابستان که روستا آب‌وهوای مناسبی دارد، جمعیت روستاییان به ۱,۰۰۰ نفر می‌رسد. این روستا اقامتگاه بوم‌گردی و مهمانپذیر ندارد؛ گردشگران می‌توانند در کوهپایه و دشت‌ها چادر مسافرتی برپا کنند، ساعاتی را در دل طبیعت بگذرانند و از هوای پاک روستا لذت ببرند. پس از بازدید از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی روستا، بهتر است برای اقامت شبانه از هتل، مهمانپذیر و اقامتگاه‌های دیگر شهرها یا روستاها استفاده کنند.

مهمان‌نوازی مردم روستای سُه، زبانزد خاص و عام است. از غذاهای سنتی روستاییان می‌توان به کله‌جوش یا کشک ماما (کشک، گردو، نعنا و پیاز)، کالجوش روغنی، آبگوشت، آبگوشت تنوری، قورمه گوشت، آش بلغور جو، آش سیرابی، اشکنه تخم‌مرغ، جغور بغور، کوفته (قیمچی به زبان محلی)، گلمیشه (غذایی شبیه آش رشته)، شامی، غور ماست، دمی پتله، جیزوک، سمنوی سنتی، حلیم محلی با گوشت گوسفند و غذاهای خوش‌طعمی مانند اوماچ، کاچی، قیمه، عدسی، عدس پلو و شیر برنج اشاره کرد.

منبع عکس: اینستاگرام soh_village، عکاس: مریم خادم جلیل

کشاورزی، باغ‌داری، دام‌داری و قالی‌بافی از مشاغل رایج در روستای سُه است. بیشتر مردم روستا از طریق کشاورزی و دام‌داری امرار معاش می‌کنند. پس از کشاورزی، دام‌داری بیشترین درصد اشتغال اهالی را تشکیل می‌دهد. همچنین مرغ‌داری و زنبورداری فصلی در این روستا انجام می‌شود.

گندم، جو، سیب‌زمینی، گردو، بادام، انواع سیب، انگور، گیلاس، آلبالو، زردآلو، قیسی، گلابی، انواع آلو، هلو، به، گوجه سبز، زالزالک محلی (ویک)، توت و شاه‌توت از عمده‌ترین محصولات زراعی روستای سُه به شمار می‌رود. سیب این روستا از بهترین سیب‌های اصفهان و سوغاتی روستای سُه به شمار می‌رود.

همچنین صیفی‌جاتی نظیر کدو، بادمجان، خیار، گوجه‌فرنگی، خربزه، هندوانه و فلفل سبز در مزارع روستا کشت می‌شود. میزان تولید این محصولات در هر سال، به میزان آب موجود برای کاشت بستگی دارد. انواع متفاوتی از گیاهان دارویی نیز در دشت‌ها و مزارع روستا یافت می‌شود. برخی از باغ‌داران محصولات خود را به‌ صورت مستقیم نیز به فروش می‌رسانند.

منبع عکس: اینستاگرام soh_village، عکاس: باران عباس‌زادگان

انواع محصولات دامی و لبنیات محلی شامل شیر، ماست، پنیر، کشک، دوغ، سرشیر، کره و روغن حیوانی، گوشت گوسفند، تخم‌مرغ محلی و نان محلی در روستای تاریخی سُه، به‌وفور یافت می‌شود. این محصولات را می‌توانید به‌صورت تازه از روستاییان تهیه کنید.

قالی‌بافی از رایج‌ترین فعالیت‌های اقتصادی بانوان روستای سُه به شمار می‌رود؛ به‌طو‌ری‌که در بسیاری از کارگاه‌های خانگی روستا، دارهای قالی برپا است. نقش و طرح این قالی‌ها، به طرح جوشقانی شهرت دارد و در بازارهای اصفهان و تهران به‌فروش می‌رسد. از صنایع دستی مرسوم در این روستا می‌توان به گیوه‌بافی، اسپندبافی، چادرشب‌بافی، گل‌دوزی، سبدبافی (تفت‌بافی با شاخه بید)، غره‌بافی (بافت ظرف گندم، جو و... با موی بز) و تاچه‌بافی اشاره کرد.

بافت رواندازهای چهل‌تکه، بافت کلاه عرقچین با نخ پنبه، نخ‌ریسی با دوک (استفاده از نخ پنبه، پشم و موی بز برای تهیه گیوه، شال‌گردن و جوراب)، تهیه ظروف ادویه‌جات با کدو حلوایی، تهیه سرمه‌دان با پوست ران خروس بومی، تهیه مشک با پوست گوسفند، تهیه تُلُم (مشک بزرگ) با پوست گاو، پالان‌دوزی و خورجین‌بافی نیز از هنرهای بانوان روستای سُه به شمار می‌رود.

منبع عکس: اینستاگرام soh_village، عکاس: مسعود صفوی (قلعه بالا)

اگر تجربه سفر به روستای زیبای سُه را دارید، نظرات خود را در بخش دیدگاه‌های مقاله با ما و دیگر کاربران کجارو به اشتراک بگذارید.

نویسنده: معصومه صادق‌پور