روستای اسفیدان

روستای اسفیدان یکی از جاذبه‌های گردشگری بجنورد در استان خراسان شمالی است که در سال ۱۳۸۵ به‌عنوان زیباترین روستای کشور انتخاب شد و با معماری پلکانی خود شباهت زیادی به ماسوله دارد. علاوه بر بافت تاریخی، اسفیدان جاذبه‌هایی همچون دره‌ها و آبشارها، قلعه‌، چشمه‌های خروشان، غارها و غیره را در خود جای داده است. درخت صندل سمبل این روستا به شمار می‌رود که تنها دو اصله از آن‌ها باقی مانده است.

• آدرس: استان خراسان شمالی، شهرستان بجنورد، ۴۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر بجنورد (نمایش روی نقشه)

اسفیدان در جنوب شرقی بجنورد در استان خراسان شمالی واقع شده است و حدفاصل قوچان و شیروان قرار دارد. فاصله بجنورد تا روستای اسفیدان ۴۵ کیلومتری است.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: سعید ترابی)

برای سفر به روستای اسفیدان بجنورد کافی است خود را به مرکز استان خراسان شمالی برسانید. دو مسیر روستای اسفیدان شامل موارد زیر می‌شود:

• مسیر اول: از بجنورد وارد آزادراه بجنورد-شیروان شوید و پس از حدود هفت کیلومتر، از خروجی در نظر گرفته شده به‌سمت جاده‌ اسفیدان در سمت راست بروید. این جاده‌ ۱۵ کیلومتری تماما آسفالت است و از روستای چناران عبور می‌کند. در انتها به یک چهارراه می‌رسید که برای دسترسی به روستای اسفیدان باید به راست حرکت کنید. از روستای نوده رد شوید تا در انتهای این مسیر کوهستانی زیبا و پیچ‌درپیچ به اسفیدان برسید.
• مسیر دوم: از بجنورد وارد آزادراه بجنورد-شیروان شوید و حدود ۱۵ کیلومتر به مسیر خود ادامه دهید تا به یکی دیگر از خروجی‌های جاده‌ اسفیدان برسید. با ادامه این جاده و عبور از بخش سیساب، به همان چهارراه می‌رسید که این بار باید مسیر خود را مستقیم بروید تا در نهایت وارد روستای اسفیدان شوید.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: روزبه محمدزاده)

اسفیدان یا ایسبیان از مناطق نمونه گردشگری و جاهای دیدنی استان خراسان شمالی است که در میان دره‌ قرار دارد و پیرامون آن را کوه‌های مرتفعی پوشانده‌اند. به‌ همین دلیل در نگاه اول برای هر بیننده‌ای این تصور پیش می‌آید که با کمترین لرزش زمین احتمال سقوط صخره‌ها و تخته‌سنگ‌های عظیم روی آبادی وجود دارد؛ اما مردم اسفیدان بر این باور هستند که وجود امامزاده در طی قرن‌ها باعث شده است که آسیبی از جانب کوه به آن‌ها نرسد.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: جفری اصغری)

روستای اسفیدان بجنورد به‌واسطه جاذبه‌های گردشگری فراوانی نظیر آبشارهای زیبا، چشمه‌های خروشان، غارها و برج‌های شگفت‌انگیز، چندین امامزاده، انواع درختان میوه، رودخانه‌ای پرآب، ارتفاعات جنگلی و غیره مقصد بسیاری از گردشگران است. ضمن اینکه این روستا به‌دلیل ساختار پلکانی خود به روستای ماسوله شباهت دارد که جذابیت آن را دوچندان می‌کند. در گذشته برنامه‌هایی از جمله ساخت تله‌کابین و رستورانی بزرگ برای تبدیل اسفیدان به یک منطقه مهم گردشگری در دست اجرا بود؛ اما بعدها به فراموشی سپرده شد.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: جفری اصغری)

اهالی روستا به زبان ترکی خراسانی صحبت می‌کنند و شغل اصلی آن‌ها بیشتر باغداری و زراعت و همچنین پرورش دام است. مهم‌ترین محصولات کشاورزی روستای اسفیدان خراسان شمالی شامل گردو، سیب، انگور، گیلاس، سیب‌زمینی و غیره می‌شود که گردوی آن صادراتی بوده و با کیفیت‌ترین گردوی موجود در بازار استان است. زنبورداری و پرورش ماهی نیز در اسفیدان انجام می‌شود و از همین رو، ماهی قزل‌آلای اسفیدان از بهترین و خوشمزه‌ترین ماهی‌های سردآبی پرورشی خراسان شمالی به شمار می‌رود. فرش‌های دستباف گل ابریشم طرح نائین و چادرشب‌، گردو و کشمش از جمله سوغات این ناحیه است که با خرید آن‌ها از اهالی نه‌تنها به اقتصاد روستا کمک شایانی می‌کنید بلکه خودتان نیز از صنایع دستی درجه یک و محصولات طبیعی فوق‌العاده بهره‌مند خواهید شد.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: روزبه محمدزاده)

اسفیدان یکی از خوش‌آب‌وهواترین روستاهای خراسان شمالی است. این روستای ییلاقی آب‌وهوایی معتدل و کوهستانی دارد و از آنجا که در تابستان‌ها هوایی دل‌پذیر و خنک بر منطقه حاکم است، گردشگران زیادی در این بازه زمانی به اسفیدان سفر می‌کنند. در فصل بهار زیبایی‌های روستا جلوه بیشتری پیدا می‌کند و چشمه‌های زلال و جاری و طبیعت چشم‌نواز آن بسیار دلنشین خواهد بود. در اوایل تابستان می‌توانید طعم دل‌انگیز میوه‌ها را بچشید و عطر آن‌ها را در فضای روستا استشمام کنید. این دو فصل بهترین زمان برای سفر به اسفیدان محسوب می‌شوند.

پاییز هزاررنگ و زمستان برفی با سرمای شدیدی همراه هستند؛ در نتیجه گردشگران کمتری در این دو فصل راهی اسفیدان می‌شوند.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: روزبه محمدزاده)

در ضلع شمال غرب روستای اسفیدان، دره‌ای عمیق و طولانی به نام هینورد (هین نبرد) وجود دارد که به فاصله تقریبی نیم ساعتی از روستا قرار دارد. در دامنه صخره‌ای کوه، چشمه‌ای زلال به نام هینورد جریان دارد که اهالی روستا برای آبیاری باغ‌های خود از آن استفاده می‌کنند.

آب چشمه از داخل یک حفره غارمانند از دل کوه جاری می‌شود و داخل حوضچه کوچکی می‌ریزد و سپس در دامنه کوه جریان دارد تا به رودخانه می‌رسد. آب چشمه بسیار گوارا است و مثل سایر چشمه‌های آب شیرین، آب سرد و خنکی دارد.

در جنوب غرب روستای اسفیدان دره‌ای دیگر با نام «بهارگاه» با چشمه‌های متعدد و آبشار دیدنی و سرسبزی خاصی وجود دارد که هر گردشگری را به خود جذب می‌کند. در ابتدای دره در سمت چپ، زمینی تپه ماهوری به نام «موسو» با حدود ۴۰ هکتار وسعت قرار دارد که چند سال پیش به‌علت رانش شدید، تمام باغات و خانه‌ها و درختان کهنسال آن در دل خاک فرو رفت.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: روزبه محمدزاده)

دیواری صخره‌ای در غرب روستای اسفیدان وجود دارد که به آن «تاش قلعه» به‌معنای قلعه سنگی گفته می‌شود. روی این قلعه، دیوارهای سنگی، سفال‌های ساده نخودی و قرمز و سفال‌های منقش به رنگ‌های مختلف به چشم می‌خورد.

بر فراز کوه‌های اطراف روستای اسفیدان، آثار برج‌های سنگی قدیمی مشاهده می‌شود که مصالح‌شان سنگ و ساروج است. معروف‌ترین آن‌ها برج «قاری مالاق» و برج «قارقه» (کلاغ) در شمال غرب روستا هستند که پایه‌های آن هنوز باقی مانده‌اند.

در ضلع شمال غربی روستا و بالای چشمه «هینور»، کوهی به نام «خزانه» وجود دارد که غار «خزانه راهه» را در خود جای داده است. به گفته مردم بومی، در انتهای این غار دست‌ساز، چاهی قرار دارد که در گذشته به‌عنوان پناهگاه استفاده می‌شد. از نکات جالب درباره این غار، وجود صخره‌ای شبیه صورتک در آنجا است.

غار دیگری به نام «ییجت» یا «معصوم» نیز در اطراف روستای اسفیدان وجود دارد که دارای استلاگتیت و استلاگمیت است.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: اسماعیل ایرجی)

امامزاده محمد بن باقر بن موسی بن جعفر، بنایی قدیمی با گنبدی کوتاه است که از جاذبه‌های اسفیدان به شمار می‌رود. قدمت این امامزاده به دوران صفوی یا قاجار می‌رسد و شامل چهار گلدسته و گنبد می‌شود. این آرامگاه پلانی مستطیلی دارد که گنبدی با ساقه بلند، سقف آن را می‌آراید. بنای فوق دارای دو ایوان است که ایوان شرقی پوشش قوسی با مقرنس‌کاری، گچ‌بری و آینه‌کاری دارد و ایوان جنوبی مزین به پوشش مسطح است. در بالای سردر ورودی این حرم خطاطی نستعلیق زیبایی به‌شکل گچ‌بری نقش بسته که اثر مرحوم ملامحمدتقی اسفیدانی است. این بنا در تاریخ هشت مرداد ۱۳۸۱ با شماره ۵۹۴۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. از دیگر مقبره‌های مورد احترام اهالی روستا می‌توان به مقبره شیخ محمدرضا ربانی معروف به حاج آخوند اشاره کرد.

از دیگر آثار تاریخی روستا که در نوع خود جالب و اعجاب‌انگیز است، می‌توان به گورستانی قدیمی اشاره داشت. در این گورستان جهت گورها رو به مشرق است و بعضی از مرده‌ها به‌صورت عمودی دفن شده‌اند.

«درخت صندل» سمبل روستای اسفیدان است. بنا به گفته ریش‌سفیدان روستا از این نوع درخت حدود ۱۷ اصله در روستا وجود داشت که به‌علت قرارگیری در مسیر کوچه و آگاهی کم از اهمیت آن، بیشتر آن‌ها قطع شده و فقط دو اصله درخت باقی مانده است. قطر تنه هر یک از این درختان ۲٫۶۵ متر و عمر آن‌ها حدود ۱۲۰۰ سال است.

چشمه آب معدنی و آبشار هنرور در فاصله سه کیلومتری روستای اسفیدان قرار گرفته است و اغلب گردشگران بازدید از آن را در برنامه گردش خود می‌گنجانند.

باغ‌های اسفیدان به حدی زیبا هستند که شما را به یاد جنگل‌های شمال کشور می‌اندازند. برخلاف هوای شرجی جنگل‌های شمال که در طول تابستان قدری آزاردهنده می‌شوند، باغ‌های این منطقه با هوای خنک و دل‌انگیز خود روحتان را جلا می‌دهند. البته باید ضمن حفظ پاکیزگی، به حریم شخصی باغ‌ها وارد نشوید.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: مصطفی اخلاقی)

یکی از بهترین گزینه‌های اقامت در اسفیدان، «اقامتگاه بوم‌ گردی اسفیدان زیبا» است که در سال ۱۳۹۷ جهت پذیرایی از مسافران و گردشگران تاسیس شد. این خانه بوم‌گردی در مجاورت امامزاده محمد باقر (ع) قرار دارد و مجهز به امکاناتی مانند حمام، سرویس بهداشتی، موزه و… است. در این اقامتگاه امکان سفارش انواع غذاهای محلی وجود دارد.

«اقامتگاه و مجموعه تفریحی گردشگری چشمه اسفیدان» گزینه دیگر پیش روی شما به شمار می‌رود که در فاصله دو کیلومتری از روستای اسفیدان قرار دارد. این مجموعه دارای آلاچیق، سوئیت، فروشگاه، خانه باغ و غیره است. «اقامتگاه بوم‌گردی دهریزه» که خانه‌باغی مصفا در دو کیلومتری اسفیدان و در میان باغ‌های روستا است، انتخاب خوبی برای شب‌مانی در این منطقه محسوب می‌شود.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: حسینعلی اکبرزاده)

در صورتی که اهل شب‌مانی در طبیعت هستید، بساط کمپینگ را همراه خود ببرید. همچنین می‌توانید از اهالی روستا اتاق کرایه کنید. علاوه بر این، برای اقامت می‌توانید به یکی از شهرهای اطراف مانند بجنورد در فاصله ۴۵ کیلومتری یا شیروان در فاصله ۴۷ کیلومتری از اسفیدان بروید.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: روزبه محمدزاده)

• در سفر به روستاهای گردشگری ایران به فرهنگ مردم بومی احترام بگذارید.
• پیش از سفر باک ماشین خود را پر کنید تا در صورت نبود پمپ بنزین به مشکل برنخورید.
• روستای اسفیدان محلی مناسب برای اقامت یک تا دو روزه با خانواده و همین طور همراه با گروه‌های طبیعت‌گردی و کوهنوردی است.
• از آنجایی که ممکن است مسیرهایی طولانی را پیاده بروید، برای پیاده‌روی حتما کفش مناسب به پا داشته باشید. همچنین وسایل ضروری نظیر آب، خوراکی، زیرانداز و... همراهتان باشد.
• کیسه زباله را فراموش نکنید و زباله‌های خود را در محیط روستا و طبیعت آن نریزید.

نویسندگان: عماد جعفری، زهرا صالح‌نژاد/ بازنویسی: صدیقه شجاعی