روستای چنشت

روستای چنشت در فاصله ۶۰ کیلومتری جنوب شرق بیرجند قرار دارد و با جاذبه‌های طبیعی و تاریخی متعدد گردشگران زیادی را به‌سمت خود جذب می‌کند. از جمله این جاذبه‌ها می‌توان به غار چهل چاه و غار چنشت اشاره کرد که عبور از آن‌ها کار ساده‌ای نیست. امامزاده سید حامد علوی نیز از مکان‌های مذهبی روستا به شمار می‌رود که ظاهرا از فرزندان امام جعفر صادق (ع) بودند. جالب اینکه چنشت به‌لحاظ پوشش محلی مردمانش به سرزمین رنگ‌های ایران معروف شده است. همه این عوامل دست‌به‌دست هم داده‌اند تا این روستا به‌عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری استان خراسان جنوبی شناخته شود. این روستا از آب‌وهوای معتدل کوهستانی برخوردار است و تابستان‌های خنک و زمستان‌های سردی دارد.

• آدرس: استان خراسان جنوبی، شهرستان سربیشه، بخش مود، ۶۰ کیلومتری بیرجند (نمایش روی نقشه)

چنشت یکی از روستاهای دهستان نهارجان در شهرستان سربیشه استان خراسان جنوبی است که در فاصله ۶۰ کیلومتری جنوب شرقی بیرجند (مرکز استان)، ۶۷ کیلومتری سربیشه و ۲۶ کیلومتری بخش مود قرار دارد.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: سعید افتاده)

روستای چنشت که به‌عنوان سرزمین رنگ‌های ایران لقب گرفته است، یکی از روستاهای گردشگری و جاهای دیدنی بیرجند به حساب می‌آید. شغل اصلی مردم روستا کشاورزی و دامداری است و جای تعجب ندارد که این روستا ۱۷ مرکز پرورش مرغ (مرغداری) دارد. زنان روستا به صنایع دستی از جمله قالی‌بافی و گلیم‌بافی مشغول‌ هستند و در ماه‌های بهار و تابستان نیز به جمع‌آوری گیاهان دارویی در کوهستان‌های اطراف می‌پردازند. ریسندگی، گیوه‌بافی، سبدبافی، زیلوبافی و جاجیم‌بافی از دیگر صنایع دستی قدیمی این روستا به شمار می‌روند که به مرور زمان کم‌رنگ شده‌اند.

آداب و رسوم روستای چنشت نسبت به سایر روستاهای خراسان جنوبی، کمتر دچار تحولات و تغییرات فرهنگی شده و فرهنگ روستایی آن محفوظ مانده است. مردم روستا، به‌ویژه زنان و دختران، اغلب از پوشاک محلی و سنتی استفاده می‌کنند که در نقاط دیگر استان کمتر یافت می‌شود. البته لباس مردان در چند سال اخیر به لباس سایر مردم منطقه شبیه شده است؛ اما بزرگان و پیران لباس دیگری به‌شکل پالتوی بلند بر تن می‌کنند که تمام بدن را می‌پوشاند و شامل شال سر و در برخی مواقع کلاه معمولی می‌شود.

منبع عکس: وب‌سایت setarehnews.com (عکاس: ناشناس)

لباس زنان یکی از جاذبه‌های خاص روستا به شمار می‌رود و چنان تنوع رنگی دارد که باعث شده است به این روستا لقب سرزمین رنگ‌ها داده شود. این لباس‌ها از سه قسمت چارقد قرمز یا آبی گلدار، کلاه نقره‌ای و نقره‌دوزی شده و پیراهن زنانه به رنگ‌های سبز و قرمز یا آبی تشکیل شده‌اند. دختران چنشتی از لباس‌های بلندی مانند دامن پرچین، قبای بلند، روسری و سربند و شلیته‌های خراسانی استفاده می‌کنند که بیشتر خاص مراسم است. علاوه بر این، تزیینات منازل مانند در، پنجره و پرده بیشتر با رنگ‌های شاد انجام می‌شود.

سوغاتی‌های معروف روستای چنشت عبارت‌اند از زعفران، کشک محلی، زرشک، گردو و بادام خشک، میوه‌های خشک، قالیچه‌های بسیار کوچک و نوعی گبه که یادگاری‌های ارزنده‌ای از این خطه از ایران محسوب می‌شوند. از غذاهای رایج و لذیذ روستا نیز می‌توان به انواع آش‌ها، آبگوشت‌های محلی، اشکنه و کشک محلی اشاره کرد.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: حسن خیری)

گفته می‌شود که روستای چنشت سربیشه به‌دلیل وجود چندین رودخانه که از کنار آن می‌گذشت و باغ‌های این منطقه را سیراب می‌کرد، به «چند شط» معروف بود؛ اما به مرور زمان به «چن شط» و «چن شت» و سرانجام به «چنشت» تبدیل شد.

روایت دیگری نیز در مورد وجه تسمیه چنشت وجود دارد که می‌گوید چنشت بر وزن بهشت است. در گذشته به‌دلیل آب‌وهوای خوش و میوه‌های فراوان و رودخانه‌های متعددی که از زیر درختان می‌گذشت، گروهی از دامداران این نقطه را برای محل زندگی خود انتخاب کردند و نام آن را بهشت گذاشتند که بعدها بر اثر گذر زمان به چنشت تغییر پیدا کرد.

روستای کوهستانی چنشت با زمستان‌های سرد و تابستان‌های خنک سالانه میزبان گردشگران زیادی است که برای دیدن جاذبه‌های آن به این منطقه سفر می‌کنند. بهار و تابستان بهترین فصول برای سفر به این روستای تاریخی هستند.

از جاذبه‌های مهم و طبیعی روستای چنشت می‌توان به غار چنشت و چهل‌چاه، مزار سیدحامد علوی و بافت تاریخی چنشت اشاره کرد.

منبع عکس: ویکی پدیا (عکاس: فلکی)

غار چنشت شاید اسرارآمیزترین پدیده تاریخى بیرجند باشد. بر اساس متون تاریخى، سید محمد مشعشع این غار را ۶۱۴ سال پیش کشف کرد. او بر اساس اسنادى که در دست داشت، از عربستان به قهستان آمد و پس از کشف غار مذکور، اجساد سید حامد علوى و دو فرزندش را از غار بیرون برد و آن‌ها را درون بقعه‌ای به خاک سپرد که برای این منظور ساخته بود.

غار چنشت حدود ۶۰ متر طول دارد و ارتفاع برخی از گذرگاه‌های آن از ۱۰ متر تجاوز می‌كند. این فضاها گاه عریض و با ارتفاع زیاد و گاه بسیار تنگ با ارتفاع کم هستند و عبور از آن‌ها به‌سختی صورت می‌گیرد. ظاهرا این غار طی اعصار گذشته نقش پناهگاه را ایفا می‌کرد؛ چراکه استخوان اجساد مردگان در وضعیت‌های مختلف و نیز آثار و نشانه‌های متعددی از زندگی گذشتگان مانند سفال، چوب، پارچه، چرخ نخ و دیوارهای گچی مربوط به هزاره دوم و سوم پیش از میلاد در آن یافت شده است.

منبع عکس: ویکی پدیا (عکاس: فلکی)

در فاصله ۱۰۰ متر از غار چنشت، غار دیگری به نام چهل‌چاه واقع شده است که بیش از ۱۴۰۰ سال قدمت دارد. در این غار استخوان اجساد ۱۴ مرد و زن و کودک کشف شده است و به نظر می‌رسد که آن‌ها به داخل آن پناه برده‌ بودند؛ اما در غار با گل اندود و راه فرار آن‌ها بسته می‌شود. وسط غار، حوضی از آجر و سنگ و آثار زندگی انسان مانند سفال، چوب و پارچه به جا مانده است.

منبع عکس: خبرگزاری مهر (عکاس: ناشناس)

بقعه سید حامد علوی از مکان‌های تاریخی و مذهبی روستای چنشت به شمار می‌رود. بنا بر روایات، وی از فرزندان امام جعفر صادق (ع) بود. او و فرزندانش از مخالفان خلافت عباسی بودند و ناگزیر در غار چنشت پنهان شده و سرانجام به دست سربازان حکومت عباسی در داخل غار کشته شدند. پس از کشف غار چنشت، اجساد ایشان از غار بیرون آورده و در بقعه‌ای به خاک سپرده شد.

نمای ساختمان مزار، سنگی است و دو گلدسته سبز رنگ به ارتفاع دو متر دارد. همچنین در داخل آن تا ارتفاع یک متر سنگ مرمر کار شده و تا سقف با گچ‌کاری تکمیل شده است. امامزاده ضریحی از جنس آلومینیوم دارد و چهل‌چراغی بر فراز آن به چشم می‌خورد. شکل بیرونی بقعه مکعبی‌شکل است؛ اما از درون هشت‌ ضلع دارد.

از دیگر مکان‌های مذهبی مورد احترام مردم روستا، بقعه بی‌بی‌زینب خاتون است که در هفت کیلومتری روستای چنشت سربیشه قرار دارد.

منبع عکس: گوگل مپ (عکاس: سعید افتاده)

اقامتگاه بوم‌گردی میرزا در روستای چنشت یکی از بهترین گزینه‌های اقامت به حساب می‌آید. این اقامتگاه چهار اتاق ۳۰ متری دارد که مجهز به سیستم سرمایشی و گرمایشی، تلویزیون، آشپزخانه عمومی، سرویس بهداشتی ایرانی و فرنگی مشترک و... هستند. در صورت تمایل می‌توانید انواع غذاهای محلی و گیاهی را برای ناهار و شامتان سفارش دهید. گشت محلی و آشنایی با آداب و رسوم و صنایع دستی مردمان روستا نیز از برنامه‌های این اقامتگاه محسوب می‌شود.

اگر به‌دنبال اقامت در هتل هستید، به بیرجند بروید و یکی از هتل‌های این شهر را انتخاب کنید.

منبع عکس: ویکی مدیا (عکاس: فلکی)

• روستای چنشت سربیشه امروزه به امکانات کامل آب، برق و تلفن مجهز است؛ اما اینترنت ضعیفی دارد.
• برای عکاسی از مردم روستا حتما از آن‌ها اجازه بگیرید.
• در سفر به روستاهای زیبای ایران به فرهنگ مردم محلی احترام بگذارید و با خرید از اهالی در رونق اقتصادی منطقه کوشا باشید.
• زباله‌های خود (اعم از زباله‌های تر و ته‌سیگار) را در طبیعت رها نکنید.

نویسنده: نرگس صالح‌نژاد/ بازنویسی: صدیقه شجاعی