دارآباد

دارآباد، یکی از محله‌های قدیمی و سرسبز شمال تهران به شمار می‌رود که با طبیعت بکر و جاذبه‌های گردشگری متنوع خود، همواره مورد توجه گردشگران و ساکنان تهران بوده است. این محله به‌دلیل وجود کاخ مظفری، موزه حیات وحش، هیومن پارک، دکتر لند، پارک دارآباد، رودخانه دارآباد و... که از جاهای دیدنی تهران محسوب می‌شوند، محلی عالی برای گردش و تفریح محسوب می‌شود. ضمن اینکه، دارآباد مسیرهای کوهنوردی متنوعی دارد که برای علاقه‌مندان به این ورزش بسیار مناسب است. در این مقاله با این محله قدیمی پایتخت، تاریخچه و دیدنی‌های آن بیشتر آشنا خواهید شد.‌

آنچه از دارآباد در این مقاله خواهید خواند:

• آدرس محله دارآباد: تهران، خیابان دارآباد (مشاهده روی نقشه)

دارآباد از محله‌های قدیمی شمال شهر پایتخت به شمار می‌آید که در منطقه یک شهرداری تهران واقع شده است. این محله از سمت شمال به رشته کوه‌های البرز، از جنوب به محله‌های‌ اقدسیه و آجودانیه، از شرق به رودخانه دارآباد و زمین‌های باقلازار و از غرب به دربند و نیاوران محدود می‌شود.

منبع عکس: گوگل مپ؛ نام عکاس: محمد تقی زاده

رودخانه دارآباد که از ارتفاعات توچال سرچشمه می‌گیرد؛ این محله را به دو بخش غربی و شرقی تقسیم می‌کند و آب فراوان آن، علاوه بر ایجاد پوشش گیاهی متنوع، هوای مطبوعی را برای این منطقه رقم زده است. وجود کوه دارآباد و طبیعت اطراف آن، یکی از مهم‌ترین دلایلی است که طبیعت‌گردان، کوهنوردان و خانواده‌های بسیاری را به‌منظور ورزش یا تفریح و تفرج به دارآباد هدایت می‌کند.

دسترسی به محله دارآباد تهران از طریق خودروی شخصی، خطوط تاکسیرانی، اتوبوس بی آر تی و همچنین با کمک مترو امکان‌پذیر است:

• خودروی شخصی: چنانچه از خودروی شخصی استفاده می‌کنید، می‌توانید از مسیرهای بزرگراه ارتش، بزرگراه صیاد شیرازی و بزرگراه امام علی وارد این منطقه شوید. بهترین مسیر برای دسترسی به دارآباد از طریق بزرگراه ارتش است. از انتهای بزرگراه ارتش وارد بلوار اوشان شوید. همچنین می‌توانید از انتهای بلوار ارتش و میدان اراج، به خیابان موحد دانش بروید و از آنجا به‌سمت خیابان آجودانیه تغییر مسیر دهید. انتهای خیابان آجودانیه (جنوب-شمال) به خیابان دارآباد منتهی خواهد شد. علاوه بر این، در صورت تمایل می‌توانید از میدان قدس راهی میدان نیاوران شوید؛ سپس مسیر خود را به‌سمت خیابان پورابتهاج (دارآباد) تغییر دهید تا در ادامه به دارآباد برسید.
• اتوبوس: در صورت انتخاب ناوگان حمل و نقل عمومی، باید خود را به پایانه‌ تجریش برسانید و سپس با کمک اتوبوس‌ یا تاکسی‌ به‌ سمت دارآباد بروید. اتوبوس‌های خط تجریش- شهرک قائم در مسیر خیابان باهنر (نیاوران)، خیابان پورابتهاج (دارآباد)، دارآباد، بلوار اوشان، بلوار ارتش، شهرک قائم تردد می‌کنند.
• تاکسی: برای استفاده از تاکسی، ماشین‌های میدان تجریش یا بلوار ارتش بهترین گزینه هستند.
• مترو: ایستگاه مترو تجریش، نزدیک‌ترین مترو به دارآباد است که پس از پیاده شدن از مترو تهران می‌توانید با اتوبوس یا تاکسی به‌سمت دارآباد حرکت کنید.

دارآباد از قدیمی‌ترین مناطق شهر تهران است که بنا بر بعضی مستندات، قدمتش به ۳۵۰ سال می‌رسد. این محله در ابتدا به‌واسطه رونق کشاورزی و دامپروری در منطقه کهنه دارآباد حوالی باقلازار شکل گرفت. کهنه دارآباد یا همان باقلازار در شرق محله فعلی دارآباد قرار داشت و از آنجایی که اهالی آن بیشتر به کشت باقلا مشغول بودند، به باقلازار مشهور شد.

دارآباد به‌تدریج ناامن شد و خشکسالی و کمبود آب در طی چند سال، ساکنان آن را به کوچ اجباری مجبور کرد؛ بنابراین به جهت دست‌ یابی به منابع آبی بیشتر، اهالی این منطقه به محله فعلی دارآباد نقل مکان کردند؛ با این حال، به‌دلیل در دسترس نبودن تاریخ دقیق شکل‌گیری این محله، اصالت اقوام اولیه منطقه دارآباد قابل تشخیص نیست. تنها برخی از منابع مدعی هستند که لهجه افراد قدیمی این محل به لهجه مازندرانی شباهت و قرابت دارد؛ از این جهت، شاید بتوان گفت که اقوام اولیه دارآباد از سوی مازندران به این مکان آمده‌اند.

منبع عکس: گوگل مپ؛ نام عکاس: نامشخص

منبع عکس: گوگل مپ؛ نام عکاس: نامشخص

در دوره پهلوی اول، چندین ساختمان به مجموعه کاخ مظفرالدین شاه افزودند و در سال ۱۳۱۲ خورشیدی بیمارستانی مخصوص مسلولین (گرفتاران بیماری سل) در این محل ساخته شد و همچنان مورد استفاده است. ده دارآباد پس از پیروزی انقلاب اسلامی و با رشد جمعیت ساکن، به بافت شهری پیوست و در نهایت، امروزه به‌عنوان یکی از بهترین محله‌های تهران شناخته می‌شود.

موقعیت مکانی دارآباد، همسایگی با کوه و وجود درختان بسیار، آب‌وهوایی مثال‌زدنی را برای این منطقه به ارمغان آورده است. فراوانی همین درختان بود که نام منطقه را نیز به دارآباد تغییر داد. «دار» به‌معنای درخت است و دارآباد نیز به «مکان پر درخت» معنی می‌شود.

منبع عکس: گوگل مپ؛ نام عکاس: سعید نازی

در گذشته به‌دلیل وجود کاخ مظفرالدین شاه، نام «شاه‌ آباد» را بر این منطقه گذاشته بودند که بعد از انقلاب، مجددا به دارآباد تغییر یافت؛ اما قنات این محله را همچنان با عنوان شاه آباد می‌شناسند.

• آدرس: تهران، دارآباد، خیابان هاشمی، محوطه بیمارستان مسیح دانشوری

کاخ مظفری از جمله بناهای عهد قاجار است که به جهت اقامت موقت مظفرالدین شاه قاجار در زمان بیماری ساخته شد. بنا بر کتیبه سنگ مرمری که داخل این بنا وجود دارد، شخصی به نام «علی‌ اصغرخان امیر سلطان» در سال ۱۲۷۳ خورشیدی، باغی به مساحت ۶۰,۰۰۰ متر مربع را در منطقه دارآباد خریداری کرد و به فرمان وزیر دربار «محمدخان حكیم الملک» کاخی در آن ساخت که کاخ شاه نام گرفت.

در زمان رضاشاه پهلوی، آب‌وهوای خوش این منطقه سبب شد تا کاخ شاه به بیمارستانی برای مبتلایان به بیماری سل تغییر کاربری دهد. مرحوم دکتر «مسیح دانشوری» در سال ۱۳۱۰ خورشیدی یک بیمارستان پرستاری در آن احداث کرد و در سال‌های بعد، وزارت بهداری به همت افراد خیر، ساختمان‌های دیگری به آن افزود.

منبع عکس: همشهری آنلاین؛ نام عکاس: نامشخص

کاخ مظفری دارآباد در شهریورماه سال ۱۳۸۰ خورشیدی به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

• آدرس: تهران، خیابان دارآباد، خیابان موزه
• صفحه اینستاگرام:darabad.museum@
• ساعت بازدید: یکشنبه تا جمعه از ۸:۰۰ تا ۱۶:۳۰
• هزینه بلیط (سال ۱۴۰۳): ۳۰,۰۰۰ تومان برای شهروندان عادی؛ ۹,۰۰۰ تومان برای گروه‌ها و مدارس
• شماره تلفن: ۹۶۰۲۷۰۱۱ ۰۲۱

عکس از آژانس عکس تهران (عکاس: ساناز دریایی)

موزه تاریخ طبیعی و حیات وحش دارآباد که با عنوان اختصاری «موزه دارآباد» شناخته می‌شود، از موزه‌های مشهور تهران است که در ارتفاعات منطقه دارآباد قرار دارد و چشم‌انداز زیبایی از مناظر تهران را به نمایش می‌گذارد. این موزه در ابتدا یکی از کاخ‌های «فاطمه پهلوی» دهمین فرزند رضا شاه از آخرین همسر او «عصمت‌الملوک دولتشاهی» بود؛ عمارتی که به جهت پذیرایی از میهمانان ساخته شد؛ ولی هرگز مورد استفاده قرار نگرفت.

پس از انقلاب، عمارت موزه دارآباد مصادره شد و با اعمال تغییراتی در آن به‌عنوان موزه‌ای با محوریت طبیعت ایران در اختیار عموم مردم قرار گرفت. این مکان را با عنوان موزه تاریخ طبیعی دارآباد و به‌منظور آشنایی شهروندان با میراث طبیعی و اهمیت حفاظت از محیط زیست و حیات وحش، در سال ۱۳۷۲ خورشیدی توسط شهرداری تهران افتتاح کردند. ۶ سال بعد و در سال ۱۳۷۶ خورشیدی، موزه دارآباد به عضویت شورای بین‌المللی موزه‌ها (ICOM) درآمد. بخش آبزیان، پرندگان و پستانداران، بخش زمین‌شناسی، سالن پروانه‌ها و کارگاه تاکسیدرمی، از جمله بخش‌های موزه تاریخ طبیعی و حیات وحش دارآباد هستند.

تپه باستانی سیمین قلعه در قسمت جنوب شرقی دارآباد قرار گرفته است و برخلاف نامش، هیچ اثری از قلعه بر تپه ماهورهای آن وجود ندارد. از وجه تسمیه نام این مکان اطلاعات زیادی در دست نیست؛ تنها «نصرالله حدادی» به‌عنوان تهران‌شناس اعتقاد دارد:

در روایت‌های محلی و اسناد تاریخی آمده که این تپه زمانی محل پنهان کردن گنج بوده است؛ به همین دلیل به آن سیمین قلعه می‌گفتند.

منبع عکس: jamaran.news؛ نام عکاس: اسامه قادری

بیش از ۵۰ سال قبل، کاوش‌هایی در این منطقه صورت گرفت و طی آن، اشیای عتیقه و سفال‌های تاریخی یافت شد که قدمت آن را به دوره مادها و پارت‌ها مربوط می‌دانند. این مکشوفات بر قدمت تپه باستانی سیمین قلعه و محله دارآباد صحه می‌گذارند؛ اما پس از آن، دیگر کاوشی در این منطقه انجام نگرفت و اهالی محل همچنان معتقدند که می‌توان به نتایج بهتری در این زمینه رسید.

سیمین قلعه در گذشته چشم‌انداز محله دارآباد بود و اطراف آن تنها زمین‌های کشاورزی و بیابانی به چشم می‌خورد. محلی برای تفریح و هواخوری اهالی منطقه تا در ایام تعطیلات و مناسبت‌‌هایی چون سیزده‌به‌در، در دامنه آن جمع شوند و لحظات خوبی را بگذرانند؛ اما امروزه، اطراف سیمین قلعه با ساختمان‌های بلند و کوتاه پر شده است و متاسفانه در میان آن‌ها، سازه‌های غیرقانونی نیز مشاهده می‌شود.

• آدرس: تهران، خیابان دارآباد، خیابان موزه، موزه حیات وحش دارآباد
• وب‌سایت:iran-fun.ir
• ساعت کاری: شنبه تا چهارشنبه از ۱۰:۰۰ تا ۱۹:۰۰؛ پنجشنبه، جمعه و تعطیلات از ۱۰:۰۰ تا ۲۰:۰۰
• هزینه بلیط (سال ۱۴۰۳): ۱۹۸,۰۰۰ تومان
• شماره تلفن: ۲۴۵۵۷ ۰۲۱

منبع عکس: هیومن پارک؛ عکاس: نامشخص

هیومن پارک یکی از بزرگ‌ترین پارک‌های موضوعی خاورمیانه و از جاهای دیدنی دارآباد است که از سال ۱۳۹۱ شمسی در محوطه موزه حیات‌وحش دارآباد تهران افتتاح شد. این پارک تجربه‌ای جذاب و آموزنده را برای همه سنین، به‌ویژه کودکان، به ارمغان می‌آورد؛ چراکه شمارا به یک ماجراجویی دیدنی و شگفت‌انگیز در دنیای بدن انسان دعوت می‌کند.

ماجراجویی در هیومن پارک تهران با یک ویدئو آغاز می‌شود. این ویدئو مراحل رشد و تولد انسان را به شکلی سرگرم‌کننده به نمایش می‌گذارد. سپس، بازدیدکنندگان وارد مسیر اصلی پارک می‌شوند و از بخش‌های مختلف مثل مغز، چشم، بینی، ریه‌ها و معده عبور می‌کنند.

• آدرس: تهران، خیابان دارآباد، خیابان موزه، موزه حیات وحش دارآباد
• وب‌سایت:iran-fun.ir
• ساعت کاری: شنبه تا چهارشنبه از ۱۰:۰۰ تا ۱۹:۰۰؛ پنجشنبه، جمعه و تعطیلات از ۱۰:۰۰ تا ۲۰:۰۰
• هزینه بلیط (سال ۱۴۰۳): ۲۵۰,۰۰۰ تومان
• شماره تلفن: ۲۴۵۵۷ ۰۲۱

منبع عکس: گوگل‌مپ؛ عکاس: محیا تابش

یکی از جاهای دیدنی محله دارآباد تهران که در موزه حیات وحش دارآباد و در جوار هیومن پارک قرار دارد، مجموعه دکتر لند است. از آنجا که اکثر کودکان رویای دکتر شدن را در سر دارند، دکتر لند بهترین مکان برای آشنایی هرچه بیشتر آن‌ها با دنیای پزشکی خواهد بود.

دکتر لند فضای بیمارستان را همراه با تجهیزات و امکانات پزشکی شبیه‌سازی کرده است؛ بنابراین کودکان می‌توانند در این فضای جذاب علاوه بر تفریح با علایق و توانایی‌های خود آشنا شوند. علاوه بر این، در دکتر لند امکاناتی از جمله استخر توپ، رستوران، کافی شاپ و گیفت شاپ وجود دارد.

• آدرس: تهران، خیابان دارآباد، خیابان موزه، موزه حیات وحش دارآباد
• وب‌سایت:iran-fun.ir
• ساعت کاری: شنبه تا چهارشنبه از ۹:۰۰ تا ۱۹:۰۰؛ پنجشنبه، جمعه و تعطیلات از ۱۰:۰۰ تا ۲۱:۰۰
• هزینه بلیط (سال ۱۴۰۳): ۱۹۸,۰۰۰ تومان
• شماره تلفن: ۲۴۵۵۷ ۰۲۱

منبع عکس: گوگل‌مپ؛ عکاس: محمدرضا

مجموعه «رویا پارک» از سال ۱۳۹۸ شمسی در محوطه موزه دارآباد تهران آغاز به کار کرد و با ارائه تجربه‌ای نوآورانه از موزه‌های خطای دید برای بازدیدکنندگان، به یکی از معروف‌ترین جاهای دیدنی دارآباد تبدیل شد. در این مجموعه که اولین و بزرگ‌ترین موزه خطای دید در خاورمیانه نامیده ‌می‌شود، بیش از ۱۰۰ اثر هنری به نمایش گذاشته شده‌اند که با فرهنگ ایرانی اسلامی سازگار هستند و مرز بین توهم و واقعیت را محو می‌کنند. در رویا پارک دارآباد حواس پنج‌گانه انسان، به‌ویژه حس بینایی، به چالش کشیده می‌شوند. رویا پارک، تجربه منحصربه‌فردی را برای مخاطبان فراهم کرده است که هم جنبه تفریحی و هم آموزشی دارد.

• آدرس: تهران، خیابان دارآباد، خیابان موزه، موزه حیات وحش دارآباد
• وب‌سایت:iran-fun.ir
• ساعت کاری: شنبه تا چهارشنبه از ۹:۰۰ تا ۱۹:۰۰؛ پنجشنبه، جمعه و تعطیلات از ۱۰:۰۰ تا ۲۱:۰۰
• هزینه بلیط (سال ۱۴۰۳): ۱۶۵,۰۰۰ تومان
• شماره تلفن: ۲۴۵۵۷ ۰۲۱

منبع عکس: ایران فان؛ عکاس: نامشخص

رصدخانه و موزه شهاب سنگ دارآباد با نمای آجری و معماری کروی شکل در محوطه موزه حیات وحش دارآباد خودنمایی می‌کند. این رصدخانه و موزه در سال ۱۳۹۹ شمسی با دو تلسکوپ مدرن و حرفه‌ای، به‌عنوان بزرگ‌ترین رصدخانه خورشیدی در تهران ساخته شد. نخستین و تنها موزه شهاب‌سنگ کشور نیز در این مجموعه قرار دارد.

رصدخانه و موزه شهاب سنگ دارآباد با یک تلسکوپ خورشیدی که طول موج اچ‌-آلفا را کنترل می‌کند، امکان رصد خورشید و شراره‌های آن را در روز فراهم کرده است. همچنین با تلسکوپ هشت اینچی آن، امکان رصد ماه، سیارات و دیگر اجرام در آسمان شب وجود دارد.

• آدرس: تهران، بزرگراه ارتش، بلوار مژدی، خیابان هاشمی

منبع عکس: گوگل‌مپ؛ نام عکاس: مهدی کمویی

بوستان ساحلی دارآباد با وسعت تقریبی ۳۶,۰۰۰ متر مربع در سال ۱۳۷۱ خورشیدی به بهره‌برداری رسید و ساحل غربی رودخانه دارآباد نیز در سال ۱۳۸۹ به این مجموعه افزوده شد. عبور رودخانه از میان بوستان که مهم‌ترین ویژگی این مکان به حساب می‌آید؛ ظاهری چشم‌نواز و زیبا به آن بخشیده است. این پارک می‌توانید گزینه‌ای عالی برای پیک نیک در دارآباد باشد.

ارتفاع پایین‌تر پارک دارآباد تهران از خیابان‌های اطراف، حس حضور در دره را به بازدیدکنندگان القا می‌کند. احداث دیوارهای سنگی، پل فلزی بزرگی که روی رودخانه ساخته شده، مسیرهای سنگ‌فرش شیب‌دار، محوطه سازی‌ جذاب و آلاچیق‌های مناسب نیز چشم‌انداز زیبایی را به وجود آورده است. در ورودی پارک دارآباد نمادی از قوس تخم‌مرغی به چشم می‌خورد که با الهام از معماری سنتی کشور ساخته شده و این نوع قوس را از شاهکارهای معماری ایران می‌دانند.

رودخانه دارآباد که از رشته کوه‌های توچال و پیازچال در شمال شرق شهر تهران منشا می گیرد؛ در واقع، یک رودخانه متشکل از دو شاخه است؛ رودخانه کهنه دارآباد و رودخانه دارآباد که پس از ورود به محله دارآباد، با هم یکی شده و رودخانه اصلی دارآباد را تشکیل می‌دهند. این رودخانه مهم تهران پس از آبیاری باغات دارآباد، لارک، ازگل و تعدادی کشتزار، به بخش وسیع خود می‌رسد و در نهایت پس از گذر از زیر پل بزرگراه بابایی به مسیل باختر جاری می‌شود. به‌دلیل رطوبت زیاد ناشی از آب رودخانه، درختان بسیاری نیز در اطراف آن روییده است که چهره این ناحیه را چشم‌نواز و هوای آن را مطلوب می‌کند.

منبع عکس: گوگل مپ؛ نام عکاس: نامشخص

مهم‌ترین عنصر طبیعی دارآباد را می‌توان کوه‌های آن دانست که بیش از ۳,۰۰۰ متر ارتفاع دارد و به‌عنوان چهارمین کوه بلند تهران از آن یاد می‌شود. این کوه‌ها که با عنوان «مونگچال» نیز آن را می‌شناسند؛ در شمال شرقی پایتخت واقع شده و بخشی از رشته ‌‌کوه‌های البرز به شمار می‌آید؛ کوه‌هایی که از دامنه شرقی توچال تا منطقه قوچک ادامه دارد.

کوه دارآباد از مهم‌ترین مقاصد گردشگری و کوهنوردی در تهران است و بسیاری از شهروندان برای تفریح و گشت‌وگذار در دل طبیعت به سراغ آن می‌روند. مراتعی در اطراف این کوه‌ها به چشم می‌خورد که پوشش گیاهی منحصربه‌فردی دارد و از بهترین مراتع تهران محسوب می‌شود.

منبع عکس: گوگل‌مپ؛ نام عکاس: ایمان انصاری

از جمله مراتع و اراضی کوه‌های دارآباد می‌توان به شهربانو کشک، کمردگور، تخت شاه، الش‌گا، چپ‌دره، کل‌نو، توپز بلند، چال مگس، بند چلچلا، فراخ‌سینه، سیر دورو، درازلش، میردلو، پهنه خرگوش‌نو، پیازچال، دره وزوا، عرق‌چینک، خوش‌چال بالا و خوش‌چال پایین اشاره کرد.

چند عنصر کلیدی در طبیعت دارآباد وجود دارد که آب و هوای بسیار مطلوبی را برای این منطقه رقم زده است. علاوه بر درختان فراوانی که در دارآباد نفس می‌کشند؛ دره دارآباد، رودخانه دارآباد و کوه‌های دارآباد نقش مهمی در تامین اکسیژن لازم و جلوگیری از ورود گردوغبار و هوای ناسالم به این منطقه دارند. به عبارت بهتر، قرار گرفتن در کوهپایه‌های البرز، جاری بودن رودخانه دارآباد و وجود باغ‌ها و دار و درخت بسیار، تاثیر فراوانی در پاکسازی آب و هوای این منطقه داشته و از گذشته تا به امروز، دارآباد را به یکی از خوش‌‌آب‌و‌هواترین مناطق تهران تبدیل کرده است.

منبع عکس: گوگل مپ؛ نام عکاس: نامشخص

شما کاربر گرامی نیز می‌توانید نقطه نظرات و اطلاعات خود را از محله قدیمی دارآباد و دیدنی‌ها و امکانات تفریحی آن، با ما و سایر کاربران کجارو به اشتراک بگذارید.

نویسنده: فاطمه حکمت شعار

منبع عکس‌های گالری: گوگل‌مپ؛ عکاسان: نامشخص