بین الحرمین

بین الحرمین یکی از جاهای دیدنی کربلا محسوب می‌شود که سنگ‌فرش شده و مزین به نخل‌های سربه‌فلک‌کشیده است. شکوه بین‌ الحرمین در محرم هر سال، به‌خصوص روز عاشورا و تاسوعا به اوج خود می‌رسد؛ زمانی که دوستداران اهل بیت خود را به این مکان می‌رسانند و به عزاداری می‌پردازند. برای آشنایی بیشتر با بین الحرمین کربلا با این مقاله همراه شوید.

منبع عکس: مشرق نیوز (عکاس: ناشناس)

بین الحرمین به فاصله ۳۷۸ متری بین حرم امام حسین (ع) و حرم حضرت عباس (ع) گفته می‌شود که در گذشته مملو از منازل مسکونی و واحدهای تجاری بود و ارتباط بین این دو حرم، فقط از طریق یک کوچه یا خیابان کم‌عرض امکان داشت. در دوره حکومت صدام، بودجه درخورتوجهی برای خرید و تخریب بناهای میان دو حرم تخصیص یافت و خیابان عریضی ایجاد شد که امروزه با نام بین الحرمین می‌شناسید.

بین الحرمین امام حسین (ع) در مرکز شهر کربلا در عراق قرار دارد و محدوده بین حرم حضرت اباعبدالله الحسین (ع) و مرقد قمر بنی هاشم را تشکیل می‌دهد.

عکاس: ناشناس

در ابتدا فاصله بین دو حرم، محله‌ای با بافتی قدیمی مملو از کوچه‌پس‌کوچه‌های باریک، خانه‌ و مغازه‌ قرار داشت. ایده توسعه دو حرم و اتصال آن‌ها مطرح شد که به‌دلیل هزینه هنگفت خرید املاک، اتفاقی دور از دسترس بود. در سال ۱۳۹۳ هجری قمری (۱۳۵۲ شمسی)، اداره عتبات عالیات به دست وزارت اوقاف عراق افتاد و هفت سال بعد کارگروهی برای بازسازی و توسعه حرم‌ها تشکیل شد.

صدام در محرم سال ۱۴۰۵ هجری قمری (۱۳۶۴ شمسی) اعلام کرد که مبلغ هنگفتی برای پروژه توسعه و اتصال حرم‌ها با میدانی واحد اختصاص می‌دهد که بر این اساس، اراضی اطراف حرم خریداری شد. در ادامه ۱۰ میلیون دلار در اختیار استاندار کربلا قرار گرفت تا برای توسعه اطراف حرم‌ها و احداث بین الحرمین اختصاص یابد. سپس تخریب خانه‌ها، بازار و مغازه‌ها به عرض ۴۰ متر آغاز شد که آثار تاریخی و مساجد قدیمی و... نیز در میان آن‌ها به چشم می‌خورد. بین الحرمین در سال ۱۴۰۷ هجری قمری (۱۳۶۶ شمسی) افتتاح و سپس ساختمان‌‌های تجاری در دو طرف آن احداث شد که تا سال ۱۴۱۱ هجری قمری (۱۳۷۰ شمسی) وجود داشت؛ زیرا تعداد زیادی از ساختمان‌ها در اثر انتفاضه شعبانیه مورد اصابت قرار گرفت. پس از آنکه صدام مجددا بر این منطقه مسلط شد، ساختمان‌‌های این محدوده تخریب و فضای بین الحرمین گسترش یافت. شیعیان عراق در سال ۱۴۱۵ هجری قمری (۱۳۷۴ شمسی) اقدام به درختکاری در بین الحرمین کردند.

عکاس: ناشناس

آماده‌سازی محوطه بین دو حرم برای استفاده زائران و تسهیل عبورومرور و همین طور تامین فضای مسقف در سال ۱۴۳۱ هجری قمری مصادف با ۱۳۸۹ هجری شمسی کلید خورد. به این ترتیب، برخی ساختمان‌ها و هتل‌های این محدوده تخریب شدند و این پروژه یک میلیون و پانصد هزار متر مربعی آغاز شد که از خیابان «میثم تمار» تا خیابان «جمهوری» را پوشش می‌دهد. وسعت کار به حدی بزرگ است که گفته می‌شود، این طرح در سال ۱۴۵۷ هجری قمری (۱۴۱۴ شمسی) به پایان می‌رسد.

منبع عکس: ایسنا (عکاس: پوریا پاکیزه)

پروژه سنگ‌فرش بین الحرمین کربلا و ایجاد سایبان، توسعه تاسیسات زیربنایی و برقی، دوربین مداربسته و دستگاه‌های صوتی، آب سردکن و کولر گازی، یکی دیگر از پروژه‌‌های بین الحرمین بود که در سال ۱۴۳۱ هجری قمری (۱۳۸۹ شمسی) آغاز شد و در سال ۱۴۳۴ هجری قمری (۱۳۹۲ شمسی) به پایان رسید. سنگ‌فرش بین الحرمین مشابه صحن مسجد الحرام، ویژگی خنک نگه‌داشتن محیط را دارد.

منبع عکس: مشرق نیوز (عکاس: ناشناس)

بین الحرمین امام حسین (ع)، همان جایی است که جنگ روز عاشورا به وقوع پیوست و جالب اینکه از در شرقی حرم امام حسین (ع) تا حرم حضرت عباس (ع) حدود ۳۷۸ متر معادل فاصله بین صفا و مروه در مکه است. دلیل فاصله بین‌ الحرمین به این دلیل است که حضرت عباس (ع) هنگام آوردن آب از نهر علقمه به شهادت می‌رسند؛ اما پیش‌تر از امام حسین (ع) خواسته بودند که برای شرمنده‌نشدن در برابر طفلان تشنه، بدنشان به خیمه‌ها برگردانده نشود و در نتیجه پیکر مطهر ایشان در نزدیکی محل استقرار سپاهیان یزید به خاک سپرده می‌شود.

در حقیقت فاصله بین این دو حرم، همان میدان جنگ امام حسین (ع) و لشکر یزید در روز عاشورا است.

منبع عکس: ایرنا (عکاس: ناشناس)

حماسه دویدن (هروله) و زاری، صدها سال است که بین مردم عراق جریان دارد و یادگار و بیانگر اتفاقی است که خاندان بنی اسد در عصر عاشورا تجربه کرد. گروهی از این خاندان در کنار نهر علقمه سکونت داشتند و از وقوع حادثه عاشورا بی‌خبر بودند؛ تا اینکه ساعاتی پس از ظهر، خبر این اتفاق هولناک به آن‌ها می‌رسد. مردان و زنان این قبیله، با شنیدن خبر شهادت امام حسین (ع) و یارانش، مسیر حدود ۳۵ کیلومتری تا قتلگاه را می‌دوند و بر سر و سینه می‌زنند. دویدن آنان نشانگر شوک و ناباوری از وقوع چنین جنایتی بر خاندان پیغمبر است. در نهایت این خاندان بنی اسد بودند که بدن مطهر شهدا را دفن کردند.

منبع عکس: ایرنا (عکاس: ناشناس)، مشرق نیوز (عکاس: ناشناس)، ایلنا (عکاس: علیرضا رمضانی)

در حال حاضر، میلیون‌ها نفر از عزاداران در روز عاشورا و پس از اذان ظهر و با پایان نماز ظهر و عصر، در مراسم «طویریج» شرکت می‌کنند. این مراسم که معروف‌ترین عزاداری خودجوش مردمی است، از منطقه «قنطره السلام» شروع می‌شود و عزاداران در تمام طول مسیر می‌دوند و در ادامه از مرقد حضرت اباالفضل العباس (ع) عبور می‌کنند تا به مرقد امام حسین (ع) برسند. مردم با پای برهه بر سر و سینه می‌زنند و شعار لبیک یا حسین (ع) می‌دهند.

منبع عکس: خبرگزاری مهر (عکاس: ناشناس)

بر اساس کتب و روایات تاریخی، نام بین الحرمین کربلا تا پیش از تخریب خانه‌های میان حرم امام حسین (ع) و حرم حضرت عباس (ع) مرسوم نبود و بعدها در زمان صدام که با انگیزه توسعه اطراف حرم‌ها، این محدوده تخریب شد، فضای کنونی بین الحرمین شکل گرفت. در واقع، قدمت بین الحرمین را می‌توان از سال ۱۴۰۷ هجری قمری (۱۳۶۶ شمسی) دانست که این محدوده برای استفاده زائران افتتاح شد.

در سال‌های اخیر امکانات رفاهی مناسبی در بین الحرمین ایجاد شده است تا زائران به‌راحتی بتوانند به زیارت حرم امام حسین (ع) وحضرت ابوالفضل (ع) بروند. از نمونه این امکانات می‌توان به آب سردکن‌های متعدد، سیستم سرمایش قوی، دوربین‌های امنیتی، سیستم اعلام حریق و امکانات بهداشتی مناسب اشاره کرد. فاصله بین الحرمین سنگ‌فرش شده است که با توجه به گرمای هوای عراق، تاثیر قابل‌توجهی در خنک شدن مسیر پیاده‌روی بین الحرمین می‌گذارد.

منبع عکس: باشگاه خبرنگاران جوان (عکاس: احمد حسنی)

با اجرای طرح‌‌های بازسازی عتبات عالیات در عراق که پس از سرنگونی رژیم صدام اتفاق افتاد، فضای آزاد میان دو حرم مورد استفاده زائران قرار گرفت؛ به‌خصوص در عزاداری میلیونی زائران در اربعین حسینی که خیل عظیمی از عاشقان امام حسین (ع) در آن حضور پیدا می‌کنند.

لینک دانلود ویدیو 720P

زیارت از حرم‌های امام حسین (ع) و حضرت ابوالفضل با مناسک و آداب خاص انجام می‌شود. رعایت این آداب باعث بهره‌مندی بیشتر از زیارت این قبور متبرک خواهد شد. از برجسته‌ترین آداب زیارت بین الحرمین و حرم‌ها می‌توان وضو داشتن، پوشیدن لباس تمیز و آراسته، خواندن زیارت عاشورا، خواندن اذن دخول، ذکر گفتن، تلاوت قرآن وخواندن نماز در جوار مقبره‌ها را برشمرد. بسیاری از شیعیان به نشانه ادب و خشوع در برابر بارگاه متبرک این امامان، در صحن بین الحرمین، بدون کفش راه می‌روند. زیارت حرم امام حسین (ع) در روز اربعین، در کتب دینی بسیار توصیه شده است.

بعد از ظهر عاشورا و پس از کشته شدن امام حسین (ع) و یارانشان، گروهی از زنان سراسیمه خود را به به نزدیکی نهر علقمه در شمال شرقی کربلا رساندند و خبر حادثه کربلا را به مردم آن ناحیه دادند. از شنیدن این واقعه مردم سراسیمه مسافتی در حدود ۳۵ کیلومتر را با شیون و عزاداری دویدند و به پیکر شهیدان رسیدند. دویدن در بین الحرمین در عصر عاشورا یادآوری و نمادی از خشم و غم مردم پس از واقعه کربلا است.

در طول مسیر بین الحرمین اماکن متبرک دیگری وجود دارند. این مکان‌ها شامل مقتل فرزندان و یاران امام حسین (ع) و محل بریده شدن دو دست حضرت ابوالفضل (ع) است. از دیگر اماکن معروف نیز می‌توان به تل زینبیه اشاره کرد. در این بخش به اختصار این مکان‌ها را معرفی و به موقعیت قرار گرفتن آن‌ها اشاره می‌کنیم.

بنا بر روایات این محل جایگاه به شهادت رسیدن و جدا شدن سر حسین بن علی (ع) است و در نزدیکی آرامگاه حبیب بن مظاهر از یاران نزدیک امام (ع)، قرار دارد. این بخش به نسبت سایر نقاط اطراف پایین‌تر است و به همین دلیل از آن با عنوان گودال قتلگاه یاد می‌شود. امروزه در این محل حجره‌ای نقره‌ای با پنجره‌ای رو به صحن ساخته‌اند که در آن سردابی با در نقره‌ای قرار دارد. از این سرداب با عنوان مقتل امام حسین (ع) یاد می‌شود. در انتهای رواق جنوب غربی حرم امام حسین (ع)، سالنی باریک وجود دارد که به قتلگاه می‌رسد.

منبع عکس: fa.wikipedia.org

این مکان محل ایستادن حضرت زینب (س) و دیگر بانوان قافله امام حسین (ع) در روز عاشورا است که اشراف کاملی به قتلگاه دارد. تل زینبیه در جنوب غربی حرم سید الشهدا و بین قتلگاه و خیمه‌گاه قرار گرفته و از محیط اطراف در حدود پنج متر مرتفع‌تر است. تل زینبیه با قتلگاه ۳۵ متر فاصله دارد.

مقبره تمام یاران شهید امام حسین (ع) در در نزدیکی بارگاه و در فاصله چند متری جنوب شرقی ضریح امام حسین (ع) قرار دارد. امروزه در این مکان اتاقی ۱۲ متری با پنجره‌ای از جنس نقره به طول پنج متر ساخته‌اند. اسامی شهدای کربلا و زیارتنامه مخصوص آن‌ها بر کتیبه‌های آبی‌رنگ در نزدیکی مقبره‌ها حک شده‌اند.

مقام دست‌های حضرت ابوالفضل (ع) دو مکان مختلف در بین الحرمین هستند که بنا بر روایات مختلف در این مکان‌ها دست‌ها از بدن حضرت عباس (ع) جدا شد و به همین دلیل در این دو مکان نمادهایی ساخته‌اند. مقام دست راست پنجره‌ای برنزی در دیوار خانه‌ای قدیمی است که در گذشته محل عبور نهر علقمه بوده است و امروزه در شمال شرقی حرم حضرت عباس (ع) قرار دارد. مقام دست چپ نیز پنجره‌ای برنزی با حاشیه‌های آینه‌کاری است و در جنوب شرقی حرم حضرت ابوالفضل (ع) قرار دارد.

منابع عکس‌ها: fa.wikipedia.org, ealiya.com, safar724.com, miyanali.com

خیمه‌گاه در قسمت جنوب غربی حرم سید الشهدا قرار گرفته است و شیعیان از گذشته به زیارت بنای ساخته شده در این مکان می‌رفتند. خیمه گاه ۲۵۰ متر با حرم فاصله دارد و محل اتراق امام (ع) و یاران ایشان در روز عاشورا بوده است. هر سال و مصادف با ظهر عاشورا آیین خیمه سوزان در این محل برگزار می‌شود.

منبع عکس: zaerapp.ir

مقام علی اکبر محل شهادت حضرت علی اکبر، فرزند بزرگ امام حسین (ع) است و در شمال شرقی حرم قرار دارد. این مقام در فاصله ۶۰۰ متری تل زینبیه واقع شده است و به نسبت سایر مکان‌ها فاصله بیشتری تا خیمه‌گاه دارد. برای رسیدن به مقام علی اکبر باید از قسمت شمالی حرم امام حسین (ع) به کوچ سدره بروید و به سومین کوچه در سمت راست وارد شوید.

منبع عکس: باشگاه خبرنگاران جوان

مقام علی اصغر نیز محل شهادت فرزند ۶ ماهه امام حسین (ع) است. این مقام در خیابان سدره و قبل از مقام علی اکبر قرار دارد. با ورود به کوچه به اتاق کوچکی می‌رسید که گهواره‌ای کوچک در آن قرار دارد. این مکان، مقام علی اصغر است.

اگر تاکنون به کربلا رفته‌ و در بین الحرمین حضور پیدا کرده‌اید، در پایین این مقاله از کجارو می‌توانید نظر و تجربه خود را با مخاطبان ما در میان بگذارید.

عکس کاور: خبرگزاری مشرق

نویسنده: صدیقه شجاعی